Historisch Archief 1877-1940
In bijna drie etmalen hebben Scott en Black drie en zestig en een half uur in hun nauwe cockpit
'onder de ceüonkap doorgebracht
De triomftocht van de Uiver
DE BETEEKENIS DER HANDICAP FORMULE
t>> l'ii'er lx HHiHHicr twee in
den xnetticiifs'wedtiti-ijif. I>e rni'ig
ti-i,ri!t n'i necmf gentt'ld: //e;
xlctiin nnze latitfi/i »<>nti >> ?>> e>.
Imndietip-rure'f !)<? i e"/? i!e
l\nnn> if(n fcffmiwhen <!n' nut tlei'
7> . L. .!/. zet ftici' i'tfet'ii i'-rrf
ili tfiif'i j,j:i /i ..hiiiii'ii-ii/iti/il" en
p'xHelfu'i'l" b< telkenen.
Bij de Koninklijke Begeer wordt
bovenstaande zilveren plaquette
vervaardigd, die namens Silvikrin
Laboratorium aan de winnaars
van de Melbourne-race zal worden
aangeboden. Oorspronkelijk zou
slechts n exemplaar worden
gemaakt; de schenkers hebben
echter besloten, ook den
Uivervliegers voor hun schitterende
prestaties een plaquette uit te
reiken
G. G. de Kat
Hlv'l' eigi -naaii!;!ge gevr.l »l«'et
zit h 'n ('ex-- i;:i-e voor.diithet
tlu-:>r< t'Srh /.es.i' go»-d, HH'gelijk
is. (ijit de huit>t aüuki-im ncie machina
»'»?;? eei>ti':> prijs vanden
h«»ndirap\\v<!>trijo z»>u winnen. Wij /.nl!« n <'.it 'geval
? ?? ns nader bezit-n n;in ('e h-.iui, vi:n de
bviu'.l.ngt n v;-n het \\vd.strij(
regienunt.
Voor «'en'h«'.!u'icap'-wed^rijd. is «.«-n
formule \a.-tgesteld, luidend.'-:
l 'fl l
\\"
1.
J IT)
liier'n b.-teektnt
L de bctali IK'C U»("inv''n Fiiu'. p» IK:» n,.
W hit ti.tale gewuht van het vlieg
tuig met bt-nzir.i'. o!ie.- bemanning
en lading :n ]u nden.
1'^ het m» t(,rvcim< gen vo] gas .'op
zeeho» gte in paart'eknu htcn.
A Int opj i-vlak Vi.ii (Uu vleugel in
vierkante v» t ten.
T'it deze g» ge ven s wordt uitgereken<i
de zoi g»-naamde l and icap-snel lu id V
in mijlt-n per uur. Wij zull»-n dit aan de
hend. va.n twee vooi beelden uit
rekenen:
Ie. De Fokker F 7. waai mede Van
der Hoop in 15)24 naar Indiëvlo.cj*.
Voor c. i t vliegtuig is:
Handicapsnelheden
l';t de li.-'.m'icapsnelheiU il -.volgt
vooi' <v F 7 een theoretische vliegtijd
«f liündur.p-ti.ii! van llüuur. voorde
D 17 bi.'na ti7 u ui'. .
De F 7 z»u dus M uur meer noodig
h- hb, n dan x.i.'n hamiieapt ijii en de
D 17 /on slechts tl» uur meer <;.«n zijn
Irm-.iicapt ijd h-noodigrii (-n in (;it
g.-val zou de D 17 ('en wedstrijd
winnen.
'LVdi zou <'e D 17 w. l veel latei'
kunnen aankomen. da;ir alleen de
zuivere vliegtijd .geldt- en het opont
houd a-in de et iitr lest:-tions niet
nicet-'It. Staat dus de D 17 bijvoor
beeld ! d;:g -n in Kaïrchi op gt^ei' weer
te W.uhteii. 'ie.wijl ('e F 7 (ioor\liegt.
»]«?n heeft (''t go* n'nvlt et'op den
liitslfig. Zou echter de D 17 op et-n
vliegvel(i. ('at geen cc. n t n lepunt is. een
nood'ljnii'iiig nu'kdi en daar M5 uur
stap n blijven, dun telt dit oponthoud
als vlitgtijd. in zou de D 17 het van de.
F 7 verliezen. K» r dergelijk geval deed
zich m* t de l'iver. voor bij de landing
te Albury. waardoor ruim S1 2 uur tijd
verspeeld w» rd.
De tijd der tusschenland:rgi n op
de c< ntr. lestati( ns woix't dus A'an den
tt.talen tijd 'afgetrokken doch hot is
niet nood'g dat men daar IE net. Z:»o
DE NATIONAL
DE SPELLING
AT de strijd tri/en Hel
dranhrfrbod icas inde Ver.
Staten, dut i A voor ons Unit:
de Bf.ellint/kwest ie yen-orden. Mi:
e?n vooiti'arendheid. ongepast in eo
alsnog democratiachen titaat *n eet
hooghartige zelfbewustheid, meer pat*
sentl in een fascistisch régime, Ac?/.
minister Marchant een eind gemaak
aan een schier half-eeuicsche oud.
veete, die ons dierbaar ica-s gewordvi,
als een bij uitstek nationaal bezit.
Wij hebban altijd over De Vrie.
en Te Winkel ..gekankerd", maar
wij hebben er, betrekkelijk gezonil.
bij leeren leven. De
kinderken?muaktfn vele spelfouten en de vol
icussenen bleven dit doen en de den
kit nd inert spraken daar schande va >>.
Het was eigenlijk alles normaal.
immers in een wereld, u-nar men
ideaal maar roor 't fluiten ? heeft.
Waarom moest daar dan een eigen
wijs. maar gemeen- machtig (tfatt
respect?) ..bcn-ind#mnn" in ki»in,
roeren en onzen koni baren ^ natioiw
len tijd en i'lijt aan dic<i.~t
ruzie.doen ulieren, welker Chincczige fhc«
loyie i»m de ritt>'e run fut !.nitenlmn
maakt. 'f ll"(/.v dut kinderlijke
ccrzudibij ccn naïef gebrek «tin
menschcnt speciaal llöllaiidsche
ntenschenkenntN? Wist 7.. K. heitsch niet »<-,?
li i j ..ontk'.'ti'nde" ? K f "ijn nu *»/MV« ?
ettelijke fTceniifin-icn emt V»i>i
; EENHEID EN
MARGHANT
ra n tci/entttiindci'x en ih'
en rcnijni</li'iiil ?»/./» */?
, . U et geduld en de gelatenheid,
i, r mede wij vroeger de onzinnige
K ,-eijels van De V. en t, W.
volg, . overtuigd dat de redelijkheid
, ' ran deze wereld is. hebben thans
, ,its gemaakt voor een fanatische
iiankelijkheid aan deze pedante
. 'itshedcn, welke voor die van het
irinisme niet onderdoen. Wua het
!. was het wijs de Hollandsche
,logische hartstochten te wekken
een natie, die juist weer haar
?t h/c eenheid in Oranje begon te
-.,'iien, tereedelijk uiteen te
scheu
!'n de kinderkens? Hebben zij
l, ,ri el meer haast en zooveel minder
\, t» ni/cn dan de vroegeren. of i# het
-, i* * H-ijs zooveel redelijker, dut er
in /? M een ,,rationcele" spelling
noo/,,/ >,v.«*? En leed de steeds
i-crerge-,mli praetischc doelbewusthdd ran
irl onderwijs, die tot geen enkel
'.?ructisch doel meer voert, zoozeer
?,nder dut overbodig beetje
onpructi,»//.' l)c Vr. en t. W. taalwijshciit.
i tt daar zoit bruusk en
oni-olte/>//.' paal en perk aan gcnteld
,'tn'nten worden ? S u zitten wij dun
miiir met de Marchantschc gebakken
ier>:n- en de ttcctegcest tiert welig in
v/i ''.?''? dat wij het ..Ken coor allen
dllen voor een" zoo mutdig
?i 'lijnen te hebben. Dat komt er ean.
i < een ouderwetse!» en on-f<ineintinclt
meent ergens ile rede/ijk
te moeten en te kunnen
beenrdn>, d<ren.
/?'. C.
vloog ParmcMtier d i re» t van
liall naar Honie »-n landde niet te
Murs.'illé. 'lueiilotir verkoHte h'j zijn
runt c w.iai tegenover geen »-nkel na
deel i ntstind.
D,- C.>met. van Sc<4t luid
zelf.gi-iHiey b'nz'ne oin dir»-(( t» t JJaguat)
door te vlieg--n. wat een inggrootcr
voor»!eel g-f. Slechts (ü« landingen t<
Mr.gdini. Allrli'ib;i,ii. Singapore. *oH
Daiwji'en ('h irleville waren verplicht.
ook voor . dei> n -mers a;.n tien snel
lioidsWt'd strijd.
De deelnemers, die alleen aan de
.hindieajAwdslrijd meedoen, behoeven
slechts binnen 1(5 dagen te -Melbtnnne
a«n te komen.
liet zou nu n» g zeer goed kunnen
gebeuren, dat een deelnemer met een
op zich ze!f niet zeer gunstig vliegtuig
langzaim van plaats t».t plaats vliegt.
eral wachtend op gunstigen wind.
'/i lolang de 1(5 dagen niet'om zi.in of
r -lang niet alle. deelnemers
uange1 men zijn of opgegeven hebb -n. kan
l ?'! dergelijke verrassingi n nog
\i-rr M hten.
IV haiuiioapt ijdeii l<»«peji /.eer sterk
i leen. namelijk van lid uur !??"> min.
! > sec. voor ue Airspeed A S K 11,t
' * uur 4H min. voor (ie Oisouti- r
? ,.rk IT.
De Cornet van Scott. winnaar van
i nsnelheidsWedstrijd. had een
hand.i» ptijd van «57 uur 21 min. 'M sec..
(. K.L.M, machine t'iver had 7:5 uur
; ? min. -1-8 sec. tijd. Daar echter na do
l sg( henland'ing te Albury in veibmu
i-'-t het slechte veld een deel van de
l talende lading achtergelaten werd.
} l na aankomst de handicaptïjd
i nieuw moeteen worden berekend.
De Uiver" gereed voor den start
Vermoeidheid van materialen
.. ? ' \
Dr. J. SGHOEHAKER
Van alle kanten zijn de
lrivervlieycrs tuf.ye.juieht. In deze hulde
ligt ook iets van' hulde aan de
techniek, die hun prestatie, mo
gelijk maakte. De mstallury tan
Smü's-Trans/ormatorcnfabr lek te
Nijmegen vertelt hier van de hooy«
elschcn die aan het materiaal lan
snelle machines worden nesteld*
en van de moeilijkheden, die zich
hierbij voordoen.
HET moge den leek een beetje
vreemd in de ooren klinken,
maar het is voor den vakman
een feit. dat ook metalen vermoeid
kunnen woi-den. Kn het onaangename
van het geval is, dat terwijl vermoeide
menschcn door eens goc-d te eten eu
eens flink uit te rusten. Weer gelu-el op
hun verhaal kunnen komen, de me
talen de/.c eigenschap niet. bezitten e;i
blijvend b.ilorven zijn. zoodanig zei f v
dot /ij iK-tivkkelijk spoedig lot bivuk
zullen gaan. Nu is het breken van een
metalen staf op zichzelf niets
bizondersz'elk materiaal dat d,.or uitwen
dige krachten belast wordt zal. wan
neer die krachten groot genoeg 7.ijn
en boven de z.g. br««ukvastheid van
het metaal liggen dat is d" maxi
male spanning, die het kan uithouden
-- onherroepelijk breken. Doch dit
is niet gevaarlijk, althans in zoo\vrr.
niet. dat men. <!e eigenschappen van
h.-t betl'( lïe!lt!e metiial kelllH-nde.
niet de/e hreitkvastheid n.ke-iiii-i kan
honden en dus een constructie* z»o
zwaar kan nitxoeKM. «lat zij sterk
genoeg is om de normaal te verwach
ten b-last ingeu. ruimschoots ie weer
sta:1, n.
Maar wat geb.-urt o v' indien ce;i
liela-ïiniw. kl i -er i!nn de btvuksp.".!.- .
iii^-. liei-lia-.iliïelijk . ??- .hetzij nuv
kortei-e.' hetzij ni« l langeiv
tus>cheMpoo/.eii «r'tree.it. voortdurend uuur.'
door. yondi-v o{»houd«n;' Stel nie.i
lueft in i'i-n badhuis een springplank,
dan zal die door liet springen van een
enkelen, persoon wel doorbuigen maar
zeker niet br, ken. Doch wat zal er
gelK.ure.i indien dag in tlag uit hon
derden mensche'i van die plank
afspiingen:! l lij moet steeds maar woei'
doorbuigen en terugveeren. voort
durend door en wij kunnen ons'voor
stellen dat dit zelfs voor ten wlpplank
onaangenaam wordt. Kn nu is het
voorbeeld van een wipplank wel wat
ongelukkig gekozen, omdat dit van
L
W
P
A
ca.
ca.
OO Ibs.
8000 l^s.
400 p.k.
880
ft2dus Wordt de handicap-snelheid V
circa 10.5 mijl per uur of 108 km u.
2e. Hc-t'. modcinc Fokker
jarlitvliegtuigtv-pe D 17. Hiervoor is:
L ca. 4(. Vlbs.'
W ca. 3200 l b3.
P. «540 pk.
A 250 ft2.
voor dit vliegtuig woitit V ca. 180
niijl per uur Of HOO km/u.
In -Werkelijkheid bedroeg ue
kruissnelheid Vf,n de F 7 tngeveer 125
km/u. terwijl de D 17 met 255 km u.
kruidt. Voor den afstand van ca.
20000 km. zou de F 7 dus ongeveer
100 vlieguren noodig' hebben t-h do
D 17 ruim 77 vlieguren.
PAS. K) pE GROENE No. 2995
vezelachtig on taai hout is, maar d L*
wijze waarop vermoeiing ontstaat,
blijkt er wel duidelijk uit. Nemen wij
daarom een ander geval, nl. een
trapas van een fiets. Door het trappen
op de pedalen worden deze op de
plaatsen waar zij in de cranks ge
draaid zijn iets doorgebogen en veeren
dan door de elasticiteit van het staal
weer terug; maar indien deze trap
assen dergelijke belastingen steeds
maar weer moeten ondergaan en
steeds maar weer moeten doorbuigen
en terugveeren, zullen zij dit dan kun
nen uithouden of zullen zij breken?
En het merkwaardige hoewel het
heeleinaal niets bizonders is, \vant
iedereen weet het is, dat zij op
den duur inderdaad zullen breken,
hoewel de belasting toch nooit zoo.
groot is geweest, dat de
brcukspanning van het materiaal overschreden
werd. Dat breuk optreedt i« nu het
gevolg van de vermoeüng van het
materiaal en al is deze naam nu we
tenschappelijk niet zoo heel juist, hij
ux-eft duidelijk aan waar de fout te
zoeken is. Indien wij willen begrijpen
wat de vermoeüng van een metaal
eigenlijk beteekent. moeten wij
b»-deiiken. dat ieder metaal uit een
complex van kristalletjes bestaat, die
min o t' meer willekeurig door elkaar
Fig. I. Ontstaan en voortschrijding
van een vermoeiingsscheur door
de kristallen, 2000 x vergroot
liggen.. Worden hierop uitwendige
krachten aangebracht.dan kunnen zij
zich vervormen en wel speciaal die.
welke het gunstigst georiënteerd lig
gen. Kecivn 'deze vervormingen echter
steeds, weer terug en overschrijden
zij een bepaalde waarde, dan kan
het gebeuren drat in sommige kris
tallen of op de grens van dergelijke
kristallen, kleine, microscopische klei
ne scheurtjes ontstaan, die op zichzelf
nog niet zoo gevaarlijk zijn. maar die
bij voortgezette belasting steeds gl'oO-'
ter worden on zoodoende ten slot te
tot breuk van het geheele materiaal
leiden.
, Hierbij is echter op een gunstige
omstandigheid te wijzen, die ik tot
nu toe opzettelijk niet beschreven heb.
maar die thans zeker vermeld dient
to worden, omdat liet bij dit donkere
vooruitzicht eeh belangrijk lichtpunt
vormt. Dat is. dat niet elke belasting
hoe'klein ook. het materiaal vermoeit
en tenslotte tot breuk leidt, maar dat
dit slechts gebeurt wanneer diéspan
ning een bepaalde grenswaarde heeft
overschreden.
Jrn in" alle bewegende deeleii.
vooral in snelloopende inachinedeelen,
treden (leze vernioeiïngsbélastingen
op en kxmnen zij tot een vroegtijdige
breuk leiden.
De pre statief., alrt thar.s door de
vliegtuigen van de l.oiiden-Melbourne
race gekheid, zijn ^daar».-m zoo
opPAG. II DE GROENE No/2995
F|g, 2. Vermoeiingsbreuk in een
differentieelas, uitgaande van het
uiteinde van een opgesneden d raad
merkelijk en bewijzen hoe \vr il»-
moderne staalteehp.iek het reeds bracht.
Slechts de hooge vermoeiinK-svastheid
van de nieuwste krukassen- «-n.
veerensteJen maakt liet mogelijk de mo
toren- 70 uur lang een aan.tal tot-ren
van bijna 2000 per min., te doen. maken.
Dergelijke topprestaties zijn het resul
taat van twee feiten. In de
eersteplaats van de betere staalkwaliteiten.
I )e tweede oorzaak van de kwaliteits
verbetering van. het staal, moet in de
constructie en in de afwerkinu van de.
maeliiredeelen ge/ocht worden. Ieder
een weet. dat scherpe insnijdingen de
breuk van een materiaal iti de hand
werken en het is om de?:- reden.'dat.
de gleuf in een puntbescli'-rmer van
een potlood niet scherp eindigt maar
in een rop.d gaatje uitlinipt en. dat het
voortschrijden vrn een. selv-ui in een.
ketel voorkomen wordt door h* m
aan beide einden tot ee»< uaj'ij.- af te
boren, l )e i eden hiervan U. dut «>p het
uiteinde van sclierj e ii'^i'.'jdiimei1 zeer
sterk»? spahnip.gsverht/oirinuv:». optre
den, die bet nuMeriral vtrui /eer
verxwakkei»,. Ook de verm'»eiinu'>breuken
wolden r.ltijd op deze ; !?'.;? t.-e:i inge
leid, 'zooals bijv. op den overgang van
de pen n.af.r de wang van eei>. krukas.
of ook en dit is een Ze -r v ??».?!
\'«.orkoinend geval, dat dikwi.jU .oVer liet
hoofd wordt gezien - op den
uitloopeivan een ingesneden iJraa-t. 7'lf* op
plaatsen wa.a,r /;? {ibsoluul' niet Ver
wacht Werden, kunnen
v.'rtnneiingsbreiikcn ontstaan. zooals a:in het einde?
van een spiesleuf in assen, of op
smcergaten in zu i gerst a n gen.
De eenige methode om de/e gebre
ken te ontgaan is fouten bij de vorm
geving en de afwerking zooveel
nu>gvlijk te voorkomen. Scherpe over
gangen zijn uit den booze: /.ij moeten
absoluut vermeden wordt-n. De over
gang van pen op wang van de krukas
nioet rond afgewerkt worden, een in
gesneden draad in een as of een bout
moet glad uitloopen. draaigroeven.
krassen, inkervingen moeten verme
den worden en zou heeft een nauw
gezet onderzoek naar de oor/aak van.
de opgetreden breuken en naar het
verloop en de verdeeling van de op
tredende spanningen tot nieuwe wegen
in de constructies gevoerd, die 'reed»
met succes bewandeld zijn.
Fig. 3. Verwijding van scherpe
randen in krukassen van de mo
derne motoren
?i
l
I
.4[> * ? '
'l
i'*
l!