?» , Arabella bij de Wagnervereeniging CONSTANT VAN WESSEM Een concert vooraf NOG een instrumentaal oom-ort ging er vooraf aan de opvoering van Strauss'nieuwe opera.. Ara bella" door de \Vagnorvoreonigirig, welke t»pvoering binnen het kader van het Richard-Strauss-fecst zou plaats vinden on er ongetwijfeld den clou van ging uitmaken. Op dit tweede concert door het Concertgebouworkest onder Willein Mengclberg kregen wij de Symphonisehe Dichting Don Juan en de Symphonia Domestica. Op het program ma stond aanvankelijk nog de blazersserenade, een jeugdwerk, maar een nieuw groot viooltalent, dat zijn bij zonderheid manifesteerde- tijdens de repetities voor het volksconcert van Zondagavond, bleek den dirigent en liet bestuur y.ulk een revelatie, dat men besloot den ('t meert gebouw-abon nees er de primeur van te g»'ven. Kn zoo kregen wij midden onder de Strauss-herdenking door het viool concert va.il Mendelssiohn. gespeeld door ile lü-jarige (luilia .Bustabo. een Ainerikaansché. jong geimeg <>m haur 'Viij'de ..wond«'i-kijtideren" te mogen indeelen. Sensatie heeft het speU-n v.m de/o jonge violiste /oker gewekt en al kan ik persoonlijk er niet mee in stemmen, dat hanr naam nu:ist die van Monuhin genoemd Wordt, /ooals geschied is. dit neemt niet weg. dat ik alle respect on bewondering heb voor het groot e technische kunnen en de vaste voordraehtswijze, waarvan zij blijk gaf. Het publiek was in extase zoo als men dat noemt, voorloopig mag men echter nog spreken van een be langrijke belofte, er was voor mij nog te veel onpersoonlijk», louter tech nisch-volmaakt s in deze prestatie en zelfs «Ut laatste nog niet heelemaal. Wat het derde, laatste deel van het vioolconcert betreft - dit deel Word nogal spits gespeeld ik wil met deze opmerk ing het voor vakrnenschen bewonderenswaardige in dit spel niet onderschatten; de bewondering over drijven, zooals men dat Z-mdag deed. lijkt me echter ook niet geWenscht, w.iar nog zooveel van de toekomst afhangt. Don Juan D H uitvoering van Don Juan. wij kennen d«« interpretatie, van Mungelberg: onstuimig, glorieus en fel inde kleur. D.r»"n:iast is d<- Sy.nphonia Homest ica een reeds Verbleekt werk. hoewel d" dirigent hot a-ui niets liet ontbreki-n w.it /ijn buste kansen be treft: maar Moiigvlb.-rg w's* '"'* ni<>t meer te re In'.en. het is te w.-inig zeggond-lang on-met te Wv-inig inteirssant materiaal opgebouwd. Hier ree.ls begint .Strauss zijn zwakker to herhalen. vroeger werk Arabella AAX do vriendschap van Strauss met Hugo von I lof f manst hal dan ken wij reo.ls menige schepping op mu ziekdramatisch gebied. Keeds bij Klectra was de fijnzinnige Oostenrijksche dichter zijn'medewerker en met.,Der Hosenkavalier" werd oen eenheid in de samenwerking bereikt, die het ont staan van een meesterwerk in de hand heeft gewerkt. Ook de opera ..Arabella" is een vrucht van banier samenwerken; deze nieuwe opera van Strauss dankt haar tekst eveneens aan von Hoffmansthal en dramatische omstandigheden wer den tevens aanleiding, dat dit hun laatste resultaat zou we/en : Von Ifoffmansthal stierf nog voor de opera voltooid was. liet is de groot o noa n van den componist Itich'i-d SLranss. die maakt. dat de opvoering van nieuw werk il »g telkenmale u'.s een evenement w >rdt tegemoet gezien. Ma tv «la4, «ie opvoering van ..Ara bella" g-en groot succes is geworden. het is geen tekorl ar.n hoffelijkheid jegens den "m ons midden verkooiviideu en zijn cl-feii we: k dirigeren.len com ponist, wanne-r wij dit moeten bok< urieii. D- ope-a ..Arabella" bo/.it PAG. 12 DE GROENE No. 3000 de stof voor een aardige operette wat zou men er i u Wennen niet van gemaakt hebben! , maar S t raus* maakte er zwaar op do hand een ..Lyrische Komoedie" van, te lang en te langdradig vo«>r het luchtige gegeven, met hier on daar fijne mo menten, vooral in de JJde acte, die het beste van het werk is, maar weinig wat aan den vroegeren Strauss her innerde of het moesten de reminiscen ties zijn aan vroeger v/erk. die b.v. in het voorspel voor de 3de acte als was het een staalkaart optreden. Wel iswaar is het orkest hier meer achter grond dan gewoonlijk bij Strauss het geval is Strauss dempte bij zijn directie het orkest zoozeer, dat het soms nauwelijks hoorbaar was, vooral jn het begin jnaar het scheen «>f ook de inspiratie ontbrak: het werk heeft weinig sfeer, weinig leven, alles blijft te vaag, te vast in fijne details, .die n'et over het voetlicht komen. Hot was meer erudiet dan leven«l wat Strauss hier gecomptmeetd heeft en dramatisch had het geen enkele werking. Dat alles was ongetwijfeld jammer voor de moeite en de uiterste zorg die men aan de opvoering van hot'1 werk bestee»! liatl on die. als steeds. do Wagii'-rveroeniging allo oer aan deed. Het scènebeeld was goed ge slaagd, d-* tij«l van het Weenen van 18110 was beter op het tooneel ver werkt dan' in «Ie muziek. Wat de vertolkers betreft, de part ij van Arabella werd gezongen door Viorica lTrsuleae. die ook bij de eerste opvoering te.Dresden was opgetreden 011. do stem voldeed niet steeds.de hoogere tonen stonden niet erg vast. De mannelijke hoofdrol werd vertolk! door Alfred Jerger als Mandryka. die do ..man. uit do, provincie" wat t<Icbeiiuinn-achtig on niet links genoeg acteerde, maar boter zong. Het beste mag men Margit Bokor noemen, die de nog al onwaarschijnlijke rol had te vervullen van het als jongen verkleode zusje van Arabella. daar men?r-zoo vermeldt de inhoudsopgave geen kans zag oen tweede meisje (van de verarmde grafelijke familie) op oen rijken voet in «Ie wereld tébrengen. Zij zong werkelijk uitstekend, en had oon mooie stem. Alles bij elkaar: Strauss' nieuw»r opera heef t het bij ons niet 't.otme«!i' dan oen ..succes d'est-ihie" weten te brongen. ^ Holberg-herdenking 3 December a.s. in den Stadsschouwburg LUDWIU MOLBEHO .... een man die heel vaag ergens achter Kotzebue on Ifflan«l opdoemt, oen schrijver van Deensche commedia deH'arto in streng klas sieken kluchtstijl, een man met cent achttiond'eeuwsche pruik, eon vig net je van een nar met schellenkap voor-in oen papbandjo van zijn uit, gaven. lï«>ven op zolder in het tweede gelul van een volgepropte boekenkast heb ik hem dik ondor het stof ge vonden en zit hem nu. bij hot open haardvuur te lezen. Hij zou deze Sinterklaas t weehonderd vijf tig jaar geworden1 zijn, deze Holburg, eil daarom gaan wij hem hordenken, Maandag in den Stadsschouwburg, alles zeer in pontificaal, met gezanten oiv speechen en misschien' met n en? schun, die zeggen, dat 't ,,toch niet z'ii beste stuk" was. Het is zoo iets of men in Denemarken lHeter Langend ij k gaat herdenken. En zoo hob ik dozen Dun Itanudos de Culbrados" uitgelezen, vijf bedrijven naar strikt Aristotelische regelmaat mot veel pretmakorij van Mollière. Viorica Ursuleac als ..Arabella' Foto uit de film Mannen in 't wit", die of> het oogenblik in het Crand-Theater te Rotterdam draait OP VERBODEN TERREIN L. J. Jordaan: Bioscopy R. Boleslawski: Mannen in 't Wit," Grand Theater, Rot terdam MISSCHIEN laat de waarde van de film als zoodanig en de juist heid harer middelen zich ner gens zoo eenvoudig'en zuiver vast-tellen, als daar waar zij het haar tocuX'Wezen terrein tegen alle dogmatiekin verlaat en eeji strooptocht onder neemt op het verboden terrein van l rot tooneel. Zij werkt dan (zoolang de "kunst van liet oorspronkelijke film scenario nog in hot stadium deikinderziekten verkeert) tenminste,volg».-ns een helder, goed overwogen ^chema en heeft de minste kans af to dwalen in filmische" kunstjes. Boven dien staat zij voor de zeer duidelijko opdracht te coneurreeren met het tooneel in het bereiken v»n een be paald dramatisch resultaat. Of dit geschiedt met theoretisch juiste mid«lelen kan ons hior kouder laten dan ooit de zeer tOcacte vraag: wie van beide benadert het doel het beste, maakt al dergelijke overwegingen overbodig. Een interèsttftl experiment VANDAAR dat t-en film als ,,,Mcn in white" zulk een interessant experi ment 'beteekent, \VAar het gelijknamige t «toneelstuk nog steeds «ip onze plan?ken'wordt Vertoond on de vergelijking /-ich als het ware opdringt. Ijaat ons echter van te voren dit vaststellen: Wanneer Mannen iri 't wit" geen pen dant had in;onze Xederlandsche toonoelwéreld, dan zou mon zonder, ver der ?commentaar dit Werk kunnen loven als een sterke en belangrijke film. liet. bevat een rustige, t:yenwichtige handeling, die langs een zorg vuldig voorbereiden climax naar prach tige hoogtepunten voort. De tech nische en decoratieve verzorging is volmaakt de keuze der spelers, bijna zonder uitzondering, gelukkig te noe men. £Jo far so good ! Nu echter is daar de even voortreffelijke tooneelopvoering van Laseur's troep en wordt onze critische zin op bijzondere wijze geprikkeld. De vraag: Wie hooft van het nagenoeg gelijksoortig gehouden dramatische gegeven hot moeste ge maakt de film of het tooneol 'f houdt ons van aanvang tot einde bozig. Onbeslist VOOR wat mij persoonlijk betreft, moet hot verheugende oordcel lui den, dat ik geen van beide kunstvor men zonder reserve'de eerepalm zon durven toekennon. Zoowel do film als hot tooneel hebben zich bij de reali satie van ..Men in white" van haar boste zijde doen kennen en mot af wisselend geluk don strijd gevoerd. Toch zijn o r al dadelijk een paar leer zame .opmerkingen to plaatsen. Om to beginnen doot zich het verrassende geval voor, dat do film volstrekt niet domineert door haar uittoraard zoo veel onbekrompener misc-on-scènc, gt?lijk men hier stellig zou verwachten. Hot is waar dat het ziekenhuisinterieur met al zijn d'rum und d'ran" in de film uitvoerig on niet de b^koAde voorkeur voor hot detail is trecroëowl ~ maar opmerkelijk genoeg weten Bromberg's simpele dócor* het naast «leze volmaakte e^ocat-ie voortreffe lijk te h»juden. De gestyleerde werkolijkheidssuggestio van het tooneol neemt het met succos op togen de naturalistische uitvoerigheid van hot filmmiliou een proef op de s«im, die dunkt'mij1 naar beide zijden de overdenking waar»! is. Ken .tweede notitie, die zich opdringt is «lat hot gemis van.een Hollandschen (gespro ken) tekst zich duidelijk laat voelen. I-aten wij'elkaar goed begrijpen: hot is volstrekt niet de bedoeling te strovan naar een mechanische reproductie van hot toonoelstuk subs. eon over hevelen van den tokst in do film. Maar een onderworp ,als dit is niot slechts een conflict van handelingen en gevoelens, doch meer nog het «tel len van eon probleem 011 wel van een probleem, dat sl«>chts met het goedgekozen woord kan worden aan geduid. Aangenomen nu, dat h»;t woord binnon het rijke beeld-complex van do film automatisch wordt be perkt tot zijn bokniiptste essentie al ben ik ook bijna geen duit rijk, nu ik hongerig over mijn buik strijk, toch eet ik maar niet, want ik zie in 't verschiet, weer een prachtige film in de uitkijk *» RIALTO, CEINTUURBAAN BERKELEY SQUARE GEPROLONGEERD ZIE mon s fotoraadsel op pagina 32 van dit nummei Het laatste oogenblik een goed idee Geef een abonnement op DE GROENE" Een cadeau van cultureele waarde en tegelijk een hulde aan den goeden smaak en de moderne opvattingen van Uw vrienden. Het nummer van deze week wordt op Sinterklaasochtend aan het door U opgegeven adres bezorgd. BON Verzenden in open enve/oppe met l' /* et. postzegel Aan de GROENE AMSTERDAMMER", Keizersgracht 355, Amsterdam C, Giro 72880, Gemeente Amsterdam G. 1000, Telefoon 37964 en 36264. Ondergeteekende wenscht een abonnement op DE GROENE A MS TE R D AM M E R" a fl. 10.- per jaar cadeau te geven aan: Naam Adres Het nummer van deze week wordt Donderdagochtend aan bovenstaand adres bezorgd. De gever: Naam Adres V t i PAC. !3 DE GROENE No. 3CC3