'-??-j-p- ? l , -i ,»^V . ' ', ? PATRICIËRSHUIZEN TE ROME Vorstelijke praal en pracht in Romeinsche behuizingen VAN BURCHT NAAR PALAZZO ROME'S historie léft voor ieder, die de Eeuwige Stad heef 11 eeren ken nen: immers bij eiken stap ziet men sporen van het glorierijk verleden. Van de Oudheid spreken de grootsehe resten van fora. theaters, tempels, van het \Toege Christendom de wijdsche basi lieken, van de Middeleeuwen tal \&i\ bescheiden, half verscholen kerkjes, van den bloeitijd Renaissance e n Barok de als feestzalen zoo rijk versierde kerken eii voor»! ook de, statige palazzi. . Hoewel het Italiaansche woord ..pa lazzo" kan slaan op rik groot stadsge bouw, zoowel paleis als ministerie, wo ningencomplex als groote bank, zijn de Romeinsche palazzi bij uitnemendheid toch de ,.heereiihuizen" van den Romein se hen adel, wiens wel en wee de eeuwen door zoo nauw verbonden is geweest met dat van K ome zelve. .Slechts enkele ge slachten zijn van oudsher hier gevestigd, de meeste zijn pas in de 15de of KJde eeuw gekomen uit Florence, Siena. Bologna. als n van hen den kardinaalshofd had verworven of tot den pauselijken troon geroepen was. De nieuwbe noemde kardinaal of paus werd steevast vergezeld door een schare van ooms, broers en neven, op macht en aanzien en vette baantjes belust. En als zich een maal de gehet-ie familie in de scliaduw van hét Vaticaan genesteld had. dan verrees weldra als fiere getuigenis van haar macht een trotsch palazzo. De Verietiaan Pietro Barbo. in het midden der 15de eeuw tot kardinaal benoemd, gaf het voorbeeld met den bouw van het nog Middeleemvsch-grimmige Palazzo di Venezia. waar thans ?Mussolini zetelt; anderen volgden. En langzaam aan verlieten ook de Colonna's, de Orsini's en de andere pud-Homeinsche geslachten, die gedurende de heele Mid deleeuwen elkander en den Paus en ieder een bevochten hadden, hun burchten en verschansingen déantieke monumen ten leenden zich hiertoe opperbest voor een geritfiijker en moderne woning. ?» ?*? * Onmetelijk groot zijn voor Hollamlsche begrippen deze p&lazzi. Om een Boven: Ook het Palazzo Colonna met zijn <euwenoude tradities kan den modernen tijd niet buiten zijne muren houden! In zijn bijge bouwen hebben kleine winkels zich genesteld. Ondtr: De portier van het Palazzo Colonne, die al 40 jaar met trots de livrei der Colonna's draagt en de velen, die daarheen hun schreden richten, wegwijs maakt. enkel voorbeeld maar te noemen, in het Palazzo Barberini. gedeeltelijk door de familie zelve nog bewoond, zijn thans ondergebracht de Hpaansche ambassade. liet grootste bioscooptheater van de heele stad, een rij van winkels, een aantal ruime flats en. tot voor korten tijd, een schilderijenmuseum bovendien. Immers liet palazzo is niet bedoeld voor n ge/Ju maar voor een heel geslacht. Niet alleen de talrijke familieleden zelve, ook d« gansche hof staat, waartoe een Homeiusche adeJsfamilic zich verplicht gevoelde. kreeg hier onderdak. Daar was allereerst het uitgebreide personeel, daar was d< hofpoëet, die alle blijde en droeve ge beurtenissen moest bezingc n. Daar waren de geleerden, die hun werken opdroegen aan hun beschermheer tot meerderen roem van hem en zijn geslacht en tevens dr rijk voorziene bibliotheek inrichtten eii catalogiseerden, de kunstenaars, die het palazzo decoreerden, voor hun maecenaten schilderden, beeldhouwden en bouw werken ontwierpen en. hun kunstcollecti» beheerden. Daar waren ten slotte allei: die van de beroemde Romeinsche gast vrijheid gebruik wisten t.' maken. FAMILIETRADITIE Over hen allen regeerde met straf f» hand het hoofd van het geslacht, die het familiebezit beheert, d'? huwelijken be disselt, de gecompliceerde erfeniskwesties regelt, jongere zoons afstaat aan ver wante families, die dreigen uit te sterven. kortom zich in dienst stelt van de in standhouding van zijn geslacht. Zorg vuldig worden ook nu nog de familie tradities hooggehouden. Zoo hebben en kele uitverkorenen het recht den Paus bij zich te ontvangen en al is daar de laatste 70 jaar geen sprake van geweest - al kan de Paus de allerlaatste jaren weer het Vaticaan verlaten de ont vangzaal wordt gereed gehouden, de pauselijke troon staat .echter omgekeerd tegen den wand. Zoo opent wéns per jaar Don Fabrizio, het hoofd van het geslacht d"r Massimi, die beweren lijnrecht van Fabius Maximus ('unctator af te stam De Predikant* ACHTTIEN Ned. Herv. pre*~JL dikanien en n Doopsge zinde dito hebben zich aan Over heid en Volk van Nederland" ge wend ter verdediging van Recht en Waarheid", die blijkbaar in het gedrang zijn gekomen". En zij releveer en eenige concrete pun ten" uit dit gedrang", o.a. de verlaging van den werkloozensteun en de cumulatie van tractementen en pensioenen. Zij ach ten, dat een levenssteun, die de menschen niet leven laat, erger is dan geen steun, waardoor de toestand duidelijk bloot kcmt, en het is hun gebleken, hoe grievend het is voor de minbedeelden" te zien, dat de Staat aan sommigen rijkelijk geeft, wat hij hun ont houdt. En nu manen en waar schuwen zij Overheid en Volk". Dat is beminnelijk en het is zelfs ontroerend te zien, hoe die en - bewezen is in elk geval dat n .-r in 999 in een Romeinsche kerk ^graven werd ? de deuren van zijn ilei.'- en zyn huiskapel voor het Romein[ii> volk op den datum dat de familiet e San Filippo Neri 21/2 eeuw geleden tn jeugdigen zoon van een. vroegeren brizio van den dood herrijzen deed. U» i reusachtige, palazzo, dat achter n v el indrukwekkende maar toch meest uit erst sobere facade zoo tal van ruime nu* nplaatsen, monumentale trappen, iK-he ontvangzalen, ruime woonverk'~en bergt en bovendien een kapel. u itibliotheekzaal, een Galleria voor de in t collectie en wat dies meer zij, biedt ht T nog niet genoeg. Want buitendien eti> de familie minstens nog haar villa jbi rbana en haar villa rustica. De «t te is haar landgoed waaruit zij haar k insten trekt, de eerste is een buitetis of liever lusthof aan den rand der ad thans meestal ingebouwd. De Villa or-hese, nu stadspark geworden, do ill. Torlonia, waar Mussolini en zijn e/.i i gevestigd zijn, zijn de bekendste H>t -teelden. Intiemer, eenvoudiger is t-i het leven; het huis is bijzaak bij het hi lerende park, de eigenlijke villa naar «l lansch begrip, met zijn pijnboomen. i .. vpressen. zijn klaterende fonteinen i \ .-muftigen aanleg. VERGANE GLORIE helaas, veel van de oude glorie is ver in: en. De veranderingen in de maath-'ppij hebben ook de positie en de n:-1 ie van den adel aangetast. De eens ii'.etelijke kapitalen zijn geslonken, de si m geenszins naar verhouding afgenou-?:. de eerebaantjes brengen niet meer vroeger op. Al vergulden ook hier en Amerikaansche dollars eenoudbla;;. het oude leven is niet vol te houden. villa's zijn grootendeels verkocht, de al. ,'.zi geheel of gedeeltelijk verhuurd. '.et laatst der vorige eeuw werden de r .diese's zelfs getroffen; hun villa werd «tadspark, hun collectie ging over in itsbe/.it, hun palazzo moest grootenU verhuurd. De beroemde bibliotheek nverklaring ^ninees, zij het ook schuchter 3 ?ngszins de zijde des volks kicn in het vaag besef , dat de nood ? r Armen hun, vanwege Christus, c/t misschien ook eenigszins 'ingaat. Maar het is wat vreemd, dat < ie Godgewijde Heeren eigenlijk u eerst op het idee gekomen zijn meenen, dat nu eerst Recht «w Waarheid in 't gedrang zijn gekomen." Zouden zij nooit bemerkt hebl en, dat die twee altijd min of neer (meestal meer) in 't gebrang" zaten f1 Waar nebben zij Jan hun oogen gehad en waarDoor hebben zij dan de geschiede nis bestudeerd ? Ik mag wel zeg$en> dat hun Verklaring" een Keven, mqar ook eenigszins onnoozelen indruk maakt. En zij gelooven misschien zelfs dat 't ook nog helpen zal ! ? F.C. TOEGEPASTE KUNST 3 Tapijt-Tentoonstelling Metz & Co. Amsterdam OP deze tentoonstelling wordt een klein aantal fraaie tapijten uitge stald, deels op den donkeren parketvloer gelegd, deels tegen den (voor deze tapijten stellig «l te fel) witten wand gehangen, vervaardigd naar ontwerpen van een vijftal binnenhuiskunstenaren: II. A. van Anrooy, B. van der Leek, Dj Bourgeois, J. Burkhalter en L. O. van der Vlugt. Het werk van. drie dezer ontwerpers is in nzelfde vertrek bijeengevoegd het geen meer zijn oorzaak vond in het feit dat daarin dezelfde kleursamensti'1'ing gebezigd werd, drie tinten lichter tot donkerbruin en naturel, dan wel dat er eenzelfde decoratief streven in tot uiting komt. Het tegendeel is eerder waar want elk der drie binnenhuiskunstenaren volgdo een verschillend beginsel. (3 Van der Vlugt hield zich aan een zuiver geometrische verdeeling van het vlak, met blokken en strepen, wél-overwogen en evenwichtig. Btirkhalter zocht het meer .'.n het abstracte, terwijl van Anrooy in zijn tapijt de Vogels" en ,.de Visschon'' (meer naar het wand- dan naar, het vloerkleed neigende !) een decoratief gegeven verwerkt. ? O. v. T. der C'higi's met haar keur van zeldzame werken is thans in het Vaticaan. De sehilderijeiicollectie der Barberiai's ia eenige maanden geleden uit elkaar ge vallen, het palazzo zal vermoedelijk over gaan in staatsbezit. De uitzonderingen zijn schaarsch; tot dezulken behooren o.a. de. Bunccompagni-Ludovici's wier. hoofd Don Francesco sinds enkele jaren den belangrijken post van gouverneur van Rome bekleedt, .lie o.a. betrekkelijk korten tijd geleden hun park als bouw terrein wisten te verkoopen. Kn bewoont de familie nog het 'voorvaderlijk paleis, menigmaal is zij dan verdrongen naar een bescheiden hoekje, terwijl andereu de eerezalen betrekken. Maar desondanks neemt de oude adel in het Romeinsche leven nog een heel speciale positie in. De ..principe romano'' op en top aristocraat en toch zoo demo cratisch in den omgang, grand seigneur en tegen allen even hoffelijk, hij is bij iederen Romein van hoog tot laag. van rood tot zwart, in tel. En.de palazzi. hoe ook van binnen verbrokkeld en verdeeld. blijven de namen dragen en den roem ver kondigen van de oude geslachten, wier historie tevens de geschiedenis van Rome is. Dr. A. N. ZAD.OKSJÜSEPHUS JITTA Boven: Drie generaties der gravinnen Taverne in haar salon tot de inrichting waarvan vele geslachten met min of meer succes hebben bijgedragen; een ? glimp/e. vqn' de balzaal op den achtergrond. Het Palazzo Taverna is ge legen in het hartje van het oude Rome op de historische p/ek, waar eens, in de Middeleeuwen, de onneembare veste der Orsini's stond. Onder: De rijkversierde feestzaal in het Palazzo Colonna, waar de familie nog eenige malen per jaar haar vermaarde ontvangsten houdt. De kunstcof/ect/e, die hier en in de aangren zende zalen is opgesteld, is een van Rome's bezienswaardigheden. ? 'PAG'.' 10 DE GROENE No 2994 PAG. II DE GROENE No. 2954