Historisch Archief 1877-1940
?» ,
Arabella bij de Wagnervereeniging
CONSTANT VAN WESSEM
Een concert vooraf
NOG een instrumentaal oom-ort
ging er vooraf aan de opvoering
van Strauss'nieuwe opera.. Ara
bella" door de \Vagnorvoreonigirig,
welke t»pvoering binnen het kader van
het Richard-Strauss-fecst zou plaats
vinden on er ongetwijfeld den clou van
ging uitmaken.
Op dit tweede concert door het
Concertgebouworkest onder Willein
Mengclberg kregen wij de
Symphonisehe Dichting Don Juan en de
Symphonia Domestica. Op het program
ma stond aanvankelijk nog de
blazersserenade, een jeugdwerk, maar een
nieuw groot viooltalent, dat zijn bij
zonderheid manifesteerde- tijdens de
repetities voor het volksconcert van
Zondagavond, bleek den dirigent en
liet bestuur y.ulk een revelatie, dat
men besloot den ('t meert gebouw-abon
nees er de primeur van te g»'ven. Kn
zoo kregen wij midden onder de
Strauss-herdenking door het viool
concert va.il Mendelssiohn. gespeeld
door ile lü-jarige (luilia .Bustabo. een
Ainerikaansché. jong geimeg <>m haur
'Viij'de ..wond«'i-kijtideren" te mogen
indeelen. Sensatie heeft het speU-n v.m
de/o jonge violiste /oker gewekt en
al kan ik persoonlijk er niet mee in
stemmen, dat hanr naam nu:ist die van
Monuhin genoemd Wordt, /ooals
geschied is. dit neemt niet weg. dat ik
alle respect on bewondering heb voor
het groot e technische kunnen en de
vaste voordraehtswijze, waarvan zij
blijk gaf.
Het publiek was in extase zoo
als men dat noemt, voorloopig mag
men echter nog spreken van een be
langrijke belofte, er was voor mij nog
te veel onpersoonlijk», louter tech
nisch-volmaakt s in deze prestatie en
zelfs «Ut laatste nog niet heelemaal.
Wat het derde, laatste deel van het
vioolconcert betreft - dit deel Word
nogal spits gespeeld ik wil met
deze opmerk ing het voor vakrnenschen
bewonderenswaardige in dit spel niet
onderschatten; de bewondering over
drijven, zooals men dat Z-mdag deed.
lijkt me echter ook niet geWenscht,
w.iar nog zooveel van de toekomst
afhangt.
Don Juan
D H uitvoering van Don Juan. wij
kennen d«« interpretatie, van
Mungelberg: onstuimig, glorieus en fel inde
kleur.
D.r»"n:iast is d<- Sy.nphonia
Homest ica een reeds Verbleekt werk.
hoewel d" dirigent hot a-ui niets liet
ontbreki-n w.it /ijn buste kansen be
treft: maar Moiigvlb.-rg w's* '"'* ni<>t
meer te re In'.en. het is te w.-inig
zeggond-lang on-met te Wv-inig
inteirssant materiaal opgebouwd. Hier ree.ls
begint .Strauss zijn
zwakker to herhalen.
vroeger werk
Arabella
AAX do vriendschap van Strauss
met Hugo von I lof f manst hal dan
ken wij reo.ls menige schepping op mu
ziekdramatisch gebied. Keeds bij
Klectra was de fijnzinnige Oostenrijksche
dichter zijn'medewerker en met.,Der
Hosenkavalier" werd oen eenheid in
de samenwerking bereikt, die het ont
staan van een meesterwerk in de hand
heeft gewerkt.
Ook de opera ..Arabella" is een
vrucht van banier samenwerken; deze
nieuwe opera van Strauss dankt haar
tekst eveneens aan von Hoffmansthal
en dramatische omstandigheden wer
den tevens aanleiding, dat dit hun
laatste resultaat zou we/en : Von
Ifoffmansthal stierf nog voor de opera
voltooid was.
liet is de groot o noa n van den
componist Itich'i-d SLranss. die maakt.
dat de opvoering van nieuw werk
il »g telkenmale u'.s een evenement
w >rdt tegemoet gezien.
Ma tv «la4, «ie opvoering van ..Ara
bella" g-en groot succes is geworden.
het is geen tekorl ar.n hoffelijkheid
jegens den "m ons midden verkooiviideu
en zijn cl-feii we: k dirigeren.len com
ponist, wanne-r wij dit moeten
bok< urieii. D- ope-a ..Arabella" bo/.it
PAG. 12 DE GROENE No. 3000
de stof voor een aardige operette
wat zou men er i u Wennen niet van
gemaakt hebben! , maar S t raus*
maakte er zwaar op do hand een
..Lyrische Komoedie" van, te lang
en te langdradig vo«>r het luchtige
gegeven, met hier on daar fijne mo
menten, vooral in de JJde acte, die
het beste van het werk is, maar weinig
wat aan den vroegeren Strauss her
innerde of het moesten de reminiscen
ties zijn aan vroeger v/erk. die b.v.
in het voorspel voor de 3de acte als
was het een staalkaart optreden. Wel
iswaar is het orkest hier meer achter
grond dan gewoonlijk bij Strauss het
geval is Strauss dempte bij zijn
directie het orkest zoozeer, dat het
soms nauwelijks hoorbaar was, vooral
jn het begin jnaar het scheen «>f
ook de inspiratie ontbrak: het werk
heeft weinig sfeer, weinig leven, alles
blijft te vaag, te vast in fijne details,
.die n'et over het voetlicht komen.
Hot was meer erudiet dan leven«l
wat Strauss hier gecomptmeetd heeft
en dramatisch had het geen enkele
werking.
Dat alles was ongetwijfeld jammer
voor de moeite en de uiterste zorg
die men aan de opvoering van hot'1
werk bestee»! liatl on die. als steeds.
do Wagii'-rveroeniging allo oer aan
deed. Het scènebeeld was goed ge
slaagd, d-* tij«l van het Weenen van
18110 was beter op het tooneel ver
werkt dan' in «Ie muziek.
Wat de vertolkers betreft, de part ij
van Arabella werd gezongen door
Viorica lTrsuleae. die ook bij de eerste
opvoering te.Dresden was opgetreden
011. do stem voldeed niet steeds.de
hoogere tonen stonden niet erg vast.
De mannelijke hoofdrol werd vertolk!
door Alfred Jerger als Mandryka. die
do ..man. uit do, provincie" wat
t<Icbeiiuinn-achtig on niet links genoeg
acteerde, maar boter zong. Het beste
mag men Margit Bokor noemen, die de
nog al onwaarschijnlijke rol had te
vervullen van het als jongen verkleode
zusje van Arabella. daar men?r-zoo
vermeldt de inhoudsopgave geen
kans zag oen tweede meisje (van de
verarmde grafelijke familie) op oen
rijken voet in «Ie wereld tébrengen.
Zij zong werkelijk uitstekend, en had
oon mooie stem.
Alles bij elkaar: Strauss' nieuw»r
opera heef t het bij ons niet 't.otme«!i'
dan oen ..succes d'est-ihie" weten te
brongen. ^
Holberg-herdenking
3 December a.s. in den
Stadsschouwburg
LUDWIU MOLBEHO .... een
man die heel vaag ergens
achter Kotzebue on Ifflan«l
opdoemt, oen schrijver van Deensche
commedia deH'arto in streng klas
sieken kluchtstijl, een man met cent
achttiond'eeuwsche pruik, eon vig
net je van een nar met schellenkap
voor-in oen papbandjo van zijn
uit, gaven. lï«>ven op zolder in het tweede
gelul van een volgepropte boekenkast
heb ik hem dik ondor het stof ge
vonden en zit hem nu. bij hot open
haardvuur te lezen. Hij zou deze
Sinterklaas t weehonderd vijf tig jaar
geworden1 zijn, deze Holburg, eil
daarom gaan wij hem hordenken,
Maandag in den Stadsschouwburg,
alles zeer in pontificaal, met gezanten
oiv speechen en misschien' met n
en? schun, die zeggen, dat 't ,,toch niet
z'ii beste stuk" was. Het is zoo iets
of men in Denemarken lHeter
Langend ij k gaat herdenken.
En zoo hob ik dozen Dun
Itanudos de Culbrados" uitgelezen, vijf
bedrijven naar strikt Aristotelische
regelmaat mot veel pretmakorij van
Mollière.
Viorica Ursuleac als ..Arabella'
Foto uit de film Mannen in 't wit", die of> het
oogenblik in het Crand-Theater te Rotterdam draait
OP VERBODEN TERREIN
L. J. Jordaan: Bioscopy
R. Boleslawski: Mannen in
't Wit," Grand Theater, Rot
terdam
MISSCHIEN laat de waarde van
de film als zoodanig en de juist
heid harer middelen zich ner
gens zoo eenvoudig'en zuiver
vast-tellen, als daar waar zij het haar
tocuX'Wezen terrein tegen alle
dogmatiekin verlaat en eeji strooptocht onder
neemt op het verboden terrein van
l rot tooneel. Zij werkt dan (zoolang
de "kunst van liet oorspronkelijke film
scenario nog in hot stadium
deikinderziekten verkeert)
tenminste,volg».-ns een helder, goed overwogen
^chema en heeft de minste kans af to
dwalen in filmische" kunstjes. Boven
dien staat zij voor de zeer duidelijko
opdracht te coneurreeren met het
tooneel in het bereiken v»n een be
paald dramatisch resultaat. Of dit
geschiedt met theoretisch juiste
mid«lelen kan ons hior kouder laten dan
ooit de zeer tOcacte vraag: wie van
beide benadert het doel het beste,
maakt al dergelijke overwegingen
overbodig.
Een interèsttftl experiment
VANDAAR dat t-en film als ,,,Mcn in
white" zulk een interessant experi
ment 'beteekent, \VAar het gelijknamige
t «toneelstuk nog steeds «ip onze
plan?ken'wordt Vertoond on de vergelijking
/-ich als het ware opdringt. Ijaat ons
echter van te voren dit vaststellen:
Wanneer Mannen iri 't wit" geen pen
dant had in;onze Xederlandsche
toonoelwéreld, dan zou mon zonder, ver
der ?commentaar dit Werk kunnen
loven als een sterke en belangrijke
film. liet. bevat een rustige,
t:yenwichtige handeling, die langs een zorg
vuldig voorbereiden climax naar prach
tige hoogtepunten voort. De tech
nische en decoratieve verzorging is
volmaakt de keuze der spelers, bijna
zonder uitzondering, gelukkig te noe
men. £Jo far so good ! Nu echter
is daar de even voortreffelijke
tooneelopvoering van Laseur's troep en wordt
onze critische zin op bijzondere wijze
geprikkeld. De vraag: Wie hooft van
het nagenoeg gelijksoortig gehouden
dramatische gegeven hot moeste ge
maakt de film of het tooneol 'f houdt
ons van aanvang tot einde bozig.
Onbeslist
VOOR wat mij persoonlijk betreft,
moet hot verheugende oordcel lui
den, dat ik geen van beide kunstvor
men zonder reserve'de eerepalm zon
durven toekennon. Zoowel do film als
hot tooneel hebben zich bij de reali
satie van ..Men in white" van haar
boste zijde doen kennen en mot af
wisselend geluk don strijd gevoerd.
Toch zijn o r al dadelijk een paar leer
zame .opmerkingen to plaatsen. Om
to beginnen doot zich het verrassende
geval voor, dat do film volstrekt niet
domineert door haar uittoraard zoo
veel onbekrompener misc-on-scènc,
gt?lijk men hier stellig zou verwachten.
Hot is waar dat het
ziekenhuisinterieur met al zijn d'rum und d'ran"
in de film uitvoerig on niet de b^koAde
voorkeur voor hot detail is trecroëowl
~ maar opmerkelijk genoeg weten
Bromberg's simpele dócor* het naast
«leze volmaakte e^ocat-ie voortreffe
lijk te h»juden. De gestyleerde
werkolijkheidssuggestio van het tooneol
neemt het met succos op togen de
naturalistische uitvoerigheid van hot
filmmiliou een proef op de s«im,
die dunkt'mij1 naar beide zijden de
overdenking waar»! is. Ken .tweede
notitie, die zich opdringt is «lat hot
gemis van.een Hollandschen (gespro
ken) tekst zich duidelijk laat voelen.
I-aten wij'elkaar goed begrijpen: hot
is volstrekt niet de bedoeling te
strovan naar een mechanische reproductie
van hot toonoelstuk subs. eon over
hevelen van den tokst in do film.
Maar een onderworp ,als dit is niot
slechts een conflict van handelingen
en gevoelens, doch meer nog het «tel
len van eon probleem 011 wel van
een probleem, dat sl«>chts met het
goedgekozen woord kan worden aan
geduid. Aangenomen nu, dat h»;t
woord binnon het rijke beeld-complex
van do film automatisch wordt be
perkt tot zijn bokniiptste essentie
al ben ik ook bijna geen duit rijk,
nu ik hongerig over mijn buik strijk,
toch eet ik maar niet,
want ik zie in 't verschiet,
weer een prachtige film in de uitkijk
*»
RIALTO, CEINTUURBAAN
BERKELEY SQUARE
GEPROLONGEERD
ZIE
mon s fotoraadsel op
pagina 32 van dit nummei
Het laatste oogenblik
een goed idee
Geef een abonnement op
DE GROENE"
Een cadeau van cultureele waarde en
tegelijk een hulde aan den goeden
smaak en de moderne opvattingen
van Uw vrienden.
Het nummer van deze week wordt
op Sinterklaasochtend aan het door
U opgegeven adres bezorgd.
BON
Verzenden in open enve/oppe met l' /* et. postzegel
Aan de GROENE AMSTERDAMMER", Keizersgracht 355,
Amsterdam C, Giro 72880, Gemeente Amsterdam G. 1000,
Telefoon 37964 en 36264.
Ondergeteekende wenscht een abonnement op DE GROENE
A MS TE R D AM M E R" a fl. 10.- per jaar cadeau te geven aan:
Naam
Adres
Het nummer van deze week wordt Donderdagochtend aan bovenstaand
adres bezorgd. De gever:
Naam
Adres
V
t
i
PAC. !3 DE GROENE No. 3CC3