- i'. 6 De Groene Amsterdammer van 30 Juni 1934 N o. 2978 Duitsche Boeken Het nieuwe werk van Hermann Resten Boekbespreking Nico Rost Hermann Kesten. Der Ge rechte" (roman). Verlag Allert de Lange. Toen 10 Mei van het vorig jaar op de Opernplatz te Berlijn eenige hon derden S.A.-lieden en Couleurstudenten honderden -waardevolle Werken der waardevolste letterkundigen, op bevel en onder medewerking der Duitsche regeering, onder het roepen van misdadige formules in de vlammen wierpen, bevonden zich onder deze boeken ook de werken van Hermann Eesten. Zijn romans, vooral Glücldiche Menschen" en Der Scharlatan", waarin hij ons het groteske dagelijksche leven der kleine luyden schilderde,' waren werken die uitmuntten door een scherpe ironie, die haar oorsprong vond in medelijden en een groot gevoel voor recht, knappe onsentimenteele milieuschilderingen en een bui tengewoon verzorgden en temperamentvollen stijl. Indien men dezen auteur met een paar woorden wil karakteriseeren zou men hem nog het best een razenden individualist kunnen noemen, een individualist, die tot geen enkele politieke richting behoort (en daarvoor trouwens ook te skeptisch is) doch op zijn manier vecht voor een betere samenleving, met zijn scherpe pen en bjjtenden spot als wapen. Een jaar na het autodaféte Berlijn ligt een nieuwe roman van hem voor tona. Natuurlijk verscheen Der Ge rechte" daar de auteur niet Friedrich ieburg, Blunck of Goltfried Benn doch Hermann Kesten heet, buiten de Duitsche grenzen. Men heeft de laatste maanden herhaaldelijk, niet alleen in de gelijkgeschakelde Duitsche pers, kunnen lezen, dat de Duitsche literatuur, voor zoover ze door emi granten wordt geschreven, tendoode opgeschreven zou zijn. Men heeft dit beweerd in bladen en periodieken, die zich tevens genood zaakt zien te constateeren, dat het nieuwe Duitschland na zestien maan den Derde Rijk nog geen literair , werk van eenige beteekenis heeft voort gebracht. Het nationaalsocialisme bleek niet eens in staat een middel matig literair werk te kunnen produceeren. Joseph Goebbels verleende weliswaar den Stephan George-Prijs nimmer werd een gestorven dichter zóó beleedigd aan Richard Euringer voor zijn werk Deutsche Passion", doch met literatuur hebben al deze voortbrengselen niets te maken, alleen met byzantinisme in colportagestijl. Joseph Both, zelf een der voor treffelijkste stylisten en dus ge migreerd, heeft naar aanleiding van het Werk van Kesten onlangs terecht geschreven, dat ,,die wahre Heimat eines echten Dichters, die Sprache ist". Aanvaarden we deze formulee ring, dan kunnen we concludeeren, dat de Duitsche emigratie-literatuur, die in Hermann Kesten een harer beste representanten bezit, nog een groote toekomst voor zich heeft, maar Hitler-Duitschland, dat Kesten als zoovele anderen verbande, zich zelf heeft beroofd en het er dientenge volge niet in geslaagd is dezen autoren hun vaderland te ontnemen. Hermann Kesten komt uit Frankenland, dat thans door Julius Streicher wordt geteisterd, en in Frankenland speelt de handeling van zijn nieuwe roman. Martin Tucher, ,,der Gerechte", een rijk koopman uit Neurenberg, die zich uit de zaken heeft teruggetrokken, komt plotseling op het idee zijn geld en alles wat hij bezit reeds tijdens zijn leven Weg te geven, om voortaan rechtvaardiger en daardoor onbezorgder te kunnen leven. Hij meent zoo rechtvaardig mogelijk te zijn, wanneer hij nu reeds alles wat hij bezit onder zijn kinderen verdeelt en verwacht, dat ze hem voor zijn groote goedheid en rechtvaardigheid zullen beloonen, zoodat zijn oude dagen verzacht zullen worden door hun liefde en dankbaarheid. Inplaats daarvan krijgen ze ruzie onder elkaar over hun aandeel, in weinige maanden is heel zijn rijkdom verdwenen en heerscht oneenigheid alom. De rijke Tucher, die rechtvaardiger Wilde zijn dan alle anderen woont thans in een oude hut in het bosch en alleen Ruth, zijn jongste dochter is bij hem ge bleven. Maar nog is zijn lijdensweg niet ten einde: ook Ruth wil hem verlaten. Het boek eindigt met een hoofdstuk Waarin al de verschrikkingen van dit bestaan nog eenmaal opdoemen: moord, Waanzin en bloedvergieten. Maar op het eind van zijn tragisch leven, waarin hem niets is bespaard gebleven,hooren wij dezenkoningLear uit Frankenland met inspanning van zijn laatste krachten roepen: Ik heb schuld, ik alleen heb schuld, denn ich war der Gerechte." Hermann Kesten gaf ons in zijn nieuwen roman het dramatische en toch sobere relaas van het onrecht dat de oude Tuoher begaat, het Leardrama van een vader, die ongelijk heeft tegen zijn kinderen en den tijd, waarin hij leeft. Hoewel de schrijver Tucher's starren drang naar resolute rechtvaardigheid ad absurdum leidt, blijft anderzijds ware rechtvaardig heid zijn hoogste lideaal. Kesten klaagt alleen het onrecht aan, dat zich onder het mom van rechtvaardig heid verbergt. Zijn roman Der Gerechte" over treft nog in vele opzichten zijn vorige werken. Kesten's stijl heeft aan een voud gewonnen en is daardoor rustiger en nog pregnanter geworden. Ook op het Werk van Hermann Kesten heeft, hetgeen in Duitschland plaats vond en plaats vindt, haar invloed laten gelden, zoodat men zelfs geneigd is van een loutering" te spreken. Emigratieliteratuur ? Is het eigenlijk Kesten zelf heeft onlangs de vraag gesteld wel zoo heel erg belangrijk met het oog op de toekomst, (niet dus uit een oogpunt van praktische cultuur-politiek) dat deze thans te Amsterdam inplaats van te Berlijn verschijnt? De auteur schreef toen tevens, dat literaire werken van blijvende Waarde zoowel de maat regelen van dr. Goebbels en consor ten als ook de slechte boeken i n HitlerDuitschland en de stakende lezers in het Derde Rijk wel zouden over leven. Der Gerechte" is volgens mij een der boeken, waarop deze woorden van Kesten zelf van toepassing zijn ! .Hermann Kesten Nieuwe uitgaven Revolutionnaire beeldende kunst, door Cornelis Veth. Kleine Cultuurbibliotheek, N.V. De Arbeiderspers, Am sterdam. Priestertalen, een othnologische stu die door Dr. H. Th. Fischer, J. B. Wolters, Groningen, Den Haag, Batavia. Het Nationale Kabinet, door Mr. Dr. L. W. R. van Deventer. Van Gorcum & Comp. N.V. Uitgevers Assen. Schets der Nederlandsche partijen. Histo rische ontwikkeling van het parlementarisme en het vertegenwoordigend systeem vanaf de Middeleeuwen tot de huidige phase. Proeve ener nicwe spelling. Bijdrage tot oplossing van en aktueel vraag stuk door Dixi. Uitg. W. P. van Stockum en Zoon N. V., Den Haag. OUD-BUSSEM kookt het voedsel voor Uw zuigeling. Vraagt prijs en monster. juni be«jfiit onze «jroote zomer-nitverkoop use en vogelzantT K Kalverstraat 114 tegenover perry /-. U ~X / _ .__^K