«i in 1 14 De Groene Amsterdammer van 15 September 1934 No. 2989 Muziek Begin van het Winterseizoen C. van Wessem Concertgebouw: Huns C»ruys liet Concertgebouw begon Zondagavond zijn seizoen met Ivet gebruikelijke volksconeert, dat ditmaal onze bijzondere aandacht vroeg door liet optreden van Hans Gruys, een van onze jonge Hollandsche zangeressen, wier ontwikkeling wij met belangstelling volgen en van wie wij verwach tingen hebben, die wij niets liever dan vervuld zien worden. Want er zijn ten onzent vele zangeressen, maar weinig persoonlijkheden. CJoed zingen, velen kunnen het wanneer zij technisch behoorlijk onderlegd zijn en. muzikaliteit bezitten. Kr zijn er wel licht, die beter ,,zingen" dan Hans tSruys momen teel nog vermag, maar weinige weten in hun voor dracht iets waarlijk uitgesprokens te leggen, iets, dat overtuigt en ons boeit ondanks enkele onvol komenheden in de beheersching van de zang techniek. Bij de aria van Handel had de stem enkele zwevingen, iets, dat door krampachtigheid (ze nuwen?) geforceerd aandeed, hoewel hier reeds hoogtepunten van warm geluid en nobele voor dracht Opvielen. Beter nog ligt Hans Gruys het moderne lied. hier, op dit concert de ,,Shéhèrazade" van Kavel. Als zware concurrente stond de her innering aan Berthe Seroen's onvergetelijke voor dracht dier beide gezangen naast haar, niettemin vermocht me j. (Jruys een boeiende en uitdrukkings volle vertolking van muziek en tekst te geven, met momenten van fantasie en extase, die volkomen in den voordrachtstijl van dit ciu-ieiise werk pasten. I.)e zangeres behaalde terecht een groot succes en het warm gestemde publiek beloonde haar met hartelijk applaus. Van Beiiuun begeleidde haar zeer goed met het orkest. De dirigent was dezen gcheelen avond zeer op dreef, een concerto grosso van Handel, bijna volmaakt in stijl (een enkel moment voelde men het orkest zich nog inspelen), vooral een stralende en jonge Mozart (l'arijsche syrnphonie). de l'avane van Kavel en drie brillante stukken uit Berlioz' Danmation de Faust. Een goed begin van het Concertgebouw-seizoen, H! was het dan nog niet het ..officieel».'"', dat eei-st in October aanvangt en waarvan Bnmo Walt elde leiding zal hebben. Einde van het Zomer seizoen Freilerle Xamond fnn>t het 5de Klanoconcert van Beethoven. Jo endrlchH-Xalfcman niet een frag ment uit Willem Jjandré'g Lioba. Een avond die den bezoekers van het Kurliaus nog lang in de gedachten zal blijven heeft Carl Schuricht met het residentieorkest gebracht. waaraan onze landgenoote Jo Hendrichs-Zalsman en Frederic Lamond hun medewerking hebben verleend. Zulk een overweldigende indruk kan óp het eind van het seizoen geen kwaad (Maandag worden de deuren van het Kurhaus gesloten). Aan het begin van het programma werd een werk van Ilse Fromm-Michaels ten doop gehouden: een Passacaglia. De eenige verdienste die dit werk heeft, is de goede constructie en de voorzichtige degelijke contrapunteering, de vorm hiervan be rust op het vrije basso ostinato, er is degelijk gestudeerd op de 17de eeuwsche chaconne en passacaglia. Verder is het werk alleen maar ver velend. Tegen het eind (hetwelk benevens de CHAMPAGNE KRUG RE1MS Qualitó incomparoble instrumentatie, nog blijkt te zijn van Frank Wohlfahrt) is er een aardige oplossing gevonden voor de houtblazers. Dan komt Lioba, waaruit Jo HendriclxsZalsman het fragment heeft vertolkt waar Lioba geknield ligt bij het lijk van Harald. Wat dit werk van Willem Landrébetreft, het bewijst nogmaals dat geen zijner composities door een uiterlijk pathos kan worden gekenmerkt. Dit werk is voor het rustige oor, de rustige ziel, (daarom b.v. aan het begin van het seizoen beter op zijn plaats geweest) die onvermoeid het machtige in klank herschapen drama van Van Eeden in zich kan verwerken. De prachtige zachte inzet met kwartenligging door de strijkers als hoofdinstru ment schept al dadelijk de sfeer, waarin zich zoo straks een dramatische spanning gaat ont wikkelen. In het laatste gedeelte heeft Landr buitengewoon do capaciteiten der houten blaas instrumenten weten te gebruiken. Wat de zang van Jo Hendrichs-Zalsman betreft, het timbre heeft zich den laatsten tijd niet noemen»waard veranderd, evenmin als haar dictie, maar in haar zeggingskracht is eenige verdieping te bespeuren, een nog warmer menschelijker gevoel spreekt uit haar voordracht, dat zij hierin natuurlijk goed tot uiting kon brengen en hetwelk zij. door, waarschijnlijk bewuste, sterke contrasteering tusschen inzet, hoogtepunt en einde van een periode, versterkte. Brahms' 3de symphonie in f. gr. t. op. 00 kan nauwelijks ooit beter zijn gespeeld. Hieraan moet enorm gewerkt zijn. Het andante en poco allegro waren aangrijpend. En tot slot kwam Frederic Lamond, die van zelfsprekend bij zijn verschijnen op het podium al een geduchte ovatie kreeg. Het is altijd een onbeantwoordde vraag geweest: is Lamond de Beethovenspeler ? Of misschien Schnabel? Neen, Lamond, want hij is als het ware Beethoven zelf, die zijn eigen werken speelt zooals hij bedoelt dat ze gespeeld moeten worden. Het vijfde piano concert was een openbaring. De stampvolle zaal barstte uit zijn geladenheid los in geweldige toejuichingen, waarin ook Schuricht en de orkest leden werden betrokken, die in alle opzichten uitstekend begeleid hebben, zoowel bij het piano ' co'ncfrt als bij Lioba. F. S De Salamander * serie De N.V. Em. Querido's Uit govers-Mij.. Keizers gracht 33;?, Amsterdam, vestigt de aandacht op liet verschijnen van een nieuwe uitgave, de Salamander-uityavc, een reeks van de beste oor spronkelijke en vertaalde romans. De eerste zes doelen zijn zoo juist verschenen en wel de vol gende: C armen, roman door Jolian.de Meester; Joep'6 Wonderlijke Avonturen, roman door Herman Heijermans; De Murtclyang ran Kromme Lindert, roman door A. M. de Jong; Op den Drempel vol Cfeheim, roman door Anna van Gogh-Kaulbach; Het Vuur, roman door Henri Barbusse; Kubinke, roman door Georg Hermann. Het doel van deze uitgave is: het herdrukken en het zeer goedkoop verkrijgbaar stellen van goede, voor een deel zelf s van Waardevolle romans ? (in hoofdzaak van eigen bodem), die langer of korter tijd geleden als de beste voortbrengselen van binnen- en buitenlandsche romankunst hebben gegolden. . , De Salamander-uitgave (/1.25 per deel) kunnen we een navolging noemen van de reeds bestaande en zoo populair geworden Albatross- en Tauchnitzeditie. Dagelijks komt een stroom van 'literatuur van binnen- en buitenland op ons toe. Gezaghebbende stemmen, beroepscritici juichen het een en ander toe, doch het lezend publiek heef* het laatste woord. Dit publiek geeft het boek door onder elkaar» zij prijzen het. Naar verhouding is het slechts een klein percentage, dat blijft leven van dezen boekenstroom. Het zijn betrekkelijk slechts weinige boeken, die men wil en moet bezitten. Maar het zijn dui zenden menschen, die juist deze boeken willen hebben, en. die ,er toch maar weinig geld voor kunnen uitgeven. Dus moeten deze boeken be reikbaar worden voor iedereen en toch, goed verzorgd zijn. Dit nu heeft men in de Salamanderuitgave probeeren te bereiken. W. Plaatsvervangend zitten In een krantenberichtje werd dezer dagen gewag gemaakt van een, naar ik meen, rijwiel verduisteraar die, tot een maand gevangenis veroordeeld, or echter den voorkeur aan gegeven had liever een ander zijn straf to doen uitzitten. Een soort van plaatsvervangend lijder dus, door een belooning van / 75 weer eenigszins verzoet. Het feit kwam aan 't licht door een nieuwe diefstal, gepleegd door den man, die naar administratieve zekerheid, in het gevang moest zitten. En daar de autoriteit en tot heden toe weigeren metaphysische verklaringen (dubbelgangers, astraallietomen en dergelijke) toe te laten, bracht een nader onderzoek het vroom bedrog aan 't licht en betoonde men zich ten zeerste gebelgd over het onder de vrienden getroffen arrangement. Het schijnt zelfs, dat de plaatsver vanger de ten onrechte genoten logieskosten zal moeten teruggeven. Maar als hij daartoe buiten staat blijkt, zal men hem dan weer opsluiten en aldus de rekening nog hooger maken ? Het lijkt een lastige kwestie en men begrijpt niet good, waar <ie overheid zich kwaad over maakt. Was in den goeden ouden tij l het remp^antsnstelsel niet in hooge eere bij onze weermacht ? En indien dat niet oneervol was zijn vadorlandscho plicht door een ander te laten opknappen, waar het tuch nette menschen gold, hoe kan men het dan misduiden, als Openbare Boeven hunnerzijds meonen dit voor beeld op ander torre! i te mogen volgen? Trouwens in een maatschappij, waar het fascisme veld wint en het ..allen voor een, een voor allen" tot levensleuze wordt,'gaat het allengs van hoogo moraliteit ge tuigen als de een voor den ander opkomt en . . .. gaat zitten. En is: ..zit elkanders straf uit" niet enkel een variant van het christelijk .,draagt elkanders lasten?" Het komt or immers maar op aan. dat er icmtind zit, opdat de Idoo der Gerechtigheid geen knauw krijge.... Laat ons dan, wij allen burgei's van den totalitairen staat, niet kleinhartig zijn en, waar de delicten onder het nieuw regime voortdurend zullen toenemen, al tevreden zijn wanneer de gevangenissen maar vol komen. Door tcie doet er dan minder toe: op het aantal komt het aan, niet op het individu, want Allen voor Een, Een voor Allen ! F. C. Nieuwe uitgaven l>e nieuwe spelling Nu de nieuwe spelling dezer dagen bij het open baar lager, middelbaar en hooger onderwijs en vermoedelijk ook op vele bijzondere onderwijs inrichtingen zal worden ingevoerd, zal ongetwijfeld de behoefte gevoeld worden aan een woorden boek, dat volgens de nieuwe spelregels is samen gesteld. Naar wij vernemen is een dergelijk woor denboek al in bewerking en is de verschijning daarvan reeds dit najaar te verwachten. De be werking is van Dr. J. J. Becker Elzinga, Sekr. v. d. Verg. tot vereenvoudiging van onze spelling en Dr. A. J- de Jong beiden Leraar aan de Ie H.B.S. m. 5-j. c. te A'dam. Behalve alle Nederlandsche woorden zal dit woordenboek de verklaring bevatten van de meest gebruikelijke woorden van vreemden oorsprong. Het zal verschijnen bij de N.V. TJitg. Mij. ,, Kosmos "te Amsterdam. Koninkl, Bloemkweekerij lilkilrin," 'Charles van Binnaken & Zoon, Zundart, N.B. Het van ouda gunstig bekende adres voor Dennen, ter bebossching(uitsluitendinheemsch zaad) Exotische Dennen-en Sparrensoorten, Bosch- en, Haagrplantsoen, Doornen en Heesters. Cjtalogi op aanvraag gratis?'en franco. Tjl,-intarc. No. 1.. Telegram-Adres: WUhelmina, Zundart De Groene Amsterdammer van 15 September 1934 m DE LANDEN, WAAR HET INTERNATIONAAL HANDELSVERKEER ZICH NOG GEHEEL VRIJ ONTWIKKELEN KAN, ZIJN MET EEN LANTAARN TE ZOEKEN C A. Klaasse Betrekkelijk evenwicht Wanneer mon nu terugziet op de nog zoo kort ach tor ons liggende periode, waarin het economisch bestel op bijna geen enkel punt door staatsingrijpen in zijn natuurlijke ontwikkeling" werd belemmerd, dan staat men stom verwonderd dat dit vrije spel van economische krachten zulk een toestand van betrekkelijk evenwicht heeft kunnen scheppen. De internationale goederenbeweging liep op rolle tjes, waar een onevenwichtige handelsbalans be stond werd het deficit gedekt door geldleeningen, waar de betalingsbalans ondanks kapitaalbeweging nog een mank o aantoonde, werd goud verscheept wnroovoorts. En dit alles met een automatiek dio scherp afsteekt tegen de Zwangwirtschaft" dio in de laatste jaren op bijna elk terrein en lang zamerhand in bijna alle landen is ontstaan. Want het grappige is, dat b.v. n der typische stopmiddelen voor gaten in de betalingsbalans: credieten. geenszins bewust werden verstrekt met het oog op de deviezen-situatie. Krupp en de Hypo theekbank van Bogota sloten werkelijk geen buiten landsche obligatieleening om de centrale banken van hun land aan de noodige deviezen te helpen. Maar desondanks kwamen deze leeningen het internationale betalingsverkeer te hulp, onbewust atx onmoedwillig. Met de korte crcdietverleening was het juist 'zoo, hoewel daar uit den aard der transacties die gefinancierd werden vaak een directer band bestond met de handelstransacties en dus met cia positie van de handelsbalans. Op het oogenblik is die heele automatiek vol? komen, vastgeloopen, en allenvege probeert men het evenwicht zooveel doenlijk op kunstmatige wijze door contingenteering, clearing, compensatieverkeer enz. in tact te houden. Natuurlijk zijn voor deze verandering verschillende deugdelijke oor zaken aan te wijzen. De prijsdaling, die voor een vijftal jaren intrad voornamelijk in de agrarische producten later gevolgd door andere, grond stoffen moest noodwendig een grooton invloed hebben op de exportwaarde van de aldus getroffen lauden, als Argentinië, Brazilië, Canada, Australi enz. Bij dergelijke omvangrijke verschuivingen pleegt de importbeWeging zich maar geleidelijk aan te passen. Er ontstond dus tijdelijk een discongmentie zooals steeds schokken en verschui vingen het evenwicht verstoien. Die stoornis was tegelijkertijd oorzaak, dat de twee egaliseereflde factoren die vroeger mutaties pleegden op te vangen vrijwel uitgeschakeld werden. De tijdelijke tekorten werden mot goud afgedekt met het gevolg, dat de goudvoorraad sterk geconcentreerd werd in enkele landen. Tevens deed de ongunstige economische «n financieele situatie der betrokken landen de animo om lange en korte leeningén te verstrekken, verdwijnen, zoodat ,ook deze factor wegviel. Zieiaar dus een uit zijn voegen gerukt handelsverkeer, fti mode als gevolg daarvan een wegvallen van do middelen om het tijdvak van onevenwichtigheid te overbruggen. Hoewel men toch af en toe weer zeldzame staaltjes van automatische aanpassing waarneemt. Men denke b.v. aan wat in dit opzicht Duitsqhland heeft vertoond. In 1928 was daar nog de handelsbalans rond 2 milliard passief, hetgeen mogelijk werd gemaakt door den stroom van buiten landsche crcdieten. Drie jaar later was diezelfde handelsbalans rond 2 milliard actief, maar toen was dat ook hoog noodig, want de credietverlecning had opgehouden e a rente en aflossing alsmede toen nog reparatieverplichtingen moesten voldaan worden. Clearing, compensatie en uit wisseling van contingenten 'Maar sindsdien is het met het automatische evenwichtsherstel dan ook gedaan. Het aantal landen dat zich genoopt zag hot betalingsverkeer aan banden to leggon is legio. Do landen waar het internationale handelsverkeer zich nog geheel vrij ontwikkelen kan zijn met een lantaarn te zoeken, maar vindon zal men er geen. Al deze belemme ringen gaven weer aanleiding tot tegenmaatregelen elders, de reciprociteitsgedachte ontstond, koopt bij uw afnemers, en betaal alleer wanneer gij ook betaald wordt. Clearing, compensatie, uitwisseling van contingenten deden opgang. Dat dit alles het handelsverkeer niet ten goede kon komen, spreekt vanzelf. In den goeden oud en tijd toon alles op rolle tjes en vanzelf ging was er zooals gezegd min of meer evenwicht, maar ongewild on dus ongeorganiseerd evenwicht. Dat wil zeggen, dat lang riet tusschon elk land een uitgebalanceerd handelsverkeer be stond, integendeel tusschen bepaalde landen was vaak een zper omvangrijk import- Of exportsaldo. Zoolang men alles de vrije loop laat is dat niet erg, het eeno importsaldo compenseert zich met het andere uitvoeroverschot. Maar zoodra men gaat managen wordt dat anders. Het land, dat een exportoverschot heeft, verlangd óp grond daarvan concessies voor betalingen, die onder deviezenrestricties vallen. Dat boteekent voor het importeerendc land dat hot. van de landen waaruit het een import overschot betrekt, minder moet gaan invoeren. Clearing, en nog veel meer compensatieverkeer hebben de strekking om het. handelsverkeer van land tot land te egaliseeren, en overschotten aan n van beide zijden te doen inkrimpen. Dat beteekent echter weer nieuwe verschuivingen en kans op nieuwen algeheelen achteruitgang. ROME - Hotel Victoria o e r s t c i n k c l d c r ilichotcl tegenover stadspark voortreffelijke keuken en i r c oriircn hotelgirage De gebonden economie waarmee men zoo goed en zoo kwaad als het ging, do resten van het inter nationale verkeer nog hoeft willen redden, heeft reeds heel wat teleurstelling gebracht. Ook al omdat men fouten maakte, die soms het evenwicht nog meer verstoorden. Men denke b.v. in dit verband aan do destijds door Zwitserland met Oostenrijk gesloten cléaringovereenkomst. Do bedoeling was zorg te dragen dat de Zwitsersche exporteurs be taald zouden worden en dat geleidelijk ook oude vorderingen uio de clearing vereffend zoudon kun nen worden. In hot clearing verdrag werd voor de te verrekonen Schillingbedragen een vaste omreke ningskoers vastgesteld, die belangrijk boven de marktwaarde van deze valuta lag. Het gevolg was, dat de Zwitsersche exporteurs naar Oostenrijk een te hoogen prijs voor hun 8ch.illin.gs kregen en deze export dus werd gestimuleerd. Omgekeerd kregen de Oostenrijksche exporteurs naar Zwitserland een te lagen prijs voor hun francs, liet gevolg was een juist avorechtsche ontwikkeling n.l. oen stimulcering van den Zwitserschen export en een inkrimping van don Oostenrijkschen, zoodat na betrekkelijk korten tijd er bij de Oostenrijksche nationale bank een enorm saldo op de rekening dor Zwitsersche stond dat niet to liquideeren was. Clearlngverkcer tuagchcn KwitHcrlantl en Uuitschlaml Het eigenaardige i s, dat op het oogenblik in het clearingverkeer tusschen Zwitserland en Duitschland en ook ons land en Duitschland een althans schijnbaar soortgelijk verschijnsel is waar te nemen. De afwikkeling van Sonderkonto en Zwischenkonti loopt bij ons uitermate langzaam, de storingen, die hier in de clearing verricht worden, vallen bijzonder tegen. Het is nu toch al een maand na den l uden Augustus toen de clearing in werking trad, zoodat <x)k de leveringen op een. maand langzamerhand ' betaald moeten worden. Wat kan de reden zijn dat e-v zoo buiten verwachting wt-inig binnenkomt ? Op grond van onze handelsboweging in het eerst»' halfjaar zou men toch moeten aannemen, dat er niet de minste moeite zou zijn althans de exporten uit de binnenkomende gelden te voldoen en onze autonome clearing omvat juist alleen die vereffe ning van exporten, althans voorloopig. In de eerst«' plaats bestaat natuurlijk de mogelijkheid.dat mov reeds op ruime schaal gebruik maakt van d«' lacune in de clearingwot, waardoor het /elfs legaal is om storting in clearing te vermijden wanneer d»invoer der goederen niet over de Duitsch-Nederlandsche grens geschiedt, maar meteen omweggetje b.v. over België. Zoodra straks de clearingoverecnkomst klaar is zal ongetwijfeld dat lek gestopt worden, en de origine-kwestie in do regeling worden gebracht, maar nu is het gat er nog <>ix ten tweede punt waaraan men moot denken is de mogelijkheid dat do zgn. zusöt^liche export naar ons land sterk vermindert. De Nedeilaiidsche importeur moet in clearing betalen, kan dus niet meer in Sperrmarken voldoen. Nu was in den laatsten tijd de Zusat?export voornamelijk die met Scripverfahren waarbij dus do Nederlander gewoon in guldens betaalde. Maar om dit Verfahren te kunnen toepassen moest de Golddiskontbank over de binnenkomende de viezen kunnen beschikken om scrips op te koopen. en de guldens blijven voorloopig bij de N.oderlandsche Bank, kunnen althans niet voor aankoop van scrips, Sporrmarken of effecten worden gobezigd. I)e ecrwtc ervaringen niet onze clearing Hoe dit ook zij, do eerste ervaringen mtt onze clearing die, gezien onze handelsbeweging met Duitschland zoo safe werd geacht, zijn niet erg gunstig. In Zwitserland is het al niet veel beter gegaan. Daar i s do export naar Duitschland plotse ling sterk toegenomen, terwijl natuurlijk ook een seizoensverschijnsel daarbij kwam om de stortingen in Duitschland voor Zwitsersche rekening te stimuleeren, te weten het reisverkeer. Het gevolg is ge weest dat het saldo van de Zwitsersche Bank bij de Reichsbank groot er is dan dat van de Keichsbank in Zwitserland inplaats van andersom zooals op grond van do c ij f er verhoudingen te verwachten. was. Hetgeen weer tot moeilijkheden aanleiding geeft, omdat immers in het clearingverdrag aan Duitschland een zeker vrij deviezenoverschot is gegarandeerd. Natuurlijk is het mogelijk, dat hier tijdelijke factoren in hot werk v.ijn, voor zoover inderdaad de indirecte invoer" via oen omweg plaats vindt. is dat een tijdelijk verschijnsel totdat de lacune uit de regeling fcal zijn genomen. Maar wanneer b.v. zou blijken dat een belangrijk deel van onzen vroegeren import uit Duitschland zusatzlich was. dan moet men ermee rekenen dat dio grootendeels wegvalt hetgeen dus do clearing evenredig ver zwaart. Neen, wij zijn nu eenmaal door.de omstan digheden gedreven in do richting van. gebonden economie omdat het van vele kwaden het minste was. maar ideaal is hot allerminst, en van af doende oplossing der vraagstukken is nog geen sprake. Nieuwe uitgaven Hoe krijfi ik mijn rijbewijs? Handleiding voor de Hijvaardigheidsproef, door H. J. Peppink, redac teur van,. Autokampioen". Met een aanbevelend woord van H. W. O. de Bruyn, directeur A.N .W.B., Toeristenbond voor Nederland. In samenwerking met den A.N.W.B.-Toeristenbond voor Nederland uitgegeven door de N.V. Uitgevers Mij. ..Kosmos" te Amsterdam. CLARENS-MONTREUX M,HRATBEAU het baste familie hotel goede ligging, modern comfort, billijke prijzen