l Sport, spel en strija '?'r HET SCHAKENDE LEVEN typ Dr. Euwe en Dr. Aljechine zul len in het najaar van 1935 een wed strijd spelen om het wereldkam pioenschap schaken. En wat zou dat M K N zegt dat het moderne .schaakspel in de kloosters der middeleeuwen is gt-krisMTil uU h «t klassieke proto «Ier l Vr/en. zonder dat vaneen bepaalden uitvinder of e>omg patent sprake is geweest. Kon imiverseele gedacht o. U» duizelingwekkend van vlucht om zich aan moderne-, middeloewvsolu1-. of klassieke begrippen te binden. Een conceptie, te geniaal voor het persoonlijk genie, te diep en veelomvattend om iix menschelijke begrenzing te monopoliseeren, een zwijgende symplumie van ver nuft en gevoel, van waarden en ambities. karakters en sentimenten, ecu goddelijke compositie op het Jibretto van het menschelijk hart. dat vonkt en dooft, juichend breekt of .snikkend de verlossing wacht ..... Dat lijkt mij lichtelijk over dreven. meent de leek. die als proef op de som vau deze ontboezeming co n bord met U4 ruiten en 32- uit hout gesneden figuren in het vizier krijgt. J lij heeft wel eens gehoord van dien fabel der gekwadra teerde rijstkorrels op die ruitjes en hij heeft zich in den rnillioendans nk-t verder vei diept, zijnde een te vermoeiende liefhebberij. Maar de-zt? 112 stukken zijn geen zich vermenigvuldigende rijst korrels, eu op «4 ruiten zijn ze best te overzien, vooral omdat er maar 1M onder je eigen commando staan en je de andere helft aan je tegenstander kunt overlaten, om ze hem afhandig te maken. En hoe speel je nu!' Laten we eerst nagaan waarmee gespeeld wordt. Die acht gelijk vormige stukken op de frontlijn ./i j n pionnon, de genivelleerde massa van overall'», petten en colbertjes. gernixed tot het pasklaar gemiddelde \rf ór het Kwantum, waarin het indi vidu bruikbaar genoeg is voor het risico der eerste klappen, zonder dat zijn verlies tranen kost. J let zijn de stille, bescheiden werkers uit liet dagelijksch leven, goed voor hun plicht en nog boter om geofferd te worden. Zelden maakt er zich een held uit los. die do macht usurpeert. Dat is dan een pion die tot de Konink lijke achterlijn doordringt on een diadeem waard is. een Edison. Verdi of Bonaparte. Maar de massa mar cheert recht vooruit, zonder een stap terug te doen, blindloopeiid tegen haar eigen soort: zij is weerloos in flank en rug. ranselt links- en rechtsvooruit, of wordt en-passant genomen. Do Honieiren noemden haar ..plebs" en de militair: Kanon nen vleesch. Ik zie geen kanonnen. Dat komt. Achter het Kwantum staat de Kwaliteit, die de volksconsricnti? bespeelt. In het centrum de Koning, getooid met het symbolische kruis van zijn zorgen. Hij behoudt zich alle riohting.iu voor in de bedacht zaa'nh-'id van een verant woordelijk leidel, met wiens luven zijn partij staat on valt. Hij schrijdt van veld tot veld. stap voor stap, in de wijsheid en watvrdigheid des Majesteits. welke geen schakel in de logica van zijn positie laat vallen, alvorens overmacht hem daartoe dwingt. Deze Koning laat sich ni<t overhoopsteken. doch hij begeeft zich ter ruste, als hij het spel verloren weet. Hoeveel aavdsche Koningen bet oonen zooveel zelfverloochening 'f ??? En hoeveel onkoninklijke ,,F hivr" zijn bedachtzaamheid? Geen politiek alsjeblieft. ... De Koning en zijn vrouw worden geflan keerd door twee ..raadsheeren" als het diplomaten zijn, of door twee ..loopers" als lieden van de daad. Het zou oneerbiedig zijn hen als schuinmarcheerders te betitelen, doch hun gangen zijn nooit rechtvóór of -achteruit, maai-, of zijdelings flitsend, of in ontwijking van-een-kwart slag intrigeerend. Kordater staan naast hen de nazaten der ruitervolken, in deugd en ondeugd van adelijken bloede, in forschen sprong naar acht windstreken de plaats van vriend en vijand negeerend, in hamerstijl het velu veroverend dat hun voor deel biedt. Zij maken ook wel eens kromme sprongen en rare passen. waardoor interne debacles dreigen, die niet altijd bezworen worden. Zijn er dan goem commissies bij de hand? -?Op dit veld van eer wordt niet geparlementarieerd. Wie fouten maakt heeft de gevolgen ter plaatse te aanvaarden. Maar waar blijven nu de kanonnen? Zie je in de hoe ken van het bord de silhouetten droomen van kasteelen torentrans? Zij doen denken aan de oude burchten van roof ridders, het uur beidend om in het krakeel aan hun voeten toe te slaan. Thans prefereert men dikke Bertha's of tanks boven steenklompeu, en de riddera zijn, als baronnen der wapenindustrie, wat minder op zichtig. Maar in principe is alles het zelfde, Als het uur geslagen hoeft de Koning brengt ze krachtens het recht van rochade in den stryd opereert het zwaar-kaliber nie(. zacht zinnig : recht-op-den-man-af, of haakser-op. met de kracht van een stoomwals en de hartsloosheid van een mitrailleur. De massa vraagt om een maaier,.... Kunnen we dan beginnen? Mijn vriend, gij zijt een slecht psycholoog. Wat zou het leven zijn zonder de vrouw? Noem haar sloerie, schat, serpent of engel, maar erken dat zij in het zondige leven van baron tot pion onmisbaar is. In valschen deemoed spiegelt zij zich in haar bewegingen aan den Koning, maar terwijl deze zich alle richtingen voorbehoudt, zijn haar alle richtingen welkom om zich in versneld tempo uit te leven. Zij ver blindt de massa, spint intriges fijner dan diplomaten, lacht om de dolheid der ruiterscharen en brengt barsche bullebakken tot stamelen. Zij Is de wreede schoonheid van de Zege en de tragische onschuld in het ,,mat" des gemaals. Zij is altijd de Dame", aan wie de eer toekomt, of het respect verschuldigd blijft. Wij zien haar als een VRAAGT VO OR UW WON l N6INRICHTING ADVIES PN CATALOGUS AAN L.OV. TE OO&TERBEEK OF HAAR FILIALEN meubelen Tauchnitz opgehouden te bestaan Het' Tanclinits-Verlii'j heeft zijn uiiyaven gestaakt. Wat den oorloy, de revolutie, de inflatie doorleefde, is door het Derde Rijk vermoord. Het Derde Rijk heeft veel vermoord, nietwiclicn eti din-jcn, daarentegen talrijke larven en ican'jedrochten tot akelig en spookachtig leven gebracht. Al het lerende, bloeiende, inderdaad .,ciilfureclc", dat inhctoude Duitschland bestond, is langzamerhand verdtcencn. Niet altijd werd het dadelijk door het buitenland opgemerkt, doch de Ta-uchnitz-dceltjes warenons allen lief en vertrouwd. Sedert Jiernard Taiichnits zijn uitgeverij oprichtte om ook de ,,minder bedeelden", die de exdmief hooge prijzen der Engelsche uitgaven niet betalen kónden, van den Engelschen geest te doen genieten, zijn er vete geslachten ge gaan. De Tauchnitz" was zooiets als een internationale instelling ge worden. Die handige boekjes, met hun eenvoudige n en duidelijken om slag, vond men tenminste in elk Hollandsch huis, icaar Engelsch ge lezen werd. Men rekende erop, zoodra weer een bespottelijk dure uitgaaf in Engeland gesignaleerd werd. Het komt natuurlijk in de Tauchnitz", zei men dan. En het kwam er in zonder mnnkeeren, met weinig uiter lijke praat, maar leesbaar en goed koop. Zoo heeft deze vernuftige onder neming, die aan het Engelsch, con servatisme tegemtet kwam, jaren en jaren het eigen belang en de versprcidng van den geest gediend, en van der jeugd af wisten wij niet beter of het hoorde zoo. Blijkbaar schijnt dat niet zoo te behoor e n.... in een Derde Rijk dat gaarne den geest offert aan de materie". En welke materie! Maar van den Engelschen geest zullen wij nu niet meer veel te zien krijgen, tenzij een gelukkiger land Tauchnitz' werk overneemt. F..C. PAO. 9 DE GROENE Ho. 1993 vlammend ideaal en ondergaan de mar teling van haar bekoring in vreugde van gewilde smart.... Kil zou u het aiuie>rs wense-hen:" Nu hebt ge den diepeivn zin van het schaakspel gevat en nu kunt ge trachten (e spelen, el. w. z.: verlowlien uw kleinzie>lig ..ik" in zijn primitieven hartstocht en rodelooze sympathieën: treedt, buiten dat banale ..ik" van den eersten .den besten pion. om door te dringen in het gevoelsleven van de levende materie. die aan u, als schaakspeler, wordt toevertrouwd. liet is thans Uw plicht de veelheid van tegenstrijdige karak ters, aspiraties en listen in een harmo nische eenheid op te voeren, dat het stempel zal dragen van een höger ? .,ik". En aan de edelste gedachtenschepping, van u en uw tegenstan der, zal de zege zijn. Hoe doen meneer Euwe en meneer Aljechine dat? Door elkaar thans wijs te maken wat zij kwijt willen zijn. Het groote dxrel is sinds dit voorjaar in rollen gang. Euwe sloeg Aljechine in Zürich, maar om hem gerust te stellen bepaalde onze dokter zich in Moskou tot de zesde plaats. En ze spelen nu wederzijds varianten ? met zwakke steken, die over een jaar lokvinkjes blijken te zijn. Euwe moedigt Alje chine aan door óók eens een rondje weg te geven, en over Aljechine gaan verontrustende geruchten van een stil onthouderaschap, dat zijn fantasie tot smakelooze nuchterheid reduceert.. . . Ach, wat zou schaken vervelend zijn als het niets anders was, dan een kwestie van 32 stukken op 04 ruiten. PRESTO P. S. Het Rijksgironummer van het N. C. W. S. (Ned, Com. Wereld kampioenschap Schaken) is 205150. Toerisme Nieuwe faciliteiten bij de Ilaliaansche spoorwegen. Naar men ons uit Italiëmeldt, zul len daar binnenkort enkele wijzigingen in de spoorwegtarieven worden ge bracht. Het betreft hier in de eerste plaats de goedkoope retourbiljetten. welke met een reductie van ongeveer 20 % worden verstrekt voor trajecten van ten hoogste 100 K.M. Dit maxi mum wordt thans op 250 K.M. ge bracht. Voc rts wordt het minimum aantal personen, waaruit een reisgezel schap dient to bestaan, om recht te hebben op speciale reducties, terug gebracht tot 8, en wel niet dien ver stande, dat deze reductie voor een groep van 8?50 personen 30% be draagt, voor een groep van 51?100 personen 40 % en voor gezelschap pen van mér dan 100 personen 30%. Reizen van de Cie. des Mesttagericn Maritimes (Lange Houtstraat 5«, Den Haag): do 29-daagsche Oriëntreis, rnett bezoek o. a. aan Boven-E gypto, vertrek 10 Nov. a. s. de 20-daagsche Oriëntreis Kerst mis in Bethlehem" met eveneens bezoek aan Boven Egypte; vertrek 8 Deo. / de 32-daagsche reis naar het Oudo Egypte, vertrek 14 Deo. ' de zeer goedkoope 80-daagsche reis naar Indochine, vertrek 5 Deo. a.s. l GRAJO GRAFISCHE TEHTOONSTELLINC INTERNATIONAAL Ie Prijs Jac/Nuiver DE GRAFISCHE w i* tentoonstelling Otto van Tussenbroek Het aanplakbiljet Vanwege de Federatie der Werkgeversorgani saties in het Boekdrukkersbedrijf is eenigen tijd geleden een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerp van een aanplakbiljet, bestemd tot bekend making der grafische tentoonstelling, die thans te Utrecht wordt gehouden. Zooals het gewoonlijk gaa.t (en vooral in dezen crisistijd waarin talrijke teekenaren op decoratief gebied zonder opdracht zijn) was het aantal inzendingen overstelpend groot (161 stuks), doch na herhaalde schifting is men tot het resultaat gekomen dat aan het ontwerp onder motto: Doelmatigheid" de eerste prijs zou worden toegekend. De vervaar diger daarvan bleek Juc. Xuiver te zijn. Ongetwijfeld heeft het feit dat op deze teekeuinji' de naam der betreffende tentoonstelling het dui delijkst opvalt, den doorslag gegeven bij het nemen der beslissing en men kan daarbij onmiddellijk bemerken dat de Jury in hoofdzaak uit leden be stond die bovenal in de typografie thuis zijn. Het gebruik maken van een knalrood vierkant stuk waarop in schematisch lijnenspel en schuine op stelling gedeeltelijk een gegoten letter te zien is. doet dit biljet stellig opvallend zijn bij een uiterste beperking aan uitdrukkingsmiddelen, doch een andere vraag, welke naar het mij toeschijnt ont kennend moet worden beantwoord, is wel deze: of het groote publiek den drukletter (staafvorm niet kerf) zal herkennen. Als er van technische beheersching gerept wordt, dan komt aan de teekening van .. J. Van Wees alle hulde toe. Zelden heb ik een zóó kranig beheerscht werkstuk onder oogen gelvad. De Jury schijnt ernstig overwogen te hebben dit ontwerp met den eersten prijs te bekronen. Dat zij dit naliet valt stellig te betreuren ! ? is Koninkl, Bloemkweekerij,Jilhelmina, Charles van Ginneken & Zoon, Zundert, H.B. Het van ouds gunstig bakende adres voor Dennen, ter betaossching(uitsluitendinheemsch zaad) Exotische Dennen-en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, doornen en Heest, e r1 s. Catalogi op aanvraag gratis, en franco. Tal. interc. Ho. l Telegram-Adres: Wilhelmina, Zundert Ik Het Nederlandsche spoorboekje Ik ben kooper van het Nederlandsche spoor boekje; en wel van de groote uitgave, die van 50 cent, -waarop te lezen staat, dat het do officieele dienstregeling is der Nederlanden hè^Spoorwegen. bevattende de voornaamste buitenlandsc.lu.' verbin dingen. Is deze listige wijze, waai op de titel geredigeerd is, misschien pen uitvlucht om een verwijt van onvolledigheid te ontgaan? De onvolledigheid van het officieele spoorboekje is n.l. in het oog vallend. en voor een goed Nederlander hoogst ergerlijk. Verbindingen met Zeeuwsen-Vlaanderen, dat blijk baar tot het buitenland behoort, zijn er niet in aan gegeven. De spoorwegverbindingen in Zeeuwsch Vlaanderen staan er wel in, maar de pont-en-bus connectie, die de verbinding met het Nederland sche spoorwegsysteem onderhoudt, ontbreekt. Men werpe mij niet tegen dat men dat in de omnibusgids kan vinden. Want primo, de bus-verbin ding over den afsluitdijk staat er wel in, en secundo, een officieel" spoorboekje behoort de verbinding tusschen alle plaatsen van belang, die een,spoor wegstation hebben, ook aan te geven. 9*Mt, Om op de dienstregeling van den bus over den afsluitdijk terug te komen: dat is een A.T.O.-dienst. Dus, zakelijk, de NederlandschöSpoorwegen. Dat kan ik begrijpen, maar dan boort er bij te staan dat diensten van andere ondernemingen niet wor den vermeld. De huichelachtige opmerking ad vertentie", die dezen dienst echter siert, maakt de zaak maar des te erger. Zie blauwe gids, pagina 342, onder tabel 70. *, * Nu nog iets: ik heb een spoorwegverbinding ont dekt, niet onderbroken door die gemeene bussen of stoombooten, die in de heele dienstregeling niet ' voorkomt. In het Belgische spoorboekje zag ik een vérbinding Maastrüht-Lanaeken-Hasselt en ver der naar Brussel. Er rijdt zelfs een directe trein naar laatstgenoemd dorp, dat natuurlijk voor ons van geen enkel belang is.... volgens de Nederlandsche Spoorwegen. Vlaamsche uitgave, blad zijde 22, tabel 20. Eerst dacht ik, dat óns dat niets aanging en dat dit een trein was die van de grens vertrok, daar ergens in de buurt. Maar, neen, er staat uitdrukkelijk: Maast richt-Wijk, en een Nederlandsch baanvak van O K.M. Zou het niet aardig zijn, indien De Groene nu eens een prijsraadsel uitschreef, hoeveel fouten en omissies er staan in het spoorboekje? Het groote publiek zou u er een dienst mee bewijzen. En niet het minst de verwaarloosde Zuid-Nederlanders, die met afgunst behoorlijk verwarn:de treinen.. in Belgiëzien rijden. Bergen op Koorn, 9 OctVADERLANDER Dr. Perdeck en Lady Chatterley's Lover Naar aanleiding van het strenge oordeel van Dr. Perdeck, die zijn opponenten beschuldigt van ' speculatie op de onwetendheid van de lezers, ver oorloof ik mij op ecnigfe onjuistheden in zijn eigen betoog in de Clroéne" van O October te wijzen. In 11.27 verscheen bij Covici Fricde (N.Y.) van de hand van Paul Joidan Smith: ,.A key to the Ulysses of, James Joyce". Dit commentaar werd in 1030 gevolgd door: James Joyce's Ulysses", hetwelk door Stuarcl Gilbert werd geschreven onder supervisie van Joyce zelf (uitgave Knopf). Toen tenslotte in November van het vorige jaar Federal Judge John Munro Woolsey uit Boston beeliete dat Ulysses niet,als een pornographisch werk beschouwd kon worden, verscheen kort daarop het boek zelf in officieele Amerikaansthe editie bij liandom House. De. gemiddelde Ameri kaan heeft dus zeker voldoende gelegenheid gehad om zich van den inhoud van het boek op de hoogte te stellen. , Hierbij komt dan nog dat, dank zij de reclame veroorzaakt door het vertod, zoowel Lady ( hatterley's Lover als Ulysses in Amerika al sedert ge ruime n tijd op groote schaal verkoc ht werden evenals dit trouwens hier ook in Holland het geval is geweest met verboden boeken (Barbusse). De verbreiding van deze z.g. bootleggers-editions" is enorm geweest en beide boeken' hebben bij den gemiddelden Amerikaan dan ook zeker minstens een even groote bekendheid als bij den gemiddel den Europeaan. Mr. CJ. VAN HALL. PAO. 7 DE GROENE Ko. 2993 GRAFISCHE TENTOONSTEL!.! JAARBEURSGEBOUW Troostprijs Van Wees Het ontwerp dat eerder in aanmerking kwam om als eerste prijs te worden gekozen Concertgebouw Serge Prokofieff, Kuit Weill Kiu-t Weill is ten onzent geen onbekende. Wij kennen zijn ' muziek voor de Dreigroschen Oper en voor de Jasager. d^e hier beiden zijn opge voerd. Muziek, waarmee hij bewees een ..melodist" tézijn. een componist van het eenvoudige en zingbare lied. ..melodist" in de Mozartiaausche zin (Weill bewondert Mozart bovenmate en stelt hem steeds tot voorbeeld; de absolute musicus, die in de opera geen andere is dan in de symphonie <-n het strijkkwartet). Donderdagavond introduceerde Bruno Walt er op het abonm-mentsconcert in het Concertgebouw nu een Syrnphonisch Phantasie van hem. een stuk ..absolute muziek" in de bovengenoemde zin. Het werk is eenvoudig genoeg geconcipieerd en houdt zich. belialve het middendeel, vrijwel aan de klassieke vormen: een eerste satz. in sonate vorm, een Largo, en een Rondo. De overeenvoiieiige. thematiek zoowel als de bewerking van het eerste en laatste deel boeien echten' niet genoeg um de lengte .ervan niet opvallend te maken: het klonk nu wat dun, wat leeg. wat' onbelang rijk van vinding ook en daardoor langdradig., Tusschen deze twee deelen staat het Largo, dat een Cortego weergeeft, een langzame pompeuze marsch met prachtige momenten, vooral in het begin.' Voor mijn gevoel valt dit ve'elal interes sante stuk uit het kader van het geheel: men dacht aan de ..Bühne" achter deze ..absolute" muziek en zoo dacht ook de dirigent Walter, die het stuk treffend op zijn door dringende n vaak grandioze effecten dramatisch dirigeerde, maar daardoor mede voelbaar maakte, waar het thuis hoorde. Weill hoeft met deze Symphonisehe Pliantasie inderdaad niet een van zijn geslaagdste werken geschreven. Beter beviel ons de hernieuwde kennismaking met Prokofieff's 3e pianoconcert, waarin de com ponist zelf de solist was, in een pianopartij'die zich symphonisch zeer nauw aansluit bij het geheel van het werk, zoodat zij oc;k meer begeleiding dan solo is. Maar in het geheel is de pianopartij, prachtig opgenomen, rijk aan klanksehakeering, brillant ,ook. steeds boeiend. Vooral het 2e deel, de Variaties, op een curieus thema, het beste deel uit het concert, heeft een. zeer eigen sfeer. Hoewel ook dit werk van Prokofieff ..melodisch'^ is, voelt 'men hier een meesterhand in het uit werken der invallen en een veel betere verdeeling der verhoudingen clan bij Weill het geval is. OON.*TJ\NT VAN WKSSEM 'i' TT:.