DE ROMANTISCHE ADVERTENTIE , i t Albert Heiman Teekening J. F. Doeve l Ik heb de wellicht kinderachtige gewoonte advertenties te lezen. Het is een soort van protest-handeling tegen, de meestal oninteressante in houd der adverteerende tijdschriften, een hoogst onzinnige manier van protesteeren overigens, ik geef hot toe, daar de meeste van zulke bladen juist om het adverteeren begonnen zijn, en hun zoogenaamde inhoud" alleen moet dienen als vlag, die de commercieele lading dekt. Maar ik lees de annonces om mijzelf te demonstreêren, dat zij het zakelijkste deel van de tijdschriften uitmaken, er in dit opzicht minder om liegen dan al de fraai opgewerkte artikelen die.... evenzeer om geld geschreven werden. Bij hun korte zakelijkheid, geredu ceerd tot nog-minder-dan-telegramstijl, hebben de advertenties het voordeel, dat ze een hoogst betrouw bare berichtgeving vormen van aller lei merkwaardige toestanden en ge beurtenissen. Van sterfgevallen en geboorten, van de trouwlustigheid van mijnheer A. met mejuffrouw B-, tot de onmogelijkheid van dame C. om anders dan langs deze weg" met een heer in kennis te komen daarbij de strengste discretie waar borgend. Van mevrouw D., die het evenmin zonder mannelijk contact kan stellen, hoewel ze gescheiden is en vol ophef, zij het tusschen haakjes, daarbij te kennen geeft dat ze eischeresse" is. En van mijnheer E., die wegens omstandigheden" de vreemdsoortigste goederen tegen een civiele prijs kwijt wil. De familie D. kan klaarblijkelijk geen dienstbode langer .dan een week houden, en het Insti tuut G. H. dat gymnastieklessen onder het hoofd Ideale menscbheidsvormmg" aanbiedt, schijnt daar voor meer bedden dan trapèzes be schikbaar te hebben. En wat valt er niet te denken van de oude mevrouw I ? die een propere en vriendelijke familie zoekt voor haar lieven takshond" (die buigings-n teekent het heele manhaf te beest !) waarvan ze na zooveel jaren trouw gezelschap zoo noode afstand doet? Wat komt het er dan verder op aan, dat we niet weten wie de betrok ken personen precies zijn, dat iedere protagonist schuil gaat onder het nummer waaronder men zijn reflecteerende brieven moet inzenden? Is een naam of een uiterlijk kenmerk soms iets meerzeggends dan een cijfer? Juist omdat iedere indicatie ontbreekt, kan ik mij de dramatis personae duidelijker voorstellen dan bij de uitvoerigste beschrijving. Wie advertenties weet te lezen, wie hun diepere zin weet te verstaan, vindt dus een wereld van trafiek daarin uitgedrukt, en een wereld van humor. De advertentiepagina vormt niet alleen een luizenmarkt van goederen, maar ook een uitdra gerij van kleine navrante levensgeschiedenisjes en nog kleinere, goed. aardige roddeltjes. De nieuwste anecdotes vindt men daarin, en de meest kersversche crisisjeremiades. Geen wonder dan, dat vele menschen die de kranten door" hebben, toch aan de advertenties verslaafd blijven. En het is bij al het gezegde wel overbodig geworden mijzelf te verontschuldigen voor de hebbelijk heid, dat ik met de grootste aandacht alle annonces lees die mij tusschen de vingers komen. Er zijn lieden met slechtere ge woonten. En dat ik de behoefte heb de mijne goed te praten, is Erna's schuld. Ze heeft er menigmaal haar misnoegen over te kennen gegeven, ze vindt het iets burgerlijks" van me, en ik geloof dat ze in dit geval met burgerlijk" zelfs plebejisch" be doelt. Het past niet bij mijn bewonde ring voor Gérard de Nerval zegt ze, en ze weet het niet te rijmen met mijn gespecialiseerde kennis van oude Italiaansche wiegedrukken. Ik tracht het haar ook niet te verklaren, of schoon ik het soms wel zou willen; later misschien, als we getrouwd zijn en onze laatste restjes wederzijdsch respect uit de verwaterde soep van een alledaagsch geworden erotiek hebben op te visschen. Keen, de verklaringen zijn voor later. Voorloopig, vind ik, moet ze beginnen met mij te aanvaarden zooals ik ben, met al mijn hebbelijk- en onhebbe lijkheden. Dat is een voorwaarde van alle liefde, en ik van mijn kant tracht ook aan deze voorwaarde zoo goed mogelijk te voldoen. Xiet ten onrechte ben ik met de dingen, die ze in mij misprijst eerder een weinig ostentatief dan terughoudend. Dit is mijn innerlijke eisch: dat ze zelfs mijn caricatuur in mij aanvaardt. En behooren wij elkander niet pas werkelijk toe, wanneer wij caricatuur en ideaal-portret niet meer van het reJele object weten te onderscheiden ? Maar het is de vraag of wij het ooit samen zoo ver brengen, Erna en ik. Want zij blijft aan de oppervlakte, de zoogenaamde reëele kant" van de dingen staan, terwijl ik hun diepte, of laat ik het bescheidener zeggen: hun andere, van het daglicht afge wende kant zoek. Daardoor schijnt het soms, of wij in twee totaal ver schillende werelden wonen. Dat is mij kortgeleden nog op de pijnlijkste en duidelijkste wijze geopenbaard, juist bij het lezen van een adverten tie. Je .kunt je niet voorstellen," zei ik tot mijn vriendin die tegenover mij een roman zat te lezen, hoe aan grijpend advertenties soms kunnen zijn, welk een geweldige tragiek ze in hun enkele regels condenseeren. Ook hier weegt men als in de subliemste literatuur de woorden met een goudschaaltje. En hoe pakkend wordt hun effect dan opeens !" Ze keek mij vragend aan, met haar gedachten nog half bij het literaire liefdespaar van haar roman, dat niet goed weet of het nog zal of niet meer zal zijn zooals alle doodgewone lieden. En ze bleef nog eenige oogenblikken langer dan noodig zoo kijken, omdat ze blijkbaar besloten had mij ditmaal te begrijpen". Hoezoo?" vroeg ze daarop. Ik las haar de advertentie voor. Er staat niets dan: Prachtige Bruidsjapon, maat 44, ? 20.?. Brie van no. 1131 van dit blad," zei ik. ..Daar heb je nu heel de ellende van deze tijd in a nululiell. Verarmde middenstand die het voorwerp van zijn grootste piëteit prijsgeeft. Die menschen. ..." Het hoeft niet," onderbrak Erna mij ietwat geïrriteerd. ...Je y.oekt steeds teveel achter de dingen. Het is veel waarschijnlijker dat er vroeg niet de minste ro mantiek in schuilt. Meestal zijn het reizigers in confectie-monsters, die de over gebleven, een [beetje vuil of oud-geworden artikelen op deze manier van de hand doen. Er zijn vrou wen genoeg, die het van zulke koopjes moeten hebben oin schooner gekleed te gaan dan Salomo in al zijn heerlijkheid." Waarmee ze na tuurlijk meteen be doelde : het soort vrouwen dat niet ar beidt of spint maar toch schoon gekleed gaat. Zoo is ze. Maken ze dan ook bruidsjaponnen in confectie?" ik. Maar natuurlijk. Tegenwoor dig is alles confectie." Zoodat de bruidsjaponnen se rie-artikelen zijn?" Ze knikte van ja en zei: Ken bruidsjapon is ook eigenlijk iets verschrikkelijk ouderwetsch. Waarom zou een vrouw. ..." En 7,e glimlachte op haar meest verleidelijke manier. Daarin heb je gelijk," ant woordde ik. fIet zou veel meer /.in hebben als de menschen spraken van de bruidsnaaktheid dan van do bruidskleeding. Kr bestaat daarvoor trou wens een mooie terminus technicus van Freud, die ik alleen niet noem om hem niet nog meer in diserediet te brengen, dan reeds het geval is." Je bent een beetje orerse.rcil vanavond," sprak Erna ietwat kregel. En kregel noteerde ik op mijn beurt haar toenemende voorliefde voor Amerikaansche technische termen. Ik zweeg maar, en mijn gedachten keerden onwillekeurig terug tot de advertentie. Ze kon nu wel beweren dat een handelsreiziger deze geplaatst had. Maar was een handelsreiziger dan soms geen mensch? Hadden die dan soms gén vrouwen welke eenmaal zélf een bruidsjapon gedragen had den, of er wellicht, net als Erna, naar verlangden in do situatie te komen er een te mogen dragen? Want vast staat, dat Erna onze vrije" verhouding allang moe is; ze verlangt naar het huwelijk. Naar geformu leerde verbintenissen. Het huwelijk, of niets meer. Ach. een bruidsjapon beteekent zooveel voor een vrouw; en zou dan juist deze iie, waarop onder no. 1131 te reflecteeren was, niets te beteekenen hebben? Had niet een vrouw op haar trouwdag deze japon gedragen? Is het haar niet wonderlijk te moede geweest toen ze met dit kleed haar nieuwe dessous omhulde? .Heeft zo toen niet gedacht: Hoe zal hij...." 011 de gedachU durven voltooien? Met bovendo handen heeft moeder do japon vastgespeld; met vingertoppen tintelend van oen won dere electriciteit die vol vreemde spanningen ha;ir geheole lichaam doorzinderde, heeft- de bruid zelf een paar plooien rechtgoschikt. Want had niet haar Hij" eens gezegd: ..Je taillemaakt me gok, lief ste ; o En toen ..Hij" was binnengekomen, nooit y,ou ze vergeten met welk een teoderlioid zijn hand over dit kleed gloed; van dit blanke kleed naar do plaats waar, haast onmerk baar voor hém, de zachte <>pperhuid van haar hals begon. En slechts enkele uren later. met welk oen ongeduld woelden diezelfde handen deze japon los. Welkeen verachting ervoor on welk een triomf lagen, niet in dat oene woord : Eindelijk !" dat haar huiveren deed, zoo heesch 011 mysterieus klonk hot uit zijn mond. J)e rommelige hoop waarin dit kleed lag saamgefrorimield. de huiverende vrouw. . . . Welke maat draag jij?" vroeg: ik opeens, voor ik mijzelf rekenschap ervan gegeven had. Maat vieren veertig ?'' Tweeënveertig, "antwoordde Er na, die alweer volop in haar roman ver diept was geweest. Waarom vraag je dat?" Zoo maar. Om te weten of maat vierenveertig groot is of klein." Uetty draagt vierenveertig'. Je kunt dus nagaan . ... " Ja." zei ik. ..Dank je." Op de definitieve toon waarmee men, een gesprek boïindigt. Hetty dus. Een vrouw als Hetty. Waarom Hotty zélf niet? Ken grooto, blonde, roiidvormigo vrouw, emotio neel, aanhankelijk, onder hot meisjes achtige uiterlijk mot mogelijkheden van ongekende hartstochten. Arme Hetty, arme onbekende Het ty, waarom moest je ook trouwen mot een stommen on banalen zaken man? Xatuurlijk. toen look hij zoo charmant, dergelijke lieden geven al hun geld uit aan nette klooroii en oen verzorgd uiterlijk. Zij zijn de verleide lijke' Ersatz-filmhelden die <lo grooto veroveringen mog'oti maken. Aait hou geeft elke vrouw zich gewillig over, on hoopt o}) oen loven van onwerke lijke luxe. wellust', zonneschijn. En ze weten niet dat do/A' fraiiilingen suikerwater in plaats van bloed in