Historisch Archief 1877-1940
De Groene Amsterdammer van 14 April 1934
No. 2967
r
l
*,
o
De Duitsche sterilisatiewet
Dr. Th. H. Schlichting
Protesten tegen de Duitsche wetten
Een arts-ambtenaar ontvangt kennis van het
feit, dat een bepaald persoon met groote waar
schijnlijkheid, indien hij kinderen krijgt, zieke
kinderen zal krijgen. De arts-ambtenaar brengt
dit geval ter kennis van een
Erbgesundheitsgericht". De betreffende persoon wordt ingelicht over
den aard en de gevolgen van de
onvruchtbaarxnaking. Wil deze persoon zich hieraan niet onder
werpen, dan kan directe dwang op hem toegepast
worden. De zitting van het gerecht is geheim, en
indien de patiënt" wordt veroordeeld", tot
onvruchtbaarmaking, wordt hij in het geheim ge
opereerd, want ieder, die met een dergelijke proce
dure iets te maken heeft, is tot geheimhouding
rerplicht.
Dit alles is gebaseerd op de nieuwe Duitsche
eterilisatie-wet.
Art. l bepaalt, dat iemand, die erfelijk belast is,
onvruchtbaar gemaakt kan worden door een
chirurgischen ingreep, indien volgens de medische
wetenschap met groote waarschijnlijkheid ver
wacht wordt, dat zijn nakomelingen aan ernstige
lichamelijke of geestelijke erfelijke gebreken zullen
lijden.
Art. 2 bepaalt, dat deze wet van toepassing is
op lijders aan aangeboren zwakzinnigheid,
schizophrenie, manisch-depressieve psychose en erfelijke
«pilepsie, chorea van Huntington, blindheid, doof
heid en ernstige misvormingen, ook in gevallen
van ernstig alcoholisme.
Art. 3 bepaalt, dat het verzoek tot sterilisatie
kan gedaan worden door den betrokken persoon
of diens wettelijken vertegenwoordiger, een
artsambtenaar en de directeuren van ziekenhuizen,
gevangenissen enz. voor hen, die in hun inrichting
worden verpleegd.
De verdere artikelen bepalen in hoofdzaak, dat
de beslissing wordt gegeven door een
Erbgesundheitsgericht", samengesteld uit een rechter, een
arts-ambtenaar, en een arts die meer in het bij
zonder studie gemaakt heeft van de erfelijkheid.
Er is beroep op een Gesundheitsobergericht.
De genoemde rechtbank kan naar vrije overtui
ging beslissen. (Vaste regelen zijn daarvoor dus
niet gesteld). Over de geheimhouding is reeds
geBproken.
Het lijdt geen twijfel, dat, wanneer men deze
wet streng doorvoert, de genoemde ziekten, althans
enkele van de genoemde ziekten, in frequentie zul
len afnemen. Immers er zijn verschillende ziekten,
zoo b.v. de schizophrenie, de manisch-depressieve
psychose, de echte epilepsie, de chorea van Hun
tington en nog enkele andere zeldzaam voorkomen
de ziekten, waarbij de erfelijkheid een zoo groote
rol speelt, dat de onvruchtbaarmaking der lijders
zeker deze ziekte zal inperken.
Maar wat beteekent strenge doorvoering dezer
wet"? En hiermede hangt ten nauwste samen die
andere vraag, wat de groota, waarschijnlijkheid"
beteekent, waarmee verwacht kan worden, dat
iemand een zieke nakomelingschap zal krijgen.
De meest erfelijke ziekte is wel de chorea van
Huntington; 50% erfelijkheid; maar de ziekte is
uiterst zeldzaam, en kan dus wel, wanneer men
deze aandoening (die tot volkomen
krankzinnigbeid voert), vergelijkt met andere aandoeningen,
waarbij de erfelijke factor een rol speelt, het para
depaard van deze wet genoemd worden. Maar be
schouwen wij nu b.v. de erfelijkheid bij
manischdepressieve psychose, die een der belangrijkste in
de wet genoemde ziekte is. Nog kort geleden heeft
Dr. A. Hutter in het Ned. Tijdschr. v. Geneesk.
KUNSTZAAL
VAN LIER
DOORLOOPEND
TENTOONGESTELD
ROKIN IQ»" ? =
AMSTERDAM
KUNSTWERKEN VAN
JONGE HOLLANDSCHE
EN BUITENL. MEESTERS
hiervan een samenvattend overzicht gepubliceerd.
De manisch-depressieve psychose is een eigenaar
dige aandoening. De meest zuivere, de klassieke
vorm daarvan kenmerkt zich door afwisselende
perioden van depressie en manie. De depressie uit
zich in melancholie, waandenkbeelden van
gedeprimeerden aard, vertraging van alle levens-pro
cessen, ook van denken en handelen, sterke verma
gering, zucht tot zelfmoord. De manie uit zich door
een bespoediging van alle levensprocessen, ruste
loosheid, wildheid, volkomen gebrek aan eenige
concentratie, weigering van voedsel, optimistische
waandenkbeelden. Deze aanvallen, zoowel van
manie als van depressie genezen bijna altijd na een
tijd, varieerende tusschen enkele maanden tot
langer dan een jaar. Soms komen in het leven van
een lijder aan deze ziekte wel vier, vijf dergelijke
aanvallen, maar zeer vaak komt het voor, dat er
maar twee aanvallen zijn, n in de twintiger, n
in de vijftiger jaren b.v. (puberteit en climacte
rium). Het gebeurt zelfs dikwijls, dat de eerste
aanval eerst omtrent het climacterium, den over
gangsleeftijd, optreedt.
Hoe is nu de erfelijkheid bij deze ziekte? In
Duitschland komt deze ziekte bij vier op de dui
zend inwoners voor. Een gemiddeld inwoner heeft
dus 4 /00 kans op deze ziekte. Broers en zusters
van zulk een lijder hebben echter reeds 74,3 /00
kans. Indien n der ouders aan deze ziekte (M.D.)
lijdt, hebben de kinderen 314 /00 kans op dezelfde
ziekte, dus ongeveer 1/3 der kinderen van alle
lijders heeft ook M.D.
In een bepaald geval kan men natuurlijk niets
voorspellen. Er bestaan gezinnen met 5 zieke
kinderen, er zijn groote gezinnen met geen enkelen
zieke". Wanneer men de belasting anders beschouwt,
ziet men weer heel andere vergezichten. Want 3/4
van alle manisch-depressieven hebben gezonde
ouders. Hieruit kan men nu al dadelijk een groote
gevolgtrekking maken. Wanneer alle individuen,
die M.D. hebben, zou steriliseeren, dan zou men
in het volgende geslacht daarmee slechts */4 van
de frequentie van de M.D. tegenhouden; immers
3/4 der lijders hebben gezonde ouders: gezonde
menschen worden niet gesteriliseerd, en uit hen
komt 3/4 van de M.D. voort. In het derde geslacht
zou dan nog slechts ongeveer de helft van de M.D.
overblijven.
Hoeveel lijders zou men dan moeten sterilisee
ren ? Thans 4 /00 van de bevolking schatten wij
het aantal Duitschers op 60 millioen, dan zouden
er dus 240.000 lijders" moeten gesteriliseerd wor
den, en dat alleen voor de manisch-depressieve
psychose; en zooals gezegd, met het resultaat, dat
de ziekte dan 25% in frequentie zou afnemen.
De andere groote categorieën van sterilisandi
worden gevormd door de schizophrenici en de zwak
zinnigen.
De verhoudingen liggen bij de schizophrenie heel
anders dan bij de M.D. De schizophrenie begint
meestal zooals de vroegere naam dementia praecox
reeds aanduidt, in de jeugd, en zeer vele lijders
komen dus reeds op jeugdigen leeftijd in het ge
sticht en hebben daar geen kans, nakomelingschap
te krijgen. Hoe is nu de erfelijkheid bij de schizo
phrenie? Ook hier is het zonder eenigen twijfel,
dat de erfelijkheid een belangrijke rol speelt; al
thans statistisch wordt dit wel waarschijnlijk
gemaakt. In Duitschland rekent men, dat 7 %
van de bevolking schizophrenie heeft; welnu, de
patiënten van Bleuler, den grootsten kenner dezer
ziekten, en het gesticht Burghölzli bij Zürich, had
den in 35% der gevallen een ouder of grootouders,
die eveneens aan een geestesziekte leden. Het is
dus wel duidelijk, dat de erfelijkheid hier een groo
te rol speelt. Althans maar de groote objectie
tegen al deze erfelijkheidsconclusies zal verderop
nog te voorschijn gebracht worden. De kans voor
de sterilisatie ligt hier dus ongeveer even gunstig
of ongunstig als bij de M.D. Wanneer men alle
lijders aan een geestesziekte (het is een zeer
ruim begrip) zou steriliseeren, zou in twee ge
slachten de schizophrenie een derde minder zijn.
Met de derde groote kategorie is de zaak nog veel
ingewikkelder. Zwakzinnigen hebben bijna steeds.
gezonde ouders. Het is waar er zijn beroemde of
liever beruchte families van zwakzinnigen, wier
stamboom nauwkeurig bekend is, en die tientallen
procenten misdadigers, prostituees, zwakzinnigen.
enz. in hun gelederen telden. De families Jukes en.
Zero (gefingeerde namen) zijn de bekendste; ande
ren zijn beschreven door Maxwell, Vervaeck,
Plateen Paulsen. Deze families hebben, behalve d&
ellende die zij over zichzelve en hun medemenscheix
gebracht hebben, bovendien nog de hersenen van
vele eugenetici op hol gebracht. De meening heeft
postgevat, dat de zwakzinnigheid buitengemeen
en direct erfelijk is, en ook dat de zwakzinnigen.
zich veel sterker voortplanten dan de gewone be
volking. Beide meeningen kunnen niet meer staan
de worden gehouden. De directe erfelijkheid is ge
ring dat staat wel vast, en bedraagt lang niet de
dertig procent van de M.D.; verreweg de meeste
(imbecillen 80 tot 90%) worden uit gezonde oudere
geboren.
Wil men nu alle zwakzinnigen steriliseeren, dan
komt men met de andere kategorieën tezamen ge
makkelijk tot n millioen, het cijfer, dat van autori
taire zijde in Duitschland, zoo door Dr. Gütt, is.
genoemd. Maar uit het bovenstaande is het tevens
duidelijk, dat daardoor weinig bereikt zou worden.
Men kan ook al deze problemen bezien als een
onderdeel van een grooter vraagstuk de erfelijk
heid van geestelijke minderwaardigheid in 't alge
meen. Inderdaad wijzen de gegevens der erfelijk
heidsleer duidelijk daarheen, dat de
verschillendegeestelijke afwijkingen vaak in dezelfde familie
voorkomen. De gezonde leden van deze fa
milies brengen de ziekte" aan het nageslacht
over. Wanneer iemand de zaak zoo beschouwt, ert
tevens er van overtuigd is, dat de sterilisatie het
geoorloofde en noodzakelijke middel is, om hieraan
een eind te maken, dan is het eigenlijk niet te ver
wonderen, wanneer hij zoover gaat, dat hij 1/3
derbevolking wil steriliseeren. Lenz is zoo ver gegaan,
een der bekendste propagandisten voor de eugenese,
en mede-auteur van het bekende werk van Baur,
Fischer en Lenz. Naar ik meen, heeft Hitler zich
den tijd van zijn gevangenschap gekort met de
lectuur van dit werk.
Lenz wil dit nu liever niet meer hooren. ID een
polemiek met K. Saller, zeer ernstig gezaghebbend
erfelijkheidsonderzoeker, zeidehij dat hij wel..einen
guten Hundertsatz" voor de sterilisatie rijp achtte.
Neen, zei Saller, gij hebt gezegd: een derde. En
hij had het gezegd.
Om het gezegde samen te vatten, kan men niet
beter doen, dan aan te halen een gezegde uit het
memorandum, dat het EngeJsche Committoe on.
Sterilisation, een comitévan voorstanders, kort
geleden aan liet Parlement richtte: Waarschijn
lijk niet meer dan 10 of 15 percent van alle
gebrekkigeii" zijn de kinderen van ouders, van wie
een of beide gebrekkig zijn". Om de samenvatting
compleet te maken, zou men er aan moeten toe
voegen, dat de opinie, volgens een aantal families
alle gebrekkigheid van. het geheelo volk bezaten,
niet bewezen is. En hiermede is dan de geheelo
grootsche opzet van de Duitsche sterilisatiewet
veroordeeld.
(Slot op pag. 4)
ONTVANGEN NIEUWE ZENDING
PERZISCHE
TAPIJTEN EN KLEEDJES
BOKHARA
TAFELKLEEDJES
CIRCA
0.70 x 1.05
METER
ZWARE KWALITEIT
JOROGHAN
KARPETTEN
2.90X3.75 145.