i ,. **+*^ff J».A l i ' Het kladschrift van Jantje Da regeering wil in plaats van den West-Europeeschen tijd den Midden-Europeeschen tijd invoeren De kunst van correspondeeren MELIS STOKE DE kunst van het correspon deeren is verdwenen. In een brief vu n Madame la Duchosse d'Orléans vernemen wij omtrent haar correspondentie H084):.... Zondags schrijf ik aan mijn lieve tante, de Keurvorstin van Hannover, en naar Lotharingen; Maandags naar Savoye en aan de Koningin van Spanje; Dinsdagrs naar Lotharingen; Woens dags naar Modena; Donderdags weer naar Hannover; Vrijdags weer naar Lotharingen en op Zaterdag haal ik den achterstand in.... En nu gij, mevrouw van precies 250 jaar later: aan wie schrijft gij op Zondag, Maandag, Dinsdag, Woens dag. Donderdag en Vrijdag geregeld? En hebt ge ooit een Zaterdag gebruikt om uw achterstand van al die dagen van de week in te halen? U zoudt waarlijk niet weten wat te schrijven of waarover, en ge maakt u er var af mot den dooddoener ,,dat er niets gebeurd is". Intussehen is er verschrikkelijk veel gebeurd, veel meer dan in een geheele maand in de zeventiende eeuw, en van al datgene hebt ge tweemaal per dag uitvoerig rapport gekregen in uw dag bladen, plus nog door de radio, ongerekend alle telefoontjes van vrien dinnen di« wat te vertellen hadden. Het komt er maar op neer dat u geen tijd, gelegenheid of lust hebt gehad om tli^n stroom van indrukken te venverken, Hoe zoudt ge ze dan nog aan het papier kunnen toevertrouwen? Indien u de geduldige en aandach tige ontwikkeling van gedachten volgt Uit. een zeventiende-eeuwsche cor respondentie, dan zult u moeten toegoven dat u vermoeid bent en afge stompt. De kunst van het correspondeeren is verdwenen. De telegraaf en de telefoon^dragen de eerste opwelling de beste, rijp of groen, uit, en leveren prompt per omgaande het antwoord. De typewrifcer en de dactylophone werken zoo snel dat er noch gelegenheid is voor het rustig uitdenken van een gedachte, noch voor het ciseleeren van de uitdrukking er van in letterteekens op papier. In plaats van een gelukwensch in gedragen verzen, of een verjaardags brief van acht beschreven zijdjes, zenden we een gelukstelegram of een boeket met een kaartje met twee of drie woorden er op. De techniek geeft ons alle middelen om elkander snel te bereiken en dan mondeling af te doen wat vroeger aan het papier werd toevertrouwd. Wan neer u al eens iets hebt gedacht mevrouw, en geduldig en toegewijd door- en uitgedacht, dan is uwe conclus'e verbaal getrokken en ver vluchtigd in een alweer vergeten gesprek, zonder den vasten vorm te hebben gekregen van een tijds-document. Anderen schrijven voor u: journa listen en romanschrijvers en essayis ten. En de boekwinkel is het magazijn van verduurzaamde tijdsgedachten geworden, zooals de courant de zestigcents-bazaar van dit cultuurtijdperk werd, met haar goedkoope en snelversleten waren. Het <is zelfs de vraag, of onze kinderen ooit, weer de kunst van de correspondentie zullen leef en. Min stens eenmaal per jaar moeten ze brieven schreven: op den dag na hun verjaardag en om te bedanken, voor cadeaux van ooms en tantes buiten de stad. U kent den cliché-vonn van deze egocentrische correspondentie. Ze verzekeren dat het een prachtig geschenk was, sommen vervolgens de verder nog ontvangen cadeaux op en eindigen met de verklaring^dat het een heerlijke dag was en dat ze nu niets meer weten. Hoogstens zullen zeer nauw-gezette of niet al te intelli gente kinderen daaraan nog uiteen zettingen vastknoopen omtrent de toe passing der geschenken, zooals b.v. ,,een boek om te lezen" of ,,een boekje om dingen in op te schrijven" of een serie postzegels voor mijn postzegel verzameling" e.d. dingen waarom trent het. ook bij ontstentenis er van, niet moeilijk zou zijn gissingen te wagen. Egocentrlclteit en geleerdheid U hebt echter niet het recht om te lachen .Want uwe correspondentie draagt dezelfde kenteekenen van egocentriciteit en gejaagdheid om tot uw speelgoed terug te koeren. Hoeveel menschen schrijven er brieven met de bedoeling datgene te melden of te bespreken wat de ontvanger gaarne ?weten wil of waarvoor hij zich in het bijzonder interesseert? Het gaat maar in flitsen over en weer: groeten van huis tot huis, 'alles wel, de hoop dat het aan de andere zijde net zoo moge zijn, verder hoog stens een opsomming van belevenissen, of doorstane verstrooiingen met nau welijks een woord van commentaar of karakteristiek. Zie hoegrrtig die menschen van het vak gebruik maken van de schrifte lijke gemoedsuitingen die Ingezon den Stukken" of Meeningen van Anderen" heeten, en hoe die als Letters to the Editor" tegenwoordig een steeds integrcerender deel van onze pers worden. De betrekkelijke schaarschte aan zulk soort menschen, die tijd, toe wijding en geestesrust hebben om hun gedachten op papier te zetten, bewijst reeds de verwording van- de correspondcntiekunst als algemeene me thode. De couranten en periodieken hun keren naar het individueel geluid". Ze weten dat ge het zelden of hooit in uw brievenbus vindt, en ze willen u dat vergoeden. Ze willen de .enkele menschen, die lust hebben de pen op te vatten" te kijk stellen in hun kolommen als buitengewone specimina van het moderne geslacht, ze willen die scribenten aanwenden ten algemeenen nutte, opdat ieder hun.ge dachten kan lezen met de spanning waarin hij de brieven van zijn vrien den zou lezen zoo hij er ontving. Er zouden op de scholen oefeningen gehouden moeten worden in het schrijven van brieven, ook buiten het karakterlooze dril-kader van de z.g. handelscorrespondentie, die een escercitie is met doode woorden en doode termen. De techniek heeft de menschen lamgeslagen, en als briefschrijvers staan ze tegenover hun machteloos heid als de Middeleeuwers die voor de uitdrukking van hun gedachten ge noegen moesten nemen met de vak capaciteiten van beroeps-schrijvers. Wie kent niet de zeldzame sensatie van, zoo nu n dan eens, een dikken brief in handschrift te ontvangen ? En wie van ons, moe-gejaagde en door de communicatiemiddelen ver wende en verdoofde twintigsteeeuwei-s, heeft niet het beschamend gevoel van machteloosheid onder vonden Wanneer het er om ging /Ailk een brief te beantwoorden..... ? De kunst van correspondeeren is dood.... en we naderen weer de feestdagen, waarin het overheids bedrijf der telegrafie, dat onze zwak heden kent en stimuleert, de tra gische en beschamende gelegenheid opent tot het verzenden van ge lukstelegrammen van vastgestelde» inhoud.... Of, erger nog: met een keuze-serie van eenige dozijnen vastgestelde teksten, waaruit we dan tenminste nog iets eigens" kunnen opdiepen. Zooals ongelukkigen die het hand werk vergeten zijn en hun restje van individueelen smaak kunnen dienen uit een serie genormaliseerde standaard modellen . En toch... ? ? schrijven.... wat is er anders voor noodig dan inkt, een pen, papier en.... wat toewijding en concentratievermogen.... PAG. 18 DE GROENE No. 1999 IK ZEG... OP- EN AANMERKINGEN UIT ONZEN LEZERSKRING De beschuldiging tegen Hon garije behoeft aanvulling. Geachte Redactie, IEMAND die Duitschland's Auslandpolitik" de laatste weken zoo eens vluchtig gevolgd, en daarvoor eenige interesse aan den dag gelegd h*»eft, moet zichzelf wel vele vragen gesteld hebben. Een al Wat oudere vraag zal hij misschien een oplossing gegeven hebben: van waar de vriend schap met het Joodsche Polen (in Warschau b.v. is meer dan 60 % der bevolking Israëlitisch), een land dat toch ook goede relaties met de door Duitschland zoo gehate U.S.S.R. on derhoudt? Een dekking in den rug, aan Polen weer de oude rol van buffer staat en kogelvanger. De Jodenhaat is trouwens by de Hitler-regeering al even relatief als het niet kunnen behalen". Wat de regeering zelve of de uitvoering hunner eigen plan nen voor particulieren noodig heeft, Wordt betaald. Met de Joden die zij noodig hebben Wordt onder handeld alsof zij al 32 generaties Ariërs waren. Voor de tweede-vraag is het ant woord niet lang uitgebleven: De moord op Dollfuss de eerste stap naar een groot-Duitschland. De poli tieke regisseurs van Hitler staarden zich blind op het feit, dat iedereen in Oostenrijk zoo gemakkelijk omkoopbaar Was, tot Majoor Fey toe, maar n man speelde een heel andere, en veel grootere rol, dan hem toebedeeld was Mussolini l Toen de koningsmoord te Marseille. Nu duizelt het den arme, zichzelf vragenstellenden krantenlezer; men moet de Hollandsche grens ook al eens een heel eind Oostwaarts over schreden hebben, om zich in dat Donau- en Balkan-spinneweb een tikje meer thuis te gaan voelen. Dat Italiëonrust stookte in Yougo Slaviëwas bekend, makkelijk kan daarom de verdenking op haar vallen. Maar waarom zou Italiëop het hoogte punt van de toenaderingspolitiek tot Frankrijk, waarvan de verbroede ring met Yougo-SIaviëdeel uitmaakte, tot een dergelijke daad orders geven? Menige krantenlezer is het ook bekend, dat de Kroatische revolutionnairen een wit voetje bij de Hitlerregeering hadden en dat hun leider Kwaternik vier dagen voor den ko ningsmoord nog te Berlijn was, om vlak ervoor als Kramer in Frankrijk op te duiken, terwyl hij nu in Turijn gevangen zit. Doch hij hecht hier geen waarde aan. Waarom, zoo vraagt hij zichzelf af, zal de Hitler-regeering zich een wit voetje halen bij Yougo Slaviëdoor de schuld op Itali en Frankrijk te laten werpen, als het toch niet verder dan een wit voetje kan gaan, daar zij vast moet houden aan Hongarije, dat op haar beurt weer Yougo-SIaviëals roode Inzendingen voor de rubriek Ik zeg" worden gaarne van onze lezers ingewacht aan het secretariaat van De Groene Amsterdammer", Keizersgracht 355, Amsterdam C. Zij worden, voor zoover de beschik bare ruimte toelaat, In het eerst volgend nummer geplaatst, mits de copy uiterlijk Dinsdagmorgen is ontvangen. Niet geplaatste bijdragen worden alleen dan teruggezonden, wanneer het benoodigde porto voor terug zending Is bijgevoegd. lap heeft ? Maar, Waarde lezer, zou er achter Kwaternik en de zijnen, die de Kroatische en*Macedoniscbe terro risten in de hand hadden, niet een hoogere macht staan, dio achter het prachtige mom van den moord der Yougoslavischo terroristen op hun koning, den grooten man van de gevreesde Fransch-Italiaansche toe nadering uit den weg wilden ruimen? En nu komen wij op Hongarije. Iedereen, die van een reisje uit Budapest terugkomt, kon u vertellen over de aanhankelijkheid van dit land aan Hitler-Duitschland. Hongarije's eerste rol was de Janka-Poeszta, de door Gömbös getolereerde samen komst en oefenplaats der Yougoslavische terroristen. Zou Hongarije er heusch belang bij hebben zoo'n zaakje op haar eigen houtje te tolereeren en te financieren ? De tweede rol, duidelijk gesouffleerd, was het optreden van Gömbös. Na het polsen van Schuschnigg, een bezoek aan Mus solini. Nu zingt Hitler Weer een minne liedje tegen Frankrijk. Dat Marianne denn Duitschenn prookjesprins niet meer au sérieux neemt, wa<* te voor zien. Maar Hitler zal hier wel het aar dige trucje nagedaan hebben, dat de Japanners den laatsten tijd zoo gaarne toepassen, het trucje van: Wij hebben toch goeden wil getoond, ons treft geen blaam." De lezer verontschuldige mij, dat ik mijn beroep achter mijn naam zet, het is niet uit ijdelheid, dat is mijn beroep helaas niet meer waard, het is om mij niet te verwarren met den emeritus-predikant, die onder mijn naam een stukje deed plaatsen in ,,De Groene" van 17 November. P. FEENSTRA Jr. Handelaar in ruwe koffie Wij moesten het bovenstaande ietwat bekorten. Maar wat de strek king van het betoog betreft, n.l. dat er bepaalde machten aan het werk waren achter de aangewezen moorde naars van Marseille. was, zooals de lezer zich zal herinneren, ook onze verklaring. Even goed als die machten voor de uitvoering van hun plannen gebruik hebben gemaakt van fanatieke terroristen, hebben zij van bepaalde bemiddelaars gebruik gemaakt en misschien zelfs wel misbruik. Op dit oo^enblik lijkt de aandacht afgeleid door de beschuldigingen aan hét adres van Hongarije. Alleen daarom, omdat de voor den vrede verant woordelijke groote mogendheden eigenlijk drommels goed weten waar Abraham de mosterd en het geld haalde, maar daar nu ? maa- om vredeswille" over zwijgen. Een officier van justitie zou dat noemen: een zaak in het algemeen belang seponeeren". De voor den Volkenbondsraad gebrachte aanklacht tegen Hongarije kan in werkelijkheid geen verder strekking hebben dan een aanklacht wegens nalatigheid die zal leiden tot do conclusie dat alle staten voortaan voorzichtige*- moeten wezen met schuilzoekende politieke vluchtelingen. (Een bedenkelijk, resul-. taat. juist nu 1) Ook daarom zal men op de schuldige nalatigheid van Hongarije niet te diep ingaan, omdat in dezen ook Italiëboter op het hoofd heeft. Ook daar heeft men vroeger oefenkampen ingericht voor Kroatische vluchtelingen. Reden waarom men er zoo huiverig is om Kwaternik uit te leveren. Die mocht eens'uit de school klappen en dan kan Rome toch niet zeggen: ,,Xu~ja, zoo doden wij vroeger wel, maar nu zijn we fatsoen lijk geworden !" Er zal dus wel niets anders opzitten dan de eeuwige doofpot. Waarmou wij voorloopig van deze affaire af stappen. Redactie De arme en de kunst IN de Engelsche bladen woidthoog opgegeven van do armoede" van prinses Marina van Griekenland en de Engelscho journalisten vinden in dit meisje-zonder-geld" een prach tig onderwerp om daar beschouwin gen aan vast te knoopen over het huwelijk uit liefde, dat daar in En geland schijnt gesloten te worden. Niettegenstaande de zoo naar voren geschoven geldloosheid, of misschien juist daarom, blijkt deze prinses een alleszins beminnelijk en lieftallig per soontje te zijn. Iedereen in de be schaafde wereld (van Duitschen kant immers hoorden wij nog niets) haast zich dan ook om Albionwaarts te trekken om deze bruiloft uit liefde mee te leven. Natuurlijk bepakt en bezakt met de gebruikelijke dozijnen f ruit mesjes, en vischcou \erts, de peper- en zoutstelletjes en de kaartjes coupes. Maar mag die armoede van het bruidje nu een argument zijn om haar te komen verontrusten met een kamerschut, voorzien van schilderij tjes, over welker kunstwaarde moge lijk nóg getwist kan worden, maar dio in elk geval geenszins representatief zijn voor de Nedeilandsche schilder kunst 'f Hier is een gelegenheid, echte Nederlandsche kunst in den vreemde te brengen, jammerlijk ongebruikt gcbluven. P. H. UITVELD Nieuwe spelling en nieuwe uitspraak Geachte Redactie, ER zijn menschen die zich ergeren aan de nieuwe spelling, maar er zijn er ook die zich ergeren aan de nieuwe uitspraak van de Nederland sche taal. En het komt mij voor dat de laatsten meer reden voor hun erger nis hebben dan de eersten. Er valt in den laatsten tijd een sterke strooming waar te nemen die zich ten doel stelt de taal uit te spre ken zooals ze geschreven wordt. Een schijnbaar zeer logisch en loflijk stre ven, dat echter tot verkrachtingen van de zoetvloeiendheid onzer taal in een onnatuurlijke uitspraak aan leiding geeft. In Werken van spraakleerare n. als K. Veldkamp en Eld r wordt duide lijk aangetoond, dat de v, z en g worden verscherpt tot f, s en ch bij enge aansluiting aan een voorafgaanden scherpen medeklinker (p, t, k, f, s, ch), dus: op verzoek = opferzoek, opzicht = opsieht enz. De v en de z kunnen hier niet als v en z (worden uitgesproken, tenzij men na ,,op" even wacht of de ,,p" vati ,,op" uitspreekt als een ,,b", zoodat men krijgt: op...verzoek of obverzoek, op...?icht of obzicht; irriteerend en onnatuurlijk. ? Moge deze opmerking er toe bij dragen, dat onze radio- en andere rede naars er van gaan afzien, onze taal op hun wijze te verbeteren" ! A. J. A. Mechanische kadet en mechanische kunstenaar IN Rotterdam heeft men de me chanische versche kadet ontdekt t waardoor het mogelijk is des mor gens om acht uur een versch broodje aan het ontbijt te serveeren, zonder dat daarmede de wrekende arm van Minister Slotemaker de Bruine naar binnen wordt gehaald. Daar gelaten, dat het o.i. eenvoudiger was PAG. 29 DE GROENE No. 2999 ter--? CHOCOLADE LETTERS MET DE PURE, PITTIGE EN TOCH ZACHTE CACAO SMAAK om maar direct met den mechamschen bakker te beginnen, bl ,,ki uit systeem toch groote perspectieven te openen voor zekere polit k-autori teiten te Amsterdam. In de hoofd stad werd namelijk j.l. Dins laar e*m avond gehouden, door het Os-ietsky comitéineengezet, waarvan de op brengst moest dienen om de slacht offers van het Xazi-regime te.helpen. Verschillende kunstenaars zouden daaraan medewerken, want er moesten menschen gelokt worden die een geldelijk offer wilde brengen. Men kan nu eenmaal geen slachtoffers uitsluitend geestelijk steunen. Zoodra er echter op eenigerlei wijze het woord Nazi of Hitler of terreur in den opzet van een of andere bij eenkomst wordt gebruikt, is onzo politie er als de kippen bij om een dergelijke bijeenkomst een politiek karakter te verleenen alsof slacht offers van een politieke terreur geen slachtoffers kunnen zijn. Dat zijn in de oogen der politie zeker, alleen prijswinnaars! Maar hoe het ook /ij. de politie merkte dezen avond'aan als een politieke bijeenkomst en in de voorschriften vanwege het mini sterie uitgegeven staat vermeld, dat aan politieke bijeenkomsten geen buitenlanders mogen medewerken. Toen, dan ook de Belg Canivez (een man die hier slechts een twintigtal jaren woont en als kunstenaar bij ons hoog staat aangeschreven) eenige cello-soli wilde geven en de Duitscher Ernst Busch eenige liederen wilde zingen, werd dit verboden. Wel werd toegestaan, dat platen van Ernst Busch leerden gedraaid, mits de zanger zelf zich niet in de zaal bevond. (Van Canivez waren blijkbaar geen grammo foonplaten aanwezig.) De liederen werden dus wel ten gehoore gebracht en Ernst Busch ging een straatje om. De politie vond dus du.n mechanischen kunstenaar uit, die, evenals de mechanische warme kadet, buiten de wet valt. En ik vraag m ij af: maakt de politie zich op deze wijze niet «enigszins belachelijk? J. VAN OOSTRUM Correspondentie Den Heer J, A. de Z. te A.,.Uw be'angicekken Ie beschouwingen over het vraagstuk van den gouden a'.andnard moesten wegens gebrek aan plaatsruimte tot de volgende week blijven liggen. , t'. -l ? v