Dramatische kunst t-'! Italiaansche opera HET AVONTUUR AANLEIDING EN OORZAAK Bioscopy EB was eens een fantast, die een. Italiaan hoorde zingen en in zijn ontvankelijk gomoed laaide het Avontuur. Die fantast was M. de Hondt en het avontuur heette de Opera Italiana in Nederland. Men moet inderdaad een ai'tistiek avontu rier zijn cm op geen ander gegeven dan een natuurstem getrokken uit zonnebrand en een temperament dat van vulkanische rotskracht tot de lyriek van gondels en diep-blauwe meren versmelt in het land van mist' en zakelijkheid een opera te improviseeren. Zakelijkheid? Wij Hol landers hebben een onverdiende repu tatie van kille nuchterlingen te zijn, omdat we zoo graag onze eigenwijze koppen volgen alvorens ons hart den vrijen loop te laten. Maar dat hart is ruig en onstuimig als de zee en kan doorslaan voor een Pelikaan en een Uiver, als het voor een zuiver ideaal gewonnen wordt. Wat wist De Hondt 36 jaar geleden van sluimerende sentimenten voor zulke vluchten? Toen hij zijn eerste troepje Italianen in den Haag met Lucia di Lammermoor voor het voet licht bracht, dacht een halve absente zaal. dat De Hondt operadraken zag vliegen. Dordrecht volgde met 00 nieuwsgierigen, die weldra door de Italiaansche furie bezeten waren, en toen Lucia in Amsterdam ging, werd het pleit met een uitverkochte zaal definitief gewonnen. Sindsdien heb ben de Italianen in do hoofdstad een klankbodem gevonden, die steeds be slissend is gebleven voor De Hondt's avontuur. Men mag de zaken in den Haag administreeren, maar in Am sterdam- klopt het hart van de opera. Hier heeft het gouden bei-canto zijn diamant gevonden en tevens de nood zakelijke pariteit-correctie. Wat bepaalt dan de charme van deze stem? Een Franschman zingt , met zijn neus, een Germaan met zijn strot, een Amerikaan met zijn beenen, t>en Engelschman met een aardappel, een Hollander met verstand, en een Italiaan zingt met zijn hart. Zelfs Hollandsen verstand vermag deze explosie niet naar technischen maatstaf te meten: in den stortvloed van ge zongen emotie zingt ons hart verstandloos mee, en waar twee harten elkaar vinden, bloeit het Avontuur. Dit was dan het simpele gegeven waarop circusbloed ,een opera fanta seerde en het echtpaar De Hondt is nooit uit die circussfeer losgekomen. Benijders van de Opera Italiana smaalden zoo iets van Schmiere". Och arme, wat hebben zij ooit begre pen van de spanning waaruit waar achtige kunst, in beperking van mid delen, groeit? Zochten zij naar -de Kunst met de groote K van het Ko lossale, dat in perfecte regie van kleur, licht en enscéneering het oog kan boeien en het hart onbewogen laat, omdat het vormen zoekt bij gebrek aan inhoud? De Italiaansche stem zong in het schamele kleed van een armoedig tooneel, om bij de gratie van een natuurgave de levende figuur van het drama te stellen, zooals geen klater-decor het ooit vermocht. Her innert ge u de Carmen uit De Hondt sche dagen van het Paleis voor Volksvlijt? Zoo niet. luister dan. Zeker: daar was een kinderkoor dat voor een kwartje per straatbengel nauwelijks marcheeren. laat staan zuiver zingen kon (onvervalscht was alleen het Amster damsen accent), daar waren labiele rotstafreelen en wapperende on-Spaansche interieurs, daar waren kreupele picadors met pieken als kurketrekkers, waarmede zij ,,de stier" in ,,de arena" achter een floddergordijntje zouden prikken (we konden het beest geluk kig niet hooren lachen), maar daar waren k de Josévan Silvano Isalberti en de Carmen Van Fede Tassini en zij zongen en speelden alles weg, en fascineerden elkaar en de zaal op het vlijm van de navaja. Een tra gedie in koperklanken en een artistiek evenement, dat je na een kwart-eeuw nog in alle felheid doorleeft. Gezegende ..Schmiere", waarin deze kunst als een wildzang ontroerde. Het testament van Cav. M. de Hondt is na 1025 geëxecuteerd door Arturo .Bnrin. zolf zanger uit de Italiaansche school, bij wïen de kern dusiveilig was. Hij zwaaide de opera, in meer ver zorgde allure, zelfs op naar Verdiaansehc- toppen van Falstaff cnOthello, waarmede in Stadsschouwburgstijl perspectieven werden geopend, die ons het circusleed zouden doen vergeten, om de oude- en toch altijd weer verjongde kwaliteit nog intenser te ge nieten. Maar 1033 zette achtor Arturo Borin het f, dat hem de eeuwige rust schonk. Helaas kwam de Opera voor een chaos, waarin directeuren, com missarissen, dirigenten en solisten el kaar onvriendelijk toezongen, met het gevolg dat zij het contact met het publiek verloren en de Opera naar den afgrond joegen. Uit deze crisis, die radicaal is opgeSilvano Isalberti en Tassini In Carmen1 Henrik Scholte MAANDAGAVOND werd er in den Amsterdamschen Stads schouwburg weer oen s gespee1 d voor wat de acteur pleegt to noemen ,,'n pracht van 'n zaal". Dat heeft minder to maken mot do roomsoezehversiering der zuiltjes en het rood van zware pluche-gordijnen, dan wel met de witte frontjes en do fraaie toiletten van i.tout Amsterdam". Zelfs do burgervader was gekomen, wat anders maar nauwelijks bij 'n Gijsbrechtjo gebeurt, en hij was omstuwd door gezanten en er waren studenten met nog breedero corpsinsignes dan de ridderorden dior gezanten. Enfin, het was dik in ordo en do revolutionnaire doelstellingen van het kleino troepjo der ,,De Jonge Spelers" werden een beotjo verdoezeld, omdat er een aanleiding" was: een Deen, die 250 jaar geleden geboren >was en 170 jaar geleden hier voor het eerst ge spoeld, of zooiets. Het stuk was uit hot museum en deed het, van het stof bevrijd, nog werkelijk alleraardigst. Maar er deugt iets niet wanneor alleen het perfecte organisatie-talent van menschen, dio hun Pappenheimers kennen, in staat is om den schouwburg te vullen, terwijl eon gewoon «n zuiver om het tooneel gespeelde Goldoni, ja zelfs een Molière, geen lovend (althans geen betalend) wezen door het honden weer van den Decembernacht naar den toch als altijd stralend verlichten Stadsschouwburg gelokt zou hebben. Een der sterkste argumenten, waar mee men het tooneel verdedigt, is nog altijd hot befaamde ,.persoonlijk con tact" tusschen speler en toeschouwer, een contact dat als een soort massasuggestio van n op velen natuurlijk vatbaar is voor allerlei schakeeringen en versterkingen, maar dat men niet ongestraft geheel kan denatureeren. Indien nu dit persoonlijk contact" vrijwel uitsluitend bestaat onder do toeschouwers onderling, indien men naar den schouwburg komt om elkaar en niet om den speler to zien, dan werken zulke herdenkingen en jubilea als een narcoticum, dat den patiënt verzwakt, afstompt en steeds verder van alle herstel wegvoert in do gevaarlijke en korte illusies van het zelfbedrog. lost', treedt thans medio December begint het nieuwe seizoen een to taal gewijzigde structuur naar voren. Het avontuur van een Hollandsch fantast is herleid tot een instituut van geconcentreerd Italiaansch kunstle ven. Zooals De Hondt eens naar het, Italiaansch sentiment greep, zoo zal Kome zich thans moeten afstemmen op Ilollandsch gevoelsleven. (ieef orxs den gevoelsmensch, 'den zanger-acteur, gaaf tot op de harde pit van de Italiaanscho vrucht, te waarachtig om in conventie te knellen, een natuur-kind met zijn gebreken, dat zich tusschen vendetta en amore desnoods vergeet, als het tijdens een onaesthctiscb intermezzo Verzuimt zijn zakdoek te gebruiken. Maar een artiest bij de gratie van het bei-canto, zooals het alleen door Italianen doorleefd en gezongen wordt. Spaar ons voor de verveling van een volmaakte techniek, die noten produceert zonder een sprankje geloof in het instinct van den oermensch. Het rhythme van de zee en dat is Holland's rhythme verdraagt het even slecht als de bewogen ziel van Verdi's muziek. Desorganisatie kan leiden tot orga nisatie, maur 't blijve de trek naar Het Avontuur". ' PRESTO PAG. 6 DE GROENE Ne. 3001 Zal er ooit van het tooneel iets terecht komen als men de aandacht van de hoofdzaak afleidt naar de bij zaken en tusschen de geanimeerde en geprolongeerde pauzes door ook nog" speelt? Men is erop uit om onze schouw burgen gezelliger" te maken, en inderdaad, de versleten entourages van een heele of een halve eeuw trouwe dienst kunnen het in de moeste gevallen verdragen. Maar is er niet evenveel te zeggen voor het omge keerde argument, dat men, zonder wat de Groninger zoo kenschetsend komsprongetjes" noemt, het tooneel gaat geven als een keiharde ontmoe ting van man tot man en zich zelf geen rad meer voor oogen draait door een vooze aanleiding te substitucercn voor de ware oorzaak? O zeker, ons tooneel zou beginnen met te verliezen, het geheel zou op veel bescheidener basis teruggebracht moeten worden. Maar op hen die er dan kwamen, zou men kunnen vertrouwen als een kern, men zou weten waar men aan toe WES en wat het persoonlijk contact" betreft, zouden niet acteur en toe schouwer eenvoudiger en ongekunstelder tegenover elkaar staan dan thans onder den dorren lauwerkrans van een eenmalige en soms zeer ver gezochte aanleiding? Debat in den schouwburg DE Amsterdamsche Tooneelvereeniging, terdege voelende waar de schoen wringt, wil het thans over een anderen boeg gooien en de aanleiding'' zoo permanent maken, dat zij daarmee wellicht op de oorzaak" zelf stoot. Bij de a.s. première van Howard's Yellow Jack" wil Defresne door middel van een voor half geld entree krijgende organisatie van jongeren voor de eersto maal een debat aan de voorstelling verbinden: een soorl club- du faubourg" dus, gelijk de avant-garde-cinema en vroeger enkelt Duitsche theaters die reeds jaren ge leden kenden. Nog een stap verder er; wij komen bij Piscator terecht, die eer stuk had met twee versies en el kei avond het publiek liet beslisson ho« het af moest loopen. Maar aan den anderen kant i>het een proef, die tenminste met het tooneel zelf te maken heeft. Althans. zou kunnen hebben, indien men het debat in toom houdt en de voorstelling er zelf de aanleiding toe geeft. Yellow Jack" is een levendig en informatici geschreven stuk uit de medische wereld, het doet tamelijk schokkend» mededeelingen over do gele koorts en het lot van vier vrijwilligers di< zich beschikbaar stellen. Anders dan Men in White", dat een typisch voorbeeld van boeiende tooneelothiek Was, steunt Yellow Jack" in hoofdzaak op het belang zijner mede deelingen, Waarvoor blijkbaar slechts willekeurig do tooneelvorm gekozen is. Het had ook met hetzelfde kwan tum aan informatief materiaal het onderworp van een essay kunnen zijn en het gevaar dreigt dat wij, al napratende, meer op medisch dan op scenisch terrein zullen belanden. Laat ons dus van harte hopen dat vooral pok de voorstelling als zoodanig tot het debat aanleiding geeft, anders substitueeren wij andermaal oorzaak voor aanleiding. Het gaat immers tenslotte niet om het nieuwsbericht n zelfs niet om een geestelijke preoccu patie, maar om het spel en de pres tatie, kortom: om de getuigenis van wat onveranderlijk on primair om de zuiver dramatische vormgeving vroeg. i Vffi Pot 0'Brien~als typisch Amerikaanse/ie Don Juan in Verkeerd verbonden" (Royal, Amsterdam) Verkeerd verbonden L J. JORDAAN Amerikaansche humor in Royal LANGEN tijd meenden wij pre cies te weten, waarom wij met goed fatsoen konden lachen en Wat buiten dezen radius viel. Wij had den onzen humor netjes gecatalogi seerd wij hadden er dikke boeken over volgeschreven en hot geval zelfs door Freud en Bergson psycho-analytisch en filosofisch laten ontleden. Tot de Amerikaansche film kwam en ons met harde hand uit den droom schudde. Zij presenteerde een soort grappigheid, die ons aanvankelijk ver bijsterde en choqueerde een ruwe, ongegeneerde humor, zonder pourparler's of- omwegen.... maar hartig en onweerstaanbaar. Een humor, die op ons afkwam niet als een man, maar als een kerel l Luid, nadrukke lijk en frisch. Een humor, die geen tijd had voor redeneering in zijn bijna handtas tel ij ke vulgairheid, maar dio in negen van de tien gevallen onfeil baar raak sloeg. Wat zal een rechtgeaard Europeaan in zulke omstandigheden doen? Hij moppert iets van Je moet lachen of je wilt of niet" van burleske" en wat dies meer zij. En de Amerikaan sche film gaat dóór, hem van de sokken te loopen met haar forsche grappigheid tot hij eraan gewend is geraakt e.n hardop durft te lachen ook zonder de permissie van Freud of Bergson. Het begon met Ham and Bud" en de duizend-en-én val-en-smijt ko mieken der zwijgende film, Chaplin en ? Harold Lloyd inbegrepen. Via de old timers Laurel en Hardy belandden we toen in een soort comedie, die (hoe paradoxaal het klinken moge) feitelijk een smijter" is, zonder dat erin ge smeten wordt. De valpartijen, de achtervolgingen, de slagroomtaarten en de kalktobbes zijn uit deze comedies verdwenen, maar de geest is nog even volksch, hartig en snel. De held tim mert de politie niet meer met haar eigen gummistok op het hoofd, doch trotseert haar met dezelfde bravour langs meer normalen weg. De tegen-standers worden niet meer munt ge slagen, doch in de luren gelegd mot moderner middelen. Maar de cynische branie is gebleven zoo ook de har tigheid en de toomelooze vaart. I've got your number" is zulk een uitgelaten smijter-zondér-smijten". Pat O'Brion is een telefoonbeambte, die het hart van iederen gemeent«werkman trotscher en sneller zal doen kloppen. Hij is do ,.he-man'\ waarom zulke comedies draaien:vastberaden. handig, gevat en niet bang voor een knokpartijtje. Deze speler gaat door een serie deels sonsationeele, deels amusante avonturen als een zorgelooze stormwind. Daarbij is hij op zijn manier nog een soort Don Juan, die zijn veroveringen maakt ondanks een ietwat nonchalante manier van minnekoozen. Aldus stuift zuu'n film aan u voorbij: luchtig, overrompelend en ontwapenend.... een anderhalf uur excellent vermaak. Het is ,,Ame rikaansche" humor all right! Maar het is knap en frisch en echt.... kortom: iets wat ons niet geheel en al ongelegen komt! Archie Mayo: Ever in my heart" WAT een geluk dat de goeie ouwe bioscoop bestaat waar zouden wij .anders onze over tollige sentimentaliteit moeten kwijt raken? Waar huilt het zoo stil letjes en zoo gcnoegelijk als in die donkere pijpenladen? Overal is de weg naar de sentimentaliteit ons af gesneden tenminste naar.de "ver teerbare. Er is natuurlijk nog het levenslied-met-rood-licht maar sjonge, daar moet-je al een erg sterke maag voor hebben. In de, regiohen van den goeden smaak echter staat de weggepinkte traan gelijk niet een enkelvoudigen moord. De Kunst is tegenwoordig on-sentimenteel..... God hebbe haar ziel! Maar de film, die een merkwaardig scherp instinct heeft voor al de ver boden verlangens in den mensch in het bijzonder voor die welke geen mode en geen intelligente decreten kunnen vernietigen, heeft een hoekje in haar groote, naïeve hart openge houden voor de sentimentaliteit. Tus schen al de lachende en zingende ope rettes tusschen de brute gangsterverhalen tusschen désociale betoogen in, sluipt op gezette tijden een of andere simpele geschiedenis in onze bonte, daverende programma's. Een stille historie met wat ongeluk kige liefde en wat misverstand ' met wat oorlogsfragmenten, een sterVRAAGT VOOR UW WON l NGINR1CHTING ADVIES CN CATALOGUS L.OV. TE OOSTERBECK OF HAAR FILIALEN LP V meubelen FA F. SINEMUS Leldschestraat 2O-22 AMSTERDAM-C. UITGEBR. COLLECTIE ULSTERS VANAF Fl. 57.50 A L H A M BRA ?SS WETERINGSCHANS 134 - TEL. 36861 ?"?" PRESENTEERT TER GELEGENHEID VAN HAAR IJARIG BESTAAN DE PREMIERE VOOR NEDERLAND VAN CARNAVALS KIND (l'enfant du carrtaval) mee l WAN MOSJOUKINEenTANIA FEDOR een gevoelig, prachtig gespeeld filmwerk met schitterende tafereelen van het carnaval te Nice; een film die U van het begin tot het einde zal boeien. TOEGANG 18 JAAR Ter gelegenheid van het njarig bestaan brengt de Directie van het Alhambra-Theater dank voor de belangstelling en het vertrouwen hun geschonken. Zij zullen dit vertrouwen in de toekomst niet beschamen en haar dankbaarheid uiten door het brengen van steeds betere films, waarvan wij reeds thans kunnen noemen: NELL GWYN - STORM OVER MEXICO - AMOK DE WITTE en verschillende films met HARRY BAUR, ANNABELLA, ANNA MAY WONG, enz., enz. Zondagmorgen 111 '?uur speciale SCHOOLBIOSCOOP. Bezoek van St. Nicolaas. leder kind ontvangt een geschenk. al ben ik ook bijna geen duit rijk, nu ik hongerig over mijn buik strijk, toch eet ik maar niet, want ik zie in 't verschiet, weer een prachtige film in de uitkijk. VERSCHENEN: ALGEM DER STAD AMSTERDAM JAARGANG 1934-1935 Prijs/13.75 Prijs ? 13.75 Verkrijgbaar in iederen Boekhandel of rechtstreeks bij de uitgevers: N.V. AMSTERDAMSCHE BOEK- EN STEENDRUKKERIJ V/H ELLERMAN, HARMS & Co. WARMOESSTRAAT 147-151 - TEL. 40396 EN 41701 Door de buitengewoon vele adres-veranderingen, alsmede de talrijke nieuwe wijken en straten, is het Adresboek aanmerkelijk in omvang toegenomen. PAG. 7 DE GROENE No. 3001