Wo. 2975 De Groene Amsterdammer van 9 Juni 1934 Bioscopy A l a r in L. J. Jordaan ,,Toen men begon te filmen" Historisch fllimloeument der UFA Alarm... .1" voor den zooveelsten ieer. Met een lichtzinnigheid en een on verschilligheid waarover het nage slacht ?ich slechts zal kunnen verba zen, laat men de merkwaardigste his torische documenten van een merkTVaardig tijdperk tusschen'de vingers ?doorglippen en op de aschbelt ver?dw^jnen. Steeds schaarscher worden «Ie stomme getuigen van het heroieke 'begin der film, wat de industrie in onbegrijpelijke kortzichtigheid nog niet verhakt" heeft, dat ligt ergens in vergetelheid tot stof te vergaan. Waar zijn de films van Skladanowski, «Ie fameuse nummeis van den Berlijnschen Wintergarten" in de negentiger jaren ? Waar zijn de films van Robert Paul, den grooten concurrent der Xiumières? Waar de allermerkwaar digste experimenten van den Ameriiaanschen medicus Sellers, reeds in 1861 gemaakt? Waar de arbeid van «en Dr. Marey, een Anschütz, een I"rancis Jenkins, van al die pioniers <ler prille cinematografie, wier namen zelfs totaal vergeten schijnen? Ziehier dan een nieuwe expressiemogelijkheid, die zich in een ontstel lend kort aantal jaren heeft ontwik? keld tot een cultuurverschijnsel van den eersten rang. De uitvinding der cinematografie zal voor de wereld geschiedenis genoemd worden naast de uitvinding der boekdrukkunst reeds wij, die nog slechts haar aan vangsstadium beleven, kunnen dit «onstateeren. In minder dan een halve «euw hebben wij dezen voorbeeldeloozen groei zich zien voltrekken en reeds nu, na veertig jaar, moet men de documenten der wordingsperiode met een lantaarntje zoeken. Natuurlijk, de wereld kent andere zorgen dan het opsporen en bewaren van oude stroo.ken celluloid. Maar misschien zijn er toch onder ons, die vermoeden dat eens de crisis, het spellingvraagstuk, de fassistische dictatuur en het voet balkampioenschap zullen aijn verge ten en vergeven. Dat men weer den tijd en de rust zal hebben zijn schamelen inventaris aan cultureele en his torische waarden te ordenen. Dan zal de tijd gekomen zijn, waarop een nieuwe generatie hartstochtelijk zal zoeken naar de getuigenissen van een Genesis dat tot de belangrijkste ge beurtenissen der wereldgeschiedenis behoort. Men zal ons, overgeblevenen wit een ouder poque, vragen waar die «erste aarzelende experimenten geble ven zijn, en wij zullen moeten erken nen het niet te weten.... wij hebben liet te druk gehad met andere zaken ! Dat na eeuwen cultuurdocumenten zoek raakten.... het is te begrijpen en te vergeven. Dat na veertig jaar de eerste sporen van een glorieuse ont wikkeling nagenoeg volledig werden uitgewischt, zal een schande blijven waarvan slechts bezonkener tijden de volle afmeting kunnen constatoeren. Er is in de laatste jaren een zekere kentering te bespeuren, lüer en daar heeft men in bepaalde centra der .beschaving, musea ingericht en archie ven, aangelegd voor cinematografische historie. Wij willen er niet over jammeren, hoeveel te laat men tot dit besluit kwam en welke onschat bare curiosa reeds verloren gingen wij ' willen ons slechts verheugen over dit rijpere inzicht. Alleen. ... de onderneming staat, wat intensiteit van organisatie betreft, nog zoo hopeloos beneden de belangrijkheid van het onderwerp ! Want wil men inderdaad redden wat nog te redden valt, dan is een geheel andere oneindig energieker en grondiger werk methode eerste eisch. Denk eens waar in de wereld die oude, verwaar loosde, half-vergane filmstrooken niet kunnen schuilen! Op rommelzolders, in safes van exploitanten-in-ruste, in de trommels van particuliere verzamelaars en verder bij iederen mogelijken anonymus, die indertijd wel eens zoo'n stuk film op den kop tikte. In alle landen der beschaafde wereld kan men aannemen dat op dergelijke obscure plaatsen strooken celluloid liggen te verpulveren, op welker behoud de toekomst hoogen prijs zou stellen. Welnu in al die landen diende men, op het initia tief van een centraal archief, ware strooptochten te houden a la recher che des films perdus". In alle landen behoorden instanties werkzaam te zijn, die uit eigen kracht verzame lingen aanlegden van een historisch materiaal, dat niet alleen filmtech nisch doch ook uit algemeen geschied kundig oogpunt zonder weerga is. Wij hebben in Nederland een Cec« traal Filmarchief een bescheiden onderneming, die binnen het kader harer middelen doet wat zij kan. Maar waar is de vereeniging mij nentwege onder het hachelijke odium Vrienden van de film" of zooiets die zich in het bijzonder voor dezen prachtigen en dankbaren historischen arbeid interesseert? Het gaat hier niet alleen om oude curiosa van speci fiek Nederlandsche filmproductie (al weer: waar zijn de films van Maurits Binger, van Gildemeyer, van Alex Benno, van Theo Frenkel Sr.) maar wel evenzeer om documenten van Europeeschen en Amerikaanschen bodem. Het gerucht ging inder tijd, dat een bioscoop-exploitant te Amsterdam een zolder-vol oude films had liggen allermerkwaardigste voorbeelden van den kientopp-tijd, waaronder Eclair- en Gaumontfilms, Asta Nielsen- en oude Nordisk-films. Wat heeft deze merkwaardige ver zamelaar met zijn materiaal gedaan wat is er van over en in hoeverre zal de filmhistoricus der toekomst er nog van kunnen profiteeren? De TJFA heeft een poging gedaan de historische belangstelling voor de cinematografie wakker te roepen door een retrospectief filmpje te ver vaardigen uit de eerste dagen dezer techniek. De grijze pionier der film Oscar Messter, spreekt in eigen per soon den tekst en fungeert aldus als de herrijzenis van den ouden bioscoop explicateur die hij zelf eenmaal was. In zeer summieren geest heeft men een greep gedaan uit het beschik bare historische materiaal en reeds dit uiterst bescheiden overzicht, geeft een pijnlijk-duidelijke waarschuwing omtrent hetgeen wij verwaarloosden of bezig zijn te verwaarloozen. Want welk een curieus aangrijpende taal spreken voor den filmliefhebber deze primitieve beelden trillend, donker en onvast, maar allermerkwaardigste stukken gestold leven uit een voorbije periode. Zie den uittocht van onze fiet sende moeders en tantes in klokrokken en matelots zie die aan komst van een trein te La Ciotat uit de Lumière-verzameling, waarvan de dame met haar toque en schotschgeruite cape een historische merk waardigheid zal blijven. Zie die eerste vliegproeven van een Wilbur Wright, zie die Fritzi Massary met haar guitighei-d en charme van een andere generatie, zie de eerste filmproeven van een Henny Porten.... zie al dit verspreide en onsamenhangende materiaal en gij beseft levendig wat aan documentaire waarde in deze primitieve experimenten verloren dreigt te gaan. Er valt dan ook maar n ding te betreuren: dat het filmpje niet tienmaal langer is ! Dat het niet Vollediger en nauwkeuriger werd sa mengesteld en ons niet meer en inten ser in contact brengt inet een tijd, 'die zoo vér en tegelijk zoo nabij is. Misschien betreft het hier een proef ballonnetje en wil men eens zien hoe de publieke belangstelling op dergelijk werk reageert. Laat ons dan hopen dat het een aanmoediging mag wor den om later dezen arbeid completer en serieuser te herhalen. Want indien ooit, dan is het door dit soort films dat men een beweging kan propageeren, die zich met geestdrift en toewijding geeft aan het behoud van dit kostbare historische materi aal. Zie wij hebben vereenigingen voor cultureele films" respectabele organisaties die zich overigens inte resseeren voor een materie, die ook zonder haar reeds voldoende ..be schermd" mag heeten. Maar waar blijft de instelling die de populair»; oerwoud-, pool-, kristallen- en dieren films eens zal laten voor wat ze zijn en de hand zal uitstrekken over het hardnekkig genegeerde historische ma teriaal ? Alarm !" roept do kleine UFAf ilm.... moge deze kreet in ruimen kring weerklank vinden ! T'o er i s me Aqence franfaise de Voyagee, Lange Houtstraat 5a, Den Haag. De Fransche maatschappijen Cie Gle Transatlantique. Cie de Navigation mixte, Messageries Maritimes, en Chargeurs Kéunis organiseeren vacantie-bootrei/en o.a. naar de Noorsche hoofdsteden; IJsland, Spitsbergen, het Pakijs en de Noordkaap; de Noorsche fjorden; de Oostzee; Sicilië; Middellandsche Zee; Noord-, Zuid- en Midden-Amerika op passagiers- en vrachtschepen naast hun geregelde diensten, verder naar de Westkust van Afrika en Indo-China. Speciale reizen naar Zuid-Amerika, waar van 10?14 October 1():U het Eucharistisch Congres te BuenosAires zal plaats vinden, met do Char geurs Kéunis & Sud-Atlantique. Mededeelingon. van do Zicittfensi'Jtr Verkee-rscentrnle : .loh. Verhuist straat 147, Amsterdam. Z. Vanaf l ?>Ioi goedkoope biljetten voor een verblijf van 7 of meer dagen in een of amloi' ?hotel in Zwitserland legen oon vast Van boven af: Henny Porten 1910. Opname Messter Gramo? oon van Oscar Messter 1897. Gebr. Lumière Toen men begon te filmen" 1886, Muybridge Amerikaan. 24 toestellen 189$. Gebr. Lumière Fritzie Massary met Giampetro eestoiden prijs, al naar gelang do klasse dor hotels, Heduotie van '.W pCt. korting voor buitenlanders in Zwit serland. Goedkoopo vacantic-abonnenienton op spoorwegen on booten in Bonior Oborland. Cocdkooporo post auto's mot. ingang van 15 Mei. Verdere inlichtingen over douane1 011 luchtver keer bij bovenstaand-adres.