De Groene Amsterdammer van 10 Maart 1934 No. 2962 t f t S i». tl y Maffia in Frankrijk E d. de Nève Moord-poliüek ' Zoek het uitgangspunt in alle schandalen, Torsch naar de oorzaken van promotie en degra datie, analyseer het doel en den gang van zaken der groote ondernemingen, of bestudeer aan dachtig de lijst harer commissarissen de politiek met alle bekende gezichten der macht van het oogenbiik grijnst TJ openlijk aan. En naast die huidige macht staat een andere zij, die over enkele maanden, enkele weken, of morgen reeds de macht zal zijn. Dat deze twee machten met elkaar in botsing komen; dat de heerschende alles zal doen om de opkomende ten onder te houden; dat deze laatste alles zal wagen om haar rivale van haar voetstuk te rukken wie zal het een van beide kwalijk nemen? De politiek rechtvaardigt alles. In Frankrijk. Maar wanneer de politiek ontaardt in individueele kwesties, in persoonlijken haat en in vijandschap tusschen particuliere groepen; wanneer aan dezen haat en deze vijandschap niet langer een doctrine of een landsbelang ten grondslag ligt, doch slechts eigenbelang, hebzucht en vrees yoor ontdekking in het spel zijn, dan houdt alle politiek op en wordt het woord zélf slechts mis bruikt om konkelarijen, samenspanningen en misdaden een recht van bestaan te geven. Zóó althans lijkt ons de zaak Stavisky, die zélf op het tweede plan is geraakt. Want ernstiger dan alle oplichterijen, misdadiger dan alle omkooperijen waarin de machtige be schermers van dezen, een onrustbarend testament nalatenden, zelfmoordenaar toestemden, is de moord op den raadsheer Prince, die met het on derzoek dezer onverkwikkelijke zaak was belast. Men kent het geval: Conseiller Prince te Parijs wordt telefonisch gewaarschuwd dat zijn moeder het retraite-huis waarin zij te Dijon verbleef heeft verlaten om voor een zeer ernstige operatie naar een kliniek te worden overgebracht. Zij laat haar zoon vragen onmiddellijk bij haar te komen. Hij zit midden in het onderzoek naar d>e per sonen bij de Staviskyzaak betrokken. Dus neemt hij de stukken over die zaak in zijn actentasch mede om zoo weinig mogelijk tijd te verliezen in deze aangelegenheid. In Dijon wordt hij door iemand van den trein gehaald. Alvorens naar de kliniek te gaan geeft hij zijn valies in het hotel Morot af, maar houdt de belangrijke stukken in de actentasch bij zich. Van dat oogenbiik af verliest men zijn spoor, tot men hem terugvindt, vastgebonden op de spoorlijn te Combes-aux-Fées, een klein plaatsje bij Dijon, met verbrijzeld hoofd en naast hem de leege actentasch en een met blqed besmeurd dolk mes. Hier is geen roofmoord gebeurd. De gevulde portefeuille die de raadsheer bij zich draagt be wijst zulks. Onmiddellijk worden veronderstellingen ge opperd die het geval tot zelfmoord trachten terug te brengen. Br zijn er die achter dezen moord een louche liefdesgeschiedenis zoeken. Het zeer snel geleide en diepgaande onderzoek heeft uitgewezen, dat beide veronderstellingen even ongegrond als be droevend fantastisch zijn. Wie heeft deze veronderstellingen het eerst in de wereld gebracht? Wie heeft er belang bij de Justitie en de publieke opinie op een dwaalspoor te brengen? Welke zijn de afgevaardigden die deze geruchten verspreiden in de gangen van het Palais Bourbon zoodra de moord bekend was? Welke macht heeft in dezen moord de hand gehad, hem voorbereid en hem bevolen? Want er is geen twijfel aan: de moord is door iemand bevolen. En door iemand of door een groep die belang had bij het verdwijnen der stukken welke monsieur Prince ter beschuldiging .had verzameld. De stukken zijn inderdaad verdwenen. Men had eea flauwe hoop behouden, dat zij zich in de safe van den^ zoo wreed omgebrachten raadsheer zpuden bevinden. Bij het openen dezer safe kon de Justitie slechts hun afwezigheid constateeren. De moord-hypothese werd door deze afwezigheid nog versterkt. Evenalsjjhet onderzoek van het lijk, door professor Kühn van de universiteit te Dijon, zekerheid gaf aan de veronderstelling dat het slachtoffer reeds gedood was toen men zijn lichaam op de spoorlijn vastbond, wijl dit onderzoek be wees dat de lichamelijke weefsels niet te betwijfelen kwetsingen vertoonden, veroorzaakt door een organisch vergift. De wijze waarop deze stof zou zijn toegediend, alsmede haar juiste natuur zijn nog niet bekend. Maar het is zeker dat zij is toegediend. Indien monsieur Priace dus reeds dood was vóór zij hem op de rails vastbonden, waartoe dient dan deze mise-en-scène? Waarom moest zijn lijk zoo afschuwelijk veiminkt worden? Alleen slechts om het publiek schrik aan te jagen. Enkele dag- en weekbladen brengen deze ver minking en deze mise-en-scène in verband met het bestaan van een broederschap, de Carbonari, welke reeds vóór "de revolutie van zich deed spreken, eri die op haar manier zich van haar politieke tegenstanders ontdoet of haar leden beschermt. Deze publicaties hebben de Justitie waarlijk geen dienst bewezen. Het onmiddellijk gevolg daarvan is dat degenen, die misschien eenige aan wijzing in deze zaak zouden kunnen geven thans zwijgen om zichzelf niet aan gevaar bloot te stellen. En inderdaad is er in deze kwestie meer dan ooit discretie en voorzichtigheid geboden. De armen van hen die de medeplichtigen van Stavisky tot het uiterste, en zonder iemand te ontzien, willen beschermen, schijnen zich uit te strekken over het heele land men beweert zelfs buiten het land. Heeft men dezer dagen geen gewag gemaakt der reizen welke Stavisky ondernam naar de landen van Centraal Europa, van waar hij steeds met groote sommen terugkeerde? Heeft men niet laten doorschemeren dat een bxiitenlandsche regeering de handelingen van Stavisky leidde met het doel Frankrijk te demoraliseeren en er den burgeroorlog te doen ontbranden? Indien deze beweringen werden bewezen waar te zijn, zouden zij het onmiddellijke gevolg hebben de Fransche mér dan ooit tot eensgezindheid te brengen. Wij echter gelooven er niet aan. Maar wél gelooven wij aan een bende een maffia, zooals Albert Sarraut, de minister van Binnenlandsche zaken ze noemde die vertakkin gen heeft in alle lagen der bevolking, in de hoogste en de laagste, en die het doel nastreeft de orde in den staat omver te werpen, en tevens zich tegen de gerechtelijke straffen te beveiligen, De minister van Justitie, Henri Chéron, heeft aan de pers verklaard: ,,Er is hier een geheim dat dient te worden ontsluierd. De meest elementaire rechtvaardigheid eischt dat zulks geschiede. Het land is de prooi geworden van een bende boos doeners die voor niets terugdeinzen om hun mis daden te begaan. Die bende moet in haar geheel opgespoord en gestraft worden." Deze verklaring strookt in het algemeen met den wensch van het Fransche volk. Want er is n ding dat men Frankrijk nooit zal kunnen verwijten: huichelarij waar het een schandaal be treft. Wij maken ons echter sterk dat er zich tusschen dat volk enkele gezaghebbende personen bevinden, die hun best zullen doen minister Chéron te ontmoedigen in de taak die hij zich heeft opgelegd. Reeds volgt de politie vier nieuwe sporen. Reeds worden er namen gemompeld. Wanneer deze namen zich bevinden op de talons der Stavisky-chèques welke thans weer in eere hersteld, hoofdinspecteur Bonny op eigen gezag de Justitie in handen speelde, dat dan de Justitie niet drale de hand te leggen op degenen die van de vrijgevig heid van Stavisky profiteerden, hoe machtig zij ook zijn en hoe hoog zij ook zijn geplaatst. Die vrijgevigheid had een reden een reden welke de betrokken personen met alle geweld willen verborgen houden, en waarbij zij zelfs niet aarzelen een staat van terreur te brengen. Om een maffia uit te roeien, il faut frapper a la tête, messieurs. Roosevelfs njarig bewind The A*ewfl)eal, een liberaal réveil Het presidentschap eigenlijk de dictatuur van Franklin Delano Eoosevelt zal hoogstwaar schijnlijk in latere geschiedenis-bladzijden een zeermerkwaardig, zeer critiek, maar dan toch een uiterst heldhaftig en misschien glorieus bewind worden genoemd. Vroeger, nog tot in de helft van de vorige eeuw,. werd de beschaafde wereld periodiek geteisterd door de verschrikkelijkste epidemieën. Wij leven nu veilig in onze huizen en wij gaan dagelijks naarons kantoor, of waarheen ook onze werkzaamheid ons roept, met de gewisheid dat wij voor dergelijke verschrikkingen gespaard blijven. De wetenschap heeft ons daar overheen geholpen. Maar niet dan, na lang zoeken, na lang wetenschappelijk werk eenerzijds; na veel strijd tegen bijgeloof, na een. moeizame overwinning van de achterlijke publieke opinie, anderzijds. Men kan zeggen dat deze over winning onzer Westersche cultuur bevochten is met twee wapens: met den microscoop en met sanitaire maatregelen. Niet iedereen kan door een microscoop zien. Probeer het maar eens voor den eersten keer, Begirr dan niet met uw linkeroog krampachtig dicht teknijpen. Lukt het niet laat het dan aan de» medicus over. Zoo ook inzake de neg veel moeilijker te bestudeeren sociaal-economische vraagstukken. Daarzijn er nog maar uiterst weinig, diedenmicroscoophebben leereii hanteeren. Heel gemakkelijk wordt het degenen ook niet gemaakt, die belang in dezaak stellen. Het is opvallend, hoe buitengewoon slecht de Europeesche, speciaal de continentale pers is ingelicht over alles wat er in Amerika gebeurt. Wij zien slechts n ding: den wisselkoersMen houdt zich hier slechts met n vraagstuk. bezig: den dollar. En men realiseert zich niet, dat de koers van vandaag voor een gebied als de Vereenigde Staten, waar de buitenlandsche handel maar een klein percentage van den totalen omzet uitmaakt, van geen oveiwegende beteekenis is_ De New Deal omvat heel wat anders; principieelezaken, waarvan het muntverval slechts een niet heel gelukkige bijkomstigheid is. Wat het kenmerkt,. is het streven om door op objectief wetenschappe lijke studie gebaseerde maatregelen-van-boven-afhet bedrijfsleven te redden en de vrije structuurvan onze maatschappij daarbij zooveel mogelijk in stand te houden. Dus: een door sociale ..medici"' gedirigeerde sociaal hygiënische" maatschappij.. die de belofte biedt, niet in het uiterste van eeu. communistische dwang-organisatie te vervallen. Boosevelt heeft heel duidelijk gezegd, dat ei geen sprake van was, ooit tot den ouden toestand. terug te keeren. Daarmee bedoelde hij niet een programma aan te geven, zooals luidruchtige dictators of candidaat-leiders dat in Europa plegen. te doen. Hij constateerde slechts. Zooals een medi cus dat doet bij een microscopisch preparaat. Hij had, precies een jaar geleden, een maatschappelijke ineenstorting aangetroffen, zooals Amerika die nog nooit gekend heeft. De zaak stond haarscherp. aan deri rand van den afgrond. Zoo is het nu niet meer. De verbetering in de Staten is vrij groot, al. zien wij hier voorloopig niet anders dan de experimenteele en opportunistische wisselvalligheden. van den strijd om recovery wisselvalligheden.. die voornamelijk ontstaan door het ontwijken van strijd over secundaire vragen om toch vooral deu. primairen strijd-met volle kracht te kunnen voeren. En die geldt: organisatie van den arbeid iri dukapitalistische maatschappij, om den chaos of een. steriel collectivisme te kunnen keeren. Dat dit mogelijk is sommigen hebben dalook in deze kolommen, reeds uiteengezet; anderen hebben het betwijfeld. Dat een dergelijke gigantische sociale proef neming tot nog toe nooit ergens geschied is is. waar, maar bewijst niets. Men moet echter nsbeginnen inet het liberale réveil. Dat 's wereldsloop er nog geen zier op lijkt, bewijst óók niets. Want de loop van zaken is liet product van twee factoren: van de ijzeren theorie en van 's nienschen. domheid. M. KANN.