l DICTATUUR....r- NEEN! Dictatuur en de Nederlandsche traditie Prof. Mr A. C. JOSEPHUS JITTA Nederlandsch fascisme is een contradictio in terminis ER is geen vorm van staatsbestuur denkbaar, die meer in tegen stelling is met het beste deel van onze Nederlandsche traditie dan de dictatuur. Er zijn perioden in onze vaderlandsche ge schiedenis, waarin de burgerij bijna geen invloed had op het staats bestuur en waarin de vorst bijna almachtig was: de regeeringen van Philips de Tweede en van Napoleon. Geen kenner van onze vader landsche historie zal .deze perioden als hoogtepunten van onze ge schiedenis beschouwen. Integendeel. Juist de reactie tegen Philips en Napoleon, de perioden, die op deze tijdperken van absoluut gezag van den vorst zijn gevolgd, de gouden eeuw en de tijd van 1813, worden gekenmerkt door een opleving van de nationale gedachte en zij zijn de voorbereiding geweest tot de hoogtepunten in onze vader landsche geschiedenis: de Republiek der Zeven Vereenigde Neder landen en het Nederland van de tweede helft van de ige eeuw en het begin van de 2oe eeuw. , Met Zwitserland en de Vereertigde Staten van Noord-Amerika heeft ons volk gemeen, dat hetgeen het meest kenmerkend is voor de * nationale traditie, is de strijd voor de vrijheid. De sage van Wilhelm Teil symboliseert voor het Zwitsersche volk, dat sinds de Middeleeuwen tot den tijd waarin wij leven, de demo cratie trouw is gebleven, den nationalen drang naar vrijheid. Teil weigerde het hoofd te ontblooten voor den hoed van den Oostenrijkschen landvoogd,, het symbool der slavernij. Hij gehoorzaamde het gezag tot het uiterste, zelfs toen hij de onmenschelijke opdracht kreeg, een appel weg te schieten van het hoofd van zijn zoon. Maar hij hield een tweeden pijl beschikbaar om den landvoogd te dooden, indien de eerste pijl niet het doel had getroffen. De Amerikanen kunnen het heel goed verdragen, wanneer men spot ? ? ? . ' ? i ? met hun nationale instellingen. Maar omtrent n onderwerp kunnen i , ? ? ? .??'.' (i zij geen spot verdragen, wanneer het namelijk de critiek geldt op de in de Vereenigde Staten heerschende vrijheid. G. B. Shaw heeft gedurende vele jaren geweigerd in de Vereenigde ? i -.?.'. ????'. Staten spreekbeurten te vervullen, hoe hoog het honorarium ook was, dat men hem bood. Toen men hem eindelijk vroeg om een verklaring, luidde zijn antwoord ongeveer: Ik houd, van grappen. Ik leef er om zoo te zeggen van. Maar dat grapje met jullie vrijheidsbeeld aan den ingang van de haven van New York gaat mij te ver." Deze grap wordt door geen enkelen Amerikaan gewaardeerd. Bezwaren tegen de dictatuur ONDER een dictatuur kunnen kunst, wetenschap en godsdienst niet tot bloei komen. De hoogtepunten in de geschiedenis'der l ; l .?'!?? mcnschejijke beschaving: het Athene van Pericles, het klassieke Rome, het Florence en het Venetiëgedurende de Renaissance en de Vlaamsche en Noord-Nederlandsche steden aan het eind der Middeleeuwen en in het begin van den nieuwen tijd, worden gekenmerkt door een regeeringsstelsel, dat in vergelijking tot de regeeringsstelsels, die er aan vooraf gingen en er op zijn gevolgd, een meer of minder democra tisch karakter vertoonen. Vele van zijn beste kunstenaars en geleerden hebben het Derde Rijk in Duitschland, gedwongen of vrijwillig, verlaten. De wetenschap is in Duitschland geknecht. De geleerden, die het nieuwe regime heb ben aanvaard, verkondigen ten aanzien van het rassenvraagstuk noodgedwongen theorieën, die de haren van de beste kenners van dat vraagstuk, die in het buitenland nog in vrijheid kunnen werken, te berge doen rijzen. Kunsten en wetenschappen kunnen slechts in vrijheid gedijen. Het regime van de dictatuur is de machtsstaat. Het regime van de vrijheid is de rechtsstaat. De ,,terechtstellingen" om dezen term, dien men niet letterlijk gelieve op te vatten, te gebruiken op den 3oen Juni j.l. in Duitschland en enkele weken geleden in Rusland, spotten met ieder begrip van recht. Zonder onderzoek, zonder open bare behandeling, zonder recht voor de verdachten om zich te verde digen, zijn degenen, die men als tegenstanders beschouwde van de regeering, geëxecuteerd. Men moge klagen over de langzame procedure onzer wetgeving, De dictator haar drijven: tot aanbidding van een Held, van een God-op-Aarde, die hen beveelt en hun levens weer vastigheid verleent. \Y?ANT de menschen willen of ** den duur niet graag hun eigen zin doen, omdat zij eigenlijk niet weten wat zij Killen. Daarom gelooven zij graag wie met gezag hun zegt 't wél te weten en hebben voor die leiding het gaarne over zoc zachtjes geplunderd te worden. Mits dat plunderen niet téerg wordt, kunnen de groep of groepen, waaruil de Dictator voorkomt, het lang honden en ijverig voortgaan hun zakken te spekken en hun ,,lagere driften" uitte vieren. In de schaduw van den Dictator kan dat een heete POOS onopgemerkt geschieden, want de massa kijkt alleen naar Hem, het Ideaal, die, onfeilbaar, onweer staanbaar, almachtig, zonneschijn of regen over hun hoofden kan ver wekken al naar Zijn, welbehagen. Dat is natuurlijk maar schijn en gezichtsbedrog, want wie, die almachtig en alwetend ware,' zou nog een vin durven verroeren? Gelukkig voor hem, is de Dic tator niet alwetend, en hoogstwaar schijnlijk aan zeer menschelijke E EX Dictator is iemand, die alles te zeggen heeft, voort komend uit een chaos, waar niemand iets meer te zeggen had, omdat allen wat zeiden. Dat hoeft niet bepaald een demo cratie geweest te zijn. Overal, waar gelijkmachtige groepen voor hun belangen 'om den staat strijden, zal een oogenblik komen, dat die machine volkomen stilstaat onder de tegenstrevige krachten. En in den staat zal het dan gonzen als een kwaadaardige b,ijenzwerm. Maar lang kan die toestand niet duren. De eigen bestaansvoor waarde van zulk organisme dwingt uit de desorganisatie weer tot orde ning te komen, en aldus verschijnt er steeds een grootere of kleinere groep, die, beter van inzicht of sneller van handelen, boven op den kop van de anderen springt en ze neerslaat. En dan is zij de baas in haar hoogste spanning, haar chefs of haar chef. De persoonlijke wil gaat nu'het tegenstrijdige vele willen tot onderwerping dwingen en het zal,>voorloopig, een soulaas zijn, dat er weer gezag is. Het liefst in n , persoon geconcentreerd,' 'Opitat de menigte weer doen kan waartoe alle primitieve infantiele driften over on/e omslachtig' rechtspraak, dikwijls niet /.onder goeden grond. Maar kan de keu/e tussdien de wijze, waarop in Nederland het recht wordt gevonden en de wij/o, waarop in Rusland en in Duitschland, wat nii'ii als recht gelieft aan U- duiden, tot stand komt, twijfelachtig zijn? Ongetwijfeld, de democratie heeft haar gebreken, waarvoor men de oogen niet moet sluiten en die men moet trachten te ondervangen, maar zij heeft althans deze deugd, waardoor zij zich naar de verkla ring van prof. Honger onderscheidt van ieder stelsel van autocratie, namelijk, dat zij de gelegenheid tot critiek open laat en dientengevolge tot herstel van de fouten, die gemaakt zijn en die bij ieder menschenwerk onvermijdelijk zijn, den weg open laat. Di» eenige weg tot' herstel van de fouten der dictatuur is de revolutie. De dictators oogsten, wat /ij gezaaid hebben. Herstel van de gebreken der democratie D K democraat, die de oogen open houdt voor de gebreken deidemocratie en den moed heeft op herstel van de gemaakte fouten aan te dringen, bewijst aan de democratie betere diensten, dan de democraten, die den indruk wekken, dat onbeperkte vrijheid en onge breidelde invloed van de burgerij op het staatsbestuur, de remedies xiju voor alle euvelen. Politici, die de pretentie hebben de democraten per uitstek te xiju, INHOUD l, s IJ M Kt l «l - 3 5 / ? «i. itj. i l. l.V '5 '7 l S. _'o V. Cocnen, Prof. Mr. A. C. Josephus Jittji. Dictatuur....; l>t' diitat uur een zegt-H. Ktnil Lud\vi|4, Aanteekeniti^eii «ir» dictatuur. Mr. M. Kann, II 'd/ f' s eigenlijk dictatuur? ICuiil l.mhvij*, Atniteekcitin^cH turf dictatuur. M. Y. Ui- n (iavriel. /few Stiwd. dictator in tic <«ws/(/«. l 'rul'. Dr. 1). ('olii-ii. Dictatuur in de omllti'itl. l.. J. Jonliiuii. M' aarde l>li>nl(. Mr, Joli. lliüjts, Dictatuur rati Int i>n>lctariual. Mr. J. 11. ll«'M«lriks, Dictaturen 1'ittHit ett Klein. I.. J. Jonluan. Dictatuur nut i/c film, I.. J. Jordaan. //«?? meisje niet tic hlaii-ur hoed. Mr. 11. Si-holte. (i'«7r kin>rt<. All». 1'lasscluu-rt, ();r; </»? rntick dei schilderkunst. C', v. NNVssiMii, Muziek. Wyho Mi-ijt-r, Jourualitlitk? ttekt'tikuttAt j i. Alln-rt Ilcliuan, liet f<aleis,ilcr tic/de, teekenin^en II'. ??.?/. Elzen. Schouti'burgprijm'raug, teckeiting door Jantje. A. Viruly. '/.)<? 5/6 rt»id<»n l\'et'.<t>ni*. Presto, .SVii'd Sciidet'i. J. Uii-iuens-Keursla». /vV»'S/r;V»'///.^ Ml JU JH. .\ ' .ju. ?Hicii'ttcn. M. H. S/ókely-l.ulofs, /V waarden dei' rronu'J. Onsk-r. Octcptict, dictuliH' in het gczin. li-r/tt-ning ./. /?'. Doei'e ^4. Hffirirttc van Kijk, Deceinlier-reiinisn-teii, tccbcHing /?'. Orlinaii. Charivaria. Melis Stokt-, /V sf'rt-lcluli ,, nummer « ///'", teeheniii^en Harnineit van Heek. K. de Sinelair, //»?/ ^clieim rail Ifaili Majorca. tcckcnitigcti /. /?'. iJneri'. jantje. - Alida. /rvrnlmom. C'ioifiiniitt' C'nn/iii-l/fi. ( )» .:<? l\'er<tf>ri)\rrii£e n . een zegen veronrdeeli'-n en driften onderwor pen, dewelke hem al ras tot speelbal maken vu n complotten en intriges, zoodaf hij meestal doet wat anderen willen. De Rede verloochent zich nok hier niet: het E ene slaat tol veelheid om en het land, waar een Dictator heerscht, ziet zich weldra gezegend met een leger kleine dictalortjes, in hun district allen even oppermachtig en willekeurig. Het is als zand, dat tusschen de vingers a't'gslipt: de uiterste centralisatie voert tot ongecontroleerde decen tralisatie en wat eigenlijk heersoht, zijn weer de groepen, die den ,,Monarch" afwisselend naar hun kant overhalen. "jfOODAT men zeggen kan, dat ^ de Dictator, de Al-beredderdar, in werkelijkheid van levenden lijve niet bestaat. Wat verschijnt, zijn verschijning, is 't niet, en hij be staat alleen als idee. Maar zóó dan ook groot en heerlijk en een onont beerlijke behoefte van het menschdom. Of is Heroworship niet een essentieele behoefte van den menschelijken geest ? De Doctator, wei hen naam hij ook draagt, is als een plaatsvervanger Gotfs op aarde en men heeft hem noodig als brood. Vertegenwoordig! hij niet de hoogste zekerheid, den vasten steun en richter van ons uiterst wankel .streven"? Zijn f uk moge zwaar zijn, maar wij dragen het tot ons wel zijn, want hij, de supermensch, weet waar wij heen moeten en heeft de macht onze nukkigen onwil te ovenvinnen. Wie zou dan in hem niet die Macht aanbidden en dien Wil en dat Stellige Weten f Wat ? hij werkelijk beteekent, doet er weinig toe, als wij hem maar zien kunnen in zijn glans en majesteit, zijn tot mythe geworden verschij ning. A Is Napoleon met het driekanten steekje, op zijn hoog paard hoog op een heuvel. Of I'ra Driavolo, met gekruiste armen op een rots, tegen den lichtenden avondhemel. Zoo moet men hem zien en in hem gelooven, een hoogere intelligentie, een hoogere verschij ning, machtig te midden (fer machtelooze verwarring van het kleine leven. Zoo is hij den menschen ten nutte als een onontbeerlijk ideaal en zoo zal de wereld hem altijd weer noodig hebben. En dus produ ceer en. Het daadwerkelijk leven rekent dan later weer mét hem af. V. C. kwalificeeren ht-t beleid der huidige regeering tegenover de gemeente besturen van on/e twee grootste steden en tegenover de ambtenaren en volksvertegenwoordigers, wier trouw aan groiuhvet en wet twijfel achtig is, als fascisme. Het is nauwelijks voor betwisting vatbaar, dat het financieel beleid van de meerderheden in de gemeenteraden van Amsterdam en Rotter dam voert naar het faillissement. Men kaii op goede gronden betoogeu, xooals de heer Drees de vorige week in de (iroene heeft gedaan, dat de regi-eriug het den gemeentebesturen minder moeilijk moet maken. Over den modus*quo Valt te praten, niet over het principe, dat men aan'de gemeentebesturen onder alle omstandigheden de volledige vrijheid zou moeten laten. In felle bewoordingen hebben de socialisten de maatregelen van.de commissie-Kooien tegen volksvertegenwoordigers, die zich niet hou den aan hun eed optie grondwet, afgekeurd. Ook dat heet fascisme. Het is leerzaam na te gaan, hoe de socialisten in eigen huis handelen met dergelijke personen. * * * De V.A.K.A. heeft hanr personeel, dat de communistische beginse len was toegedaan, ontslag gegeven. Hoe verantwoordt de socialisti sche arbeiderspers dat ? ?i Die1 pers schrijft: ,,Is dat soms aantasting van de politieke vrijheid? Onzin. Geen organisatie,kan insluipers in haar midden laten, die het op haar ondergang gemunt hebben. Alle lankmoedigheid in deze staat met zelfmoord gelijk." Toch valt te verwachten, dat de socialisten de schoonmaak, die zij in eigen huis onmisbaar achten, inden staat liever aan anderen /uilen i, ? ? '. . ? . '? overlaten. ( , ? De dictatuur heeft in Nederland geen kans, zoolangde vrienden der . democratie den moed hebben, voor'de gebreken der democratie uit te komen en mede te werken, om die gebreken te ondervangen. 1 ? ? De term ,,.Nederlandsch fascisme" is, zooals onze oud-minister jhr Mr I). J. de Geer. liet geloof ik ^ens /eer typisch heeft gezegd, een contradictio in terminis. PAG. 2 WINTERNUMMER No. 3003 PAG. 3 WINTERNUMMER Ne. 3003