r ? i:] 'h l 8 De Groene Amsterdammer van 15 September 1934 No. 2989 9 schrift soo met n pen l rt Een nieuwe fvmSHARP ? Met de EVERSHARP vulpen met verstel bare punt kunt Uvan zeer fijne tot zeer vette lijnen of letters schrijven. Voor ieders hand schrift en voor elk werk is deze EVERSHARP geschikt: U kunt er brieven mee schrijven en adressen op pakjes, U kant haar gebruiken voor penteekenen, voor fijn cijferschrift, voor muziekschrift, voor doorschrijven enz. ? Het geheim ligt in het kleine schuifje op de pen, dat de puntdikte en den inkttoevoer regelt en dat gemakkelijk te verstellen is. ? U kunt de. EVERSHARP pen met verstel bare punt bij Uw boekhandelaar probeeren en indien daar nog niet voorradig kunt U gebruikmaken van ons GRATIS PROEFAANBOD Zendt U dezen bon ingevuld aan: BUKMAN & SARTORIUS. Rokin 17. Amsterdam. Wij zullen U dan medcdeelen.hoe U de EVERSHARP vulpen met verstelbare punt gratis kunt probeeren. NAAM-?.ADRES: G JAARBEURS-UTRECHT 11-20 SEPTEMBER (ZONDAG 16 SEPTEMBER IS DE BEURS^GESLOTEN) TOEGANGSKAARTEN AD f 1.- (MET 5O % REDUCTIE OP HET TERUGREISBILJET) ZIJN VERKRIJGBAAR BIJ DE REISBUREAUX EN ALLE STATIONS VAN DE NEDERLAN DSCHE SPOORWEGEN EEN OPMERKELIJK SUCCES: JAN VELDMAN DE STEENEN GROEIEN Wat de pers zegt van dit boek: De Haagsche Post". Veldman is een schrijver van ras. Zijn boek is een opmerkelijk rijp debuut. Nieuwe Rotterdamsche Courant. ... .Daarom, als dit alles bewust is geschied, dan valt hier een gaaf geheel te waardeeren.... De Groene Amsterdammer. ; Zijn boek is sterk en merkwaardig.... De Telegraaf. ? - ? ? ; Met talent is het leven van den boer Geert beschreven.... fe Tijd. l ....wie den kijker gericht houdt op het litteraire uitspansel om nieuwe Sterren te ontdekken, zal eenigszins benieuwd blijven speuren naar de tweede Verschijning van dezen naam. Algemeen Weekblad. . Maar.... Veldman behoort nu eenmaal niet tot de litteraire bonzen" daarom zal hij erop wachten moeten tot het publiek hem ontdekt; zooals het ook den jongen Fabricius ontdekt heeft Delftsche Courant. Dit boek heeft ons geboeid door de schets der personen, maar ook door den Stijl van den schrijver .' ^fieuwsblad van het Noorden. . i Op goed aangevoelde wijzs beschrijft Veldman in dezen roman de typische toestanden en gewoonten op een klein dorp, temidden van het boerenleven. BEGRAFENIS VEREENIGING N.v. Meubelmagazijn Eden1 Molsteeg ^- Amsterdam BOEKENKASTEN COMPLETE BADKAMERS in eenvoudige en luxueuse uitvoeringen G. J. DE KONING & Zn. Opgericht 1739 Amsterdam C. Telefoon 32457 Keizersgracht 447 W. H. POLMAN TUINOVERTOOM 526 - Telefoon 82660 Begrafenissen - Transporten - Crematies VER W EEG EN & KOK AMSTERDAM Kal verst raat 86?90 DEN HAAG Noordeinde 64c LEDERWAREN REISARTIKELEN VARKENSLEEREN SUITCASES PRIJZEN VAN F 32.50 AF IN LENGTEN VAN 65-80 cM WELBETER - NIET DUURDER HEERENKLEEDING VOOR VAD E R EN ZOO N TOT REDELIJKE PRUZEN ADRIAAN SCHAKEL HEtLICEWEG ? TELEFOON 37271 Toen Vader zoonlief had bewogen Ook naar SCHAKEL" toe te gaan Kwam zijn naam bij vaste klanten" Op den HEIU8EWEÖ" te staan. ABONNEMENTSPRIJS VAN DE GROENE AMSTERDAMMER per jaar, bij vooruitbeta ling franco per pose: Voor Nederland. . . .f 10. NeH.-lndiïp/mail . 13.50 p/zeepost . 10. ab. binnen ;uropa 11.50 uitgezonderd: Lngeiand-ltaliü- . ) Zwitserland . . jj Amerika 13.50 Zuid-Afrllci 11.50 l tl ft ., 13.50 Fostgiro. l . Gemeentegiro. No. ? 72880 .??G.IOOO Zes volle uren HET FEEST VAN DEN STADSSCHOUWBURG GOGOLJ'S ,,REVISOR" Dramatische kroniek Henrik Scholte Het jarebouw en het Spectacle coup£ Ons tooneel heeft dit met don algomeenen ecouomischen toestand gemeen, dat men soms voor sterk protectionistische maatregelen niet meer dient terug te schrikken. Op zichzelf genomen was er misschien niet zoo heel veel aanleiding om het veertigjarig bestaan] van Springer's gebouw, dat van buiten ook een station uit de zalige jaren negentig had kunnen zijp, met zooveel feestbetuon en een complete Tooneel Zes-Uursche te herdenken. Het gebouw stond er om zoo te zeggen vanzelf wel veertig jaren en herwerd vele malen zoowel ex concreto alsook als metafoor voor wat men er binnen speelde, vervloekt. Maar blijkbaar om het begin van het seizoen en de première van de spelende vereeniging een beetje fleur bij te zetten. sloeg .men destijds gaarne de handen ineen. En ziet het resultaat: behalve een première in groot for maat, een juweeltje van een tooneeltentoonstelling. waarin men uren kan doorbrengen al was het alleen maar om te leeren dat het altijd met het tooneel precies zoo gesteld was als wij meenen ontdekt te hebben dat het nu is (en ik verzoek mijn lezers dit te willen beschouwen als een bewijs uit hot onge rijmde dat het tooneel onsterfelijk is), behalve dus deze meesterlijk verzamelde staatsstukken van de vluchtige aller kunsten kregen wij tevens een ,,spectacle coupé": een doorsnee van het tooneel van vier generaties. De man, die dat idee voor het eerst geopperd heeft, verdient een lintje, als hij het hebben wil of niet al heeft. Want hier zag men, zelfs in de kleine en soms a l'improviste geënsce neerde fragmenten, ten voeten uit de gestalten herleven, die dertig jaar lang het eerste tooneel des Jands bevolkten. Men zag hoe wél zij het deden, .hoeveel wij later verguisden. Men zag ook, eenigszins meedoogenloos door de koude wet der con trasten, hun klassificeering, hun historische plaats. Met dat al zaten wij van kwart over zeven tot twee uur 's nachts in onze stijve frontjes. Men had in dien tusschentyd van Amsterdam naar Gronin gen en terug kunnen reizen. Maar wat beteekent dit record wanneer de vijf-en-tachtigjarige Theo Mann-Bouwmeester de kracht toonde om het heele feest van het begin tot hét einde met haar tegenwoordigheid op te luisteren en aan het slot met haar nog altijd zoo sterk persoonlijke stem eenige woorden te uiten, waarbij ons heele tooneel : evenals bij dezen heelen avond'?baat moge vinden? Of wanneer midden in den nacht, bij wijze '4, f van onverwachte verrassing, een bijna negentigjarige haar oude rol als Rosa ia de ..Vijf Frank forters" bleek te hebben opgenomen? Met welk een onverwoestbare vitaliteit, onze oude actrices eigen, bewezen Theo Mann en Eveline van BeemKapper hoe men jubilea heeft te vieren ! En inder daad werd op .deze wijze de gansche avond een manifestatie voor het tooneel en een deugdelijke steun voor haar getrouwen, waarover niemand rouwig zal hoeven te zijn. Het aandeel van de Tooncclverceniglng Het aandeel van de Amstordamsche Tooneel vereeniging bestond in een uitermate zuiver door werkte en diep-doordachte première van Gogolj's Revisor", een stuk dat telkens weer, ondanks zijn ouderdom, ondanks zijn al te ouderwetsche theater techniek zijn eigen onsterfelijkheid bewijst. Het moge in den eigenlijken zin geen tooneel van dezen tijd zijn, het laat althans een uitermate actueele en ons ook in zijn symbolische afspiegeling der werkelijkheid ten volle treffende interpretatie toe. Het is immers niet onmogelijk, dat een zekere ver moeidheid in den toeschouwer ten aanzien van de specifieke middelen van het tooneel als creator der illusie een gemis aan spontane toegeeflijkheid voor zijn tekortkomingen met zich meebrengt. De geringere aantrekkelijkheid van vele ..klassieken", nadat zij reeds lang innerlijk waren uitgehold, was daarvan een symptoom. De theaterbezoeker van heden oordeelt cgocentrischer. hij komt minder uit zijn gewone doen en eischt blijkbaar ook een sub jectievere instelling van den. acteur. Bloote vir tuositeit van spel voldoet evenmin meer als het historisch belang van een stuk. Men wil het levend en voor zijn eigen plezier zien opgediend. Vandaar ook. dat de Amsterdamsche Tooneelvereetxiging er goed aan gedaan heeft, een groot er respect voor den materieelen zin van het drama dan voor de formeele waarde van den tekst te toonèn. Indien de ,. Revisor" klassiek is. dan is /ij zulks niet als een onaanrandbaar gedicht, doch juist om haar polemische en offensieve waarde. Gogolj heeft er geen blijspel van willen maken, al werkte hij het uit in den drukken, grotesken vorm der satyre, die de Russen, wanneer zij niet in een kwijnend weeklagen over hun eigen ziel weg zinkeu, eigen is. Maar hij heeft, juist met het tooneelmasker voor, een goed deel van zijn tijd willen ontmas keren. Hij heeft een samenleving aan de kaak gesteld, die als zoodanig even onsterfelijk als actueel is. Indien men het stuk slechts op de juiste wijze ,. vertaalt", niet alleen in letterlijken tekst doch vooral in stijl van spelen, dan ziet men dunkt mij den geraffineerden opzet, de fantast isch-reëele. Daumier-achtige caricaturen maar des te feller en mert leeft er in mee. Heel dit kliekje menschen. van den dommeu burgemeester af tot de zotste kleine notabelen in het corrupte stadje toe, wordt onbarmhartig in zijn hemd gezet en het meester schap van Gogolj ligt juist in déenorme, bijna mystische troeven die hij achter de hand houdt, juist voldoende achter de hand om er mee te kunnen dreigen: de ontzettende misère van de slachtoffers achter deze schunnig elkaar dekkende bloedzuigers, welke slachtoffers bijna als zwijgende vizióenen op het hoogtepunt de kamer binnen dringen. En ook de komst van den eigenlijken revisor aan het slot: een slechts aangeduide komst. Men weet niet wat de eigenlijke revisor met hen zal doen, of hij hun spel meespeelt of de troep voor de vierschaar zal sleuren. Voldoende is, dat deze aterlirigen zichzelf in hun angst voor den pseudorevisor al zoodanig blootgegeven hebben, dat wij zelf die vierschaar kunnen zijn. En in deze, sterk sociaal getinte interpretatie komt dan ook de rol van den pseudo-revisor het prachtigst tot zijn recht : een kleinere schooier dan de anderen, een onbezorgd oplichtertje. dat min of meer zijns ondanks een kaartenhuis ineen deed storten. Wilh. Duymaer van Twist Oscar Tourniaire Van Dalsum's regie Albert van Dalsum's regie was hiermee op haar allerbest. Het fonkelde en het detail kwam breed en met de scherpste lijnen eener menschelijke caricatuur gesneden tot zijn. recht. In den stijl. waarin hij het speelde, hoorde natuurlijk ook een massa Russische groteske thuis. Het was een ver tooning in een eigen sleutel, een in den goeden zin van het woord onnatuurlijke vertooning: op en top theater. Niet elke speler kon zich derhalve voetstoots aan de sterke regie gewonnen geven, niet iedereen bezat daarvoor de complete macht deitransformatie. Zoo bleef de hoofdrol van Oscar Tourniaire wat te plomp en te mat tevens. Paul Storm als de pseudo-revisor had hier een rol. die hem eerst wat te hoog scheen te gaan. althans wat de dramatische vormgeving betreft. Maar hij over trof zichzelf in zijn groote dronken scène met zijn prachtige opsnijders-verhalen en zijn schuwen angst voor de zich opstapelende consequenties van zijn dikdoenerij. In het rijk en kleurig gehouden en* semble waren een paar rollen, die in hun soort en vooral ook in deze fel-aangezette vertolking tan volle tot hun recht kwamen: een dikke nietsnut van Jules Verstraete en een kwasterige intrigant van Louis van Gasteren, een dwaas en meesterlijk vol gehouden duet van Frits van Dijk en Jo Sternheim. een veile madam van Mien Duymaer van Twist. die hiermee een joyeuse rentree op de Amster damsche planken maakte. Bij eiken inzet van een seizoen behoort voorts de verrassing van een debuut, al is dat de laatste jaren wel'eens uitge bleven. Maar dit keer kwam de Werkelijke ver rassing van Max Croiset als een met brillante fantasie en tegelijk zuivere beheersching van den vorm gespeelden Oosterschen koopman. Een groote belofte, en eigenlijk ai meer dan dat. Stemmen uit het verleden Toen volgde, als inzet van het kleurige en bonte speet acle coupé, dan dat zeldzaam experiment van dertig-jaar-in-eenen. van wijlen Boumeester af. Er leef die een brok tooneelgeschiedenis in bliksemsnelle contrasten: aan den toeschouwer werd daardoor misschien meer gegeven dan de tooneelspeler kwijt wilde zijn en een objectieve beoordeeling van zulke fragmenten is natuurlijk niet wel mogelijk, daar men er te licht het ontbrekende naar vast-gezette oordeelen bij denkt. Maar toch, welk een boeiendekaleidoscoop, temeer waar n restltaat boven verdenking staat: de eerbied voor het talent, dat in den Xederlandschen tooneelspeter. elk naar zijn eigen aard en van zijn eigen tijd. oiiverzwakt voortleeft en zijn voortdurende* uiting zoekt. \