De Groene Amsterdammer van 31 Maart 1934 Ho. 2965 Dramatische kroniek e i*» 'J, «ör IK &». r K -' Het Amsterdamsche passiespel Henrik Scholte OLS Een mislukt experiment De katholieken zijn van ouds verwoede dilettanttooneelspelersgeweest en er zijnzelfsonderscheidene, elkaar, in verschillende graden van moderniteit verwoed, beoorlogende gezelschappen, die daarbij de openbare aandacht vragen. Een enkele maal, onder den-invloed van een om zich heen grijpende beweging voor het leekenspel, geschieden zulke manifestaties ook magistraler, ritueeler. De Pinkstervertooningen in het Stadion, of nu het Mirakel van Amsterdam of een soort mysterie spel van de Graal-meisjes den inzet vormde, worden geregeld door een 30.000 menschen bijgewoond en ik moet zeggen, zij hebben meer dan eens door de breedheid van hun gebaar en het voelbare besef eener massale overtuiging grooten indruk op mij gemaakt. Uitgangspunt van alle scenische evene menten is tenslotte het bewerkstelligen van een doorv uitvoerenden en toeschouwenden gedeelde emotie, en het liturgische van het scenische te scheiden is niet altijd mogelijk noch ook nood zakelijk. Thans echter hebben de katholieke leekespelers den stouten greep gedaan, en een traditie willen scheppen waar geen traditie was. Zij hebben het leven en sterven van Christus volgens de Bijbelsche rangorde vertoond met gebrekkige middelen en in de kille, nuchtere atmosfeer van een automo bielen-hal. Ja, dan zou men toch den ver metele een Halt!" willen toeroepen, om het even of men de passie-geschiedenis waar of wel slechts schoon vindt. Het is een van de diepste mysteriën van het Christendom, dat ook zij, die niet gelooven, een onoverwinnelijken schroom behouden ten aan zien van zijne vulgarisatie en dat men de bewuste blasphemie slechts aantreft bij hen, die innerlijk van het oude geloof niet vrij zijn en de behoefte aan een soort reactie voelen. In zooverre wil ik wel toegeven, dat ik bevooroordeeld ben en inner lijk misschien meer in opstand kom tegen wat voor mij een vrij smakelooze poppekasterij geweest is, dan iemand, die sterker en overtuigender gelooft. Twee jaar geleden heb ik op een Zondag in een bosch in Limburg, aan den overkant van een vijver, het passiespel van Christus zien uitvoeren door de geheele bevolking van Tegelen. Het duurde vele uren en het was alles naar den conventioneelen trant: een witte Christus, een kruisiging die het Bijbelwoord zuiver illustratief volgde. Een voor stelling, die ik zou bijna zeggen: gelukkig geen. bizondere spelkwaliteiten vertoonde, maar zuiver en voor mijn gevoel diep ontroerend ge dragen werd door de collectieve religiositeit der uitvoerenden. Uien speelde wat in de menschen leefde. Er was geen grein moderniteit, geen be wuste stijl" voor noodig. Men vergat dat men den Christus, een eenvoudigen spoorwegarbeider, f 5PEPAALONTWORPEN MEUBELEN IN PRACHTIG MATERIAAL IO AMSTERDAM EEN BOEKJE MET HOEKJES UIT ONS GROOT MODELHUI5 TOONEN U TEVENS ONZE ZEEULAGE PPUZEN EN LIGT VOOR U GEREED op zijn fiets niet zijn costuum achterop naar do plaats der vertooning had zien rijden. Het was de critieklooze overgang van het alledaag'sche naar het innig-doorvoelde, welke men zelfs in OberAmmergau niet meer in zulk een staat van natuur lijkheid aantreft. Bij de geforceerde vertooning in de B.A.I. speelden echter geheel andere motieven een rol. In de eerste plaats wilde men hier wel een bewuste stijl. Voor menschen, die niet uit een kleine intelligentia bestonden doch integendeel ,,het volk" vertegenwoordigden, speelde men een passiespel in een uiterst hachelijk compromis, dat slechts geperfectioneerde beroepsspelers bij wijze van historisch curiosum hadden mogen aandurven. Thans echter vergde men van den toeschouwer eenerzijds begrip voor een Middeleeuwsch Fransche tooneelinrichting, die hier nooit bekend, laat staan populair geweest is. Anderzijds vroeg men van dilettanten de uitbeelding van het hoogste drama der menschheid. Men kleedde de menschen in een dracht, die niet correspondeert met het religieuze besef van hen, die niet een speciale tooneelcultuur" .kennen: de hemelsche machten in die stijf-Oostersche voorstelling der primitieve schil ders, de Joden en het volk in vijftiend'eeuwsche poorterdracht. Het tooneel, dat een meter of vijftig breed was, bestond uit een breed proscenium met vijftien indeelingen. Daar voorlangs paradeerden slecht geregisseerde groepen, op het tooneel zelf aangepord door een aangekleeden hulp regisseur, met een tekstboek in de hand. Men trachtte een al te sterk Amsterdamsch accent door het ge bruik van een soms vrij ridicuul hoog-Haarlemmerdijksch te verbergen. En het resultaat was, dat men menschen, wier religieus besef men niet in twijfel mag trekken, de rollen" van God en Duivel zag spelen als dikdoende burgers. Vandaar, dat ik van deze vertooning alleen een wrevelig gevoel heb overgehouden, dat ik niet anders dan met smakeloosheid" kan aanduiden. Het is niet zonder reden, dat ons Nederlandsch geen passiespel in de eigen taal kan aanwijzen, .en menhierdan ook naar den oud-Franschen tekst van Arnold de Gréban moest grijpen. Bij een niet scenisch begaafd volk als het onze, is het nimmer een be hoefte geweest, religieuze emotie in dezen zin tot een volksche vertooning te maken. Daarvoor thans een Middeleeuwsche structuur te hulp te roepen lijkt mij de averechtsche weg, Beter is het, gelijk legelen, dan maar Ober-Ammergau in decor en entourage na te bouwen, omdat dit nu eenmaal correspondeert met de gangbare voorstelling in den geloovenden mensch, dan hun tot een onaanvaardbaar religieus besef te dwingen onder de koude booglampen, die het schreeuwend leelijke decor van een gere construeerd simultaan-tooneel beschenen. In lege len mogen het dan naar zuiver tooneelbegrip, bid prentjes" geweest zijn, het waren althans bid prentjes, waaraan de uitvoerenden geloofden en waarvoor zij met honderdmaal meer overgave speelden dan de flaneerende volksmenigten in de R.A.I. Daar werd een Christus waarlijk geslagen en gekruisigd en ik heb nimmer een man zoo uit geput gezien als dien spoorwegarbeider na de vele, vele uren durende vertooning. Hier echter was het kijkspel zoo armoedig, zoozeer een door niets en niemand met overtuiging gedragen these, dat men tenslotte en wellicht wijselijk de kruisiging maar achter een diehtgeschoven gor dijn deed plaats vinden, terwijl notabene de ge wijde muziek op een slechte grammofoon achter in de zaal werd uitgevoerd. Ik ben overtuigd, dat het inderdaad den regis seur Frank Luns niet mogelijk was, mér uit dit zeer slechte dilettantenmateriaal te halen. Doch waar zoo weinig aanwezig was, ware er des te minder reden geweest, te grijpen naar ecu zoo hachelijk onderwerp als tle intellectueele getimmer ten van een elkeen vreemd geworden passiespel. vVitte Curacao Cliérry Brandy .Menthe Glaciale Curacao Brand Koopt Nedcrl. fabrikaat! Voedsel en muziek Constant van Wessem Bij Astoria Van oudsher warende zingende café's" laten wij ditmaal eens letterlijk uit het Fransch vertalen, want toegegeven moet worden, dat op wat vroeger het Caféchantant" was thans meer de benaming Cabaret past de publieke localiteiten, waar de muziek een onderdeel van de consumptie uitmaakte of, wil men het fraaier, de consumptie bij de muziek was inbegrepen. De meening, dat muziek voor een ontspanning begeerend publiek onafscheidelijk is bij het wekken van een behagelijke sfeer en een aangename spijs vertering. een meening, die al door de vroegere Groote Heeren daadwerkelijk werd gemaakt door het instellen van een , ,taf elmuziek" bij bun maaltijden en waarom ook de Engelsche dichter Milton in zijn Tractate onEducation" verzekert: De muziek is het best op haar plaats na den maaltijd, om de natuur bij haar eersten verteringsarbeid bij te staan en te heipon en om den geest weer tevreden tot den arbeid te geleiden" heeft sindsdien stand gehouden en ook de gewoonste café's en restaurants houden er aan vast dat bij de consumptie muziek moet worden gegeven (desnoods door het laten aanstaan van de radio). Het gehalte der muziek, die er ten gehoore wordt gebracht, is mede afhankelijk van de standing van dat caféof restaurant. In de laatste jaren vooral is de zorg voor het muzikale onderdeel toegenomen, ook op dat gebied wordt er zoowel door de directie als door het publiek het beste verlangd, ja men is in dit opzicht zelfs zoo gespecialiseerd geraakt, dat men van te voron weet wat men in die en die café's en restau rants voor een soort muziek zal aantreffen en men daarnaar de keuze van zijn bezoek zal maken. Zoekt men een intiemere sfeer, een warm, voor naam milieu dan zal men ongetwijfeld ook zijn schreden richten naar het café-restaurant Astoria" Wat de muziek aangaat vindt men daar wat met de stemming, die er wil heersenen, overeen komt: kleine orkesten, die amusementsmuziek geven in verzorgde en vaak virtuoselijke uitvoering. Op het oogenblik treden er iri Astoria" twee orkesten afwisselend op, een klein ensemble, ge naamd Schawrnik, een. Wcensch ensemble, van vier spelers, een violist, een pianist en twee, die verschillende instrumenter> bespelen, beurtelings, contrabassist, slagwerker, guitarist en harmonica speler. De ten gehooro gebrachte muziek betreft in hoofdzaak de society-muziek, bekende schlagers en succesnummers, elegant en aantrekkejijk voor gedragen. Het tweede orkest, is het Hongaarsche Jancsi-orkest, groot zeven musici, specialiteit in Hongaarsch samenspel met cymbalum-begeleiding, het wel bekende tafeltje", welks overlangs gespannen snaren met twee roffelstokjes bespeeld worden. Dit orkest brengt ons met modernen inslag vooroorlogsche muziek-geneugten, om het zoo eens uit te drukken, die men niettemin met het meeste genoegen blijft aanhooren. ? CHAMPAGNE Qualitéincomparable