j.hoej ^»? exposégeeft fat' H$ f ^wnr'Jtfen jjief iöteoajteif' *ö' spanning: , *wms inderdaad vere Qpera". l^%è*iHti tot de . fa ««n op den! « ^^Jjovoa dékademuur, daarboven do ?' pen op het water. En opnieaw is hier behaald met de opdracht aap een * - < '*5 A'MJ , *3 «*^Vr <' Chprley Toorop voor -,A W lHaven^rotnantiek ^^'-*v^, Henrik Scholte " * : - '""** C. Melsen'w de «Irte . _ Kracht en zwakheid van .deze première liggen V'V-'" in het feit, dat zoowel stuk als vertooning zeer premières, 'me <T dit jaar geeft. Ken eenzijdige "smaak' domineert in de keuze van het repertoire, maar aan de manier van spelen, aan de bizondcre prestaties, die dit jaar zelfs de krachten ,van het tweede plan op den voorgrond schuiven, merkt men dat deze smaak beantwoordt aan den geest van collectief idealisme, die deze troep bezielt. Kn nu mag men lang en breed praU-n wat beter is: een humogene troep, die onbekommerd om den publieken smaak, naar eigen en uiteraard eenzijdig inzicht zijn weg gaat en, soms met den moed der wanhoop, een beetje tooneelcultuur wil doen herrijzen uit den chaos, waaraan het breken van te vele pijlers op eens schuld was; of Wel een troep, die zakelijk wordt, geleid en een menu van den dag samenstelt, waardoor de eene première tegen de andere kan worden uitgewogen. Ifet blijft een feit, dat deze troep vermoedelijk nM zoo bezielend zou werken en op veel lager plan zou komen te staan, indien men van hem grootere Veelzijdigheid verwachtte ;dat echter, omgekeerd, deze premières aldus leiden naar een vacuüm van artistieke daden", die in hoofd zaak weerklank zullen vinden moeten bij den ken ner, of we daarvoor dan nog wil doorgaan. Uu iJU'iu Appulboonicn" i« geen sterk si uk. Het is lueeKi'l'iiiHd in het koffertje van ceii Duitucheli emigrant, het komt kennelijk uit een ..school", waarvan hot slechts een cpigonislisch werkstuk is. met de mogelijkheid van meer varianten dan er appelhoomeii zijn. J let is echter e\en kennelijk in de meer op realiteitsbesel' ingestelde vleeschmachine van den regisseur IVIivsne duchtig be werkt, wat dunkt me den dialoog en de ruggegraat ten goede gekomen is. /ijh litteraire herkomst ver loochent het niet. zoodal wij tenslotte toch «eer den naleven zeeman voorgezet krijgen, die het midden houdt tusscheii een n i vst i.sclieti Lilioin en j lan.s Alliers. benevens de ha\ ciislet met O' Nedl allures en een tikje Maya, de geschorste dokler. liet genoeg Indische! ij k wrak en m,in uil-beterendoen om uit eell 1\ llsslschell ('olkl Ie /IJh Ueggeloopen. Kigciilijk zijn ulli' ligureii uit dil ha\endrama cliclie. ( 'lic hèvan een modern paiio|il icuui. «'aarde wilde wind san het Ihiitscli expressionisme door heen gewaaid is eu bet residu van de vaja ou4s bekende Bussische aiel met alle mijmerin,8fön*,(Trf: biechten en ach-go^-wat-een-misère-stemmingen achter bleef. is vejal-afta oueek&lsieieivl. K< reeds atmospherische spanning heeft, /ijn couleur locale, de aschgrauwe kelderkroegjes van S^nkt Pauli en Altona, is «Ven zuiver als de blikkerende Marssiilaaiische wallckant in Pagnol's Mawu»". En binnen hun ge.clicheerde omtrekken zgn deze figuren stuk voor stuk nog wel hun gewicht waard aan poëzie en fantaisie, hoe ook door een teveel aan wanhoop overvleugeld. Kr i.s een elementaire grondti'ek in dezen jongen zeeman, waaraan men zich gewonnen geeft: zijn rusteloosheid, opdeii wal ver langend naar het zilte zog van de varende boot, en op den honden wauht onder den wijden hemel \ erlangend naar het avontuur der stegen en slop pen onder den kademuur. Er is een e ven elementaire drang in de Verbetenheid van de jonge slet om uit dit leven Weg te komen, met een droom van een huisje met een moestuintje en drie bloeiende appel hoornen,een droom, waarvoor/.ij offers neemt... Kr is in dit eerste bedrijf een geladen .sfeer, die dunkt mij zelfs beter is, dan het elegante' spel met den dood uit. Schnitzler's ..(iroeiie Capagaai", waaraan het. sterk herinnert. Tegenover de ontuch tige .sensal iedrift der pierewaaiende brave burgei-s slaat het harde woord van een bleeken, werkcloozen Zeeman: ..Werken kuuneii we niet, stempelen willen We niet, schelden mogen we niet". Toch is het, ondanks harde, maar zuivere woorden, zeker niet noch in goeden noch in slechten zin ??? een revolul ionnair stuk. Het is veel meer de desperadoromantiek \ an mensche.n zonder eenige rotsvaste overtuiging, een attitude \an sociale decadent ie, die hel jaar liCill in de, geschiedenis schijnt te '/.ui len typeeivii. Men yal van dien tijd altijd een drama als de ,.! 'rit*- St ui\ ers Opera als een der exponenten lili]\ell zien. Welnu, eell kieill bootje in het zog \an die groot e ..shou boa t " zijn deze drie spii htige boompjes, die uit de halte lucht \an l Ir \ el't i n ill l II- [11.i, t Hiel] /.iilldt-l S i M irbi-In iilti beu onderen, l 'it si .ik. 11ua ment.'il il i-H d. n ,\,-dei lanilschen. ui l>. Ier d.-i, Ainsteidah.sch.'n aard nii l /< M i S l vel Hi J . si II 111 it 11 <? - pel,-! s i . | 111 :t ? l i '^ . 11,1 .S, huid ell llo< l,.' . n,l ..l'b.i.'M '. t,' In bb,.|i .,],., / u,-e|il l ..l l Ml 11 11 1,1 \ i II, U 11 t 011, i, i , , li \ i n .|! 11 11 l i Md'' IIM. ..j j >a h n ing. oji e,-n lal i-i e \ .,, .1 >l II n,_ ie ^ 11,-l,-i im i 1.1 >, 1.1: «childer. Decors ala van Wiegman voor d«R T * breght" w ran Cbar^ey Toorop woe 4tt ^ik* aeld^aam in ona land en wellicht ook da&i Bon oavergeteUJk» rol wen4 gespeeld < Veratxaete als de knoegbaas Mond^hebo, bukt btest, hard en onverschillig en toch, pander'.een zweept van sentimejitaliteit die overigens het «tuk niet vreemd ia, zijn 'Sf^ld keatt^M beapupend. CSiadotte Kohier aJe ?ijn^o(riW^rS _ bad «ublieme momenten in het «dot van het |p9Qi^ ^ bedryf, haar ineensakken of, 4e trap ~ ^i in haar wiiwelende eijiofcie» ijiJ»et Men kan, zich dego. rol fendera niettenyn gevoelt men eerbied ^901? "de bedwongen onstuimigheid, waarmee hier eeu k»r '' rakter gepeild wen} «n» met «ren zeldzame beheer- '?' (fching van het instrument van gebaar en stem, ten volle weergegeven. Altw-rt \i\n Jjf^Kf^^TOJUj'* man waa een meiigsj.il v*tu, -^f|iê;^*|e TfPJgohe veftttl' Te«uann«u, dat uiöt altijd overtuigde, al Vauea «r hier, in het aamenepel, ook inniger momenten. Cruys Voorhergh speelde met de merkwaardige veelzijdigheid die hem uitzondering oj^ ?^Kederlaudsche planken kenmerkt, den'rol den werkeloozen, stotterenden jongen, zclriaaapl , vari houding, boeiend ook in de oogenblikken, fi6!^^ maar zwakker van dictie was ook de opvallende rol van Do vaa Hoogland als Zotte l'«j^;«Jpjp.^ti; e,erste bedrijf blonkvde massaregie uit, waarvan als , ttnlu-stemmen, elk gaaf en sterk in hun rol, de figu ren van den dokter van Ohapelle, van den reeder van Louis van Gasteren en van den straatzangö* van J. de Hartog overbleven. Al hangt dan ook de nevel der te duidelijk be doelde wanhoop wat al te zwaar over het stuk, al worden er in de yVertooning Wel wat meer glazen kapot gesmeten dan noodig is, toch zou men van de vele goede en soms groot e kwaliteiten wenschen, dat er meer tooneelliefhebhers iu ons land zijn dan wij vreezen. V? EINIG BESMETTELIJK STERJS. BOUCLE UOOPERS PEK METER l 50 BREED 1.15 70 BREED 145 ZONEN