De Groene Amsterdammer van 24 Maart 1934 N o. 2964Het Saargebied ~~ no man's land Edouard de Nève Saarbrücken Het Stadhuis , Combien de minutes est-ce qu'on s'arrête ici?" De arbeider, die de uniform der Fransche spoorwegmaatschappij draagt, kijkt mij onbe grijpend aan en antwoordt niet. ,,Aurai-je Ie temps pour prendre un billet pour Saarbrücken?" vraag ik weer. De man haalt zijn schouders op en zegt: Ver. Btehe nicht." Hij verstaat geen Fransch? Maar ik ben hier toch in Forbach, Op n na de laatste plaats vóór Saarbrücken t , * Als ik de controle passeer om aan het loket mijn kaartje te halen, hoor ik de twee controleurs met elkaar Duitsch spreken. Maar de bediende achter het loket spreekt zuiver Fransch, zelfs met een Parijsche intonatie. Wellicht iemand die hier gekomen is na den 'vrede, De anderen: Lotharingers, die Duitsch spreken, of hun dialect. Twaalf kilometer vóór mij' ligt de grens. Maar de grens van het taalgebied ligt zestien kilometer achter mij, bij St. Avold, tot waar de Duitsche invloed zich uitstrekt. ? In het Saargebied is alles Duitsch. Het station van Saarbrücken met zijn breede perrons, de opschriften, de stijl, de geuniformde employé's: Duitsch. De bouw dei stad, de logge huizenblokken, de ruime straten, de trams, de reclameborden voor de winkelzaken: Duitsch. Het heele Saargebied, een stukje van Pruisen en een stukje van Beieren, na den oorlog van 1871 te samen tot Saargebied versmolten, ontegen zeggelijk Duitsch. De bewoners der Saar, cultureel en van karakter Duitsch. Zij paren het schnauzige van den Pruis aan het landelijk joviale van den Beier. Vóór mij ligt, als een hel verlichte breede gang, de grootsteedsche Bahnhofstrasze met haar groote winkels, haar confectiezaken, haar conditoreien, haar café's, en haar hel vlammende lichtreclames in rood en blauw en groen, en geel. Het sneeuwt geweldig. De zwiepende wind doet de sneeuwvlokken hoog opdwarrelen in de lucht. Zy spelen rondom de Fransche vlag, die als een .gore vaatdoek slap neerhangt aan haar stok boven den ingang van het gebouw der Bergwerksdirektion. Een Fransche vlag de eenige dien avond in een Duitsche stad, aan den gevel van het directiegebouw der grootste onderneming: de mijnindustrie. De mijnindustrie, rondom welke zich het geheele Saarprobleem afspeelt een probleem dat niet slechts dit gebied betreft, maar dat een wereld probleem is geworden van zoo'n groot gewicht dat het straks wellicht Europa in vuur en vlam zal zetten wanneer twee landen hun rechten zullen willen handhaven. Een probleem, dat den reeds bestaanden chaos in Europa ontzaglijk kan vergrooten, een burgerkrijg kan doen ontbranden, en heele groepen menschen tot slavernij brengen. Glück auf l" staat in groote gouden letters boven de breede deur van het gebouw der Bergwerksdirektion. Maar nergens wordt die wensch meer geuit. Want het gebied is verdeeld. De sympathieën en antipathieën botsen met hevige kracht tegen elkaar, en in het geweld der botsing verstomt zelfs de mijnwerkersgroet. Zóó, op het eerste gezicht, flaneerend door de drukke straten, bemerkt men er niets van. De winkels staan badend in licht en prijzen hunne waren aan in het Duitsch. Do opschriften der magazijnen zijn Duitsch. Hier en daar alleen vermeldt een bescheiden aankondiging: On parle francais. Dat is alles wat men merkt van den invloed en de aanwezigheid van zes duizend Franschen die dit gebied van 800.000 zielen bewonen. De 130.000 inwoners van Saarbrücken trekken zich van de in hun midden verblijvende Franschen niets aan. Dat is mijn eerste oppervlakkige indruk. Ik stap een winkel binnen om enkele, in den haast van mijn vertrek vergeten, artikelen te koopen. Sokken, mijnheer," vraagt de verkoopster onverschillig. Fransche of Duitsche?" Is er verschil tusschen?" De Duitsche zijn beter, een klein beetje duurder alleen." Zij zegt dat met zooveel overtuiging dat ik mijn keus tot een paar Duitsche bepaal. Als ik in een sigarenwinkel een pakje Gauloises vraag, raadt mij de bediende: Nehmen Sie doch Deutsche Zigaretten, die sind ja viel besser. Oder Camel " In het caféwaar ik ben binnengetreden ga ik aan de leestafel zitten. Er liggen daar misschien vijftig bladen, meest kranten uit het Saargebied, en daarnaast de Frankfurter Zeitung, het Berliner Tageblatt, een paar Engelsche bladen. Niet n Fransche krant. Aan de tafels zitten de gasten voor hun glas bier en spreken op gedempten toon. Het doet vreemd aan de gewoonlijk zoo druk redeneerende Duitschers zoo kalm bij elkaar te zien zitten. Hier en daar vang ik een woord op: Regierungskommission. . . . Deutsche Front. . . . En als ik de rondom mij zittenden nauwkeuriger bestudeer, verbeeld ik mij ineens dat hun conversatie slechts bestaat uit korte, weifelend uitgesproken zinnen en lange tusschenpoozen. Terwijl ik op weg ben naar een kennis doe ik een nieuwe Ontdekking. Ik ben hier in Duitschland. Maar het kan niet het Hitler-Duitschland zijn. Want op de hoeken der straten lees ik de namen die door de Nationaal Socialisten zijn gebrand merkt en uitgeroeid: Friedrich Ebertstrasze, Stresemannstrasze. Doch ook: Hohenzollernstrasze, Kaiserstrasze, Kronprinzstrasze. Saarbrücken Duitsch? Ja. Evenals het heele Saargebied. Maar ook Hitler-Duitsch? Niemand weet het. Velen vreezen het. Voorloopig is de Saar nog no man's land. * * * Door de bepalingen van het Verdrag van Versailles (art. 45-50 en het aanhangsel der zoogenaamde Saarstatuten) werd de administratie van dit, tijdelijk aan de Duitsche regeering ont trokken, gebied opgedragen aan den Volkenbond, die daartoe een commissie van vijf i personen benoemde. Vijftien jaar na het in werking treden van het Verdrag, i.e. op 10 Januari 1935, zou een volksstemming plaats hebben om te beslissen of: «. het gebied aan Duitschland zou worden te ruggegeven. b. het gebied aan Frankrijk zou worden toe gekend. c. de status quo in het Saargebied zou worden gehandhaafd. Indien na het plebisciet het gebied weer aan de Duitsche regeering zou worden overgegeven, zou Duitschland aan Frankrijk 350.000.000 goud francs betalen als schadevergoeding voor de Franschemijnen door de Duitschers gedurende den oorlog; vernield. Daar het Saargebied niet uit het DuitscheRijksverbond is geschakeld, en de Volkenbond, evenals de door hem benoemde commissie, deadministratie voert als gemachtigde van den toekomstigen souverein. zouden de werkzaamheden en het toezicht dezer Saarcommissie van den beginne af daarin hebben moeten bestaan om op> onpartijdige wijze haar gezag uit te oefenen. Tfr dikwijls echter was in de eerste jaren dit gezag er op berekend den politieken en oeconomischen invloed van Frankrijk in het Saargebied te ver sterken. Dit kon des te gemakkelijker gebeuren wijl de Regeeringscommissie buitengewoon ver strekkende regeeringsmacht bezit. Zij heeft niet alleen dezelfde rechten die vroeger de Rijksregeering bezat, maar zij beschikt ook over een onher roepelijk meerderheidsbesluit der bestaande wet» in zooverre het algemeene gezichtspunten betreft echter onder voorbehoud den vertegenwoor digers der bevolking om advies te vragen. Schoon de Volkenbondsraad in den beginne de po'itiek der Saarregeering goedkeurde, veront rustte de wereldopinie zich over haa,r houdingVooral de bladen in Engeland lieten hevige protesten hooren. En schoon daarna in de werk zaamheden der Regeeringscommissie weinig ver andering te bespeuren viel, veranderden toch. dank zij deze protesten, de regeeringsmethoden. In 1924 nam de Regeeringscommissie dan ook reeds een onpartijdige gestalte aan. Twee jaar later, in 1926, werd door den Volkenbondsraad bepaald dat de president der Saarcommissie steed» een onderdaan van een, bij de Saarkwestie niet individueel belanghebbenden, staat moest zijn. Nadat Duitschland zich bij den Volkenbond had aangesloten, werden ook de Fransche troepen. eenige duizenden man sterk, wien als garnizoens troepen de bescherming der eigendommen en dei bewoners in het Saargebied was opgedragen, teruggetrokken. In huix plaats trad echter een Internationaler Bahnausschütz" op, dio eerst in 1931 do plaats ruimde voor de, in de bepalingen van het Vredesverdrag genoemde, plaatselijke» gendarmerie. De bewoners van het Saargebied bleven Duitsche onderdanen, bestuurd door Duitsche ambtenaren.. welke laatsten echter den Regeeringsraad trouw moesten beloven. Deze Raad bestaat thans uit de volgende vijf leden: Knox (Engeland) voorzitter, Ehrenrot (Finland). Kossmann (Saargebied), Morice (Frankrijk), Zoritsjits (Joegoslavië). De moeilijkheden waarmede, deze commissie' heeft te kampen, worden hoe langer hoe grooter naarmate het tijdstip, voor de volksstemming bepaald, nadert. De Nationaal Socialisten, onder leiding van Spaniol, door Duitschland naar de Saar gezonden. begonnen een openlijke terreur uit te oefenen. Degenen, die niet met hun politiek instemden. werden voortdurend aan de komende afrekening in 1935 herinnerd. In het volgend artikel zullen wij de nazi's inliet Saargebied onder de loupe nemen, KARPETTEN B OUC LE 160 X 225 CM. 12. 5O AXMINSTER 135 X 20O CM. 15. 25 ELK GENRE XKDER ZONEN