12 De Groene Amsterdammer van 24 Maart 1934 N o. 2964 Boekbespreking Twee occulte** problemen Ley Hana-Lussenburg Parapsychologie en cosmologie Voor de .parapsychologie, de wetenschap der z.g. occulte verschijnselen, is het getij aan het keeren; het begint vloed te worden. Het nieuwe boek van den op dit gebied werkenden schrijverjournalist Mr. C. P. van Rossem: Twee occulte problemen": de mensch buiten zijn lichaam en de mensch in den horoscoop, (van Stockum en Zoon, Den Haag) bevat veel, dat dien indruk versterkt. Daardoor ontstond in mijn geheugen kortsluiting tusschen een redactioneele aankondiging, enkele maanden geleden verschenen in het Ned. Tijdschr. voor geneeskunde" betreffende nader onder zoek van de hypothese van een astraal" lichaam en een woord van professor Hans Driesch, n der kopstukken der hedendaagsche parapsycho logie en pionier van het neovitalisme ,,Ich musz bekennen dasz mir die Exkursion Tatsache zu sein scheinfr". Een nieuw deel van Wetenschappelijk Nederland" heeft zich dus aangegord om te zoeken naar die geheimzinnige astrale" schakel tusschen geest en lichaam, naar een meta-oryanisme (een term van Dr. W. H. C. Tenhaeff, privaat-docent in de parapsychologie te Utrecht). Prof. Driesch heeft reeds een grooten stap er bij gedaan: hij getuigt van zijn geloof in het excursie-vermogen van dat tweede lichaam. Van Rossem wijdt het grootste deel van zijn laatste boek aan dit curieuse probleem der uittre ding of bilocatie. Hij geeft een formidabele rij van getuigenissen van menschen, die hun dusdanige ervaringen op papier gezet hebben; getuignissen niet van naamlooze hysterici, maar van artsen, professoren, journalisten, ingenieurs die voluit hun naam, ambt en woonplaats erbij vermeld hebben. Zij vertellen van een geheimzinnig tweede" lichaam, dat uittreedt", waarmee niet bedoeld wordt een uittreden of losmaken na den dood, neen, een excursie van den dubbelganger in tijd en ruimte, waarbij het gewone lichaam zelf tengevolge van narcose of bevriezing bewusteloos ligt of in diepslaap of trance is en waarbij dan het bewust zijn overgeschakeld is, althans schijnt te zijn, in een dubbel-ik. Bij sommigen blijft het bij de enkel voudige waarneming van het beweginglooze stof felijk lichaam door den dubbelganger; anderen spreken ook over de omgeving, de kamer waarin hun lichaam lag; de meest gecompliceerde gevallen zijn die, waarbij het tweede" lichaam een langere excursie doet. Deze occulte" ervaringen worden door de para psychologen wel au sérieux genomen, maar niet op dezelfde manier verklaard en gerubriceerd. Dr. Osty en Dr. Sollier, Fransche parapsychologen, spreken van une illusion d'ame". De laatste wijst op de sensibiliteits-verwarring, inherent aan deze gevallen, en komt tot de conclusie dat de verbeel ding, los van de normale controle, wordt geprikkeld de geestelijke voorstelling van het lichaam naar buiten te objectiveeren in den vorm van het dub bel-ik". Dr. Osty noemt de enkelvoudige gevallen ,,la vision de soi"; andere, waarbij een overigens niet zichtbare omgeving geschouwd wordt, rei zende clairvoyance". Van Rossem, bespreekt deze animistische theorie en stelt daartegenover zijn werkhypothese van een tweede lichaam". Hij citeert en beroept zich veel vuldig op het boek van den Engelschman Sylvan Muldoon The projection of the Astral Body", die daarin o.a. beschrijft, hoe hij zijn spontane uit tredingen" leerde veranderen in willekeurige be wuste; hoe hij leerde bewustzijn op te wekken langs technischen weg. uit een en ander concludeert men, dat Muldoon een interessant boek geschreven heeft; wetenschappelijk gesichert" is dat een en ander echter niet. Het pleit van Mr. van. Rossem voor de werk hypothese van een dubbelganger krijgt een ernstige kans bij het op blz. 144 vermelde geval van mademoiselle Sagée, een Fransche leerares, die uit een twintigtal betrekkingen ontslagen werd, omdat haar tweede lichaam" door haar leerlingen en collega's herhaaldelijk gelijktijdig werd waargeno men met haar stoffelijk. Eveneens bij het geval, gepubliceerd in het vakblad der Zweedsche S.P.R. en vertaald door Dr. II. A. A. van der Lek: een kantoorbediende wordt gezien door 3 collega's, loopend door hun vertrek en verdwijnend in zijn eigen kamer; de chef daarentegen getuigt (evenals trouwens de bewuste (in 2 beteekenissen !) kantoor bediende zelf) dat deze ononderbroken bij hem geweest is en met hem gesproken heeft. Als nu eens waar zal blijken : primo de hypothese van een meta-organisme en secundo het vermogen daarvan, onder bepaalde omstandigheden supernormaal uit wandelen te gaan in ruimte en tijd. . . . ja, dan staan wij inderdaad voor een Weltbildumgestaltung" als door professor Driesch voor speld in zijn in 1932 verschenen werk Methodik und Theorie der Parapsychologie" en voor een Umwertung der Werte". Of wij, geïndividuali seerde menschen der 20ste eeuw, het denkbeeld uittreding" ('t welk immers noodwendig een belaging onzer psychische vrijheid insluit) zouden kunnen aanvaarden. ... en verdragen? De Mid deleeuwers hebben Giordano Bruno verbrand, omdat hun gemoedsgesteldheid de gedachte, dat de aarde niet was vast middelpunt van het heelal, niet kon Verdragen. Misschien zal het ons gaan als hen: misschien zullen ook wij bij het opkomen Van een nieuw wereldbeeld rare dingen doen, omdat we, althans voorloopig, het denkbeeld van een magischen mensch instinctief vreezen. Dr. A. J. Resink heeft eenige jaren geleden reeds deze waarschuwing geschreven in een opstel over De organisatie van de parapsychologie als weten schap en wijsheid". Met de parapsychologie wordt een nieuw begrip van mensch-zijn geboren. Niet omdat de nog zeer betwiste geestenhypothese de onsterfelijkheid der persoonlijkheid leert, maar omdat in de parapsychologie als wetenschap der occulte" krachten implicite de moreels oisch ligt tot beheersching van die krachten, omdat dus ook de parapsychologie den gang van iedere weten schap zal moeten gaan: te eindigen als dienaar der techniek". Waarmee dan hier bedoeld wordt: tech niek der instinctief gevreesde magische krachten. Het tweede probleem" De mensch in den horoscoop" (dat niet tot de parapsychologie maar tot de cosmologie behoort) heeft van Rossem als volgt behandeld: Hij verzamelde eenige precies (of tenminste vrij precies) bepaalde geboorte-uren met minuten, van menschen, die hij kende of gekend had en van wie hij dus een karakteristiek kon opstellen. Deze geboorte-data met geboorte-momenten zond hij zonder naamvermelding aan den astroloog Leo Knegt met de opdracht, daarvan de belangrijkste constellaties en aspecten astrologisch te interpre teeren en wel zoodanig, dat het meest markante van de persoonlijkheid in duidelijk omlijnden vorm te zien kwam. Van tien menschen wordt nu in dit werk een korte duiding van den geboorte-horoscoop gegeven. Naast de interpretatie van den astroloog staat een kolom commentaar van den schrijver, daarnaast weer commentaar van een derde, die den proef persoon kent; dit alles wordt voorafgegaan door een beknopte karakteristiek van den geborene door van Rossem. De geboorteplaatsen werden weieens veranderd (van Rotterdam werd bijv. Schiedam gemaakt of omgekeerd) om elke mogelijkheid van het inwinnen van informaties te ondervangen. Men heeft tegen deze escapade in de astrologie geopponeerd, dat de waarde van de uitkomst staat of valt met de eerlijkheid of de oneerlijkheid der twee ondernemers. Inderdaad. Daar ik echter van te voren aanneem, dat hardwerkende menschen als van Rossem en Knegt hun goeden tijd niet zullen willen besteden aan zotte mystificaties, bestaat deze kwestie voor mij niet. Over de resultaten dezer astrologische proef neming, uitgewerkt volgens de methode der mo derne Hollandsche school", waarvaji Dr. II. E. Thierens, Th. J. J. Ram en Leo Knegt do leidende persoonlijkheden zijn, kan men niet in bijzonder heden schrijven, zonder daarbij de schema's te geven, ter vergelijking en ter taxatie voor de lezers. Aannemend dat de commentaar van van Rossem en van den neutralen derde correct is, ontkomt men niet aan de verwondering, dat de astroloog uit de simpele opgaaf van enkele getallen zooveel psychische- en materieele kenmerken weet op te delven. Treffers" zijn er in een aantal, dat ver boven dat der kansrekening is. Voor den astroloog Leo Knegt inderdaad een merkwaardig succes. Nieuwe uitgaven ' Hockey en hoe het gespeeld wordt, door Mr. L. D. Frank. Weten en Kunnen, No. 166, afdeeling: Sport en Spel met foto's en teekeningen. N.V. Uitg. Mij. Kosmos", Amsterdam. Historische schets van de Nederlandsche letter kunde voor schoolgebruik en hoofdakte-studie door Dr. C. G. N. de Vooys. 15e herziene druk. J. B. Wolters, uitg. Groningén-Den Haag-Batavia. De Boodschap van Jezus Christus door P. O. Ouspensky. N.V. Servire, Den Haag. Nécessitéde l'Histoire par Andró Lebey. Librairie de Paris, Firmin-Didot et Oie. 56, rue Jacob. De Pioniersdagen van Chicongo. Een verhaal uit het pioniersleven in den Coiigo door Alfons Vermeulen. Uitg. Scheltens & Giltay, Amsterdam. In moeilijke omstandigheden, Augustus 1914Mei 1917, door N. Bosboom, oud-minister van Oorlog. J. Noorduyn & Zoon, Gorinchem. De Speelman van O. Ij. Heer door Anna von Krane. Uit het Duitsch vertaald door L. de Greef. Uitg. Boekengilde Die Poorte. Ken Nationaal Park in Nederland door Ij. van Vuuren, hoogleeraar Rijksuniversiteit Utrecht. Uitg. Kemink en Zoon N.V., Over den Dom, Utrecht. Qu'est-ce qu'un Classique? Essai d'histoire et de critique positive. Le Héros ou du Génie, par J.-K. Fidao-Justiani. Librairie de Paris, FirminDidot et Oie. 50, rue Jacob, Vle. Bloemlezing uit de Nederlandsche Letteren door Dr. E. Rijpma. 5e druk, geïllustreerd. J. B. Wol ters. Gronirigen-Den Haag-Batavia. Het Spellingvraagstuk, ontwikkeling, tegen woordige stand, mogelijke oplossing door Dr. C'. G. N. de Vooys. J. B. Wolters, Groningen-Den Haag-Batavia. Onsterfelijkheid als wijsgeerig probleem door Dr. Herman Wolf. A. W. Sijthoff's Uitg. Mij. N.V. Leiden. Ken alleen. . . . Een nieuwe zangbundel door Aug. Weiss en J. ('. Andreae met medewerking van Fred. Timmermans. D. A. Daamen's Uitg. Mij. N.V., Den Haag. Tentoonstellingen Kunsthandel de Boer, Amsterdam. Bruegheltentoonstelling. Tot 2(i Maart. Baarnsch Lyceum. Schilderijen en tcekeningenvan Lize Duyvis. Tot 20 Maart. Kunstzaal Martinus Liernur. Zeestraat 03, Den Haag. Schilderijen van Jeanne Bieruma Oosting. Tot 28 Maart. Kunstzalen d'Audretsch, Noordeinde 119, Den Haag. Werken van Eddy Fernhout. Tot 28 Maart. Kunstzaal van Lier, Rokin 126, Amsterdam. « Werken van G. van Eek. Tot 29 Maart. Kunstzalen A. de Vecht, Rokin 122, Amsterdam. Nieuwe werken van J. J. Moolhuizen. Tot 30 Maart. Kunstkelder, Spui 13, Amsterdam. Werken van beeldende kunsten kunstnijverheid. Tot 31 Maart. Frans Hals-Museum, Haarlem. Werken van H. F. Boot. Sted. Museum, Amsterdam. Deensche kunst. Tot 31 Maart. Kunsthandel L. F. Reeker, Wagenweg 102, Haarlem. Werken van A. J. Grootens. Tot 31 Maart. Kunsthandel Willem Brok, Melkpad 25, Hil versum. Schilderijen en teekeningen van Paul Determeyer. Tot 7 April. Kunsthandel Buffa, Amsterdam, De Zee, nieuwe werken van Permeke. Tot 7 April. Voor de Kunst", Nobelstraat 12, Utrecht. Werken van Jacoba van Heemskerk. Tot 9 April.