\ De nieuwste muziek instrumenten Drs. J. van Julsingha V Gaat dat zien" Deze week ging Rido's-revue Gaat dat zien" voor de vijftigste maal in het Grand Theatre te Amsterdam. De hoofd persoon Henriltte Davids als Na Druppel, als Betty Boop en in de Gras maaiersscène KI«Mêtro- iiMM'lmitliM'li»' r n » in*trumf ntc-n ,'-' J v Deze instrumenten int)etfii niet verward worden niet de geeleetrific'eerde instrumenten. De hier be doelde instrumenten worden, op nor male wijze bespeeld, zoodat het resultaat vrijwel uitsluitend af hangt van de virtuositeit en het muzikaal gevoel van dengene, die speelt. Ik schrijf vrijwel uitsluitend, want de electrische instrumenten bieden veel meer mogelijkheden dan de gewone instrumenten. Zoo zijn "b.v. de geluidsterkte. de toonomvang en het timbre geheel naar willekeur te regelen. Hoewel het grondprincipe vrij oud is. is het de snelle ontwikke ling van de radiotechniek geweest. waardoor deze instrumenten geper fectioneerd werden en marktwaarde kregen. Een groot gedeelte van de tegen woordige musici staat sceptisch en bepaald afwijzend tegenover de elec trische muziek. Dit komt door ver schillende oorzaken, zooals b.v. tradi tie, ook de volslagen onbekendheid met de moderne electro-acoustiek is hierop van invloed. Eeuwen lang is de bouw der muziekinstrumenten dezelfde gebleven en nu zou plotseling *le geluidstechniek niet zijn 'formules en cijfers hierin verandering willen brengen! Voor vele mensehen schijnt dit een groote teruggang. Men moet echter niet uit het «>«ig verliezen, dat deze nieuwe instrumenten niet de plaats der oude willen innemen: /.?; willen eerder een zelfstandig bestaan naast de gewone instrumenten, met in de toekomst eigen componisten en uitvoerende kunstenaars. In 't algemeen kan men de elec trische muziekinstrumenten in twee groote groep»? n verdeelen, 11.1. de electromechanischeIMI de zuiver electrische groep. Bekijken we eerst eens «Ie electr«>meehaiiische groep. Hiertoe behooren b.v. de Xeo13echst»;invleugel yii de strijkinstrumenten van Vierling. De oor spronkelijke manier van opwekking der tonen, n.l. door middel van sna ren, blijft hierbij behouden: de tril ling wordt echtjer niet directj aan de lucht medege deeld, maar wordt omgezet in zwak ke electrische wisselstroomen. die. na te zijn versterkt, aan een luidspreker worden toegevoerd. In 't algemeen is de geluidsterkte van snaarinstrumenten niet groot door het geringe «>pp«.»rvlak der snaren. Gedeeltelijk heeft men dit bezwaar ondervangen door z«jogenaamde klank bodems te gebruiken, waardoor «Ie lucht krachtiger in trilling wordt gebracht. De electromechani.sche muziekin strumenten bezitten nu neen klank bodem, doordat de trillingen immers toch versterkt worden. Het geheel is zoodoende vrij klein van afmeting. terwijl toch het geluul zeer sterk kan zijn. Bij «Ie Xeo-Bechstein\ leugel zijn de snaren direct op een metalen onderstuk gespannen. Ze worden op gewone wijze in tril ling gebracht, n.l. door het neer drukken van ~ Trautonium (voor aansluiting pan radio-toestel) Teekening J. F. Doeve toetsen. Dit gedeelte is geheel gelijk aan een normale vleugel. Aan het einde van elke snaar of groep van snaren bevindt zich een soort microfoon, die veel overeen komst vertoont met de bekende, electriache weergever voor gramofooiiplaten. Dool- het trillen van deze snaren worden in die microfoons electrisohe wisselstroompjes opge wekt, die naar een versterker gevoerd worden en met behulp van een luid spreker weer in geluid worden omger zet. Het geluid komt dus uit den luid spreker, de vleugel zelf geeft geen ge luid. Tusschen de microfoons en de versterker bevindt zich een iiu'ichting met een schakelaar, waardoor men het timbre zelf kan .kiezen. De vleugel kan hierdoor klinken als een spinet, een conoertvleugel. of als n soort orgel. Bovendien is de geluidsterkte met een pedaal regelbaar in alle sterkten. Het geheel is een instrument met vele mogelijkheden. In den lautsteii tijd is men in Amerika nog een stap verder ge gaan, men gebruikt hier geen snaren meer. maar korte, meer of minder dikke metalen strooken'. die in trilling gebracht worden door het neer drukken der toetsen. De ruimte, die een dergel ij k apparaat inneemt. wordt 7. oo d o e n d e nóg kleiner. ' De strijkin strumenten. van Vierling berus ten op hetzelf de principe. Een viool vol gens Vierling bestaat uit een bovenblad van, een viool, waarop zich de snaren, kam, enz. be vinden. De trillingen van de snaren worden weer omgezet in electrische wisselstroomen, enz. Het timbre eu de geluidsterkte zijn weer regelbaar. De qualiteit van het geluid kan de vergelijking doorstaan met'dat der kostbare oude violen. * * Zooals boven opgemerkt behooren tot de tweede groep de zuiver elec trische muziekinstrumenten. Deze hebben niets meer gemeen, met de normale instrumenten, hoewel het geluid naar believen kan klinken als een viool, fluit, hobo, enz., zelfs als een menschelijke stem. Ook kunnen tonen geproduceerd worden, die een geheel nieuw timbre bezitten. De meest bekende van, deze groep is het ,,aethergolven"-instrument van Theremin. Dit toestel bestaat uit een combinatie van een kleine radio zender met een ontvanger. Door de zoogenaamde interferentie van radio trillingen , ontstaat, weer in een luid spreker, een toon, op dezelfde wijze als de beruchte ,,genercerendëbuur man", vaak de plaag der radioluiste raars. Boven op het toestel is een metalen staaf aangebracht, door nu de hand meer of minder dicht bij de staaf te brengen verandert de toon hoogte. Tot slot een tweede instrument, dat tot deze groep behoort, n.l. hét trautonium, genoemd naar 'zyn con structeur Dr. Trautweirt. Dit is een instrument met werkelijk groote artis-' tieke mogelijkheden. Door middel van een speciale schakeling met behulp van radiolampen, wordt hier een hoorbare toon opgewekt, die ten slotte weer uit een luidspreker komt. Het timbre kan op zeer veel manieren geregeld worden. Op het toestel bevindt zich een lange draad of band; door deze op verschillende plaatsen neer te drukken verandert de toon hoogte. Het toestel is bedoeld als solo-inatrument, glissando's en vibrato's zijn.gemakkelijk uit te voeren, terwijl de qualiteit van den toon schitterend is. W varen m de er eld EEN SLECHTE VOLENDAMMER-RECLAME IN NEW YORK DE ZENDING VÓÓR EN TEGEN Ik wilde wel. dat men eens een dozijn Hollanders naar de Hawaiische eilanden (men, spreke s.v.p. beide ..i"s uit) kon sturen om daar het adverterren te leeren. Wat is per slot van rekening adverteeren ? Het' is iemand anders op de een of andere wijze voor uw eigen idee vuur doen vatten. De gewone koopjes-psyche deugt voor gedroogde visch en meubelen-op-afbetaling. Maar buiten die alledaagsche dingen om. deugt de koopjes-psyche niet. Ik ben bijvoorbeeld nooit in Holland geweest. Waarom ga ik er wel heen? Omdat iemand er in geslaagd is mij een hevig begeeren te doen gevoelen naar dat bepaalde land. Wat ik bedoel is dit: ik moet op' de een of ander' manier ..gevat" worden. zoodat de gedachte mij niet meer loslaat ..dat land, dat moot ik nu ereis zien.'' En als ik er dan geweest ben moet ik weggaan met de nog sterkere gedachte ..dat was zóó mooi en zó r» interessant, dat ik er al mijn vrienden eens naar toe moet sturen." Holland adverteert slecht. Omdat degenen die dat werk in Holland moeten doen (en die er wel wat van af weten) steeds weer met commissies te maken hebben die er geen steek van begrijpen. Nu zitten mijn diverse heele «-n halve offirieele llollandsche vrienden in Xew York weer in zak <;ii nsrh. Iemand heeft het geniale en oorspron kelijke idee gehad nu werkelijk eens met iets liieuws voor den. dag te komen. Kn men komt voor den dag met een twintigtal knaapjes en meiskens. al maar'wér in Voleiidamsclie en Zeeuwsche pakjes, die de arme kinders toch niet dragen kunnen, in de eerste plaats omdat zij ze nooit gedragen hebben en in de tweede plaats omdat zij niet weten waar die. een en t wint ig spelden in het Zeeuwsche jakje vastgestokeii moeten wo.rden. Ik Weet dat. '* * * Het is boerenbedrog. Maai' Erasmus wist het al en zei het ook heel knap: ..De wereld,'wil nu een maal bedrogen worden''. En als de wereld nu eenmaal op aangename wijze bedrogen wil worden, laten wij het dan ook op aangename wijze doen. l .Aten wij het dan z'>ó doen dat het een goed resul taat heeft. Kn resultaat heeft de Hawaiische . ad verteer-methode zonder eeni gen twijfel. Daar. zijn in de eerste plaats de bloemen. De beroemde ..leis". De kettingen van heel kleine bloesempjes die u onmiddellijk om den hals geworpen worden zoodra gij aan land stapt, omgeven door de aan genaamste geuren en zoodat iedereen er vroolijk uitziet, en <>P zijn Zondags. Daar is de muziek. Onmiddellijk schrijven dertig professoren van de Faculteit der Muziek aan de Groene ..die meneer weet er niets van. dat is heelemaal geen Hawaiische imiziek. Dat is namaak". Dat geef ik ook alweer graag toe en ik heb nog zelfs menschen ontmoet. «He den Prüisischen kapelmeester, die deze muziek gefabriceerd heeft, persoonlijk gekend hebben. Maar die brave Borus kende zijn I'appenheime.rs en die muziek past bij het landschap en zij past bij de menschen. En als gij Honoloeloe weer verlaat en volgens de traditie uw ..leis" in de zee werpt (opdat gij nog eens weer naar lionoloeloe zult mogen komen en dat is ook alweer een slimme greep) en luistert naar het langzaam-afstervende Aloha. dan grijpt er u iets naar de keel. dan wordt het u een oogenblik weemoedig en dagen en weken lang blijft dat Aloha u nog achtervolgen en naderhand. jaren later, als iemand het woord Honoloeloe uitspreekt, dan'komen die klanken weer door de open ramen van de herinnering naar binnen glijden, Hendrik van Loon heel zacht, zooals gij ze het laatst gehoord hebt, toen de boot de modder van de binnenhaven deed opborrelen en toen de duikende bruine lichamen van de inboorlingen boven van het sloependek naar beneden kwamen schieten. Xu haast ik mij te zeggen, dat wat mooi en vrien delijk klinkt op deze verre en warme stranden, nog heelemaal iiiet.mooi en vriendelijk hoort te klinken op Feyenoord of op de Boompjes, 's l^ands wijs. 's lamls eer. Hollanders zijn geen llawaiiers en vice versa. Maar er zijn nog andere dingen in deze wereld behalve bloemen en muziek. Kan een vernuftig Hollander die niet eens bedenken en overdenken, opdat er een einde kome aan het gezeur met de Volciidamsche pakjes (voor de gelegenheid gehuurd) en de Zeeuwsche mutsen met de verkeerde knoopen die onze brave 'ransien en Jantje dusdanig deden lachen, dat zij naar de keuken moesten vluchten. ahu is net als Hawaii en de andere «landen. van deze groep (de brave kinders die hun Bos-atlas kennen, weten dat dit eigenlijk de Sandwichei landei i zijn. Dat waren zij honderd jaar geleden. Ze nu nog de Sandwich-eilandeii te noemen is net alsof nien over l'ltrajectum of Amsteldam zou spreken, een stuk vulkaan «lat boven de opper vlakte van den oceaan is komen uitsteken. De vulkaan is verdwenen en eindelooze uitbarstingen hebben alles op een dergelijke heftige wijze door elkaar gegooid en gesmakt, dat er meer kennis van de geologie voor noodig is. dan ik bezit, om de boel weer uit- elkaar te pluizen. Maar overal ziet men de af geslepen randen van de oude kraters.' die als verbrokkelde kiezen in een «uiden boerenmond. het landschap een cachet geVen. dat men ?bij uitstek in den Stillen Oceaan vindt. De kustlijn is onregelmatig: Er is nu een weg die om het heele eiland heen loopt. Vroeger was er slechts een pad dat naar een paar ?buitenhuisjes van de Koningin voerde. Xu is er net zooals overal elders waar <le Amerikaan .meester is. een stel prachtwegen waarlangs gij zoo hard kunt rijden als de wind en het ctuwige gevoel van veiligheid u toestaan. Is dat eigen gevoel van veiligheid óp een goede zestig K.M. per uur ingesteld, dan is daar nog altijd de wind. Die wind is op sommige plaatsen van den weg geen kleinigheid. En een onweer is hier iets onheilspellende, want l iet blijft binnen de randen van de oude vulkanen rondsuizen. zooals het zwarte, balletje van een Monte-Carlo's roulette-wiel. Ik zou ook niet'graag in een klein bootje vlak bij de kust door een storm overvallen worden, De kust lijkt tip de kust van Japan. Ook wat het geboomte en de verdere stoffage betreft. En te oordeelen naar de vele BuddhUitische monumentjes die hier en daar, langs den weg staan (vooral langs de zuidelijke kust) wordt de visch. hier ook alweer, heel duur betaald, vooral in menschenleveiis. Wij kwamen langs zoo'n bescheiden graftenipeltje-in-miniatviui'. Men had het net de vorige wei k kapot geslagen. Men. dat is te zeggen, de politie, wist niet wie die ..men" van de schandalige handen was. Maar de politie had een zeer sterk vermoeden. liet was weer het oude liedje. De kwaadwilligheid van den half bloed en zijn kornuiten en dat brengt mij tot het volgende hoofdstuk. Eventjes een heel klein beet je geschiedenis. Deze eilanden werden ontdekt door Kapitein ('ook. iemand mét wien ik nu eindelijk eens grondig kennis gemaakt, heb en van wien ik u nog veel verKllen zal. want hij was wel de merkwaardigste figuur ouder de vele merkwaardige ontdekkings-reizigers van vroegere, eeuwen. * * Daarom is hel zoo volkomen onverklaariiaai waarom hij de fout maakte die hem zijn leven kostte. Want ('ook was niet alleen een voortref felijk stuurman (iu de. oude bet eekenis vun het ? woord zoouls Willem Hareiitsz een bekwaam stuur man was) en een geleerd natuurkundige (hij ver zorgde zijn menschen op een dergelijke moderne manier dat hij bijna geen /teken had in een eeuw toen onze eigen Indische schepen nog twintig percent van hun meiisrhen op een reis naar Inilie aan scheurbuik en'andere vermijdbare ziekten ver loren), maar hij was ook een goed psycholoog die. uitstekend met de inboorlingen 0111 kon iraau. omdat hij hen begreep. Xu waren die Inboorlingen Koimmmisten. Het onderscheid tusscheirmijn en ?dijn bestond niet. wan! alles behoorde aan <leu Koning en als Zijne Majesteit toevallig een krui wagen of c«'ii houweel niet noodig had. «lan was die kruiwagen of die houweel .van detige.ne..diéze toevallig even gebruiken wilde. Daarom Avas het verdwijnen van een .van ('ook's sloepen ook ge«-n stelen maar ..oplichten"., als de lezer tenminste genoegzaam met de schtione taal van onze ZuidAf rikaansche buren bekend is om te weten wat «lat beteekent. Maar ('ook «lacht, voor dezen eeuen keer nu eens niet op zijn l'olynesisch maar op zijn Kngelsch <'ii wilde-de zaak op zijn Engelsen afdoen doordehplaatsclijken potentaat gevangen te nemen, totdat hij zijn eigendom weer terug had. Dat was de oorzaak van den moord op ('ook, hoewel de inboorlingen, t och weer zoo veel respect voor hem hadden dat zij na l het nuttigen vaneenige zijner lichaamsdeelen de rest aan b«»ord van de ..Discovery" terugzonden,' waarop dit met groote' plechtigheid in de Stille Zuidzee begraven werd en de ..Discovery" haar reis van «Ie Ueringstraat naar Engeland voortzette. Dat was in de dagen voordat de moord op groote schaal-op.de goedmoedige walvisch (ik persoonlijk heb die dieren altijd zoo goedig als het maar zijn kon gevonden en ze hebben mij nooit eenip kwaad gedaan) de Stille Zuidzee nog het groote traan-olie. reservoir van de w'ereld liet zijn. En spoedig verscheen de walvischvaarder die geen heilige was, maar ook geen schurk. Alleen maar een walvischvaarder. En spoedig daarna kwamen de eerste zendelingen. Ziezoo, nu zijn wij bij de zendelingen terecht gekomen. Jij kunt geen verre reizen maken zonder het over de zendelingen te hebben en wij zullen het varken (vraag excuus) dan maar in het volgend hoofdstuk wasschen. \ \