' I Schilderkunst KUNST IN NOOD WANNEKK ge in polit icis oonige inaelit wilt bezitten en wanneer ge daar de uit die macht voortkomende voordeelen wilt ge nieten, moei ge (behalve wanneer ge een noodiy genie zijt?) steunen op een grooto groep met u in naam of metterdaad eensgesünden. Dat kan tegenwoordig zeker niet anders; ook alle onheilen van het democratisch stelsel komen daarvandaan. Wanneer dus de kunstenaars, de van nature hard nekkige individualisten (wat anders men ook u tracht wijs te maken !) eenigen invloed willen verwerven in polit icis en in alles wat daaruit voortvloeit, zullen zij zich moeten vereenigen ter verdediging van do kunstuiting bovenal; zij zullen do anderen moeten overtuigen van de macht hunner stemmen, of zij zullen zich alles moeten blij ven getroosten, wat zij zich tot nu toe getroosten. Er is geen andere keus. Aan welke zij ik in deze sta, is u misschien duidelijk sinds lang, en ik zal u 't niet herhalen.... Maar zeker blijft.dat wel-vereenigd zij honderdmaal meer steun vAillen ontvangen dan thans, al zal die steun, steeds opnieuw (!) altijd nog gering zijn tegenover dien tier aardappelboeren .. .. Vereenigd zullen de kunstenaars ten minste aan het Departement, dat hun belangen moet be hartigen, bewij/.on kunnen, dat hen te helpen, materieel,, in dezen tijd noodiger is (ian ons op te schepen niet een niet-logische nieuwe spelling.. .. Is de Voreeniging ..Kunst in Nood" zulke vereeniging. of maakt zij. dut het departement en de minister, die daarbij hoort, het'Verkeerde!ijk (!) gemakkelijker krijgt, en zich nog eer. met eenigo ?woorden (in de nieuwe spelling) daarvan afmaakt? Deze quaestie is er eone voor een ander artikel. In allen gevalle kan gezegd worden, wat er verder ook tegen zij, dat ..Kunst in Nood" tenminste eenigszins hielp, en dat. wanneer ge als ik. de leiding van deze Vereeniging of deze actie niet tot de meest competente rekent (er zijn kunst-vreemden bij !) ge toch moet /eggen, dat zij iets deed. waar zij, die hier moesten optreden, zoo goed als niets deden, en gemakzuchtig overlieten aan goed-ge zinde philanthropie. waartoe- hun eigen positie hen verplichtte. Het spreekt van zelf. dat ik geen cr'itiek geven zal van deze tentoonstelling in h<-t Paleis te Amsterdam. Feitelijk is zulke tentoonstelling van weldatli/heidswoge. en niet gaaino zou ik do Weldadigheid, eenmaal op weg. in haren gang belemmeren, liet waren niet alleen onjuist, het ware niet menschelijk. Ik hoop van harte, dat.de tentoonstelling een succes zal zijn in financieelen zin; anders is hare bedoeling toch niet en niets anders kan zij feitelijk bereiken. Zij kan natuurlijk niet helpen tut het scheppen lier kunstwerken (deez functie is buiten haar beheer) maar zij kan iets doen en dat is: zij kan belemmeringen daartegen opheffen. Waar anderen dat te weinig doen, is d.at reeds niet weinig, maar eer en reeds veel. J. J. Aarts. In memoriam DIT is slechts oen portret-uit-herinnering van den professor in het etsen, enz., die aan de \msterdamsche Akademie Dupont indertijd opvolgde. Het kan, als al zulke portretten, niet anders dan onvolledig zijn, maar het ? behoeft daarom niet, zooals sommigen mochten meenen. oppervlakkig te wezen. Wat de herinnering dan bewaarde yan dezen mensch is, dat zij een gestalte zedig ziet gaan langs de Hoagsche straten en dat het getijde van den schemer natuurlijk-verbonden lijkt met deze gestalte.Aarts was niet groot, en hij was eer mager; hij had zeker niet het eclatante of het eindeloos.verzönkene, wat een geniale in het openbaar dik wijls vertoont; hij had zeker echter dat verlatene. wat zij hebben, die zich in de eenzaamheid van hun werk getroost gevoelen en die slechts in den KUNSTZAAL VAN LIER ROKIN AMSTERDAM DOORLOOPEND TE NTOONGESTE LD KUNSTWERKEN VAN JONDE HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS kleinen kring van hun zeer goed bekenden meer warmte uitstralen, uitzenden, niet alleen als ge van hen verwacht, maar die daarin driftiger en schijnbaar meer belangrijken overtreffen. De eenzaamheid, liet stil-xijn van Aarts was geen armoede in geestelijken zin; het past bij hen. die hun gevoelens langzaam stoven en niet eerder van zich laten. Hij behoorde tot hen. die zeker tijdens hun leven meer en meer schuil gaan. zelfs als zij ?een openbaar ambt bokloeden. maar hij behoort ook tot hen, die gedeeltelijk maar gekend, in het gevoel een warmte van waardeering 'doen blijven. omdat zij meer bezitten dan zij Vertooiien. en zedig bezitten, wat een innerlijk leven in hen zich deed ophoopeii. Tentoonstellingen Theo Ortmann bij Van Lier, Amsterdam GE vindt in het Werk van Ortmann oen geaard heid, die ge ook veel aantreft of zuiverder aan trof in Duitsch werk. tcekenwerk. dat als illustratie dienst deed. Het werk van Ortmann in 't algemeen is zoodanig illustratief", dat een tmderschrift na tuurlijk zou lijken. Het werk is eveneens on dat kan niet verwonderen oiot isch-wrang.zoowel in hot koirische als in hettragisch-naturalistische. Het k< unischo is niet een vroolijkheid des harten, maar het is boter te definieereii als satyrisch en hoonend, ofschoon het daarin niet do onverbiddelijkheid van Gross vertoont. Het is satyrisch en hoonend in een teekening als de begrafenis, waar de zoo geheeten doode welgemoed, levend en rechtop in een kist zit en waar iemand, die bij do deur staat. tegelijk m< t zijn hoed zijn hoofd afneemt. Dez ? teekening heeft komische kracht, die door do onver wachtheid der dingen ontstaat. Z5j.de teekening. behoort, tot de lichte" teokening; tot tie ..donkere" toekeningon, donker van kleur, behooron de moord: een doodslag (een doode. clie uit oen raam wordt gesmeten door twee vrouwen en die met een steen aan de voeten bezwaard, nog boven het water zweeft). In deze donkere teekóningen vindt ge den tragisch-naturialistischen Ortmann; ge vindt daar in het algemeen den belangrijksten Ortmann. PhASSCITAKHT NIEUWE UITGAVEN Groot-Xcderland. Goud. de Crisis, brochure van de N. V. Sumatra's-G oudmij n. Ilaagsch" Drukkerij en Uitgeversmaatschappij. Schrijf Uw Nederltinds zonder foitten. Spelling 1034.' («ehandhoafde'en. nieuwe regels benevens de werkwoords-vormen met voorbeelden, toege licht door M. F. J. Wolters, H. ten Brink N.V., Arnhem. Geert Groote, zijn leeringen voor vroeger en nu, door Mr. M. L. Stibbe. G. Niessén. Delft.'Vrije Opvoedkunstserie, No. 2. HOLLANDSCHE WOLLEN UEKENS I5OX200AVTE 4.90 L XNDEH ZOMEN PAG. 6 DE GROENE No. 2995 GEVOELIGHEIK^G . ? * ? ./, vj Al ber ACHT De triomftocht van . r man j. C. Soewarno-v. d. Kaaden: De oogen van Koosje Radena 1)1 NIKTWAAK- Dat is vrij onhandig, dat schrikt af. zoo'n al te snoezige titel als ..De oogen van Koosje Radena". Vooral zoolang je nog niet Weet wie die Koosje is ik dacht er op de voorhand het ergste van on waarom juist haar Oogen de wereld weer in beroering brengen moesten. En nu het per slot toch meegevallen is, blijkt het jammer dat de titel zoo onhandig gekozen werd; het boek classeert daardoor zichzelf verkeerd», het mag gerust een forsehore naam dragon. Temeer omdat Roosje Kadena daarin maar een zeer passieve rol speelt, van haar kinderlijke bele vingen zoo goed als niets verteld wordt, en alV aandacht daarentegen gericht is op de innerlij^ evolutie van een paar ongewone menschen. ?/ De hoofdpersoon, een ongeveer zestigjarig p ft fessor in de medicijnen, leert door een medisch r meiischelijk «volkomen onbelangrijk geval de w 0 humaniteit kennen, die hem noopt zijn gein j" leven to herzien. Dit heeft hij te danken aan paar kinderoogen welke hem door een toeval komen herinneren aari die van een geliefde, tiouweloos verlaten terwille \\.n. e-n schitterende carrière. Een puur-toevallige gelijkei U zou reeds alk-s voldoende gemotiveerd hebben. J )<? schrijfster heeft de associatie-dwang echter aan gedikt, door van Roosje de kleindochter der n gere geliefde te maken: een zwakheid.... Ali- >< 7.0 het regeneratie-vermogen van de gevoelen wantrouwde. Een speldeknop kan bij wijze v.tii spreken voldoende zijn om dergelijke process 'ii in te zetten. Wat dan verder met den professor} «?? beurt, heeft, oen bijna wetmatig verloop. En in lt beschrijving daarvan, minutieus, met zin V( ir humor on zin voor milieu-invloeden, toont zich lc scluijfstoi van haar sterkste kant. Ze is vóór al; > zér gewetensvol in de bewerking van haar st»?': haar schrijven is kennelijk het resultaat van v< voorarbeid aan observatie on oriëntatie. Dit het ft .,i genart.,' SPRINGEN , voor op veruit de meeste van. onze damosnieiirs, die niet zwaarwichtige litteraire pretenties ? U-grepen. Ook de nevenpersonen, die vooral satyrisch be,:i>.deld zijn teneinde de ernst van het hoofdgebeu?ii des te'sterker te doen blijken, zijn goed gekaktoHseerd en levend in hun kleir.o menschelijkeid. De eenige figuur bij wie dit niet het geval is - 's professors zwijgzame, zichzelf totaal wegcijfe rde secretaresse, : toont duidelijk waar de grens iopt van het psychologisch uitbeeldingsvermogen un mevrouw Soewarno-v. d. Kaaden. Zij heeft iet meer weten aan te toonen, waarom het tóch ?el mogelijk is, dat een door mannen omfladderde mge vrouw zoo zelfverloren verliefd kan zijn op ?n grijsaard die haar meer dan hondsch behan gt. l leel het laatste hoofdstuk trouwens, is het ukste van het boek. De schrijfster heeft haar ifessoT tot het bittere einde van de dood willen .?ren. Daarin zijn haar krachten te kort geschoten, Opzettelijk leg ik de nadruk op de fouten van i t boek, om aan te toonen dat ze op oen apart ebied liggen j in de constructie van de groote inen, in de compositie; maar nimmer in het taihverk. Dit is steeds gevarieerd, soepel, in een soms te gemakkelijke stijl beschreven. In allerlei opzichten herinnert dit werk aan. Willy ('orsari's ,,De man zonder uniform", een ernstiger en dieper op de problemen ingaand boek. dal ech ter n voordeel mist. waarvan ,. Hoos je Hadena" ruimschoots profiteert; dat is: humor, echt Hollundsche, maar in Hollands literatuur toch zoo zeldzame humor. Niet het debiteeren van opge spaarde grapjes en anecdoten, maar het tfliinhifhcnd bekijken van de nienschelijke zwakheden: h«-t liefdevol zien van onze kleinste kanten, als <le ? ?lontbeerlijko. scènerie van het eeno groote treur. /el dat ..leven" heet. Zulk glimlachend spreken boeit altijd. 1) ntytirr Van Dinhi>ei'k. linsxtnn l'>}l. Wij gelooven weer in den oofevaar! BOONEN DE parlementaire practijk en het spraak briiik hebben ons reeds geleerd wat l beteekent wanneer een Boon of meerd- n boonejn deelnemen aan het actieve leven. ff$meenlijk is deze les samen.te vatten in l- -t axioma dat een boon alles begrijpt terwijl wij vele gevallen boonen genoemd willen word i wanneer wij er iets van snappen. Dubbel urgent is dit vraagstuk geworden d< >' de intrede der Mexicoansche springende en d» sendc boonen in ons leven. Zv» worden als speelgoed voor jong en o< geïmporteerd en kort na den Verkoop kwam< n openbare stemmen die dit spel in strijd verklapden met de begrippen van goede eer, fatsoen n barmhartigheid die wij aan de dierenwereld v< schuldigd zijn. In deze boonen immers leeft een soort lor die door zijn krampachtige bewegingen de spro >gen en danspassen van'het omhulsel tewee. brengt. Na drie of vier maanden ligt de boon stil te i gevolge van het overlijden van de daarin huizen* ie larve, die nooit een vlinder zal worden. Ziehier deze boonenkwestie in a nutshell. Ze geeft' echter aanleiding tot veel verd gaande vragen, zooals, in de eerste plaats, de vraag waarom die larve zoo beweegt dat de boon dansen en springen gaat. Mijn persoonlijke overtuiging is een troostrijke: namelijk dat de larve zich ligt te verkneukelt-n over het feit dat zij niets met deze ellendige wereld te maken heeft en dat geen lichtstraaltje tot haar veilig verblijf kan doordringen. De?< overtuiging wordt volkomen gedekt door er" ernstig onderhoud dat ik mocht voeren met ee« terzake gezaghebbende winkeljuffrouw met rijp* ervaring. Is het niet wreed, zoo y.eide ik. om die levende beesten als speelgoed te gebruiken .... r Neen, zejde de juffrouw met beslistheid en ik kan verklaren dat het niet alleen een cominor Een ernstig onderhoud met*een*gezaghebbende winkeljuffrouw cieel licht was dat haar blik zoo stralend en helder maakte. ? Neen .... We hebben hier in den winkel een proef genomen. We hebben zoo een boon open gesneden om de larvo te bevrijden. Maar wilt u [wel gelooven mijnheer, dat die larve niet wist ioe gauw zij er weer in zou komen ...'.? Ik geloofde haar. En volkomen. Als ik een boon was enJxiets van deze ellendige ireld begreep, en als men mij met geweld van en hamer uit mijn gelukzalig isolement wilde bevrijden, wanneer ik dan zag wolk milieu mij was toebedacht t n welke verhoudingen'or. tegenwoordig buiten boonenomhulsels bostonden, dan zou ook ik niet wet cm luie gauw ik me weer terug zou trokken. Hn dan zou ik. aldus teruggekeerd in mi.;ii i «i gen omgeving, weer door springen en dansen uitdrukking geven aan.mijn vreugde van de wereld verlost to zijn. Zij. die een barnihartigheidsactie in het belang der Mexicaansche boonen hebben opgezet. Ze-idéntificeeren zich op een kinderlijke wijze met een larve en stellen zich Voor hoe het zijn zou als, wij op onze beurt werden ingesloten in een reusachtig boon'vormig omhulsel, zonder licht uf voedsel of uitzicht. Hoe het zijn zou indien onze stuipachtige bewegingen in deze cel dit omhulsel . in beweging zouden brengen en doen rollen, dansen en springen over een roulette tableau. Aldus gezien zou men werkelijk van oen marteling kunnen spreken. w Maar het is <Iwaas zulk eon ego-centrischen kijk' op het leven te hebben. Desniettemin en om volkomen vrij uit te gaan hebben wij ons gewend tot de eer ig'e ons bekende boon die aan het publieke leven deelneemt, als lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal. Wat is uw mecning over de andere, springen de en dansende, boonen? vroegen we hem. Ik begrijp, zeide hij na eenig nadenken, dat ge u tot mij wendt met deze vraag. Kr is inderdaad een groote analogie tusschen deze springende en dansende boonen met ons politici. ,?- Ook wij. treden tot nut en vermaak van de massa op en bewegen ons daarbij op het politiek tableau vol hachelijke en spannende kansen voor onszelf en voor derden. Met de intrede van het nieuwe parlementaire seizoen mag daarop wel eens het, volle licht vallen. Wij allen zijn gehuld in de nauwe'begrenzing van onze politieke programma's, en zonder dit .omhulsel valt het ons bezwaarlijk ons te bewegen in het openbaar. Daarom bewegen we ons of het nu springend en dansend is dan wél door middel van kramp achtige en stuipachtige bewegingen in dit PAG. 7 DE GROENE No. 2995J programma-dekblad over het tableau en markeerett daarbij'de positie van ons als mandata rissen. De ei-ne wtiït «pp deze boe 'ii en de ander op gene. Zou men ons van het programma-omhulsel willen bevrijden dan zouden we niet weten hoe spoedig we or in moesten terugkeeren. Zoo is lu-t politieke leven nu eenmaal.. .. En.... voegde hij ei- dioi inerig aan toe.. , juist ik. als boni, knn hot 7.00 meevoelen met mijn Moxicaansohe ra'svei wanten.... dat het geen van ons in dit kille klimaat gegeven zal zijn te beantwoorden aan et-n hoogere bestemming, ?namelijk Mii'als bevrijde vlinder de zon tegemoet te stijgen .... Iedere larve d rot int daarvan .... en misschien ook wol iedere politicus. Maar hop ....?.... en waarcm .. .. ? Want de schitterendste politieke vlinders hebben in vergelijking'met. de 'eeuwigheid ee'n eendagsbestaan. ze voldoen aan de eischen van levensoverdracht tot een nieuwe generatie van.... larven die in het duister leven.... Met een snik si c eg de spreker de handen voor het gelaat en hulde zich in d'üisternis, gelijk de springboon en wellicht tot zelfvertroosting. tiOok wij treden tot nut en vermaak Yan de "".'. massa op" \