De politie in Madrid verspreidt de menigte Spanje's langdurige revolutie DE JONGSTE SPAANSCHE OPSTAND BEKEKEN IN HET KADER VAN DE LANGDURIGE SPAANSCHE REVOLUTIE Mr. J. H. HENDRIKS Een internationaal aspect HET scherpe geluid van cio schoten t o Marseille hcn-ft het daverend rumoer van uo Spaansche revolte overstenul. Het is be grijpelijk. De mooi'daanslag op koning Alexander van Joegoslaviëen op Hart hou raakt de wereld politiek direct, raakt u en mij en ons allen, en .al zijn er redenen te over om niet in een ..verdubbe ling der gebeurtenissen" te gelooven. toch huiveme n klank door ieder, die het moordbericht las: Serajewo? De vrees voor oorlog is in Europa groot genoeg: mocht toch de strijd tegen den oorlog krachtig zijn naar evenredigheid ! Spanje, dat was en is iets veel indirecters. Spanje «lat ligt buiten Europa, buiten óns Europa althans. buiten hot werelddeel, dat geladen is niet zorg en VILT - LINOLEUM PRACHTIGE MODERNE KLEUREN 200 BREED PER METER XHDER C ZONEN dreiging van zorg. Spanje wil in de internationalepojitiek even weinig tot een of ander ..blok'"behooren als Nederland, en door zijn ligging, veilig achter den Pyreneeën wal. is het nog natuurlijker en vooral zekerder neutraal dan wij. in elk denk baar conflict. Kan 't ons dan wel veel schelen. wat er «laar ginds gebeurt:' Wij willen bet oogen. dat de gebeurtenissen in Spanje ook haar meer-dan-Spaansch aspect heb ben, dat zij. ook internationaal bezien, belangwek kend zijn. en leering bevatten ook voor ons. Maar tevoren dient de jongste Spaansche opstand to worden bekeken in het kader, dat hem het nauwst omsluit, in het kader van de Spaansche revolutie. Want kortzichtig is het. te beweren, dat er op <ien zooveelsten October van het jaar 1934 in Spanje een revolutie begonnen is, en dat die revo lutie op den zooveelsten daaraanvolgend was afgeloopen en onderdrukt. De revolutionnaire strijd in Spanje is nu al omstreeks vier jaar aan den gang, en een eindo. ten gunste van wie dan ook. is nog geenszins in zicht. Het is nu eenmaal een lang durige revolutie. Vlag en lading Tot de lente van 1031 heerschten in Spanje drie. machten Vrijwel onbeperkt, en de laatste acht jaar dictatoriaal: de monarchie, de kerk en het groot grondbezit. Do monarchie was de uiterlijke macht, kerk en grootgrondbezit waren de wezenlijke machten. De uiterlijke macht was modern, daar entegen waren de wezenlijke machten middel een wsch-f ei ulaal. Zwaar drukte, economisch en geestelijk, hun hand op Spanje. Vooral op het boe ren vol k. op de kleine pachters en landarbeiders, wier leven bijkans ondenkbaar hard is en slechts te dragen met de hulp van een waarlijk Moorsch fatalisme. Men bedenke hierbij, dat de kerk, en rnet name de geestelijke orden, zich in Spanje op de terreinen van handel en industrie actief had betoond als vrijwel nergens ter wereld. De revolutie, djo in 1931 op volle kracht losbrak, richtte* zich in eersten aanleg hoofdzakelijk togen de zwakste van de drie, tegen de uiterlijke macht: de monarchie. Alfonso XIII was de schutsheer gewoest van kerk en grootgrondbezit, en daarom rnoest hij het eerst vallen. Om hem ten val te bren gen, werkten zeer uiteenloopende bevolkingsgroe pen samen. Aan de zijde van de socialistisch en PAO. 4 DE GROENE Ne. 2M3 HELDE MELI HET is nu wel doordepraotijkonoinsto ,te bewezen dat in deze tijden een opi en sterk Volksleven niet kan 1: es t aan llft helden. llcldeii-verecring schijnt een behoefte die sterker is dan honger en lichamelijk on sterker dan egoïsme en sterker dan zucl rijkdom. Daarom is het zoo diep te betreur n.<j we in Nederland zoo weinig helden hebbt wil zeggen, ze zijn er wel maar xe hebben zin in iets anders te zijn dan stille helden. <|( gewone helden in pakjes zooals u en ik. m t hoedjes of petten op het hoofd. We zijn stellig doordrongen van den ern t woorden die Minister Oud ons toespreekt, we i dat hij volkomen gelijk heeft en we respe» t Je' zijn toewijding en werklust in ons aller l i Maar daarmee is hij nog geen held. In het opzicht van het kweeken van hel. Nederland achter bij de meeste landen. Het i j dat ze hier niet willen groeien. En dat ter--»i bodembestanddeelen en klimatologische fn,-tv j tot bevordering van helden-groei hier wel] i ht iruimer mate aanwezig zijn dan elders. De kwestie is dat de mensch.cn wel willen dat de helden niet willen. Helden zijn een aardig gewas: ze groeien op eenzame, moeilijk bereiken plaatsen. En wanneer men ze ovc pi in een perk je of een stadsplantsoen dan g: an spoedig tanen en dood. Sommigen zeggen, dat er Itooge bergen n land noodig zijn om helden voort te br ue, Nietsche schreef zijn Zarathustra in dezelfdi b* streken waar het Nationaal Socialisme gebo en Volgens dien gedachtengang zou een Hollai ds< held in wording, ergens in een vlak moe as eenzaam gebied, van verre /.ichtbaar zijn i i i syndicalistisch georganiseerde arbeiders en I (tegenwoordig spreekt men op Duitsche insi i gemakshalve van Marxisten) schaarden zie' i'' alleen de anti-clericale kleine burgerij der ? \\\: steden, maar ook het moueme. met don cleru curreerende zakenleven, benevens de into! t ia" tot ver rechts toe, de vrijheids-leuze lippen. Twee soorten revolutiorniii Maar met de revolutie tegen de monarcl, e ( wég van den geringsten weerstand) hadden u> o standige groepen zeer uiteenloopende bedoel ngi '' Voor de arbeiders en boeren en voor vele v<., strevende klein-burgers en intcllectueelen v, as revolutie een b°gin; voor de economische mn ht<*' die haar steunden, mocht op dat begin geen o zetting volgen. De eerstgenoemde groepen na de macht der monarchie ook die van k rk grootgrondbezit breken: deandero ,,revolutie ren" wilden de monarchie slechts op zij sch livi omdat zij een steen des aanstoots was en nu haar bestaan zou blijven tarten tot een verzo. gevaarlijk zou kunnen worden voor alle ,,gi -tel machten". Maar met de verdwijning van Aï«a moest het dan ook uit zijn. Uiteraard was dat allemaal niet zoo w el V w als het hier lijkt. Niet steeds werd het nati i'irii verlangen omgezet in harden wil. Genoeg constatoeren dat de tweede groep ten langei< k haar zin kreeg. De koning werd het land uit ;'ci mot een hoffelijkheid, die aan Heine's ,,'.nti tanigst guillotiniert" deed denken. En op d narchie volgde de republiek der werkende waarin het nijverst werci gewerkt dooi'.. .. ,rolii grondbezit en kerk, voor het behoud vai MM, macht en voor het herwinnen van hun invl< '.tl.|let! Zij, die in de republiek het heft in handen k hebben dien achtcrwaarts-gerichtcn arbeid n weinig belemmerd. Als men aan die eerste jar der Spaansche republiek denkt, dan dringi zi onweerstaanbaar de vergelijking op met datge wat er na 1918 in het Duitsche Rijk is gebeu d.' beide landen een revolutie, die een politiek, hi dernis, de monarchie, vlot nam, om dan sociale hindernissen te steigeren en te blijven r iat De republiek der werkenden" had het hart v de groepen ter linkerzijde Veroverd door tw< e l ten l of ten: de economische macht der kerk zou w ->rd lagebroken en -het grootgrondbezit zou wordei w ide eigend. Met beide dingen heeft men een aai v* ig«. gemaakt, maar in dien aanvang is men b!üv en GEVRAAGD STOKE i inaanzienlijken staat van wording on al te gemakkoijk te bereiken niet een polsstok. Anduren beweren, dat we hier te dicht bij elkaar wonen, zoodat tientallen buren kunnen ruiken wut .?en held 's middags voor eten zal krijgen en zien 11 oe laat hij zijn hondje uitlaat. Ik voor mij zou zelfs geen plaats weten om een llollandsche helden-stoeterij op te zetten. En wanneer plotseling door een gelukkig toeval ,-eix held in ons midden ontdekt mocht worden. \vaar in 's hemelsnaam moest hij dan verblijf Houden? We hebben gewoonweg geen onderdak voor een behoorlijken, geheimzinnige!! held. De Kijksgebouwendienst heeft de beschikking over een groot aantal panden en perceelen: deftige ambtswoningen en kantoorpaleizen, monumentale huizen en heerenhuizen. Maar daarbij is nu werkelijk niets, niets logabels voor een held. Hot et?ne huis in te vriendelijk, het andere te klein, het derde te deftig en het vierde heeft geen centrale verwarming. Misschien is een enkel geschikt heldcnverblijf in handen van cvn gemeente maar die zal dat niet willen afstaan. En dan is er de begrooting waarin iedereen tot op een cent krijgt voorgerekend hoeveel er aan onderhoudskosten en verbouwing voor het heldenhuis noodig is. En dat steekt de menschen, maar het doet af aan het heidendom. Verder vraag ik me af waar de held zich zoo nu en dan zou kunnen' terugtrekken. Er is vrijwel geen buitenplaats of kasteel meer in Nederland waar men niet vanwege de belasting vrije wande ling heeft toegestaan. En als een held er al t-.>e zou besluiten een buitengoed te confisqueeren en met prikkeldraad af to zetten, dan zou men wat te hooren krijgen van Henri Polak, die stellig niet zal wcnschen dat de held e»-n stukje natuur voor zich alleen neemt. Uovendien. bestaat er geen enkel geschikt soort kleeding voor onze helden. Als ze niet in het zwart. zijn met de Xederlandschc IASOUW dan vindt de eeiie helft van d« bevolking ze geen echte helden rn nis ze een buis aantrekken met een pet op dan voelt het andere volksdeel zich geremd in zijn heldenvereering. In uniform kan een held niet loopen want de hooge kragen van onze uniformen bevorderen keelziekten en maken den held ongeschikt voor het voortdurend houden van redevoeringen. Een held mag niet loopen omdat dat niet hoort. hij mag niet fietsen omdat dat niet hoort, hij kan geen autorijden omdat alle snelheidsbeperkingen hem dan te onvrij in zijn bewegingen zouden maken en de noodzakelijke snelle verplaatsing verhinderen. Vliegen kan hij ook niet omdat er te weinig \liegvtlden in Ntderland zijn urn te landen. De i enige vervoermiddelen voor den held zijn dan ook. niar de aloude tiaditir, die te watc-r. En mi vraag ik u wat de indruk van ons volk z»l zijn wanneer een held m-1 zijn boot voor een gesloten brug moet wachten of voor een sluis en als hij nitt wordt doorgelaten voordat hij een paar centen heeft gelegd in een klomp die hem aan een hengel voor zijn neus wordt gehangen. Voorts zou stellig een de< l der jeugd zich niet ontzien oin. over de bruglcuningen hangend, den held met speeksel lastig te vallen. En toch. ondanks dat alles, blijf ik er bij dat we meer helden noodig hebben, mannen die bereid zijn dit alles te trotseeren tent inde met hun ver schijning een centraal richtpunt te vormen voor de verward rondwarende blikken, mannen waar van iedereen bereid is te zeggen die lapt het hem'1 en ..laat die maar gaan '. Mannen voorts die bereid zijn alles te doen wat het Uollandsche volk blijkens zijn geschiedenis gewoon is met eenige onbescheidenheid van zijn helden te verlangen: zoo b.v. van een toren te springen zooals Jan van' Schaffelaar, zijn hand af te liakken zooals burgemeester van der \Verff. met een vat buskruit de lucht in te gaan zooals «N13EBOJWBM IN COMBINATIE MET LmUOUT | MAHONIE NOTEN AMOQN COPOMANDEL DEZE GEHEEL NIEUWE UITM3EBING EXDO5EEt3T/ KALVEP5TP: 1O AM5TEPDAM , EEN COMPLETE 51MDKAME R MET TOILETTAFEL f 1. 395 van Speyek. of zich tusschon de Witte en het Buitenhof te den Haag door een volksmenigte te laten mishandelen, of in de Witte en voor een koffiehuis op het Buitenhof eene goedkoope verversching te gebruiken van een schraal pensioen. En nu is het merkwaardig dat het goede Holland talrijke mannen herbergt die bereid zijn dat alles te risqueereri voor ons aller welzijn. . . . maar die slechts een bezwaar hebben om zich als held aan te bieden.. . . namelijk die vreeselijke rompslomp van flink-doen en kranig-doen.... Als dat er maar niet bij werd geëischt tegen woordig, dan zou men eens zien hoeveel stille helden er in Holland zijn.... steken. Door stakingen, door brandstichting ook en door roof, kortom door een soort guerillarevolutie, hebben Spanje's arbeiders en boeren ge probeerd de republiek te drijven in hun richting. Er was geen samenhang in hun acties, en zij hebben gefaald. Sterker nog, de republiek ging meer en meer naar rechts koersen; kerk en groot grondbezit heroverden stuk voor stuk d.e verloren posities: ten slotte bracht déjongste rcgeerin^'s-reorganisatie mannen aan het bewind van de Katholieke Volksactie, de uitgesproken partij van landadel en clerus (en de onuitgesproken partij der monarchie). in de oogen der linkerzijde kortweg: het fascisme. De mislukte opstand Op dien ,,ruk naar rechts"' nu (en hier keert het meer-dan-Spaansche aspect zich naar ons toe) heb ben sociaal-democraten, communisten en anarcho syndicalisten geantwoord met. een gemeenschap pelijke revolte, tot dusver de heftigste en bloedig«te faze van de Spaanscho revolutie, die in 1031 begon. Die opstand is mislukt, voornamelijk door dat, anders dan de opstandelingen hadden gedroomd, leger en vloot vrijwel compleet aan de zijde der regeering bleken to staan. En dit is voor Spanje de hoofdzaak; voorloopij,- althans, want de oorza ken der actie zijn niet weggenomen, en in hot voe ren van een guerilla-strijd staan de Span jaartien onbet\vist aan de spits. Voor de wereld is 't het belangwekkendst en of haar gevoelens nu pro of contra zijn. doet niets ter zake dat voor den eersten keer op zulk een schaal partijen van links rnot elkaar samenwerkten. die elkander tot v<x»r kort nog wild bestreden. Wil men do geschiedenis van onzon tijd onbevangen om niet te zeggen historisch bezien, dan moot men trachten afstand te nemen en zich te wijden aan een rustige aanschouwing der gegevens. Welnu. een van de belangrijkste gegevens Was sedert 1022 de snelle en forschc opkomst van het fascisme.. Men ontkomt niet aan den indruk, dat het jaar. 1034 een tegen-offensief van links inluidt, met ernstige. tegenslagen zeer zeker, maar niettemin een tegen offensief. 5e internationale beteekenis van den Spaanschen opstand nu lijkt ons hierin te liggen, dat hij een duidelijk beeld hoeft gegeven van de wijze, Waarop de linkerzijde vermoedelijk meer en meer te werk zal gaan bij haar tegenaanvallen. Want Spanje moge buiten óns Europa liggen, de con flicten «die er woeden hebben, bij alle couleur locale", een onmiskenbaar internationaal karakter. Inde Spaansche arena i l i il! De stier en <Je rood e lap PA& s DE GROENE M. uu .1'j> TP; -'