«o. 2972 De Groene Amsterdammer van 19 Mei 1934 15 De beleggingsmarkt C. A. Klaasse Goud, valuta, obligaties en aandcelen Gentlemen prefer fconds again." In tijden van depressie zijn de koersen der aandeelen laag, die der obligatiën hoog. Dat is zoo het algemeene adagium, dat evenmin als andere gemeenplaatsen geheel juist is. De afgeloopen jaren hebben duide lijk bewezen hoezeer ook de periode van depressie af en toe op de obligatiemarkt inzinkingen te zien geeft. De koersdalingen in 1931 en in het vorige jaar brachten de noteeringen der goudgerande Nederlandsche papieren op een niveau, dat inde haussejaren voor 1929 niet werd bereikt. Die inzin kingen waren telkens het gevolg van opkomend wantrouwen in de waardevastheid van het geld, waardoor verkoop van obligatiën werd uitgelokt, terwijl op dat moment zich vrijwel geen vraag deed gelden. Het was dus een geheel andere oor zaak welke deze koersdaling teweegbracht dan de Voorkeur van de beleggers voor aandeelen die in tijd van economischen voorspoed de daling van het koerspeil der vastrentegevende waarden ver oorzaakt. De animo voor aandeelenbelegging is ondanks de inflatiehausse" die af en toe voor kwam zeer klein gebleven ook in tijdvakken waarin omvangrijke bedragen obligatiën aan .de markt kwamen. De voor muntverval beangstigde beleg gers zijn veel meer in goud en in buitenlandsche valuta's gevlucht dan in aandeelen. * * * Maar zoodra dan ook dat wantrouwen weer ach ter den rug was stegen de obligatiekoersen snel, de algemeene tendens op de kapitaalmarkt in depres sietijd t.w. hooge obligatiekoersen brak weer door, niet zoozeer omdat aandeelen werden verkocht en daartegen obligatiën aangekocht, doch omdat voor belegging beschikbare gelden die eenigen tijd ach ter de hand waren gehouden weer voor obligatie aankoop werden besteed. Hoewel het bedrag, dat ter dispositie van de kapitaalmarkt komt, in een periode van laagconjunctuur natuurlijk aanmerkeJijk geringer is dan in haussetijd min of meer constant blijft de som die uit aflossing van uit staande leeningen voor herbelegging vrijkomt, maar uit besparing komt natuurlijk aanmerkelijk minder disponibel is toch het aanbod ter obliga tiemarkt ruim genoeg om den rentevoet te drukken. Eenerzijds is zooals gezegd geen belangstelling voor aandeelen, terwijl ook vrijwel geen enkel bedrijf behoefte heeft aan nieuw aandeelenkapitaal, ter wijl anderzijds ook de vraag naar obligatiekapitaal voor verschillende bestemmingen geringer wordt. Zoo is b.v. in de laatste jaren de kapitaalbehoefte der gemeenten zeer gering geweest, omdat voor productieve doeleinden bijna geen geld noodig was om dezelfde reden als de bedrijven geen aandeelen kapitaal noodig hebben, terwijl voor improductieve doeleinden men, gezien de budgetpositie, niet meer wil leenen. De verschillende genoemde factoren compenseeren elkaar ten deele. Zouden dejbesparingengelijk blijven, dan zou door het weg vallen van de kapitaalvraag op de aandeelenmarkt het surplusaanbod boven de behoefte der obliga tiemarkt bijzonder groot zijn. Ma*r de inkrimping van het beschikbare kapitaal zorgt er voor dat dit surplus niet zoo groot i,=. De stijging der obligatiekoersen in tijd van depressie is dus ten deele het gevolg van het rela tief ruime aanbod van kapitaal in verhouding tot de vraag naar obligatiekapitaal. Maar ook wanneer vraag en aanbtd quantitatief min of meer in evenwicht zijn is een stijging der koersen of wel daling van den rentevoet begrijpelijk, omdat im mers ook op het in aandeelen geïnvesteerde ver mogen het rendement zooveel lager wordt. Deze tendens va» stijgende obligatiekoersen wordt, zooals gezegd, af en toe doorbioken wanneer wan trouwen in de munt of andere factoren den invloed Huis DUIN EN DAAL" - Bloemendaal RUSTIGE LIGGING ** MODERN COMFORT ?? .Speciale arrangementen voor langer verblijf der opgemelde factoren compenseert of zelfs overcompenseert. Maar elk wantrouwen pleegt, wan neer het geen nieuw voedsel vindt, dood te loopen. Zoodat dan ook telkens na verloop van soms langeren, soms korteren tijd de primaire depressie tendens op de obligatiemarkt, te weten koers stijging, weer doorzet. Op het oogenblik maken wij weer zulk een tijd vak door. Toen in Februari de ,.dollarstabilisatie" ons ruim 100 millioen goud deed verliezen, oefende dat op de obligatiemarkt voor de zooveelste maal een druk uit. Maar spoedig daarna trad een herstel in, een zoo krachtig herstel, dat de regeering den tijd rijp achtte voor een grootscheepsche conversie operatie. Daarna is, na een korte onderbreking, de vaste stemming op de obligatiemarkt gehandhaafd. De conversieleening werd Uitgegeven op 98yz pCt., thans is de noteering al boven die 101 pCt. ge stegen. De S1^ pCt. staatsleening staat bijna pari. Deze beweging is parallel gegaan met die der Fransche staatsfondsen, die ook in de laatste maand flinke koersstijgingen hebben geboekt. De motieven daarvan zijn echter geheel andere. De lage koersstand der Fransche staatsfondsen was veeleer een gevolg van het wantrouwen der be leggers in de budgetpolitiek der vorige regee ringen. Bij ons is de angst voor de financieele positie van de schatkist nooit zoo apert geweest, ook niet in de periode toen men angst had voor den gulden. De oorzaken van de recente koersstijging op onze obligatiemaikt zijn van verschillenden aard. In de eerste plaats is daar de algemeene tendens zooals hierboven geschetst. In dat verband bedenke men dat na Februari de markt een reactie had ,,in te loopen". Maar er zijn nog andere factoren te releveeren. De voornaamste is misschien wel het feit van de conversieleening zelve. Inderdaad was de conversie op zichzelf een uitvloeisel, een product-, van de voorafgegane verbetering van de stem ming op de obligatiemarkt. Maar even belangrijk is de wisselwerking, het effect dat de conversie weer op het koerspeil heeft. Juist bij monster operatie als deze gaat er een onmiskenbare psycho logische invloed van de conversie op het rente niveau uit. Een soortgelijk verschijnsel heeft men bij de discontowijzigingen door de Xederlandsche markt. Bij een dalende geldmarkt is de marktrente" het officieele disconto in de neerwaartsche beweging ver en ver vooruit. Maar toch ondergaat bijna steeds de markt nog den invloed van pen aanpassing der bankrente aan het particulier dis conto. Ook in Engeland ging destijds van de groote Warloan conversie onmiskenbaar een rentedruk kenden invloed uit. Er zijn destijds stemmen op gegaan om de conversie ook hier te doen plaats vinden in een 3l/2 pCt. type. Dat type kwam toen niet overeen met de situatie op de obligatiemarkt. Die situatie wees op een 4 pCt. rentetype, maar toch zou rekening houdend met wat wij nu weer in de koersontwikkeling waarnemen een anti cipatie op de psychologische iitwe:king der con versieaankondiging wellicht niet zonder succes zijn geweest. De regeeiing die over de niddelen kan beschikken om een om van' rijk bedras aflosbaar te stellen kan een zeer vergaanden invloed op het rentepeil uitoefenen. En dan is daar tenslotte nog een derde factor die de koersstijging bevordert: langzamerhand begint er weer goud, in de angst periode gehamsterd door benauwde beleggers uit de safes vrij te komen. De angst is geweken en goud is een renteloos bezit. De goudvoorraad van de Nederlandsche Bank is in de laatste weken ge leidelijk toegenomen, waarschijnlijk mede uit deze bron. Dat opgepotte geld vindt zijn weg naar de obligatiemarkt en voegt zich dus bij de middelen die uit den regelmatigen kringloop ter beschikking komen. Het geschetst verloop op de obligatiemarkt wijst natuurlijk in de richting van nieuwe conversies, conversies van 41/2 pCt. gemeente- en provincieleeningen, conversies van industrieele leeningen zie b.v. Lever's Zeep), van pandbrieven misschien. EEN NIEUW FABRIKAAT VAN TOOTAL De bekende fabriek der Pyramid Zakdoeken uoodigt U uit ook eens een proef te nemen met haar nieuw fabrikaat TOOTAL DASSEN ONKREUKBAAR - VVASCHBAAR BUITENGEWOON DUURZAAM S. FI. 1.25 Bovendien kan men binnen afzienbaren tijd waar schijnlijk nog een heel omvangrijke conversie'operatie verwachten n.l. die der uitstaande Indi sche leeningen tot een bedrag van rond 600 millioen. De 4J/2 pCt. Indische leeningen staan pari, zoodat in elk geval de 5 pCt. leeningen voor conversie in aanmerking zouden komen. Het is intusschen de vraag of de regeering niet het plan koestert om de conversie der Indische schuld te doen plaats vinden op dezelfde wijze als dat in Januari ge schiedde met de dollarleeningen. Die conversie had niet tot basis een daling van den rentevoet, waar tegen de beleggers bereid waren thans geld ter beschikking te stellen in vergelijking tot die welke gold toen. de leeningen werden aangegaan, zooals normaal de basis eener conversie is. Hier was de aanleiding tot de renteverlaging het vervangen van den eeneri debiteur door den anderen, n.l. Indiëdoor Nederland dat immers voor hoofdsom en rente der 4 pCt. conversieleening garant bleet'. Wanneer men die garantie op de resteerende Indische obligatie schuld ook wil overbrengen, dan komen ook de 4V2 pCt. leeningen voor conversie in aanmerking, zoodat dan de heele onder het beleggend pxibliek uitstaande Indische schuld bij de operatie be trokken zal zijn. Zulk een operatie zou intusschen met conversie heel weinig uit te staan hebben. Wan neer Nederland meent dat het toch ,.acht/er Indi staat", dan is het zaak die opvatting te sanctionneeren in een garantie, want dan is het zonde en jammer dat de obligatiehouders rente ontvangen die een risicopremie bevat voor een risico dat zij niet looperi. Bij die opvatting ten aanzien van den band tusschen koloniën en moederland had men reeds jaren geleden tot conversie kunnen over gaan, onafhankelijk van de ontwikkeling der obligatiemarkt. Dat de stemming voor obligatiën thans zoo vast is moet iri dit verband slechts een bijkomstige omstandigheid worden geacht. AMSTERDAM DEVENTER EEN. TAPIJTFABRIEKEN ROTTERDAM VOOR HET REINIGEN VAN TAPIJTEN ALLEEN ..INNOVO"