De pottenbakker Bert Nienhuis Otto van Tussenbroek / Schoonheid en vakmanschap Er staat in . het merkwaardige boekje van Pierre Hamp l'Art et Ie Travail" iets te lezen over den wónderlijken pottenbakker Bernard Palissy (1510?1589) dat mij onwillekeurig aan onzen landgenoot Bert Nienhuis herinnert. Het luidt als volgt: Pour réussir ]'email céramique il brüla ses meubles et.... sa tranquillité!" Nienhuis heeft in al de jaren van onverpoosd zoeken en vinden welke thans achter hem liggen wel niet zijn meubels maar stellig nu en dan zijn nacht- en zielerust aan zijn geliefden arbeid geofferd want zel den was er n zoozeer halsstarrig en hardnekkig! Als deze geboren ceramist iets wil bereiken, weest er van verzekerd dat hij, ten koste van alles, er in slaagt te bereiken en te verwerkelijken wat hij in zijn kunstenaarsdroom als een lichtend visioen voor oogen had... . Tegenstand prikkelt tot verzet en des te meer een koppige figuur als Nienhuis en ongetwijfeld zal hij wel eens een oogenblik lust gehad hebben als hij zijn oven niet tot de verlangde temperatuur kon opvoeren een of ander meubel van zijn werkplaats in stukken te hakken ten einde het vuur hooger te doen oplaaien ! Trou wens van de moeilijkhe den welke aan zoo me nig voltooid en volkomen geslaagd werkstuk z o o al ver bonden zijn heeft het meeren deel der beschou wers (en be wonderaars!) in den regel geen vol doende be grip. Ik denk aan het in het holst van een vriesnacht zonder hulpaanvoeren van brandstof welke buiten ligt opgestapeld; ik denk aan mislukkingen en teleurstellingen door dat er bij het bakken op zijn onver wachtst iets mis gaat om niet eens te reppen van den tegenstand der tijden waarin de kunst meer en meer als overbodige woelde wordt be schouwd. Waarlijk, het is den kunstenaar niet zonder moeite en strijd gegeven in onze dagen schoonheid te scheppen. Wat Nienhuis als kunstpottenbak ker bereikt behoort met wat een Gris Lanooy maakt tot het nobelste wat ten onzent en elders op het gebied der aloude ceramiek is bereikt. Het getuigt van een welhaast vol maakt werkmansschap en technisch kunnen; de vormen zijn nimmer gezocht, opzettelijk eenvoudig gehou den met zeer fijne vervloeiingen der kleuren en al wat uit handen van dezen vaardigen en begaafden zoeker komt vertolkt groote toewijding en liefde voor wat in het met voorkeur ver kozen vak te bereiken valt. Nienhuis is een wijs en bezonken karakter. Een die zijn eigen begren zingen kent en er zich nimmer toe laat verleiden zichzelf geweld aan te doen. Daardoor roept elk ding dat uit zijn handen geboren wordt en door de loutering van het oven vuur bestendigd is den onmiskenbaren indruk van rust op. Er zijn jaren geweest dat hij zijn werk versierde, dat hij zijn potten en pullen beschil derde met een scherp-omlijnde decora tie maar hij kwam er (m. i. terecht!) van terug omdat immers elke te o i overtollig kan heeten volgens de opvatting van n voor wien de vorm van het geheel en het karakter en de kleur van het gebezigde glazuur alles is. Dan zou zelfs de geringste bijkomstige versiering den totaal indruk van het kunstvoorwerp aJs zoodanig verzwakken, dan zou dat, wat als bijkomstigheid werd gegeven schade doen aan de grootheid van het geheel, een grootheid welke niets heeft uit kte staan j met afmeting doch welke slechts bepaald wordt door geestelijken inhoud. Naar dien geestelijken inhoud der dingen heeft Nienhuis zich bij uit stek gericht en zoo kan het zijn dat elke vaas, elke schaal, elke pul welke geboren wordt liteit en dit is het wat alles zoo waardevol en belangrijk maakt. Doch naast dezen eigenlijk evenzeer nieuw als oud kan heeten, met andere woorden: eigen lijk van alle tijden is ! Want dit werk draagt inderdaad archaïsche accenten hoewel bij nadere beschou wing duidelijk blijkt dat nieuwe moge lijkheden zijn nagestreefd, inzonder heid bij het opbrengen der glazuren. Daar is bijvoorbeeld de hooge vaas uitgevoerd in z.g. sinter-gebakken aardewerk", dat is aardewerk, gebak ken bij hoogopgevoerde oventemperatuur waardoor een dikke, vaste scherf ontstaat (onder scherf wordt verstaan den aard en dikte op de breuk). De kom is donker-vermiljoen met goudschifting in ondoorschijnend glazuur. De vaas is grijs-groen met rossige schakeeringen in doorschij nend glazuur. Ook weet hij andere mogelijkheden meesterlijk te beheerschen. Ik denk hierbij aan de bloesemachtige schif ting in sommige glazuren, vaak gepaard aan een ragfijn craquel (adering) zooals men duidelijk op een andere hierbij opgenomen afbeelding kan toetsen waarop Jinks een vaas en rechts een ronde kom is weer gegeven. De vaas is goud-purper, Jicht en donker genuanceerd met prachtige kleine bioemvormen waarbij men van een zeker beheerscht toeval kan spreken. Geen stuk is gelijk en elk voorwerp heeft een eigen individuaoogenlust is er de spanning van den vorm. Deze ontstaat bij Nienhuis op tweeërlei wijze: of uit de hand alleen zonder hulp van de potten bakkersdraaischijf; of met ge bruikmaking van laatstge noemd hulpmiddel en men zal dan ook goed doen zich het versci.il duidelijk voor den geest te stellen. In het eerste geval wordt de te bakken kleivorm tusschen de beide handen opgekneed en als het ware geboet seerd, in het tweede geval wordt de massa tusschen de vochtige handen al wentelend op de kopschijf van het pottenbakkerswiel opgetrokken" zoodat er vlugger gewerkt kan worden. Op beide manieren kan men tot pure schoonheid komen maar het valt met zekerheid aan te nemen dat het met de hand gevormde kunstvoorwerp (dus zonder eenig mechanisch hulpmiddel ontstaan) meer persoonlijkheid bezit d. w. z. ons meer zegt van de ziel van den maker. Men lette eens op de groote ronde vaas (3e kolom) op het ach terplan en een daarvoor geplaatste kom met links een vaas op houten voetstuk. Als men het weet ziet men met n oogopslag dat alleen de kom op de schijf is geboren (men lette op de ribbels en op de strakke ronding van het geheel !) en dat de beide andere werkstukken uit de vrije hand gevormd zijn, trouwens de groote vaas (in parelgrijs, half doorzichtig glazuur) is niet zuiver rond maar ovaal en de kleinere, slanke vaas vertoont een zinrijk relief dat nimmer al draaiend zou kunnen zijn bereikt ! De glazuurkleur is hier diep rood en groen in uiterst fijn en teer verloopende transparante glazuur. Men kan zich wellicht indenken hoe het dezen schoonheidzoekert e moede is nu hij reeds maanden lang door een doodgewoon verkeers-ongeval en - een daarbij [opgeloopen zeer gecompliceerde heupfractuur, waarvan hijzelf den ernst aanvankelijk niet inzag, tot volkomen rust gedwongen werd/maar men kan er J tevens verzekerd van zijn dat als hij in het voorjaar weer hersteld de Ziekenverpleging aan de Prinsengracht mag verla ten, zijn werk een nieuwe lente tegemoet gaat en dat hij zich zal ,wetenrschadeloos te stellen in een groote reeks werken, schooner dan ooit te voren! Droomt hij niet van het bakken van porcelein? De beste wenschen voor een spoedig algeheel herstel mogen hierbij uitdmkking vinden, niet alleen ter wille van hem' die zoo ! geduldig tegenslag aanvaardt, doch ook ter wille van onszelf en allen die ongedul dig wachten op veel nieuw en verjongd werk dat den goeden naam. der vaderlandsche pottenbakkerskunst tot ver over de grenzen moge uit dragen en^be vestigen. Toerisme Winter* in Oostenrijk, »34 Oesterreichigche Bundesbahnen. Utrecht. Bij de officieelereisbureaux in Nederland zijn verkrijgbaar Winterreiskaarten, die zeer speciale reducties geven voor reizen in Oostenrijk, voor de heenreis toegepast van l Januari af tot en met 2-1 Maart. Geldigheid 2 maanden, vervallende uiterlijk 31 Maart 1934. De reizen mogen zonder beperking onderbroken worden. Ver dere inlichtingen bij den General-Vertreter der Oesterreichischen Bundes bahnen i.d. Nicderlanden. H. G. Tulp. Utrecht. Italiaanse!! toerisme De Ente Nazionale Industrie Turistiche Ferrovie dello Stato maakt in een reeks fraai geïllustreerde boekjes uitvoerig reclame om het schoone Italiëte bezoeken: Rome. Palenno, Florence; de Doodo Steden als (Ie Magna Graecia, Paestum. Ostia. Pom pei en Herculant'um en de Klassiek*; steden Taormina, Syracusc e.a. Eveneens het mooie met photo's uitgevoerde tijdschrift: ..Reiseland Italien". Zeitschrift i'ür Ileise und Vevkehr der Enit und der Staatsbahnen, dat in Rome uitgegeven wordt, en maandelijks verschijnt.