«r* -i*-* ?- . . w fc ;*?»*».:-? De Groene Amsterdammer van 15 September 1934 N o. 2989 Amerika's gevaren Günther Stein De gevaren, ilic de Vereenigde. Sletten be dreigen, minneer de ..Roosevelt-reuolution" nii«lukt. zijn f/ruot. Maar zelfs in het ontyuntttlyste yeval zijn se notj ver verwijderd. Beide ir Ut n sijn roor de Amerikanen van de meest niteenloopendèlagen der nwatsehappij rerrasftend duidelijk. Het komt door den omvang deser gevaren, dat een 300 wonderbaarlijk groote meerderheid ran het volk de experimenten tan Roosevelt ondersteunt. En de rerre afstand i-ttn deze gevaren maakt, dat in tegen woordigttcld ca n soovelc risico's yeen enkele paniek stemming ontstaat. ..Inflatie" en ..revolutie", zoo heeten in een vage samenvatting de beide ge varencomplexen, waari>\;er men heden in Amerika spreekt. Met dien eenen verzamelnaam worden de economische gevaren bedoeld, die een mislukking van Roosevelt zou oproepen; met den anderen de sociale'en poli tieke. Beide zijn makkelijker te begrijpen in hun i-oncreten inhoud, wanneer men den huidigen toestand van Amerika en het karakter van de politiek van Roosevelt tot uitgangspunt neemt deiuiteenzetting. Roosevelt ziet zich door den tegenwoordigen toestand in de Vereenigde Staten voor een drie voudige taak gesteld: ..relief" wat verzachting is van den bestaanden, acuten nood door georgani seerde hulp voor zijn slachtoffers;, ,recovery'' wat herleving van de economie door openbare maatrege len beteekent. die de tot stilstand gekomen raderen van de productiemachine weer aan den gang moeten zetten; en ..reform" '-?wat omzetting van de Amerikaansche economische en maatschappelijke structuur beteekent, die door haar gebreken de crisis tot zulke afmetingen deed aangroeien. De eerste, taak, die van de ondersteuning der noodlijdenden. had natuurlijk door de urgentie den voorrang. Ze is ook. zooals de Europeesche crisiservaring leert, in een aan reserven rijken staat makkelijker door te voeren1 dan elke andere oorzakelijke strijd tegen de crisis. Zoo is het dus niet verrassend, dat een reis door de Vereenigde Staten den indruk oproept, dat ze wel is waar nog in geenen deele volkomen is opgelost, wel echter op prijzenswaardige wijze vooruit is gekomen. Werkelijke armoede en ellende. waaronder zelfs in den bloeitijd der Amerikaansche welvaart millioénen leden, zonder dat er veel aandacht aan werd geschonken, zijn niet zóó toegenomen als te vreezen was. De eigenlijke onderstexuiingen, die van den staat zoowel rfls die van particulieren, vloeien rijkelijker sinds Roosevelt aan de regeerihg is. In de steden is de bevolking verder, door uitbreiding van de voorhanden zijnde werkverschaffings- en loonbetalingsmiddelen aan een grooter aantal arbeiders, geholpen. Op het land hebben de verschillende maatregelen tot schuldaflossing, de door den staat gefinancierde openbare werken en de premies voor productie beperking eveneens tot verzachting van den nood medegewerkt. In de stad en op het land is bijge volg de ellende, hoewel nog altijd groot, in den laatsten tijd belangrijk afgenomen. Hier, ligt het voornaamste succes van de maatregelen van Roosevelt, de belangrijkste reden voor zijn eer grooter dan minder geworden populariteit. ' ' ' *. Roosevelt'» Achilleshiel De tweede taak. die Van de wederopleving van de economie van binnenuit, doet heden,in Amerika het meeste van zich spreken, want voor'haar moet voor alles de N.R.A., de National Recovery Act, 'dienen. De successen, die er tot nog toe het gevolg1 van zijn geweest, zijn veelomstreden, worden meesta l door producenten zoowe^ als door consumenten gering geacht, waarop echter nog steeds de opti misten hun hoop gevestigd houden. De gunstige uit werkingen der ondersteuningsmaatregelen in de stad en op het land op de algemeene koopkracht en daardoor op de productie hebben de tot stand ge komen mislukking van de eigenlijke herlevingsmaatregelen verdoezeld. Hij zou zich, zoo zegt men steeds, van grootere duidelijkheid toonen, wanneer op een goeden dag de geweldige onder steuningsbedragen van den staat .schaarser zouden vloeien of zelfs zonden ophouden. Met andere woorden: de eigen, innerlijke drijfkrachten der economie zijn nog niet weer op dreef gekomen, en zoover ze met een hooger t oerenaantal loopt, loopt ze geheel door de drijfkracht van de onder steuningsbronnen van den staat, die echter niet onuitputtelijk zijn. Dit is de zwakke plek van de huidige situatie, de Achilleshiel van de politiek van Roosevelt. De derde en grootste taak der Rooseveltadministratie. de bewuste omzetting van de Amerikaansche economische structuur, is pas in zeer geringe "mate onder Ixanden genomen en ontmoet natuurlijk buitengewoon groóte moeilijkheden. Want, wanneer de zoo makkelijk door klinkende woorden in geestdrift rakende Amerikanen het woord Roosevelt-revolution" ook bereidwillig na zeggen, zoo verzetten ze zich toch tegen eiken maatregel, die hun eigen vroegere belangen revolutionnair" zou kunnen beïnvloeden. De ondernemersbond houdt het woord van de Rooseveltrevolution wel is waar voor eerx goeden bliksem afleider tegen eventueele volksrevolutionnaire tendenzen; maar ze verzet zich met alle middelen ter versterking van de onderhandelingspositie der collectieve vakvereenigingen van den werknemers bond, die door Roosevelt als een. van de belang rijkste steunpilaren der nieuwe Amerikaansche economische structuur wordt beschouwd. De ar beidersbond begroet wel is waar deze Rooseveltsche vakvereenigings-vriendelijkheid, ze verzet zich echter tegen de politiek, die de prijzen sterker doet stijgen dan de loonen. Beide partijen probeeren Roosevelt voor hun zijde te winnen, en daar ze beide kansen meenen te zien tot succes van hun tactiek, is tot dusver nog geen van hen openlijk tegen hem opgestaan tenzij dan de uiterste vleugels aan beide zijden, die echter tegenwoordig nog heel weinig georganiseerd zijn. Dergelijk verzet van geïnteresseerden ondervindt' de president bij zijn pogingen, om het bankwezen onder sterken staats invloed tot een geheel te vormen, het spoorwegwezen samen te vatten, talrijke industrieën tot corporaties of kartel te organiseeren, n zelfs den landbouw tot een tot hoogen graad collectief ge maakt instrument te maken, waarop de regeering in overeenkomst met haar planmatigen economischen gedaehtengang zonder al te groóte moeilijk heden kan spelen. Gewestelijk verzet, dat men op een reis dwars door de Vereenigde Staten overal ontmoet, speelt natuurlijk bij deze poging om het eenigermate planloos ontsloten reuzengebied van het land tot een harmonische, overzichtelijke en makkelijk bestuurbare eenheid samen te voegen, een buitengewoon groóte rol. En slechts in een enkele richting heeft Roosevelt den weg tot omVorming der Amerikaansche economische cultuur vrij: daar, waar men namelijk, door groóte gel delijke uitgaven voor openbare werken, nieuwe waarden wil scheppen, die een of ander deel van het land voordeel móeten brengen. Want de Volmach ten van den president voor geldelijke uitgaven zijn. buitengewoon groot. ftuccessen van Boosevelt Aldus berusten de successen van Roosevelt tot nu toe voor alles op milliarden-uitgaven, waarmee hij zich bijkans van de taak tot ondersteuning gekweten heeft, de reform-taak onder handen heeft genomen en de taak tot wederopleving in elk geval door dezen indirecten weg iets minder dringend heeft gemaakt. Het zou van geen nut zijn, de cijfers van de mïlliarden van de staatsuitgaven tot nu toe en van die, welke onmiddellijk op komst zijn te stellen tegenover de cijfers van het normale Amerikaansche staatsbudget, van het volksin komen, van de reeds bestaande schuld of andere getallen. Want het behoeft geen bewijs, dat derge lijke uitgaven niet naar eigen zïn voortgezet kunnen worden, zonder den staat bedenkelijk dicht bij een bankroet te brengen. Dat voelt elke Amerikaan, met wi'en men spreekt, al is zijn persoonlijk voor deel van de uitgaven-economie nog zoo groot. De vraag is: hoe lang gaat het nog? Hoeveel jaren nog? Lang genoeg, opdat de economie voldoende gezond geworden is, om zonder de kunstmatige drijf krachttoevoer van hulpgelden van den staat volledig op gang te komen en te bhjven? De antwoorden op deze beangstigende vragen weet niemand, ook Roosevelt zelf niet, en daarom zegt hij: hoe langer de onzekerheid bestaat, des te vaker experi menten" in plaats van planmatige" economie. Inflatie echter erkennen zelfs de meest hartstoch telijke vrienden van de politiek van Roosevelt als een ernstig gevaar van de verdere toekomst, of het nu een geld- of credietinflatie, een staats bankroet of een algemeene verwarring der alge meene geld- en schuldbetrekkingen in het land zelf zou betreffen. Door de omstandigheden voorgeschreven De politiek van Roosevelt, die van dichtbij gezien niet zoo erg oorspronkelijk is als men vaak denkt, maar voor een groot deel door de omstandig heden wordt voorgeschreven, moet in elk geval een buitengewoon sterk omgevormden invloed op de politieke en sociale toekomstontwikkeling van de Vereenigde Staten hebben. Leidt zij tot het ge.wenschte succes, dan zal het land wel is waar niet ..staatssocialistisch" geworden zijn, zooals Roose velt's vijanden beweren; wel echter zal de rege lende invloed van den staat zeer toegenomen, de individueele vrijheid tegenover de collectieve ver binding zeer afgenomen zijn. Het gevaar van het acuut worden van sterkere politieke tegenstel lingen binnen in het land, dat voor het eerst sedert het ontstaan der Amerikaansche unie door de crisis is bezworen, zou voor langen tijd geweken zijn. De politieke democratie zou door een econo mische democratie verjongd en -gesterkt zijn. Leidt daarentegen de politiek van Roosevelt tot een mislukking het behoeft niet eens een acute en hevige inflatie tézijn, maar slechts een mis lukking in de herordening van een groot leger van werkloozen en kleine farmers in het normale econo mische proces dan dreigt het politieke radica lisme links en rechts, dat hier tot voor kort bijna. volkomen onbekend was en dat nu reeds duidelijk aan het ontstaan is, en in dit land van onbe^Tensde mogelijkheden" snel in de breedte en in de diepte toeneemt. Door links zal de radicale doorvoering van het sociale (vaaksocialistisch genoemde) parool van Roosevelt geëischt worden. Van rechts uit zal. niet geheel ongelijk aan de ontwikkeling in talrijke Europeesche landen, de strijd tegen de linker actie georganiseerd worden..Wie thans Amerika bezoekt» zal deze mogelijkheden niet meer voor zoo gering houden, als nog eenige jaren geleden. Wie de afmeting, die de staking in den laatsten tijd heeft aangenomen, waargenomen heeft en wie de draagkracht der Amerikaansche criminaliteit, van de afmeting der wetsovertredingen óp elk gebied naar de jujste waarde oordeelt, moet tot de con clusie komen, dat men in dit land zoowel links als rechts, boven als onder, in de stad zoowel als op het land, schrikbarend vatbaar is tot het doen van gewelddaden, en wel is waar tot georganiseerde gewelddaden. Een nieuwe economische opleving. een nieuw tijdperk van ontsluiting der nog altijd ongehoorde, ongebruikte rijkdommen van dit land, een nieuwe vooruitgang van de technieken van , de luxe der massa kunnen zonder twijfel den inrier1 ij ken. vrede voor de Vereenigde Staten bewaren, den vrede, die heden reeds niet meer zoo stabiel is als het den oppervlakkigen beschouwer mag toe schijnen. Maar een mislukking van de politiek van Roosevelt. die niet alleen een voortduren en aani groeien der economische en sociale nooden zou beteekenen, maar voor alles ook het in duigen vallen van die eene groote hoop. waarin het Amerikaansche volk het boven alle belangentegenstrijdigheden uit heden nog eensgezind is zoo'n mislukking zou vermoedelijk ontwikkelingen inleiden, waarvoor, met den verzamelnaam revolutie" niets te veel is gezegd. Wie Amerika in 1928 gezien en m. 193.4 wér gezien heeft, kan de noodlottige beteekenis. beseffen, die de politiek van Roosevelt voor het. land heeft. Zal Roosevelt ondanks alle geweldige moeilijkheden en tegenwerkingen succed hebben?' HABANOLA DE SIGAAR VAN STANDING Fabrikaat: VAN DER PUTT & DE VLAM - EINDHOVEN N o. 2989 De Groene Amsterdammer van 15 September 1934 Sport en Politiek Melis Stoke Teekeningen Harnuen van Beek Ten onzent hebben er nimmer nauwe relaties bestaan tusschen de sport en de politiek, of het moest zijn doordat de politiek er wel eens toe heeft geleid dat zekere landgenooten de hoogste sporten van de maatschappelijke ladder konden bereiken. Er is nog wel eens een schuchtere poging van hoogerhand gedaan om de sport in dienst te stellen van de kunst, maar dat was een vorm van \velvaartspolitiek die het zelfs niet verder dan een stiggestie heeft gebracht. Intusschen ziet men elders dat de sport, wel degelijk dienstbaar kan worden gesteld aan een opgewekt politiek leven. Ter gelegenheid van den grooten partijdag van de Nazi's hebben eenige honderden voortreffelijke athleten estafette-loopen gedaan en op deze wijze belangrijke politieke boodschappen over het land verspreid. Xu zou men kunnen opmerken dat een land dat, de beschikking heeft over telefoon, telegraaf, radio en snelverkeer geen hardloopers noodig heeft om datgene rond te brengen wat naar het oordeel eener leiding verspreid dient te worden. Zij die aldus oordeelen zijn echter zóó verpoli tiekt en zoo onsportief dat er geen praten met hen mogelijk is. Het denkbeeld van den Rijksminister vcK>r Propaganda is uiteraard niet geheel nieuw, want de Hellenen hebben het reeds met succes toegepast, en Sparta is nog steeds voor ons allen een lichtend voorbeeld. De hardloopers zullen bekijks hebben De Nazi-hardloopers zullen ongetwijfeld op h tin tocht bekijks hebben gohad en toegejuicht ge worden zijn door de bevolking» wat met telegrambestellers zeker niet het geval zou zijn geweest. In sportief négligé, met wapperende haren en de tijding-rol in de hand, zullen voortaan de congres boodschappers door het land snellen en ons allen. met onze nuchtere postboden en courantenver koopers diep beschaamd maken door het verval waarin we door de perfide invloeden der tecliniek zijn geraakt. Maar het is nog niet te laat. Ook wij hebben onze sportieve mannen en vrouwen die stellig bij den eersten oproep bereid zullen blijken hun diensten aan te bieden. Onze dames-zwemsters hebben wereldrecord» gehaald. Welnu, daarin ligt, voor ons waterland, de eerste glorieuse mogelijkheid. Waarom zou men op den derden Dinsdag in September gebruik maken van die vervelende communicatiemiddelen om de troonrede ter kennis te brengen van het groóte publiek in den lande. . ? Waarom zou men dit belangrijke stuk ver spreiden per radio, telefoon, telegraaf,, per.auto, motorrijder en vliegtuig.... ? die rivieren en grachten kunnen doorklieven AMERIKAANSCHE BEWAPENINGSENQUETE Teekenlng B. van Vlymcn J' l .'J. i'!' "i \\ Meer licht! Hebben wij dan niet onze Willy den Ouden. onze Rie'en en Zus'en en Marie's die bliksemsnel de vaarten en kanalen, de rivieren en grachten kunnen doorklieven, die de meeren en zee'en kunnen oversteken, met het stuk bevattend de troonrede Veilig en droog tusschen de tanden of in het haar vastgespeld.... ? Ja, de troonrede moet dit jaar naar het voorbeeld der Duitsche congrcfleiding te land on te "water worden verspreid middels krachtige en sportieve mannen en vrouwen. In den vrijen slag en den rugslag, den hinkstap sprong en den polsstoksprong, door snelwandelaars en record-zwemstere, door hardloopers en hurdleracers moet de tijding van den Haag door Holland gaan. We zullen in drommen staan langs de wegen om ze pijlsnel te zien voorbijsclüeten, het nationale docu ment in de hand of in den mond. We zullen telefoon en telegraaf, radio en spoor weg stilleggen en al het personeel der technische verkeersbedrijven en haie langs de renbanen en zwembanen opstellen. Het nieuws' uit de troonrede 'i En nog meer zullen we doen. Waar te Neurenbei S tacbtigduizend kilogram worstjes aanwezig waren om de politici te spijzigen, daar behooren ook in ons land de edelste culinaire producten-locaal te worden gedistribueerd op onze politieke hoogtij dagen. Amsterdanlsche Korstjes, Weespermoppen en Haagsche Hopjes, zullen dieper'nationaal besef kweeken dan alle groote woorden bij elkaar.