S; THE Hendrik de Leeuw zet hier zijn artikelen-serie voort, waar in hij de economische politiek van President Roosevelt voor wantrouwige Hollandsche oogen uiteenzet. Na vroeger reeds eenirje persoonlijke in drukken ran den president te hebben gegeven e/n daarna in grooie lijnen van. de j\eiv Deal 'ft. Hoe de radertjes In elkaar grijpen Toen President Roosevelt een jaar geleden met zijn herstelprogramma begon, was zijn doel eigenlijk drieledig, voorzoover men tenminste van differentiatie in zijn doeleinden spreken kan. H« wilde: . I. Onmiddellijk een einde maken aan den verschrikkelijken chaos waarin de Vereenigde Staten vervallen waren in de laatste weken van het Hoover-bewind, een toestand die bezig was plaats te maken voor de totale paralyseering van het bedrijfsleven. (Alle banken hadden moeten sluiten.) II. Verder wilde de president beginnen met voorgoed een einde te maken aan de werelddepres sie door een serie maatregelen, die aan het auto matisch buiten alle perken doorwoekerende deflatie- en versoberingseuvel, een einde moesten maken, althans in dat groote en economisch belangrijke deel van de wereld, dat aan zijn bestuur onder worpen was. De rest zou dan vanzelf wel komen. III. -?Tenslotte wilde hij Amerika doen treden in een nieuwe aera van sociale wetgeving en socialen vooruitgang, een gebied waarin onze vooruitstrevende Vereenigde Staten zeer achterlijk waren. Deze maatregelen hingen onwrikbaar samen. De zaak was hopeloos vastgeloopen, millioenen en millioenen werkloozen stonden op straat, zonder dat er een behoorlijke sociale voorziening in functie was. De Staten stonden aan den voor avond van een revolutie. (Er kwam er ook een, maar geen revolutie van den vuist; er kwam er - ' een van het verstand.) Roosevelt begreep dat hij echter in n moeite door kon gaan en dat het hetzelfde werk was om een einde te maken aan den wanhopigen chaos-van-het-oogenblik, als om de grondvesten te leggen voor een nieuwe wereld orde in economischen zin. En onvermijdelijk sloot hij in het samenstel van zijn plannen ook het derde punt: het inhalen van den socialen achter stand,' zoo mogelijk het voorbijstreven van den toestand die de meest vooruitstrevende landen van West-Europa, zooals Nederland, in dat opzicht te zien gaven. Deze kant van de zaak draagt dan ook bepaald een socialistisch cachet. Dat moogt u, buiten de grenzen van ons wereld deel, gerust weten. Hier, in Amerika, zeggen we dat liever niet hardop, omdat het woord socialis tisch hier een andere beteekenis heeft en. dit begrip onvermijdelijk geassocieerd wordt met revolutie, terrorisme, bommenwerpers, op zijn minst genomen met onpractische mannen in fluweelen jassen. De critiek op Roosevelt want hoe zou het aan critiek kunnen ontbreken? de vijandige critiek, dan, maakt Roosevelt er graag een ver wijt van dat hij een verkapte socialist is. En dat misschien nog meer om andere redenen dan om zijn energiek aanpakken op het chapiter van sociale wetgeving. Zijn groote codes, zijn belang rijkste anti-deflationistische maatregelen, die moes ten dienen om landbouw en bedrijf weer uit de ver stijving des doods te wekken, laten zien dat hij van staatswege omspringt met de productie?K mit*$<iff*Pt '4'"Mr' ««?jF*»' '&*: V "L^'sajes--' middelen alsof ze zijn eigendom waren. Alsof ze toebehoorden aan de gemeenschap. Het publieke welzijn eischt productie-beperking; de aandeel houders, de wettige eigenaren van een scherp concurreerende onderneming, eischen kostenver laging, dus productie-vergrooting. Roosevelt ordon neert : beperk ! Zoo is het ook op het land, met de productie van landbouw en veeteelt, zoo is het ongeveer in het geldwezen, waar de staat heel raar omspringt met voorschotten, hypotheken en met de waarde van het geld. Het is echter ijdel gepraat, om hier te gaan vechten over de vraag of dit socialisme is, of niet. Voor mijn part is het dat maar dan in zeer beperkten zin. Want, primo, alle zaken waren toch al naar de maan, zoodat degenen die eerst te commandeeren hadden en nu netjes moeten doen wat Roosevelt hun zegt, volstrekt niets verliezen maar er zelfs bij winnen, en secundo, de vrije beschikking over eigendommen en bedrij ven wordt allerminst genationaliseerd, maar zeer zeker aan de wettige eigenaren teruggegeven ??zij het onder de beperking dat er niet meer op al te dolzinnige wijze mag worden omgesprongen met het publiek belang wanneer eenmaal de staatshulp niet meer noodig zal zijn en de van overheidswege gegeven voorschotten uit komende winsten zijn terugbetaald. Ik zei u reeds, dat het de bedoeling was geweest van President Roosevelt om het deflatieproces tegen te gaan. Zoo een deflatie-proces heeft veel weg van die bekende Egyptische slang die in zijn eigen staart bijt. Het proces eindigt nergens; het loopt vanzelf door in een vicieuzen cirkel. Men produceert te veel. ontslaat arbeiders; die worden werkloos en koopen niet meer. Het prijzenpeil moet, of gaat, omlaag om die arme drommels toch weer tot koopen te verleiden. Daarvoor moeten de loonen opnieuw verlaagd worden en een nieuwe koopersstakirig is daar het gevolg van. Met al het verdriet van hypo theken, die geëxecuteerd moeten worden, van leeningen die niet terugbetaald kunnen worden, van wankele banken en steeds hooger stijgenden onrust.... Ik schilderde u de vorige maal af, hoe Baas Jochem niet langer Joosje uitstuurde, maar hoe de President zelf ingreep en met maat regelen kwam, die den doodsstrijd van onze samen leving, de paralyse van het kapitalisme, nog net op tijd wist te keeren. Die maatregelen waren inflationistisch. Tenminste, dat is de gangbare opinie op het Europeesche continent. Laten we zeggen reflationistisch, en dan zijn we het eens. Wo die Begriffe fehlen, niet waar. . . . ? Veel belangrijker dan de monetaire maat regelen van den President, waar Europa zich blind op staart en die het gevolg zijn van de rest, zijn zijn iiidustrieele en agricultureele codes, die van het principe uitgaan dat er mér moet worden _ verdiend, opdat er meer kan worden omgezet. Een principe waartegen inderdaad niets is in te brengen. Het wezen van de depressie, immers, die nu in Amerika hopelijk voorgoed achter ons ligt, is dit, dat het kapitaal staakt. Dat de menschen die hun geld in het productie-apparaat gestoken hebben, in den vorm van aandeden, voorschotten, of aankoop en opslag van goederen, dat niet meer doen. Dat ze liever op hun geld blijven zitten, hun kapitaal, of wat ze daarvoor houden, in handen hebben en da.t niet aan het productie apparaat toevertrouwen. Maar wat is geld? Een fictie, een illusie. En dat zag President Roosevelt terdege in, toen hij begreep dat de a.ngst van de massa om hun duiten weel' in dat economisch De illustraties geven een beeld er van h een foto van het praktische werk, dat op