De Groene Amsterdammer van 24 Maart 1934 N o. 2964 Boekbespreking Fransche en Duitsche Boeken a c. £ 't, Een' familieroman van Cteorges Uuhamel Le Jardin des Bêtes sauvages 1) is . het tweede deel van een serie romans, ?* waarin de geschiedenis wordt verteld ; van de familie Pasquier, en waarvan Le Notoire du Havre het eerste deel was. Ik heb dit tweede deel niet zonder vrees ter hand genomen, want ; ik moet bekennen, dat ik het eerste , vrij vervelend had gevonden. Die vrees was echter ongegrond. Zonder een van DuhamePs beste werken te zijn, bezit dit boek eenige der bij zonderste hoedanigheden van dezen auteur. En men weet dat deze niet gering zijn. In Le Jardin des Bêtes sauvages vinden wij de familie Pasquier terug te Parijs. In zijn geheel geeft het boek een eigenaardig beeld van een Fransche burgerfamilie in de tweede helft van de negentiende eeuw, een dier families, waarin alle typische deugden, alle lafheden en kleinzielig? lieden, alle edelmoedige aspiraties, Alle toewijdingen vertegenwoordigd ?zijn: een microcosmos. De moeder is «en voorbeeld van vrouwelijke offer vaardigheid, de vader een egoïst, vol -illusies en niet zonder generositeit, ? soort van burgerlijke don Juan, de ? oudste zoon is een gedecideerde arri: vist, de andere een teere, kwetsbare : natuur, de oudste dochter een wonder? kind, een vroegrype kunstenares die i alleen ademt in de atmosfeer der muziek. Maar allen bij elkaar vormen toch een zeer duidelijke eenheid: de '.familie Pasquier. De interessantste figuur is de ? verhaler zelf, die op het oogenblik van i de gebeurtenissen die hij vertelt een vijftienjarige knaap is, in wiens ge moed de eeuwige strijd wordt ge% streden tusschen wezen en schijn, l waarheid en leugen, in dien aandoenj lijken, absoluten en eenigszins roI mantischen vorm, die de ware jeugd kenmerkt. Als de jonge Laurent tot de ontdekking komt dat zijn vader een zeer ontrouw echtgenoot is, is zijn reactie in haar naïeviteit psycho logisch goed verklaarbaar, maar zij zet zich om in daden die niet meer aannemelijk lijken, omdat de auteur heeft nagelaten aan te duiden, wat in het karakter van Laurent hem aan zet aldus te handelen en niet anders. Ik vraag mij dan ook verder niet af of het boek misschien voor een groot deel autobiografisch is, noch of de gebeurtenissen werkelijk zoo hebben plaats gehad. Het talent van den romancier bestaat juist hierin dat hij aan alles wat hij verhaalt, zelfs de vreemdste afwijkingen den schijn geeft van doodgewone menschelijkheid. Dit bezwaar neemt niet weg, dat Le Jardin des Bêtes sauvages in zijn geheel een boek is dat, vol liefde en meewarigheid, weemoed en optimisme, ons hoofdstuk na hoofdstuk blijft bekoren. Maar die bekoring dringt zich niet op zooals die, welke ons LEVERT MEUBELEN STOFFEN - TAPIJTEN EN VERSIERINGEN (x) Georges Duhamel. Le. Jardin des Bêtes sauvages. Paris, Mercure de France 1934. plots overweldigt bij de lezing van sommige boeken; zij groeit langzaam en. haast onmerkbaar. Al de kleine en eenmaal zoo groote vreugden der jeugd gaan ons voorbij: zoo is het inderdaad ons allen vergaan. Verwon dering, liefde, verlangen, en later desillusie en stille wrok, het is ten slotte heel de kunst en de philosophie van Duhamel die in dit boek duidelijk worden uitgesproken. Ieder, die den literairen arbeid van G. Duhamel geregeld heeft gevolgd, weet dat deze auteur een van de eer lijkste en rechtzinnigste kunstenaars is van de generatie die vóór den oorlog aan het woord kwam en thans om streeks vijftig jaar oud is. Hij is een voorbeeld van goedhartigheid en rechtschapenheid; hij gelooft aan den eenen kant aan mogelijke ver beteringen in het maatschappelijk bestaan der menschen, ofschoon niet in den zin der beroepsprofeten. en der principieele idealisten, terwijl hij aan den anderen kant, wel van meening schijnt, dat alles onverander lijk is en elke poging nutteloos. Maar hij wordt altijd, vooral in de ge vaarlijkste toestanden, gered door zijn gezond verstand en door een vriendelijken humor die vaak een groote charme heeft. Niemand verfoeit meer dan Duha mel alle literaire declamatie. Als niet n is hij rechtzinnig. Hij is geen getuige, geen onpartijdige kroniek schrijver van de gebeurtenissen van zijn tijd. Hij leeft, bemint en lijdt. Hij is humanitair in den oorspronkelijken zin, maar niet principieel, en zoo krijgt men wel eens den indruk dat hij, literair gesproken, behoort tot een soort génération sacrifiée". Voor de ouderen is hij een revolutionnair, voor sommige jongeren een seritimenteele idealist. Ik moet bekennen, dat verscheidene werken van Duhamel, onder meer de zeer mooie roman La Pierre d'FIoreb, mij belangrijker lijken dan dit jongste boek. Men mag echter niet vergeten dat Le Jardin des Bêles sauvages slechts een onderdeel is van een waarschijnlijk iiitgebreid ensemble. Kn zoo is, voorloopig, alle kritiek ont wapend. J. VAN NIJLEN Paul Wiegler. ,.I)as Hans au der Moldau" 1934 Paul Wiegler was tot heden een essayist, wiens eminente hoedanig heden nog niet door een gi'ooten lezers kring op zijn juiste waarde geschat werden. Alleen onder literatoren werd zijn naam met grooten eerbied ge noemd. Zóó, met ecu dergelijke eer biedige bewondering sprak men in de literaire milieus van vóór het Hitlerregie eigenlijk alleen nog over Peter Altenberg, Moritz Heimarin en Franz Kaf ka. Nooit waagde iemand deze bewon dering aan te tasten. De werken, die tot nu toe van Paul Wiegler ver schenen, zijn niet populair, maar ze worden door vele critici en journalisten steeds opnieuw geraadpleegd. Be roemd is vooral een werkje Französische Hebellen" thans helaas uitverkocht met essays over Did erot d'Alembert, Voltaire en vele anderen, Hij gaf zich hier in al zijn rijkdom. evenals in zijn bundel Figuren', (Kurt Wolf f Verlag), dat vele jongeren b. v. Kugen Erwin Kisch beinvloedde. De prijs van de melk van OUD-BUSSEM is verlaagd tot 20 et. per Va Liter-flesch. de uitkijk" extase 23 maart Prinsengracht bil da Leldsehestmt Telef. 37460 van gustav machaty 3» week leeftijd 18 Jaar Dagelijks 2.30,1.15 en 9.30 Wiegler schrijft hier over vele onderwerpen over Chateaubriand in Praag, Russische terroristen en Fransche koks, over Amerikaansehe millionairs, Disraeli en de Quincey's Opium-eater", over Rimbaud en keizerin Eugenie, over Barnum even goed als over Renan. Elk dezer essays is met dezelfde innerlijke spanning geschreven en getuigd zoowel van Wiegler's veelomvattende kennis als van zijn critischen aanleg. Paul Wieg ler beschikt over een enorme feitenkeunis, die hij echter onopgemerkt en met een uiterst gestrenge zelf discipline benut. Ik ben er eenmaal bij geweest, dat een redacteur van een bekend literair weekblad hem voor zijn zomer-nummer een bijdrage: badplaatsen in de literatxiur" vroeg te schrijven. Be scheiden meende Wiegler te moeten opmerken, dat zijn kennis op dit speciale gebied niet zoo erg groot was. Maar reeds een week later verscheen het artikel en bevatte een literatuurge schiedenis der badplaatsen, zóó volle dig als nog nimmer was geschreven. Wiegler gaf niet alleen een overzicht, dat zooweide alleroudste badplaatsen als de meeste moderne, die een rol speelden in het literair leven, omvatte. Hij gaf ook bijzonderheden omtrent do badplaatsen, die b.v. Grillpaizer, Bismarck, Merimce, Wilde enLacfadio llearn plachten te bezoeken. Men kan uit de boeken van Wiegler b.v. ver nemen in welke zijstraat van de Kalverstraat Mirabeau tijdens zijn ver blijf in Holland woonde; dat een der grootste Hollandsche avonturiers Ba ron Ripperda ergens in de provincie Groningen werd geboren en welke Hollanders mee hebben gedaan aan de Fransche revolutie. Op een monografie van den Hohenstaufenkeizer Friedrich H volgde een. boek over Wilhelm I. Thans op vijf en vijftigjarige!! leeftijd schenkt Wiegler ons zijn eersten roman: ,.D(is Haus an der Moldau". Jarenlang heeft hij rondgeleopen met het plan dit boek te schrijven. In zijn essay-bundel ..Figuren" die tien jaren geleden verscheenj lezen we in de voorrede: een roman Schandera" KOU deze laatste maanden ten einde zijn ge schreven, indien geen grooter noodlot ons allen had overvallen." In 1934 ligt ..das Haus an der Moldau" waarvan Hchandera een der . hoofdpersonen is, voor ons. Schandera, een professor uit Praag, een politicus. die van corruptie verdacht wordt. doch onschuldig is, keert uit zijn ver banning terug naai* de stad aan do Moldau, waar zijn vrouw woont, een zangeres, wier roem begint te tanen, zijn zoon. die langzaam aan tubercu lose sterft en zijn dochter, die liefdezoekend door Europa doolt. Paul Wiegler heeft in dezen eersten roman dezelfde techniek als in zijn vroegere cultuur-historische werken. Hij geeft reeksen korte preciese en pregnante feiten, laat deze in een onder broken volgorde plaats grijpen en schenkt ons een roman, die eigenlijk geen roman is doch een mozaïek, dat uit duizenden cultuxirhistorische facetten is samengesteld. Met een bijna pedantische nauwkeurigheid worden namen van straten en pleinen, menschelijke en ethnografische bij zonderheden opgesomd. Dit alles wordt echter zóó beschreven, dat het door de logische fantasie van Paul Wiegler, die in dit boek al zijn liefde en hartstocht legde, zóó belicht werd, dat het geheel den vorm en stijl kreeg, waaraan het behoefte had. ,,Dit alles doet iemand nog dagenlang pijn" schreef Werfel, die eveneens onder den indruk kwam van de obcessie van dezen stijl, die door deze schijn bare opsommingen ontstaat. Paul Wiegler heeft de wereld van het oude Oostenrijk als het ware door een microscoop gadegeslagen. Zelfs Gustaaf Flaubert, die met een zelfde noeste vlijt zijn werken schreef, bezat misschien niet zooveel weten omtrent de materie, die hij wilde ver werken. Ook Flaubert's werken bezaten ook dezelfde herzwörgende Melancho lie" (Werfel), die van Wiegler's roman uitgaat. Xieuwe Vuitsehe boeken. , Adam Scharrel' ,,Mnulwürfe" Malik Verlag Praag. W. Schöustedt. ..Aiif der F/i«'/it ersch ossen". Kditions du Carrefour, Paris. Walter Rode ..DeuiacMand Ist ('<iliban". Kuropa-Verlag. Zürich. Max Barthel, ,.f)as Unslcrbliclu: Volk", Büclicrgilde Gutenberg, Berliti. Franz Werfel, ,.l)ie rierziy Tat/e des J\lusa Dai/h". Paul Zsolnay-Verlag, Berlin?Wie n. Hans Mühlestein ..Mcnachen oh n e d'o/i", Verlag dr Oprecht und Helbling, Zürich. NICO ROST Toerisme De Stoom vaart Maatschappij ..Zooland" te Vlissingen heeft een boekje uitgegeven. ..floedkoope Retours wiar fanden 1934" met vele mooi»; kieken en tal van inlichtingen en wenken voor hen, die dit jaar voor korteron. of langeren tijd naar Engeland wonschen te gaan. Gratis te verkrijgen. Wm. H. Muller «S; Co. Vlissingen.