Paul Colin James Whale: ,,Dc Onzicht bare man". Cinema Koyal. Het zal ook den verhevenste onder ons bij tijd en wijlen overkomen, dat hjj behoefte heeft aan ontspanningslectuur. Gewoonlijk kuiert hij dan naar den.naastbijzijnden stationsboekhan del of neemt de bijlage van zijn leespOrtefeuille ter hand om in negen van de tien gevallen bedrogen uit te komen, op 't Stuk van ontspanningslectuur" schijnt de mensch n.l. nog veel Kittelooriger en kieskeuriger te zgn dan in zijn serieuse litteratuur. Over Thomas Mann, Huxley en AndréGide «uilen wij het allicht eens zijn.... over Edgar Wallace, Wodehouse en Conan Doyle nimmer ! Zoo zou ik een enquête willen ope nen (het wordt weer eens tijd I) over die knappe en amusante novellen, waarmee Wells zijn zig-zagcarrière begon: over The war of the worlds", The time-machine", The stolen bacillus", The war in the air" en hoe ze meer heeten mochten. Mij dunkt naast dit levendige, spannende en goedgeschreven werk kan een Edgar Wallace zijn fabriekmatige matten wel tienmaal oprollen. Het heeft mij altijd verbaasd, dat de jonge Wells zoo betrekkelijk weinig populair is geworden en zoo spoedig vergeten. Persoonlik neem ik nog altijd met groot plezier dit jeugdwerk ter hand met meer plezier, om eerlijk te zijn, dan zijn lijvige en langademige Britling". Een van de aardigste en gees tigste vertellingen uit die periode is stellig The invisible man" als ik het wel heb, zijn debuut in dit genre. Waar vinden wij in onze dagen een verhaal, dat zoo kleurig, boeiend en (zonder ooit vulgair te worden) zoo populair in den besten zin mag heeten als deze magazine-story van dertig jaar terug? Ziehier een werk, dat voor mijn gevoel het juiste midden DE KUNST IN Z Films De Onzichtbare Aanplakbiljetten wist" te vinden tusschen de al te litterair-tendentieuse Father Brown"serie van Chesterton en het geforceer de maakwerk van Wallace. Met welk een talent is zoo'n verhaal opgebouwd, hoe logisch zit het in elkaar, hoe ver rassend zijn climax en slot, maar vooral: met welk een liefde is het ge schreven. Misschien ligt het wel grootendeels aan dit model van ontspanningslectuur, waarop Whale's Onzichtbare man" is gebaseerd, dat de film zulk een geslaagd experiment is geworden. Op zichzelf beschouwd ' hebben wij hier klaarblijkelijk te doen met een techni sche Spielerei" een ingenieursuitbundigheid mijnentwege, wanneer men tegen een dergelijke contradictioin-terminis geen bezwaar heeft. Even als King-Kong" gaat het hier klaar blijkelijk in de eerste plaats om een technische krachtproef. En wat ter wereld zou daar tegen zijn ? Men heeft over Cooper's zenuwen-aap" (het klassieke woord is meen ik van Cor Ruys) indertrd een grandioos spectakel gemaakt en zelfs nu nog berei ken mij uit de provincie verontwaar digde brieven, waarin kwalificaties als kinderachtig", humbug", pervers" en zelfs menschonteerend" niet van de lucht zijn. Tant de bruit pour un singe ! Reeds bij de bespreking van KingKong" heb ik gewezen op de groote technische beteekenis, die zulk een proeve van ingenieurs-fantasie voor de film heeft. Maar ook zonder dat.... is het dan zóó moeilijk om zijn zwaar wichtige bezorgdheid over onze cul tuur en onze waardigheid eens op zij te zetten en als nieuwsgierige kinderen te raden bij zulk een vernuftig spel van techniek en truquage? KingKong" had buiten de inderdaad for midabele technische prestatie niet veel om het lijf allright ! maar het had dan ook geen andere preten tie, dan het publiek eens gezellig te laten puzzelen en eens te toonen, waar toe Hollywoods laboratoria in staat zijn. Nee dan zijn er andere dolamusante" films, waarop heel wat meer te zeggen valt, als b.v maar ik wil "niet hatelijk worden. In De onzichtbare man" aan schouwen wij ditmaal een herhaling van deze technische tooverij en, naar het mij voorkomt, in nog veel perfecter vorm. Want bij KingKong" waren nog wel eens momenten aan te wijzen, waarop een verrader lijke zonde tegen de wetten der peispectief of een al te evidente onaanne melijkheid in de verhoudingen de illu sie verstoorden.... bij Whale's film is hiervan geen sprake. Het verhaal van Wells is vrij getrouw gevolgd en dus kan men zich bij ieder experiment tot nauwkeurige controle neerzetten. Welnu wat mij betreft: ik heb geen storende fout kunnen ontdekken. Ik beken graag, dat ik met spanning het oogenblik afwachtte, waarop de on zichtbare zich voor het eerst van zijn verbandlappen en verdere camouflage ontdoet het effect bleek even ver rassend als overtuigend. Een eind verder aanschouwt men het fantoom ii pyjama geklei-d en kijkt men met L J. Jordaan - O Paul verbazing in de leeg'e kraag en de leege mouwen. Maar van dit alles zou de pret al spoedig af zijn, wanneer niet het sce nario zoo drommels goed in elkaar zat. Well's fantasie van omstreeks 1900 bewijst hier nog voortreffelijke dien sten. Van scène tot scène stijgt de span ning groeit de beklemmende alom tegenwoordigheid van den onzichtbaren amokmaker tot een ware obses sie. De furieuse jacht van heel een4 civilisatie op een enkeling krijgt aldus' iets grotesks en tragisch tegelijk en vooral het goedgevonden slot met het zichtbaar wolden van den man wan neer de dood intreedt sluit dit gedurfd fantastische verhaal op frappante wijze af. Karakteristiek mag het heeten, dat daar, waar men Wells losgelaten heeft, de film oogenblikkelijk zakt. De lief deshistorie, die in de novelle niet voor komt, doet hinderlijk overbodig en enfanticl aan. Ook is het jammer, dat men zich aan Wells' treffend slot niet gewaagd heeft: de onzichtbare demon Een straatscène uit Parijs Danst"