r 12 i BIJ HET JUBILEUM VAN DE K.L.M Uit vonken slaat men piloten Hoe leer Ik vliegen r* Van vlieger tot vliegtuigen van vliegenaar tot piloot. Wat een Amsterdamsch'.' museh op Schip hol ziet. INDIEN men de vogelvlucht als nattiurgave en als zoodanig ..volmaakt" buiten beschouwing laat. dan dateert de sport van het menseh'-'lijk vliegen uit de vierde eeuw v. Chr.. toen Archytas van Tareute den vlieger uitvond, een trouvaille die een paai honderd jaar later hervonden werd door Han Sin (maar daarvoor was h't dan ook een Chinees), Westersch of Oosterseh. de vlieger verhief zirh in ieder geval iii een cosmopolitisch ruim. on was krachtens het luchtreeht voorbestemd don aard bol te omcirkelen. Het kenmerk van een groot idee is haar eenvoud in ver bluffende logica. Moest men dan ..uit vinder" zijn om een kruislatie met vloeipapier in te ruiten en dit floddert je aan een lichte touwsoort te beves tigen? Het is kmderlijk knutselwerk. ma \v Archytas deed het voor 't eerst! En hij deed lv?t tevens met een ver heven bedoeling, want deze uienscli keek bij voorkeur naar boven, daar hij op aarde zoo'n. beetje uitgekeken was. Hij zag vogels vliegen met grooter gemak, dan hij gedoemd was te oopen en achtte dit een onrecht vaar dig'verschijnsel. Waarom zou h'.j ook niet zijn .aandeel in het luchtverkeer opeischen? 'En als het dan niet als zelf-vliegend wezen kon. bij de vlucht van een remplaeant- door hem geor donneerd;* Vandaar die vlieger met het touw er aan, dat Archytas. zelf in de hand hield om zijn geesteskind tegen-wind-in nan het lijntje te houden. Ken' simpele, liefhebberij, want de wind blies h 't papiervluk naar boven en onzi' vliegenaar trok het aan z-ijn touwtje even hard naar beneden. zoodat het ding in de lucht bleef ..staan". Als Archytas het touw een paar slagen inhaalde, ging «Ie vlieger verbazend snel omhoog, want de stijgkracht of ..lift" neemt immers in het kwadraat toe met de trekkracht of ..drift". Dat was voor dezen man-opden-grond echter nog bijzaak, want voor hom was het in de eerste plaats een sportief amusement en hij vond het fijn in het onbetreden gebied der vogels een verschrikt woordje mee te spreken. Kijk Archytas eens zoet spelen. meenden de inwoners van Tarente, hij is kinds geworden ! Zij hadden gelijk, want deze geniale kindsheid van Archytas heeft door alle eeuwen heen millioenen knapen in haar luchtgreep gehouden. Die knapen groeiden pp tot mannen en onder die mannen waren ernstige denkers, wien het vlieg' probleem niet meer losliet. Tusschen Vlieger en vliegtuig liggen meer dan twee duizend jaar gecondenseerd menschelijk denken en het technisch resultaat dezer gedachten heeft ons een instrument ge schonken, dat volgens hetzelfde drift- en liftprincipe van Archytas' vlieger is ge bouwd. LEVERT MEUBELEN STOFFEN - TAPIJTEN EN VERSIERINGEN VAN SPORT, SPEL EN STRIJD 71 JA AST (Je ge f stel ijk f treedt de lichamelijke ontwikkeling in onze l \l santenlering steeds meer op den voorgrond. Evenzeer als de mensehelijkc geest het matcriëele behoeft, vraagt de materie HHI den geestelijken ronk van ons vernuft. Sport zonder brains is als een verfijnde delicatesse, zonder inzicht of smaak verslonden door een kanni baal, die rentloos vreet of ??eren ordinair er zelf in stikt. De ware sport kenmerkt zich door ,,esprit de jeu", dat strijd ontketent om liever in schoonheid te falen, dan als dommekracht te slagen. Van Sport. Spel en Strijd ivil ons weekblad zijn lezers op de hoogte houden, door losse grepen te doen op het gebied, waar het sjiortiere element prestaties levert en strijdmigen stelt, die in een beschaafde maatschappij constructief werken. De i-liegsport geeft hiervan een frappant voorbeeld. Een oud principe dat in de vlucht van moderne techniek in onze verjongende eeuw de wereld heeft veroverd. De K.L. J\I. wordt 7 Oetober nog maar 1~> jaar, een leeftijd die slechts fantasten ziet om ze te verwezenlijken en slechts bezwaren kent. om ze te overwinnen. Wat gaat er in zoo'n robusten knaap van !?> jaar al niet om! En hoe reageert hij speciaal op den kreet uit de lucht? Daar geeft ..Presto" in bijgaande impressies een antwoord op, als inleiding van de Lido, die volgende week in Amsterdam geopend icordt. PA8. 8 DE GROENE Ho. 2982 Het kruisbeeld der latjes A'indt men in het moderne vliegtuig nog steeds terug: de functie van hot spannend papier is overgenomen .door het draag vlak van vleugels: het trekkende touwtje is vervangen door den sneltrekkenden motor (leve de gebr. Wright !) die het vliegtuig, ter gerust stelling van luchtvreezende gemoede ren, geen tijd meer laat om te vallen: en uit den vliegenaar-op-dcn-groiid is de piloot-in-de-lucht, geboren, die zijn 'motor en vleugels in het hart van de machine bedient, om als zege vierend lucht held in de atmosfeer te hecrschei). De vliegerende knaap is in onzen tijd verdrongen door den caudidaatpiloot.'die zoekt en tast naar den weg welke hem eens in de lucht zal voeren. En hij doet dat met de vliegdorst van een gekooid aremlsjong en de bruta liteit van een straatmusch. Hier ben ik!" Men vraagt niet hoe muspchen tijdens een koninklijken intocht op h"t afgezette gedeelte van de kleine steentjes op den Dam komen en men .jaagt y.e ook niet weg. Het stramste militaire cordon staat hier even mach teloos als een onzichtbaar leger van rechercheurs-in-burger. De kleine in dringer vindt overal het gaatje dat er theoretisch niet kan zijn, lapt met aangevlogen vrij moedigheid alle eti quette aan zijn staart, trippelt en kijkt parmantig rond en pikt er het korrel tje weg dat van zijn gading is. Men vraagt pok niet hoe een Hollandscho jongen op hot streng-verbodcn cementplateau van Schiphol kan komen, dat krachtens onverbiddelijke reglementen alleen toegankelijk is voor vliegtuigen en dienstpersoneel en dat door komende en gaande pas sagiers langs den kortsten weg betre den en verlaten wordt. Maar een spor tieve jongen met vliegbloed in de aderen, strijkt plotseling tusschen de hangars en den verkeerstoren van Schiphol neer, waar hij met de allure van kind-aan-huis. bij voorbaat elke onbescheiden vraag naar 't hoe en waarom van zijn tegenwoordigheid, afwijst. Hij is er en hij blijft er. zooals de musch op de kleine steentjes van den Dam. ?Hij hoort bij niemand en toch bij iedereen en alles, want er. is niets waar hij zich niet mee bemoeit. En ofschoon op Schiphol iedereen'expert is, zijn er Het grootste vliegtuig der K.LM.: de F. 36 toch geen experts genoeg om zijn vra gen te beantwoorden. Waar wacht dat vliegtuig op. dat al een lialf uur klaar staat ? Op aansluiting Parijs? Waar moet het dan heen? Naar Malmö. Parijs en Malmö! Het zonnige Zui den en het barre Noorden, woestijn en Nova Zcmbla-romantiek, kaïncelen. ijsbeeren. pyramideii. walrussen, kro kodillen, noorderlicht. koningsgraven. Eskimo's, leeuwen, vikings, antilopen negers, kaffers. Amerikanen. Hottentotten en Europeesch intellect.... het flitst alles door zijn onrijpen jongenskop, het bonst en betikt zijn hart tot een maximum toerental, maar tot d»« vurig verlangde kruissnelheid komt het niet. want die kop en «lat hart blij ven gebonden aan twee beeiu-n. die niet van den grond kunnen. Zou men hem dat dierbaar stukje plateau, waar de wereldfantasie neerslaat en waar het groote Avontuur uit alle windstreken roept, dan nog willen ont zeggen? Er is een menschelijk gevoel, dat ook bij vliegexperts boven reglementen uitgaat: wijst de jeugd niet de deur, want uit vonken slaat men piloten. Londen is over tijd, annonceert de expert. Waarom? Mist boven het Kanaal. Wat doen ze dan? Peilen. Peilen? met een schietloodje? om te zien hoe hoog ze boven zee zijn? ? Zonder loodje om precies te we ten waar ze zijn t.a.v. land en zee. van begin- en eindpunt. Hoe doen ze dat? -?Schiphol peilt radiografisch op de seinen van het vliegtuig. Waal haven en Brussel doen hetzelfde. Drie richtingen, drie draadjes op de kaart. die elkaar in n punt snijden en het vliegtuig krijgt, tot op den graad nauwkeurig op. waar het zich bevindt. We hebben ze aan touwtjes.... (zooak Archytas begon). Jammer ! Waarom niet op goed geluk doorgevlogen om te zien waar je uitkomt? Osk, Moskou of Rome. Ik zou Het volgende pogenblik planeert de ..Havik" uit Londen met mathemati sche zekerheid naar het landingspunt even buiten het cement, en taxiet pas sagiers en lading naar den ingang van de douane. De motoren zwijgen, de vliegeenheid wordt ontbonden. lv?t levend element van mensch en tran sit*» vloeit af en in den grauw-grijzen nevel blijft een uitgedoofd karkas staan. Een paar minuten na de glo rieuze apotheose van Kracht ,en Snel heid, sleept een liliput-tractor den xiitgevlogen reus weg. Geen gezicht, meent onze knaap. Zelfs een musch laat zich niet op sleeptouw nemen, en waarom dan wel deze trotsche Havik? Hij volgt het zielig geval naar den hangar waar andere objecten zijn fantasie weer prikkelen. Een Pandersportje, een Tiger Moth en een zweef toestel.... Mag 'k ffe? * Je mag kijken, maar nergens aankomen, remt de expert. Kijken en afblijven ! Is 't geen foltering voor een Hollandschen jongen met knuisten om de wereld te veroveren en een hart dat klopt voor den Grooten Trek naar het Onbekende? Wat heeft dit technisch stilleven hem nog verder te zeggen. als hij. net als in een museum, toch nergens mag aankomen? Hoor ! daar buiten ronken de motoren. Parijs is binnen en Malmögaat starten. Reeds stuift, de Zweed over het emplacement, in een warreling van uitlaatdampen. zijn draai tegen den Noord-Ooster in nemend. Met den kop in den wind verhoogt hij het tempo, saeller en forscher zin gen de propellers, aanzwellend tot dat machtige lied van de lucht, dat hem verheft van de aarde en opvoert naar eindelooze verten van onmenschelijk Geluk. Nog een suizende stip.... dan ??niets meer. Het plateau van Schiphol loopt leeg. Slechts een stille stip blijft turend achter en uit een brandende jongensziel vlamt de vraag: Hoe leer ik vliegen T' De K.L.M. heeft deze roepstem .verstaan en zij heeft haar beantwoord in de organisatie van Jeugd-Luchtvaartclubs. Daarvoor wordt op de afdeeling ..Werkende Jeugd" van de Luto getuigd. PRESTO De berken Dr. Jac. P. Thysse Naulil- of l no f lui u t Wanneer onze boschbouw geen rekening had te houden met de vraag naar bepaalde houtsoorten en de wenschelijkheid van winst, doch zich alleen richten zou naar omstandigheden van bodem en klimaat, dan zou ons land er heel anders uit/Jen dan tegenwoordig. Het naaldhout zou op menige plaats Voor een groot deel of zelfs geheel vervanycn worden door loofhout. Het eikenwoud zou weer hersteld worden tot zijn traditioneele glorie. Ook Beuk en Haagbeuk kregen meer plaats. En wanneer we ons geheel en al onderwierpen aan ..de natuur" dan zouden wellicht els en berk. thans tamelijk ondergeschikte factoren in het woudcom plex, gezamenlijk nog meer ruimte innemen dan eik en beuk en haagbeuk met elkaar. Weliswaar zouden we nog geen berkenwouden te zien krijgen. zooals die te vinden zijn in Noord-Europa, maar het zou er toch wel aardig op kunnen gaan lijken. Thans ontmoeten we den berk meestal als laanboom of in brandsingels of als onkruid. Want dit* berken zijn echt inheemsche planten, die hun ge vleugelde vruchtjes wijd en zijd kunnen versprei den en meestal vindt het zaad wel gunstige gelegen heid om te. ontkiemen. Nog niet zoo heel lang ge leden had men op de nieuwe wegen, in het natuur monument Vcluwezoom veel lust van berkeuuukruid. * * Uier en daar in. ons land hebben wij ti»rh \v»-l IK -rkenbosschcn. en wel in de duinen. Al sinds eeuwen zijn dergelijke bosschen aangelegd voor de productie van brandhout. Het bosch werd dan beliandeld als hakhout. Veel van die bosschrn wor den niet meer gekapt en men ziet er nu nog /.ware stammen'gegroepeerd op nog zwaarder stoelen eu die kunnen dan wel eeuwen oud zijn. Daarmiasl staan er dan weer enkele, die nooit door de bijl zijn aangetast en die hebben uu stammen gemaakt. die haast niet door n mensch zijn te omarmen. Jammer genoeg splitsen in het duin die stammen zich al spoedig in eenige zware zijarmen, dus we kunnen er geen planken van zagen. Zulk bosch geeft dus geen opbrengsten meer: zijn eenige nut bestaat in het dekken en bevestigen van den beweeglijken duingrond. Maar het is 'én en al schoonheid en trekt nog meer schoonheid tot zich. De vogels bemoeien zich er mee en zaaien er allerlei mooie bloemheesters: Kardinaalsmuts. Geidersche Roos, Lijsterbes, Lig\ister, Vogelkers. Berberis, Eglantier. Ja. de Vlaamsche Gaaien brengen er zelfs eiken en een enkele beuk en de wind zorgt voor populieren van allerlei so<rt. Vogels, mieren en de wind brengen ook nog zaad genoeg voor de grondbegroeiing met aardbei. lelietje van dalen, viooltjes, zenegroen. allerlei paddestoelen ! En in een hoek waar 's winters de bonte kraaien slapen, schieten de brandnetels manshoog op. nestplaats voor de nachtegalen. Zulke praehtbosschen bestaan er nog in onze dui nen en we zouden ze nog veel'mooier en grontcr kunnen hebben. Sterfte onder de herken Maar nu is er in de duinen helaas een groot-e. sterfte onder de berken. Heele bosschen zijn ver nietigd en vervangen door kruipwi'lg en korst mos <in armoede". Al dadelijk geeft men i de schuld aan de waterleidingen, die het grond waterniveau in het duin meters ver hebben doen dalen en dar» OLS \V Itte Cura9ao S'cd CbcrryBranay .M.enth.e Glaciale C u ra 900 Brandy Koopt Nederl. fabrikaat! Zware berk op de h oog e heide ook werkelijk tegen de honderd soorten van onze .mooiste en merkwaardigste planten uit het Hol-' landsch duin hebben gebannen, en de prachtigste landschappen vernietigd. Men troost zich dan wel eens met het gezegde, dat er een ..andere" flora voor in de plaats komt, maar dat ..andere" is dan doodgewoon het'armelijkste en .cenvormigste van wat elders reeds in het duin aanwezig was. Ook wat de berken betreft gaan zij Waarschijnlijk niet geheel vrij uit, al is het ook onredelijk, om xe botweg te beschuldigen. Die berken zijn wonder lijke boomen: ze groeien even goed in het moeras als boven op de hooge heide. Ook zijn. er twee soorten; de- Ruwe Berk en de Zachte Berk. De Huwt» heeft kleine wratjes op zijn takken, de, Zachte is min'of meer behaard. Niet altijd gaat dit verschil op. Een beter onderscheid leveren d.e vruchtjes. Die zijn bij de H uwe breed gevleugeld. de vleugels veel breeder dan het vrucht je zelf: bij de Zachte zijn het maar vrij smalle vliezige zoo men. De Zachte groeit het meest in venen en moe rassen, de Ruwe eigenlijk overal en die lijkt dan onafhankelijk van het grondwater. We. zien dan ook wel Ruwe Berken voortreffelijk gedijen in de .'onmiddellijke nabijheid van kanalen en putten van de waterleidingen. Maar We zien ze er ook dood gaan en dat waren er dan. die toch wel het grond water noodig hadden en die het niet konden bij houden, wanneer het te snel daalde. Wij weten toch uit laboratoriumproeven, dat bij daling van het grondwater de berk» mvortels mee omlaag gaan groeien. Het is duidelijk dat een aantal droge' winters hier'dan den genadeslag toebrengen. Die boomen haddon de. waterleiding . op '/ichzelf nog kunnen verduren, en de droge winters zonder de waterleiding ook wel, maar de combinatie is dan te machtig. Dezelfde samenloop van omstandigheden doet zich ook gelden hij h»t ontkiemen van de zaden. Berkenzaad heeft voor het ontkiemen nog al veel vocht noodig. Nu is heidegrond doorgaans voch tiger dan duingrond en ge fciot op de heide dan ook honderden kiemplantjes van berken tegen in de duinen n. Alleen in de nabijheid van het grond water wil liet wel lukken. Ge kunt dat heel mooi zien langs den vijver in ThiJBSo's Hof. waar op ruim een halven nieter boven h"t grondwater berken, elzen en wilgen welig opslaan. Ook de drinkputten in de duinen, nu meerendeels droog, hebben op hun hellingen d<» berkje» gelegenheid . gegeven, om te kiemen en te groeien. Een reeks van natte jaren, al zijn liet maar natte voorjaren en voorzomers kan aan het duinoppervlak weer vocht genoeg geven, om, Onafhankelijk van hot grond water, nieuwen borkengroci te doen ontstaan, wanneer tenminste de konijnen daar geen stokje voor steken. Deze zaak vergt echter nog veel meer waarne ming, onderzoek en proefnemingen. Kr wordt op dit gebied heel wat klakkeloos beweerd on gedach-, teloos nagepraat. Voorloopig kan ,ik niet anders doen, dan een zwaar vermoeden uitspreken, dat de waterleidingen de berken en nog een aantal andere planten ..kwetsbaar" maken. En do jaren 1U11 en 1021 hebben ons laten zien, dat ook op de hcidegrondcn worteldroogte noodlottig kan worden voor do berken. ... . Staatshoofdbeleediging Wij hebben nu weer een rechtzaak wegens Vreemde-Staatshoofd-beleediging. Dr. van Ravesteijn. het vroegere kamerlid, wordt vervolgd. omdat hij den Italiaanschen koning verraad van de Italiaansche grondwet heeft toegeschreven. Dat is natuurlijk pijnlijk voor dien koning en mag daarom niet. Hoe het toch vroeger was? Toen hoorde men zelden of nooit van zulke dingen. Zijn die Hoof den" zooveel verraderlijker geworden of onze landgenootcn zooveel kwaadaardiger? Of lette men er toen misschien minder op wat iemand van staatshoofden zei. omdat het er gewoonlijk niets niemendal op aankwam ? Tegenwoordig schijnt het er wel op aan te komen. Het Staatsgezag in 't al gemeen wordt er door ..ondermijnd", als men van den Mogol van Kamschatka zegt', dat hij bijv. ..uit zijn das ruikt." Hoe dat zoo kan, ik meen de ondermijning is niet duidelijk, maar de Justitie zal 't wel weten. Het schijnt samen te hangen met een algemeen gebrek aan eerbied voor de Gestolde Machten, dat al. . . .gebrekkiger wordt eenerzijds. terwijl anderzijds men vindt, dat 't eerbiediger moest worden. In dat zomleiling conflict gaat allengs alles te loor. Hot is merkwaardig te zien. hoe alle plechtig bezworen en beschreven -vrijheden, alle schijnbaar stevig gegrondwettelijke rechten als sneeuw ver dwijnen voor die zon van het wassend Gezag, die enkel verbrandt en niet bevrucht. Terwijl al dui delijker komt te blijken hetgeen wij uit zoo menige desbetreffende periode mochten erkennen, hou Recht in de practijk enkel Macht beteekent. F. C. i *:5«««"' ? , L, J . '*:.:: i%wWP*fp|ff "***'?*'?'* i"»*rjïilii i *» i ' ?? FB T Alle kamers incl. ontbijt 1.4.50 p. pers., met bad f. 6.». arage I. PAO. 7 DE GROENE Mo. 2992