'?."? 12 De Groene Amsterdammer van 22 September 1934 No. 2990 Droste komt weer met een mooi nieuw album uit: Java l" een rijk geïllustreerd standaardwerk over dit voor. ons Hollanders zoo belangrijke eiland. Was Bali", het vorige Droste-album, reeds een prachtwerk, het album Java l" overtreft Bali" nog. l September is het verschenen. De prijs bedraagt slechts 90 et. - U behoeft niet anders te doen, dan dit bedrag te storten op postgiro-rekening No. 6850 met vermelding album Java l" om dit schit terende boek franco thuis te krijgen. Plaatjes van vorige albums zijn inwisselbaar voor plaatjes Java l", evenals omgekeerd. Gaarne wordt U een hand leiding toegezonden, met alle gegevens over het verzame len der plaatjes voor dit en de vroegere Droste-albums. Spaart plaatjes voor het album Java F. NYVERZEKERING-MAATSCHAPPIJ MERCÜRIÜS" l " ? ' / OPGERICHT A 2 1894. & AMSTERDAM ,C-KEIZERSGRACHT 570. INBRAAK; BRAND; ONGEVALLEN-EN WATERLEIDINGSCHADEVERZEKERING BEGRAFENIS VEREENIGING TE AMSTERDAM SAX CREMATIE -W. H. POLMAN TUIN OVERTOOM S26 ? Telefoon 82660 Begrafenissen»Transporten - Crematie» N.V. GEBR. BREEN NIEUWENDIJK No. 172 en 177 HAARLEMMERSTRAAT No. 64 Grootste keuze In Horloges, Uurwerken, Goud en Zilver Specialiteit in ELECFRISCHE KLOKKEN R-EPARATI E-INRICHTINGEN VOOR UURWERKEN, GOUD EN ZILVER D. W E E G E W IJ S ' STEENHOUWERIJ EN FABRIEK VAN MARMERWERKEN GRAFMONUMENTEN SCHOORSTEENMANTELS MARMEREN WA8CHTAFEL8 RAPENBURG 44 AMSTERDAM - TELEF. 42662. IS DE KLEINE LUSTELOOS? Geeft haar clan eens een poosje Ovomaltine! Eiken dag n of twee koppen en. U zult 't .zien t Binnen enkele weken huppelt ze weer vroolijk door het huis! Ovomaltine is uitstekend voor kinderenen de groeiperiode! IN VANAF «CENT/*\* //\ fef /*?* 1*1 OVUM/ILT] VERSTERKT OOK U i. k ir Een groot filmspeler CONRAD VEIDT IN THE WANDERING JEW" Bioscopy I*. J. Jordaan Een dr MUI In zakformaat Wanneer men de nog zoo uiteenloopende kwali teiten der internationale filmfiguren per se wil vergelijken, dan houd ik persoonlijk Conrad Veidt voor den belangrijksten filmspeler. Een opmer kelijke intelligentie, een zeldzaam rijk expressieregister, maar vooral een altijd, en overal boeiende persoonlijkheid, maken dezen zeldzamen acteur tot een cier imposantste verschoningen van het projevtiedoek. Er is iets in zijn gebaar en allure, dat alle theatrale uitbundigheid alle tooneelfoefjes overbodig maakt. Dit ongeloof el ij k sugges tieve en tegelijkertijd verwonderlijk gevoelige masker gehoorzaamt aan den geringsten impuls deze prachtige diepe en rijke stem geleidt ook de subtielste emotie. Dit alles maakt dat Veidt 'Ach evenals Garbo, die koninklijke rust kan ver oorloven, welke geen bevangenheid voor het lynxen-oog van de camera kent en de zoo gevaar lijke nabijheid van den toeschouwer geen oogenblik behoeft t*} vreezen. Ik weet niet of ik erge ,,geheimtaal" spreek, wanneer ik beweer, dat «Heen reeds de verschijning van een Veidt op het doek, voor den filmgevoelige die intense belang stelling wekt die fascineerende kracht uit straalt, welke films-zien tot zulk een apart genot maakt. Enfin laten we er niet wér over be ginnen .... door redeneering is deze sensatie nu eenmaal niet te verklaren. Men heeft intusschen met Conrad Veidt te Elstree ?oen troef in handen, die voor ieder spel gunstige kansen biedt.. .. ook al is troevendood niet uit gesloten. Geen acteur zoo groot of hij heeft (in de film althans) een weerstand noodig, waar tegen hij zijn potentie kan ontwikkelen. Deze we ei stand kun een speler van formaat zijn maar evenzeer in de persoonlijkheid van den regisseur gezocht worden. Het- is zeer goed mogelijk, dat een figuur als Conrad Veidt met hoofd en schouders boven zijn omgeving uitsteekt en nochtans een kracht tegenover zich vindt, die men meer voelt dan aanschouwt: de regie! Het maakt er den strijd, die ieder goed dramatisch werk dient te omvatten, niet minder interessant om juist wijl zij gaat tusschen twee volkomen ongelijksoortige potenties. Wanneer nu de gelijkwaardige speler, zoowel als de sterke regie ontbreken, slaat ook de machtigste filmfiguur in de lucht. Men heeft alles dan te zeer op n kaart gezet en men kan hier, mutatis mutandis, door het ontbreken van iederen anderen spelfactor van beteakenis, eerst recht van troevendoad spreken. Conrad Tcidt De Wandering Jcw" steunt geheel op Conrad Veidt. Een onpersoonlijke, machtelooze regie omringt den grooten speletf met een bezetting1 van onbeduidendheden en plaatst hem in een onsamen hangende, fragmentarische handeling het resultaat is: troeven-dood ! De grootsche tragiek van het zwervende Jooclsche ras, belichaamd in den eeuwigen Ahasverus, heeft men trachten vast te leggen in vier volmaakt willekeurige episoden toevallige bijzonderheden, die iedere symbolieke grootschheid missen en met de essentie van het Ahasverus-drama niets van d oen .hebben. Het eerste deel geeft een lezing van het bijbel verhaal, die wellicht niet de gebruikelijke is, doch in ieder geval aanvaard kan worden. Mathatias spuwt den Heiland in het gelaat en wordt veroor deeld te leven tot Christus terugkeert. Dan zien wtf den wandelenden jood duizend jaar later, bij het begin der kruistochten. Als een onbekend ridder stelt hij, op een tournooi in het kamp van den Vorst van Tarente, de machtigste tegen standers buiten gevecht. Een edelvrouw, die zich 's. nachts aan hem komt geven, verlaat hem na zyn identiteit te hebben vastgesteld, als onrein. Vervolgens zien wij Ahasverus terug op Sicili tegen het eind der dertiende eeuw, als den rijken koopman Matteo Bottadio. Hij is nu gehuwd, maar ook deze vrouw keert zich van hem af om in een klooster te gaan. De vierde episode speelt te Sevilla in 1560. De wandelende jood is een bekend en menschlievend geneesheer geworden. die armen en misdeelden met zijn kennis bijstaat. Ook hier treedt de onvermijdelijke vrouwenfiguur op in de deerne Ollalla, die hij geneest vaneen beenwonde. Zij vereert hem ,.als Magdalena het Christus deed" en deze vereering doet hem de nadering van den Heiland en daarmede zijn be vrijding voorvoelen. Inderdaad verraadt Ollalla hem, buiten haar weten, door zijn kettcrsche woorden: ,,It would go hard with Christ to know His own if He should corne agaih !" aan de Inqui sitie over te brengen» Hij wordt gearresteerd en na een korte recht zitting ter dood Veroordeeld. De brandstapel maakt een eind aan zijn leven en eeuwenlange foltering. Men mag er den manuscriptschrijvers niet al te hard over vallen, dat zij de machtige stof in zulk oen schamele handeling samenvatten. Het onder werp staat in zijn epische'grootheid'voorloopig nog aanzienlijk boven de macht van den gemid delden scenarist maar het mag ons toch niet blind maken voor de vernietigende handicap welke reeds in principe aldus den regisseur hindert. Wanneer echter deze regisseur blijk geeft met der gelijke, betrekkelijk simpele speel-eoisoden zelfs geen raad te weten, daalt onze belangstelling wel aagstig snel en radicaal. Maurice Elvey nu heeft van de zaak niet meer weten te maken., dan het werk van een De Mille in, zakformaat zonder 1 diens banaliteit misschien, doch stellig ook'zonder diens brillant showman-ship. The wandering Jew" .werd e.en serie dramatische fragme'nteh, die van ieder filmbesef gespeend blijken. Nergens is de drift, de synthethische macht en het penetrante indringingsvermogenvan de film merkbaar. Wat wij aanschouwen is een aaneenschakeling van tooneélgebaren, nog Vertraagd door een volstrekt theatrale declamatie. Volksmenigten worden ge drild als Reinhardt-recruten smettelooze deco raties maken de Bühne-atmosfeer letterlijk voel baar gerekte dialogen doen voortdurend de handeling stilstaan. En temidden van dit alles beweegt zich de figuur van Conrad Veidt een tragische eenzame in deze vreemde omgeving , volkomen aan zich Conrad Veidt en Arme Grey als Joanne de Beaudricourt De Wandelende Jood (Conrad Veidt) zelf overgelaten.... zonder steun, zonder partner. zonder weerstand. Wat ik Veidt nog nooit heb zien doen, wordt hem hier opgedrongen: hij speelt comedie! De scène aan het doodsbed van zijn geliefde in de eerste episode is van een ontstellende tooneelmatigheid in de tweede episode ledigt hij bekers met den nadruk van een Van Dalsum in de derde lacht hij als een Louis Bouwmeester in De Kroeg". Alleen in het laatste deel. wanneer al de coulissen-brouhaha verstilt en de f igxiur van den berustendeu Ahasverus relief begint te krijgen. openbaart hij zich in al zijn grootheid en noblesse. Voor mijn gevoel is deze film leeg. valsch en zwak maar ik ben in staat haar alles te vérgeven omderwille van deze phase. Er zijn momenten. wanneer Veidt zich tegenover de Inquisitierechtbank bevindt, waarin ons de adem stokt. Al de tragiek, al de loutering, al de berusting van de Ahasverusfiguur, die de film met haar hecle rompslomp van decors en personages niet wist te suggereeren. openbaren zich dan vol'majesteit in de figuur van Conrad Veidt. Geen theatraal gebaar stoort thans den nobelen eenvoud van het karakter ??geen declamatoriscbe ontboezeming vernietigt, de illusie. Hier is het den grooten speler inderdaad gelukt, boven scenario, omgeving en. regisseur uit te stijgen en het wezen dezer machtige tragedie in zijn persoon te belichamen. Zoo wordt zelfs dezo mislukte film tenslottetoch nog een triomf voor Conrad Veidt. a l kan hij het werk als zoodanig niet renden. Het is niet aangenaam een dergelijk oordeel te moeten uitspreken. Als .grootsch opgezette en goed-bedoelde poging van een herlevende Britsche filmkunst, mag een zoodanig experiment mis lukt of geslaagd niet aan onze deur voorbij gaan. En Filma" die ons in de gelegenheid stelde het werk in Holland te zien, had voor haar durf stellig een beter resultaat verdiend. Het gaat hier niet meor om een ordinaire, géwetenlooze kitsch als voorheen maar om de ups and downs van een energiek omhoog strevende filmkunst. Dit be seffen wij allen ten diepste maar de feiten zijn de feiten en het eenige wat wij kunnen doen. is hopen op een spoedige en volledige revanche. KUNSTZAAL VAN LIER ROK IN 126 , 5 AMSTERDAM DOORLOOPEND TE NTOONOE8TBL0 KUNSTWERKEN VAN «l O N O E HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS M ?f.! ? i!' i-t