Historisch Archief 1877-1940
Kardinaal Faulhaber
Waarom Michael Faulhaber de
zending op xich heeft genomen,
verdediger van het Oude Testa
ment te zqn? Evenals de oude
profeten voelt hu zich verplicht,
waarheden te verkondigen, ook
tegen den wil van de heerschende
macht. Zijn waarheid is de leer
van ChristuR, zijn instrument de
kerk. Wie grootere macht over
de zielen verwerven wil dan de
kerk, is zyn vijand, de
personif ieering van Satan. In den stryd
tegen den duivel mag men niet
laf z\jn; Faulhaber is moedig.
Zijn opleiding genoot de jonge
theoloog in het Vaticaan. Vyf en
dertig jaar geleden, als afstam
meling van een bakkers-
enmolenaarsfamilie in Noord-Beieren
geboren, wordt hij reeds met vier
on dertig jaar professor in de
exegese van het Oude Testament
aan de universiteit van Straats
burg. Na de eerste, twee, drie
colleges stroomt alles naar hem
toe in de gehoorzaal; ook
niettheologen willen zich het
aesthetische genot van zijn verschijning
en zijn spreken niet laten ont
gaan: een scherp gesneden
strgderskop, oogen, die steeds in de
verte staren; de eerste zin uit
zijn mond boeit de toehoorders.
Geestelijken, in het ambt ver
grijsd, zitten aan zijn voeten,
luisteren, hoe luj psalmen en
profeten verklaart, waarneembaar
en aanschouwelijk maakt in een
taal, waardoorheen de geest waait
van de 8chepping8dagen.be ceders
va» den Libanon ruischen, niet
de tijdgenoot Faulhaber spreekt,
op den katheder staat» een pro
feet, op geweldige wijze ontvlamd
door de afvalligheid des tijd»
van de oude wet. Nooit neemt
Faulhaber zyn toevlucht tot holle
kanselpathos, die aan hét oor
voorbijgaat. De kerk erkent de
grooten onder haar dienaren.
Twee en veertig jaav oud is
Miehael Faulhaber, wanneer hy
benoemd wordt tot bis&chop van
Spiere. Hij schrijft veel godsdienst
geschiedkundige werken.
Waldemar Grimm
»* *
In. den oorlog zendt de pauw
hem als veldprediker in het
Duitschc leger. Had Faulhaber tot nu
toe niet altijd verkondigd, dat de,
Heer den vrede onder de menschen
wilde? Kan hij krijgslieden tot
vernietiging van memcben aanvuren? Hij gelooft
dat het hem mogelijk zal zijn zich uit dit conflict
los te maken, door de soldaten op te roepen, te
volharden in de verdediging van het eigen land.
Het is een compromis, doch geen verbintenis; want
midden in den oorlog zegt hij: De wreede
werkeljjkheid van den oorlog moet niet verbloemd
worden. Het is en blijft een gruwzaam kerkhof,
waarop kostbaar menschenbloed emmersgewijs uit
gegoten werd; een knekelveld waar men van
doodshoofden een pyramide zou kunnen bouwen;
een doodenakkèr, waar oneindig veel volkskracht
en familiegeluk begraven ligt; een schervenhoop,
waar ongetelde vermogenswaarden verspild,
ongetelde waarden van wetenschap, kunst en tech
niek aan scherven worden geslagen."
Do kerk weet het: in oorlogstijd groeit het ver
langen van de menschen naar den vrede. Diege
ne, die den vrede brengt, wint de zielen. Op
zekeren dag zal den oorlogshitsera om reken
schap worden gevraagd. In 1017 benoemt de paus
den acht en veertigjarigen Faulhaber; tot aarts
bisschop van München en Freising, het gewich
tigste geloofscentrum van_het_JEatholicisme .in
Duitschland. In München is Monseigneur Pacelli
in dien tijd pauselijke nuntius; met hem probeert
Faulhaber, de pauselyke vredesbemiddeling succes
te verzekeren. Het mislukt, het bittere einde komt,
ineenstorting en revolutie. Faulhaber blijft, die
hij was: de aartsconservatieve kerkvorst l Hij
verwenscht.de revolutie, omdat ze het katholieke
koningshuis het land ontnam; hij verwijt, dat
het meineed en hoogverraad" is geweest. In de
Duitsche republiek krijgt Home ? meer invloed
dan ooit tevoren in het Duitsche keizerrijk; doch
Faulhaber laat zich niet verzoenen, hij weigert
den staat Weimar plompwèg. In 1921 .beloont
het Vaticaan. Faulhaber's medewerking bij het
Beiersche concordaat met het kardinaalspurper.
De drie en vijftigjarige kerkvorst kiest zich als
wapen een zilveren luchter en de duif, als
wapenspreuk daaroij: Vox temporis vox Dei l" De roep
des tijds is de roep van God. In den dom te Mün
chen verklaart hij dan de beteekenis van dit
devies. Het zal niet beteekenen, »,de stem van
het volk is de stem van God": om hemelsnaam
niet! De stem van het volk, de stem der massa,
de stemming der massa is veel meer en veel vaker
de stem- van den opstand tegen God Wat
de behoefte van den tijd is, mag en moet dan ook
als de wil van God aangenomen worden. Iedereen
moet uit zijn tijd den roep van God afluisteren.
Van den eersten dag af, dat Hitler zich in
München begint te roereu, is de
breuk tusschen den kardinaal en
hem niet te overbruggen.
Dietrich Eckart, de Homerus van
den nieuwen volksgelukbrenger,
brult in1 de Völkische
Beobachter": Aan flarden die geile
satansbijbel, het Oude Testa
ment!" Dat roept de tot vech
ten bereid zijnde kardinaal in
het strijdperk. Faulhaber spreekt
tegen den politieken moord en
vervloekt de nationalistische
ophitsing, want hij is de man van
den volksvrede. Van den
roomschen vrede", zeggen de
natiouaalsocialisten hoonend. Kosenberg
treedt als profeet op, Faulhaber
gaat van den kansel af harts
tochtelijk te keer tegen het
nieuw opkomend heidendom."
Reeds lang houdt hij Hitler voor
erger dan de republiek. De
nationaal-socialisten hebben dat in-'
tusschen nog niet erkend. De
kardinaal is een macht in
Beieren, waarmee Hitler rekening
moet houden, en dien hij ondanks
de voorafgegane oneenigheden
voor den Novemberputsch in 1923
voor zich fzou willen winnen.
Maar Faulhaber is noch voor
Hitler, noch voor de republiek.
De oude conservatief staat in het
kamp Wittelsbach, en dat van
het oude Beiersche koningshuis.
Het wordt voor de nationaal-.
socialisten steeds meer voelbaar,
dat de katholieke kerk zich tegen
hen richt. Zij probeeren Faul
haber te belasteren. Een Ham*
burgsch journalist beschuldigt
er den kardinaal openlijk van,
dat hij aanvankelijk de
Hitlerbeweging ondersteund heeft, zich
er dan echter van heeft terug
getrokken, om den burgeroorlog
te ontketenen en Beieren van het
rijk los te scheuren. Faulhaber
dient een klacht in; het proces
eindigt met de vrijspraak van den
beschuldigde, wien het
waarheidsbewijs niet gelukt is te leveren;
toch wordt hem waarneming van
een gerechtigde belangstelling van
alle niet tot de katholieke kerk
behoorende Duitschers" als
verontschuldigingsgrond aangere
kend. Zoo. iets had tot nu toe
niemand durven doen tegen de
?autoriteit van Zijne Eminentie.
'De kardinaal maakt den strijd
tegen Hitler tot geloofsstrijd. HU heeft zijn in
vloed te danken aan de banvloeken van .de bis
schoppelijke conferentie te Fulda tegen de
nationaal-socialisten.
* * ?
Destijds streed Faulhaber mét religieus pacifisme
tegen de barbaarsche nationalisten, wier militaire
jeugdorganisaties hem de kinderen afvingen. Hy
vermaant: Wij moeten alles doen, om de
wereldplaag van den oorlog zoo zeldzaam mogelijk te
maken. Wjj mogen de vreeselijke beelden van den
laateten oorlog niet door militaire verheerlijking
laten vernissen. Wij moeten de herinnering aan
deze vreeseiyke ellende levendig houden. Wij moeten
de volkeren tot die eerzucht opvoeden, liever den
vrede te winnen dan den oorlog. Wij kunnen ons
slechts in het kleed van een vredelievenden herder»
niet in het uniform van een woesten kr^gsman
aan den Meester vertoonen. Een belemmering voor
den wereldvrede is het overspannen nationalisme
de eigenlijke ketterg van de twintigste eeuw. Men
moest alle kranten, die met een bewuste leugen
het vertrouwen tusschen volk en volk verstoren,
met een schandvlek op het titelblad stempelen,
om ze als misdadigers van het achtste gebod te
brandmerken." '
op pag. 4)
ONLUSTEN IN NEDERLAND
Teekening door L. J. Jordaan
iv?«_..T«.;:Uv**>^fc *?... *.r.!W.-.iïsStó
Het resultaat