N MEMORIAM MARIE Laurel en Hardy in Pechv DRESSLER ogels", Roval Raymond Bernard: Les Misérables" !l Marie Dressler en Licnel Barrymore (werkfoto) . . Marie Dressler Hoe komt hot dat de ouderdom tegenover dien subjectief sten aller waarnemers, het objectief, zulke diepe en ontroerende accenten weet te .vinden? Hoe komt het, dat het bejaarde masker bijna altijd boeit en slechts zelden onbeteekenend of banaal aandoet? Menigeen zal 7»ch de vraag hebben gesteld denkende aan een Adèle Sahdrock, een May Kobson, een de Féraudy, een Harry Baur en de vele andere typen van n'et meer jong" tot bejaard, die het frivole witte doek" plotseling .vulden met een onuitgesproken levenswijsheid. Men moge daarbij altijd weer opnieuw bedenken, dat de merischelijke physiognomie in de film opname n gansch bijzondere, mét niets te ver gelijken rol speelt: die van uiting der persoon lijkheid .... en wel van de persoonlijkheid in den meest yolstrekten zin. In flagrante tegenstelling met het tooneel, dat een myxtificvtie der persoon lijkheid nastreeft, geeft de film een onth uiting van het individu?meestal tegen den wil van den betreffende» Nicht wie man dreinschaut sondern wie man aussieht, entscheidet hier. Denn jeder siebt so aus wie er iat l"; Aldus Béla Balasz in zijn voortreffelijk Der Geist des Films" en hij spreekt dan ook van ,.das uhsichtbare Antlitz".. unsichtbar wel te verstaan voor de aanschouwing buiten de film* Geconfronteerd met wat te dezer , plaatse meermalen werd aangeduid als het micros coop van de film, geeft de mensch iets prijs dat tot zijn kostbaarste! essèntieelste, meest ver zwegen innenijk hoort. In de speelfilm kruisen zich' twee elementen: de rol van het individu in de fictieve handeling en de merkwaardige beken tenis die zijn persoonlijkheidals-zoodanig aflegt. In de meeste gevallen hebben die twee ver schijningsvormen niets met el' kaar te maken en men beleeft dan het bizarre schouwspel van den krampachtig acteerenden filmspeler. Soms echter dank zij het psychologisch inzicht van den re gisseur dekken zij elkaar en de film kiijgt dan plotseling een mysterieus eigen leven. Een ander gevolg van deze situatie is het geprononceerde sympathiek" of antipathiek", dat nergens zoo sterk het oordeel beïnvloedt als bij de film. In dit licht bezit n is het verklaar baar, dat het bejaarde aangezicht, waar een leven van ervaiing een wijs heid in achterliet, die niets te maken heeft met intelligentie en ontwikkeling, zulk een boeiend getuigenis aflegt. Niet het getuigenis, dat de persoonlijkheid /ou willen afleggen, maar dat zij ondanks zjchzelve aflegt. Aldus werd het onver getelijke masker van Maiie Dressler, met ?ijn leven dige bewogenheid en zijn zelfdzamen expressie-rijk dom tot een klaien.zuiveren spiegel. .. . beter gezegd misschien: lot den feilloozen geleider van een sterke, nobele persoonlijk heid. Wij hebben haar in tallooze ficties gezien: als de kijvende volksvrouw, al? de oude getrouwe dienst bode en meer zu'ke rollen, die alle op min of meer ge lukkige wijze het rythme van dit karakter trachtten over te nemen. Behalve Min and BUI" wellicht, had het geval nooit mér om het lijf dan de conventioneele gemiddelde ont spanningsfilm wenseht te geven. Al die brave, ruwe vrouwon met het traditioneele hart-van- goud" zouden dan ook stellig op onze kwade spier.gewerkt hebben, als daar niet het' neven-drama was, dat Marie Dressler" heette die heldere, hartstochtelijke bekentenis van een intens geleefd, lang leven. Men liet haar, in een vliegtuig kopje-duikelen, ru/iemaken, in het openbaar kousen en schoenen uit trekken en zelfs af en toe spitse en rake dingen zeggen. Maar daarbuiten en daarboven was er altijd dat vibreerende, rechtstreeksche contact met dit rijke, verzadigde inner lijk, waaraan wij ons overgaven met een glimlach en een brok in dékeel. , . Wa* Marie Dressler een /' groote kunstena res? Ik zou het niet durven zeg gen, want ik heb haar nimmer op het tooneel ge zien. Maar in de grillige samenstel ling van wijduiteenliggende han delingsfragknenten, waaruit haar films werden op gebouwd, toonde zij een boeien de, sterke be wogen persoonV Bioscopy L J lijkhcid die ons wist te ontroeren en ons was en die wij noode zullen missen. lief Laurel en Hardy in Sons of the Deserc" Pechvogels" in Royal Er zit iets van de burleske der Engelsche caricatuur in de snuiten dezer beide knapen. Punch" geeft zulke typen in overvloed: dwaze. amusante verschijningen, wier lachwekkendheid voor negen tiende in het uiterlijk zit. Soms is hel grapje onder de teekening geslaagd andermaal heeft het niet veel te beteekenen, maar een blik op de ontstelde, of kwade, of lachende facies is voldoende om de vroolijkheid gaande te maken. Laurel en Hardy hebben dit suggestief-caiicaturale van Moeder Natuur meegekregen n men mag zulk een gemakkelijk verworven bezit al dan niet hoog aanslaan het effect is er niet minder onverbiddelijk om. In het buitenland maakt men voor deze beide clowns reclame door1 middel van reusachtige caiicaturen buiten het theater. Het merkwaardige is, dat deze charges niet aardig zijn.... althans niet half zoo amusant pis de oiigineelen. Zij zijn caiicaturen van caiieaturen met al de paralyseerende overdrijving van dien. In Pechvogels" volgt het tweetal zijn traditio neel vastgesteld lot uit alle vroegere films en er zijn onder al die, soms wat geforcceide ..gags". buitengewoon veimakelijke momenten. Eipenaaidig is.daaibij, dat het best geslaagd nog steeds die gedeelten zijn, welke feitelijk tot de ..zwijgende" film bchooren. Zoo is de entree letterlijk tn figxiurlijk genomen van de beide komieken in de vergadering der Hons of the desert" van ceii heerlijke lachwekkendhi-id. Voor liet overig*' <l»e1 zich bijna voortdurend gelden de inner lijke weerbarstigheid van de logischsamenhangende handeling en de kortf, goddelijke caprice van de burleske. Waai uit zou kunnen blijken dat Chap. Mff Jordaan .i wel wist 'wat hij deed, toen hij de geluidg',m voor zich persoonlijk afwees ! Raymond Bernard : Les Misérables" liet gold langen tijd als een axioma dat film , romantiek film en melodrama bij elkaar . orden als de borrel bij den klassieken aanspreker. ?i Frankrijk zegt men nog Ne faites pas de ,.-lorna i" wanneer iemand zich aan overdadige \}>ressiviteit in woord of gebaar te buiten gaat. :i middels is sinds lang komen vast te staan dat en tegenstelling zoo radicaal is, als die tusschen m en romantiek.... romantiek dan in den ?oden, ouderwetschen zin. Het gevoelsleven der ?mantici, van Mendelssohn via Victor, Hugo .mr Delaroche met zijn ergheid van goed en uaad, zyn sentimentaliteit en zelfbeklag, zyn ?A'eltschmerz" en gevoelsuitbarstingen, staat wezen diametraal tegenover de bewegende ? tografie der film. (u laatste instantie is het een cmaestie van iteriaal ??zooals in iedere kunst het materiaal uslotte den doorslag geeft. De cinematografie ??i technisch proces streeft uiteraard naar een cherp stellen*' der dingen de romantiek -<4gt in het bekende romantische waas". Dat , een vorm van romantiek is, uit den tijd en zijn zon karakter geboren, doet hier voor het oogen?ik niet ter zake het gaat thans om de romank der romantische periode.... het gangbare ?? trrip naar de populaire opvatting. Hoe moeilijk dit soort romantiek en de film ? ?t elkaar te rijmen vallen, treedt het sterkst ?ar voren bij werken als ,.Les Misérables". Drie aal werd Ilugo's oeuvre verfilmd en evenzooveel koeren voelde men intuïtief, dat tusschen de film en den geest van dezen roman een afgrond te overbruggen viel zoo goed en zoo kwaad als dit ging, al naarmate het talent Van den regis seur. Het wil heel wat zeggen dat Bernard in de laatste verfilming -der Misérables" dit kern- . verschil tusschen de ro mantiek der groote ro mantici en het wezen der Marie Dressler film, tot een nauwlijks merkbaren ondertoon wist te reduceeren. Het bewijst een virtuositeit - een beheersching van het instrument film", die niet gering zijn. Inderdaad heeft deze alleskunner' en aïles-durver onder de Fransche re gisseurs het klaargespeeld cello te spelen op een saxophone, toen hij Victor Hugo interpreteerde met microphone en camera. Men hoort het ver schil in timbre, maar overigens is de illusie vol komen. De eerste groote moeilijkheid was het scenario. Onze grootvader»», de Hugo-isteri en Dickensianen ....... bezaten nog den zin voor uitvoe righeid. Een roman van minstens drie dikke deelen genoot de algemeene hoogachting. Wij, de tijdgénooten van de film, zijn eenigszins anders geaard. De vraag was dus het ingewikkelde complex van elkaar kruisende han delingen te vereenvoudigen tot een scenario, dat zich in enkele luttele uren af speelt. Reeds aanstonds krijgt men daardoor een interessante controverse: de personages, die den lezer van Les Misérables" na maandenlange lectuur door-en-door ver trouwd en dierbaar werden, moeten hier in een contact van drie .avonden hetzelfde doel bereiken- Men voelt: dat schept oen handicap, die onmogelijk téoverbruggen valt. De film ontleedt de karakters en laat ze aan de beoordeeling van den beschouwer over de roman schiep, dank zij de persoonlijke tusschehkomst van den schrijver, een sfeer rondom de personages, kleurde ze volgens de hartstochtelijke sympathie of tegenzin van den axiteur. Hier stuit men dan ook op eeh merkwaardig verschil, dat b.v. in de gestalte van. den hoofdpersoori reeds dadelijk tot een conflict der resultaten leidt. De Jean Valjean van Hugo is in den grond niets anders dan een synthese der sympathieën van den auteur. Alles wat den idealist Hugo schoon, nobel en belangrijk in dit leven voorkwam werd gepersonifieerd in den ontslagen galeiboef. Hij gaf geen levend mensch, doch een abstractie: de samenvatting der hooggestemde ontroeringen van den schrijver zelf. liet curieuse ml if, dat de ver tolking van Jean Valjean door Ilarry Baur onge. wild tot 'een totaal andere uitkomst leidde.'Baur, de onvergetelijke createur van Cette vieille canaille" is de stille, bezonken speler, die in de rust van zijn sober spel de eigen persoonlijkheid laat uitgroeien tot jets volop Ievends. Over een andere moeilijkheid, de quaestie der sfeer, zullen wij in een volgende bijdrage de film draait nog niet in de aanstaande week te Ainstei dam; ? bij oeriigo illustraties spreken. Stan Laurel er. Olixer^Hardy