DE GROENE AMSTERDAMMER "Weekblad voor Nederland Onder hoofdredactie van A. C. Josephus Jitta ^ _ Redacteuren: L. J. Jordaan en M. Kann. Secretaris der redactie: C. F. v. Dam Keizersgracht 355," Amsterdam C. - Telefoon 37964 * Postgiro 72889 - G e m. Giro G. 1000 Opgericht in 1877 No. 1973 Zaterdag 26 Mei 1934 De crisis van het p ar lemen taire stelsel in Frankrijk De scherpe critiek, die men in den laatsten tijd in Frankrijk uitoefent op het parlement, beoogt niet een wijziging van het in Frankrijk geldende parlementaire stelsel, maar een zeer gewenschte ver andering in de zeden der parlementariërs. De middelen, die men aanbeveelt, om de verbetering aan te brengen, zijn voor ons zeer merkwaardig. Wanneer men er in slaagt de parlementaire zeden te verbeteren, loopt het republiekeinsche regiem 'tniet het minste gevaar. Óók in die 'Europeesche landen, waar het par lementaire stelsel van oudsher bestaat en is in geburgerd, neemt onder den invloed van de economische crisis de critiek op regeering en parlement hier en daar een eenigszins fascistisch karakter aan. Het is voor ons leerzaam na te gaan, wat in het bijzonder in Frankrijk tegen het gel dende parlementaire stelsel wordt aangevoerd en te zien, Welke middelen de critici aanbevelen om in den bestaanden toestand verbetering te brengen. Alvorens daartoe over te gaan, is het noodig zich rekenschap te geven van het zeer eigenaardige karakter van het politieke leven in Frankrijk. De politieke partijen dragen in Frankrijk een geheel ander karakter dan bij ons. Men wordt afgevaardigd, omdat men candidaat is gesteld in een bepaald kiesdistrict. Men wordt in den regel niet candidaat gesteld door een bepaalde politieke partij. Tot afgevaardigde gekozen sluit men zich aan bij een bepaalde groep. Die groepen dragen niet een stabiel karakter. Veel vaker dan bij ons komt het voor, dat een afgevaardigde bij een stemming afwijkt van zijn groep. Vandaar, dat zich zoo vaak bij stemmingen groote verrassingen voordoen. De namen van de verschillende politieke partijen in Frankrijk geven ons niet de minste aanwijzing omtrent de beginselen, die zij nastreven. Bijna alle -politieke partijen gebruiken voor de qualificatie van haar partij de woorden: republikeinsch, democratisch,'socialistisch en radicaal, zonder dat men daaraan de beteekenis mag hechten, welke die woorden hebben bij ons. Een typisch voorbeeld daarvan is de groote groep van de radicaal-socia listen. Zij zijn zeker geen socialisten als de socia listen in andere landen. Hun radicalisme beteekent anti-clericalisme en in het geheel niet een groote mate van vooruitstrevendheid. In Frankrijk is het practisch niet mogelijk het parlement te ontbinden en een beroep te doen op het volk. Dat machtige hulpmiddel van onze tegenwoordige Nederlandsche regeering, dat Werkt als een stok achter de deur om de tegenstrevende elementen in de volksvertegenwoordiging tot meegaandheid te nopen, kan onder de huidige omstandigheden in Frankrijk niet worden gehan teerd. Weliswaar is de president van de Republiek volgens de grondwet bevoegd het parlement te ontbinden, maar hij behoeft daartoe de mede werking van den senaat. Van die hulp is de presi dent nooit zeker en hij durft die hulp niet vragen, omdat hij geen echec wil lijden. De parlementsleden in Frankrijk, die, zoolang hun mandaat strekt, dus zeker zijn van hun zetel, hebben niet het minste b3zwaar een regaeringscrisis uit te lokken. Een nieuwe regeering beteekent een nieuwe kans op een ministerszetel en het gevaar, dat onze parlementsleden zouden loopen door een ongemotiveerde regeeringscrisis uit te lokken, en dat de regeering niet zou heengaan, maar een beroep zou doen op het volk door het parlement te ontbinden, .is in Frankrijk vrijwel uitgesloten. De reeds sedert vele jaren ? lang voor Mussolini in Italiëaan het bswind kwam fascistisch gezinde ' Action fran?aise, de royalistische partij, die den afstammeling van de Bourbons, den Hertog de Guise, op den Franschen koningstroon wil herstellen, beschikt wel in haar gelederen over uitstekende stylisten als Leon Daudet en Charles Maurras, maar zij bezit onder het volk slechts een zeer geringen aanhang, vooral sinds de Paus het optreden van deze. organisatie heeft afgekeurd. Heel wat grooteren invloed heeft de conserva tieve Fransche staatsman AndréTardieu, die driemaal minister-president en tienmaal minister is geweest en die in het thans regeerende kabinet. minister zonder portefeuille is. Hij heeft in den laatsten tijd in een boek en in een reeks tijdschrift artikelen, o. a. in de Illustration, die een grooten opgang hebb3n gemaakt, vijf middelen aanbevolen om, zonder het geldende parlementaire stelsel in Frankrijk ingrijpend te wijzigen, een aantal veranderingen aan te brengen, die verbetering der parlementaire zeden moeten teweegbrengen. Dit zijn de vijf middelen: ;le. de president van de Republiek moet bevoegd zijn het parlement te ontbinden, zonder de mede werking van den senaat; 2e. het initiatief tot het verhoogen van de begrooting kan slechts van de regeering uitgaan, meer in het bijzonder van den minister-president; 3e. ambtenaren mogen zich niet met de politiek bemoeien; 4e. invoering van vrouwenkiesrecht; 5e. invoering van een consultatief referendum. Een staatscommissie is op dit oogenblik in Frank rijk bezig de middelen te beramen om verbetering te brengen in het geldende parlementaire stelsel. Het is aannemelijk, dat zij een deel van de door Tardieu aanbevolen middelen zal overnemen. ^Dat de president van de Republiek de bevoegd heid zal krijgen zelfstandig het parlement te ontbinden, is zeer waarschijnlijk. Het klinkt ons vreemd in de ooren, dat dit middel in Frankrijk feitelijk niet bestond. Dat zal een aanzienlijke versterking beteekenen van de uitvoerende macht tegenover de volksvertegenwoordiging. Want de burgerij is het zittende parlement zeer slecht gezind. Het aftreden van het vorige kabinet Daladier is niet teweeg gebracht door een afkeurend votum van het parlement, maar door de volksbeweging op den 7den Februari op de Place de la Concorde. Dat het initiatief tot verhooging van posten op de begrooting altijd van de regeering moet uitgaan, is een stelsel, dat sinds enkele jaren in Engeland met gunstig resultaat geldt. Dat men in Frankrijk, dat zoovele ambtenaren telt, ooit aan de ambtenaren hun politieke rechten zou ontnemen, lijkt niet waarschijnlijk. INHOUD: i. Prof. Mr. A. C. Josephus Jitta, Crisis van het parlementaire stelsel in Frankrijk. ?2.. Edouard de Nève, Het Saargebied. 3. L. J. Jordaan, De militair-fascistische staats greep in Bulgarije, 4. Nico Rost, Galmot, dt vader van Guyana. 5. Melis Stoke, Boottrein, teekeningen Harmsen van Beek. B. van. Vlijmen, Hollandsere voetballers in Milaan. 6. Leo A. A. Coaen, Verkeersregels. ?j. Dr. P. van Olst, Vischvoedsel. Mr. F. Coeneii, Tusschen twee onzedelvjkheden. 9. L. J. Jordaan, Bioscopy. 10?n. A. Plasschaert, Schilderkunst. 12. Mr. H. Scholte, Dram. kroniek. 13.' Anna Benavente, Vloeibaar goud. 15. C, A. Klaasse, Om de suikerbiet. . .C. van Wessem, Beethovencyclus. 16?17. Albert Heiman, Romantische advertentie, teekening J. F. Doeve. 18. H. van Loon, Marianne Oswald. 19. Alida Zevenboom, Croquante croquetjes. Uit het kladschrift van Jantje. 20. Letterraadsel. ??? Charivaria. Omslag: Spelproblemen. Viooltjes Voortreffelijk» chocolade in de» vorm van viooltje*» Een specialiteit. RINGERS iet op den naam/ De invoering van het vrouwenkiesrecht zou in Frankrijk Waarschijnlijk een groote verschuiving naar rechts beteekenen, omdat zelfs de vrouwen van de radicale Fransche politici veelal de anticlericale ideeën van echtgenooten niet deelen. Vandaar dat in Frankrijk de conservatieven veelal vóór het vrouwenkiesrecht zijn en de radicalen daar tegen. De verwachtingen, die Tardieu koestert van het consultatieve referendum, - wat beteekent, dat de president van de Republiek de bevoegdheid zou krijgen over een door de volksvertegenwoordi ging aangenomen wetsontwerp een volksstemming te doen beslissen zijn zeer overdreven. Dat middel zou ongetwijfeld de macht van de afgevaar digden breidelen, maar het zou de verantwoorde lijkheid voor concrete wetgevende maatregelen leggen bij de burgerij, die bevoegd geacht kan Worden over beginselen te oordeelen, maar die niet in staat is de verantwoordelijkheid te dragen voor het geheele regeeringsbeleid. Het ziet er dus naar uit, dat, indien de regeering Doumergue haar krachtig beleid weet vol te houden en de parlementaire zeden verbeterd worden, geen ingrijpende veranderingen in het in Frankrijk geldende parlementaire stelsel zullen worden gebracht. A. C. JOSEPHUS JITTA