Boeken Emil Jannings als de'herbergier in De zwarte walvisch" (Tuschinski, Amsterdam) wij mi-pt-n lui.' \Vi.j kijken niet hewniiihM'hi;: en welgevallen naaf do/o lïirrif Vfi'linttiiit^.... man r wij kijkm ??rïnuir. Het p-val blijft l»iiH«in «MIS het omhult "is niet. lift doordringt ? ?:is niet. hel maakt ?? is uii-l dronken. i:.-lijk de eehte film plaeht te do.-n. l»e ItoMis'hild-fimiur van Arliss blijft «? -n volmaakt u.'Spefldt- oneelkarakter. .??en t'oiiiielin-in-t wei-diineii*ii s. Maai alweer: wij kijk* n ern:i:ir... -;\vij voe len /ij 11 ademli'iiliii:; niet. wij ei-vureu ? /.ijli pej'sooiilijkh» i-I niet uil duizend karakteristieke ?details wij.... In.'(?<//?;?/» hem ui «t ! Nallinti Kol h.-ehil«l werd een volmaakte eren?ie van den heer tieortre .\r.l:£«. «ii.- /.ii-li als /mulaMii: viiui' ons o|-slv|de en w.-iarvan wij «Ir mérite* eerbied ii: op ??i-a afsl'aud wade?-! tan. 'Maar de Iei.rio:iniiir van <«ary ( 'noper. de Konimis>ar l.olniiaiiii. van Otto \Veriiieke «aeteurs di» niet 'tut.de knieën van \rli.*s reiken i lap-n voor ons open ??«?n oMeindii: aantal inip":ider<ihilia. w.iai'van /.ij y.irh /.elf niet bewust watvii. lift apparaat, maakte, /j.-h nn-i-ster van hun handen, hun mond; hun ooji.'ii het vinjr kl« ine eiyen.?i'irdL'li-'di'!! <>p uil de onwillekeurige nia'nfe-'tati siiunnerweesl intiemopor«tioiipjkh. i I. Kn /.ij leefden daardoor ?/ij kwamen |n> uil het platte vlak /.ij kregen volumen en zelfstandig heid. . In..De vijf FrankfWlers" komen ad-. .mirahele dialogen voor.Twee o l' meer personages v» «eren ooji gesprek?on het i.< Dikwijls puntig, bi'liiu^rijk.Kfostiu. .Maar /.ij gaan erbij op een rijtje Bitton. ??n 'sluiten ons buiten. Wij kijken niét door do ootfon van den oen naar den ?mond van den ander -i? wij. vnelen ' niet de warmt»- van Imn lijven wij worden niet in hun wereld op. ir4-nomen. . Mij dunkt - hier hapert iets! Jlior \8 een aarzelitm. epn schroom merk baar. dia kennelijk hoenwijst naar een stadium van overtrantr. Met- /««w dwaas e.n' onbillijk ,/.ijn oen figuur als .\rlisH t? vergelijken met. laat óns zc^ón. Janhingg. In tepenstellinir niet do melodrama t iek van di"/.eh laat «t en. is do Ehgetachman oen speler wiens* dictie on expressie in hun suggestieve F" F, SINEMUS Leldschestraat 20-22 AMSTERDAM C. ROK en SMOKING OVERHEMDEN SPECIALE COUPE EIGEN ATELIERWERK soberheid, volmaakt op de filmcamera /ijn afgestemd. Maar het is alsof ineit dit kost bat e..hi^hhi-ow "-materiaal niet durft te benaderen, te knrdeir en te olll leilell. /ooals lileli het met de *..jreWoiie" sujetten dee.d. Xnouls men. Welbeschouwd, bang Sehijllt het heele geili-ttiiigeei'de tïeval aan te pakken hel in dm/end brokjes uit elkaar tc!£«ojeli het willokeUl-ij: te ordelleli. in te, korten of te verlengen d- Vertraui-n of op te drijven.... kortom: er ltii van te maken ' * * . * he/.elfde opmerkingen gelden mutatis mutandis . voor Foid's i.The world moves un"k. Ook hier de -4. .>-hi-denis «-ener familie van een ?/.eker historisch ooirpunt uit be/.ièn. (lok hier de po-.riiii: om een p-slacht als een geschiedkundit:e eenheid te bcsrhouwell. wiel- Verhouding tot het mnatsehappelijke geb(>ureii men tracht vast te stellen. Ook hiefeetl tecllllisrlle en art i«*t ieke ver/.orging. «lie «Ie streng ste erjtiek kan weerstaan. Maar ook hier d».-/.elfde nar/olinc . die/.elfde ail'^St. «Uu het impoiieerende geVell te lijf te »<ia'n.' liet isstellig meer ..film" ueworden dan ..The house of ItothsrhiUl" - de persoimges xijn di-hter benailerd en minder onl/.ien dan in \Vfrker'.«* oeuvre het geval was. Maar ??i'.onibivekt die .stuwende continu teit, die onweerstaanbare levetiwckkonde drift, welke défilm in ei n oiion«lerbrokeii stroom naar haar climax voert.als een machtige symphonische eenheid, wegstervend in het bevre digend slot-accoord.... al of niet ..hapjiy". J Iet is oen serie van "ntallen vonrtr«(ffelijk geënsceneerde frag menten, maar xij jagen niet achter elkaar heen. ?,ij bekomn niet door hun «rvorgangon. x.ij ontstellen niet door hun contrasten. Zij staan een- ? voudig naast elkaar, als dn fameuse ..objets d'art" welke het verboden is te» ..Umeheeren." . Laten wij de goede bedoeling waarel eeren.... het xij zonder eenige ironie gti/xjgd. I^aten wij de aarzeling trachten te; begrijpen, van een werk-, traditie, diébé/,ig is over te schakelen naar andeit» normen. Kn laten wij daarbij hopen en venvachten dat het hier een overgangsperiode geldt, waaruit de film weer tévoor schijn zal treden: souveréin en triom fantelijk, als in de dagen toen zij nog geen heilige .huisjes had te ontzien. Kerst dan zal het* ons mogelijk, v.ijn t« berusten . in een labberkneite t. als wij si mis . ee.nigen tijd con,-t riteere»!. , ' L. .f. J01M>.\.\X EEN ROMAN UIT DE ZIEKENZAAL Albert Heiman D M. v. d. Moortel: Vrouwen treden uit de schaduw (De Sikkel, Antwerpen) K schrijvers die heden ten dage nog een raam-vertelling willen op/.ettciu moeten al hun ingeniositeit t.e baat nemen om nog een ietwat dragelijke variatie t o brengen in de towh zoo eenvoudige opzet van Uoecaccio's lVcamcrone en Chaucer's Canterbury Tales. Ken gesloten vorm vindt men slechts uiterst zelden, en dan is de/.e nog altijd vrij onoorspronkelijk, ?(?olijk het gevul is bij een overigens heel onderhoudend boek als Night in l hèh«>tel" van t 'rawshay Williams. Ik ontmoet 11» onder de mij bekende hedemlaagschir bellet rie slei'hts n werk. waarin op zeer oorspronkelijke wij/.e een raain-vertclling weid opge?/et. en waarin een dusdanige ver andering in het klassieke schema word aangebracht., dat men eigenlijk nauwelijks meer van een raam-ver telling spreken kan. uuiar veeleer van een echte roman: het is Itaueat's onvolprezen Honorable part ie de campagne". Paarin wordt inderdaad een .soort van raamvertelling ge bruikt om een centraal roman-gcbenren niet ij/eivn consct|Ucntie vorder. te ontwikkelen, liet is technisch be/.ien een prachtige vondst, die daarna met de grootste vaardigheid gerealiseerd word. Kr zullen echter niet Veel oVenwaaiilige voorbeeldig meer te vinden zijn. hetgeen bewijst. hoe/.e(>r dit gent-e afhankelijk is van geniale invallen. "Wie het slechts ,.beoefent", brengt noodwendig 'iets slnps \oor den dag. en op zijl. best «>en bundel van willekeurig naast elkaar afgedrukte vertelsels. Kn zulk een wofk dient dan meer als een no vellen-bundel beschouwd te worden, 'dan_ als een gesloten .sroheol. Pit i* ook het geval nut v. d. Moor.ie.I's ..Vrouwen treden uit di» scha duw", waarin - de vromvonzaal van een hospitaal als bindmiddel genomen is, om op nogal lyrische wijze de levensgeschiedenis -van een aantal patiënten te benaderen. De schrijfster ligt zelf ook ziek tusschcn de anderen en .roept dan, aan de hand vanhaar. gedragingen en gesprekken, de. voor geschiedenis van haar gezellinnen op. Ken meer constructieve geest had uit deze elementen ? zelve een nieuwe geschiedenis laten ontstaan, die van de . ziukenzaal. niet haar cyclische, steeds tot een beginpunt terugkecron-. de ontwikkeling, liet zou een mooie en moeilijke opgaaf geweest zijn. Pe schrijfster is 'echter.een derge lijke taak uit de weg gegaan en begrijpelijkerwij/e. Want uit het geringste onderdeel blijkt al dat zij van ieder constructief vermogen gespeend is: dat zij er een aardige, vlotte manier van vertellen op na houdt, maar geen behoefte gevoelt, orde te scheppen in haar wereld van aandoeningen en impressies. .Zij merkt, allerlei op, wordt gemcrd, en vertelt haar erva ringen ha. Ken beetje door-elkander en holderdebolder zo.oals vrouwen dikwijls doen; en een beetje lang dradig heel vaak, wanneer zij z<ch voorneemt alles eens in erg mooie 'taal te beschrijven. Kr is dan ook een groot kwantum woordezwijmelarij in dit boek; heel wat meer dan men meestal bij zuidnodorlandsche auteurs aantreft, die zoo wijs zijn 'do jvine ? ..wooixlkunst" minder nmu-stiglijk te beoefenen dan hun noordelijke stam-vorwanton. Ondanks zijn literaire, tekorten heeft dit boek intusochen enkele verdiensten die den lezer ertoe bren gen veel voor lief te nemen. Het is ooi-stens de eerlijke en sympathieke kijk die de schrijfster heeft op het leven der eenvoudigst en, op de werelu, vol lief en leed, vooral vol leed. van de proletarische vrouw, en haar passief protest tegen, de vanzelf sprekendheid waarmede machtiger klassen het onrecht bestendigen dat de zwakkeren wordt- aangedaan. A ? ? leen porsist.oert de schrijfster bij hati . eigen aandoening en medelijden, haa protest wordt niet actief, haar ver ontwaardiging \orgi nog geen 'daad zelfs niet de in-haar-wezen-liggend« schrijfdaad. Het is natuurlijk al hoe. veel als men niet blind is voor hei loven vaii do .1 en n y's en de HomniaV. .als n.ieii et- teiimins'e al eenig \vrmoodon van heeft wat in hot binnen ste van «lie wi'/.eits omgaat. Maar dat is niet voldoende, het is slechts 111111111111111111111111(111111111111111111111111111111111111111111111,1111111111 In kort bescek een hegiii-stadium in de i-volntie der meiisohenliefde; y.ooals de ?Be trouwt» w» el-gave van dit alles ook slechts een beginstadium uitmaakt in do ontwikkelingsrij tier artistieke uitdrukking. Ken uitingsvorm die hoogcr en sterker van werking is dan deze ontroeringskunst /.ou mis minder direct de srhrijfster /elf (mot al haar aandoeningen en nobele gedachten) en feller het onreehton de onpersoonlijke wil um het rechtle herstellen moeten aantooncn. Na tuurlijk niet door manifesten of sociaal g.-t henrot ineer. maar mot het eigen middel van du kunst: het laten uien van een geordende werkelijk heid, chaos die door de kunstdaad iver/.ichtelijk en donr/ichtig goworIfut eoncentreoren, veulichten van do realiteit. liet iH een algotnoono fout van schrij vers mot sociale bekommering. scich t o vcrgvnoegcn met do natuur-getrouwe afbeelding van het onrecht. Hun ?rustieke (en dut* hun univorsocle) - ak strekt vorder. 7»\ j lick ben «Ut ? ei'kelijkheids-materiaal /ou/.eer t»m 'i* scheppen, in stoo gcconccntix-orde Kunstvorm samen t o passen, tint het ?en oxplosie-kra' ht krijgt, en de unpant.sering hl ik slaat, \\aarmee ie harten en het brein der inenschen yerd ingekapseld. Xoo te schrijven 'at uit het harnas, van. conventie ??n gt mak/.ucht en domheid cel» naakt. ?/eVtieliu. eerlijk inenseh tovoors'-hijll kruipt bij iodci-on V/er. x.iednar wat ik /.on will n.... II" IIIIIMIKIMIMMIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIMIMIIIMIIMIIMIIIIII ^??l i«i. \' overzie! den is. V'ttll lln i . ' Boeken vanvrouwen Helma Wolf-Catz: .Marjan. Film van een jeugd (Van Dishoeck. Bussum) D IC; lu-iiniu-riiiK aan ,.\Voutt-r." dat fijne, eenvoudige boi'kje, waarin eer jonge, schrijfster liaur ? oi^en xvefj 'uing . maakt ilexo tweede roman van nu-vrouw Wolf een beet je teleurstelIcnd tV inlt-J dit)K, die ietwat pretentieus hundoi-t. 'neemt dit boekje ..in filhdiccldi-n ;;. schreven", waarmee naar . .bneionil» vaart" wenl gestreefd, «lic .niet te: koste van du diepte" gaan mocht.'Met «oen toch Wel iets heel anders 'doet ver moeden d'a'n we. te lexen krjJKen: i» i-t> /akelijk dan iH-t-ldciul proza liet U-vcns vcrliual van ..con lastig kind", dat lam: vele vergissingen en v««rwarringen hec: (Ie liefde vindt. Dit alles in \vat abruj 'vertelde epi.soden, xvaartloor hot geho-' iots te vaag on te schematisch is gbleven om geheel te voldoen. Als thé? geldt het woord van de moderne opvoci ?ster. lithcl Mannin, dat achter elk moeili.i c kind een moeilijke vader of moeder uvinden is. Kn zoo begint Uit bock ovenals'Annie Vivanti's Divoratóni .met hetzelfde beeld als \\-tarmve h t eindigt: het- kind in do ? wieg. Onj.--twijfeld vol fijne trekje»' on met VIH kwaliteiten, maar toch nic-t lieclt-m..-il \\-at wc na ..Wouter" verwacht haddot e eerste k kis literatuur «aan behooieii ? »it i* liet verluuil van oon weinij,' geHitpliceerd jong echtgenoot, die zich tip ? t onverwacht >t door z'n vrtniwveriteii ziet voor oen veel oiHloren man. In :jn verbittering,'omdat hij niet iH-yrijpeii uil wat de rot Ion 'is. -weigert hij ei-n htst'hciding en-hij trekt eenzaam naar itlië. Op «Ie boot al loert Ilij oen andere eroltl kennel', in in 't nieuwe land. iu eiiu-e verhoudingen mot andere oiiwon. IH-I; i n t hij langzaam aan to ?n waarin hij zijn .vrtniw hooit to kort ? laan: XooaIs zoo ontelbaar volo mannen dezelfde of iets 'andere wij/o -luir. '..?IHw to kurt doen, omdat zo hot mak-' lijk vinden zich ? nh1*: te zeer to ver-? .poli in hot sexuoolo loven dor vrouw. t geheel anders is dan do man hot wol. ttscht to /.ion. Op deze opvatting van ? Utiitsch psychiater .steunt deze .tngrijkc roman, dio naar ik hoop ? en mannen in handen komen zal. Hennette Bolle: Jeugd (Noorduyn en Zoon, Gorinchem) Z«-SM K de minste pretentie dient /n h dit boekje aan. t-eli Minpel l>.uiii;< ren iftxval vervelende letter. een u.it .ilui'/a.ejul citaut xoomp. |)c ccrsie lil.nl/ijil»-!! met het vriendelijk «cbablu-l over ...Mevrouw Hé", huar ccht«ciioot-pri'lessor met tlo uilobrillc«la/.eii en kuif .beide blonde moisjes" dooii weinig M i\\.uhteii, maar ontuaMeiicn ? laar hun .iri;el<i<»lici«l. ICn ;:ls do booordoelaar \aiiwe«;e de l'idoolo niint-ha-. lailfe \iiti den verteltrant reeds alle lilenure hoop heelt opgegeven, dan. ja. dan blijkt dit tot:h eigenlijk oen allcrKcnocxclijkst meisjcsbook to /:jn, vol lijno ^evooliKhodon ondor don soms wat .d te lindriidHincii praatstijl verborgen. ICon /onni^ boek. dat ons binnenvoert in tlo weldoende sfeer van oen goed gtv.in, met zijn kleine OP «roote lusten on lasten. Mon hoor lij k boek voor jonge meisjes, /oo van xestion af. on ook voor hot ondorwij/.erosjo, dat moe thuis komt van haar to grmitc klas. Ook wol voor moeder als /o oen kloin beetje griep hooft, on ?sTootmoi'der x»\ hot gewis ook in gezonde d.iuon weten to waardeoron. C. en M. Scharten-Antink: De gave gulden (Wereldbibliotheek, Amsterdam) \l, i* ;jj ||4,||;uidsch. dcgncdc Hets int tilt niet heel ^ave bock. Kn ze dat d«pr alles heen. trots haar sojieidiny. st«'t- l ;iür lanye verMij'-eti in Mt'-ran en ...ui de l'óto d'Azur. .oon wat kls'in.l'in'v'ei'iike. i:onveiiti>mei Ie. niet nioor jonjit. ll<'|lantl--flu--vrriuu-nu't-lortnin. met een kmdeilijk-roinniiti-oli hart. uaard.xtf /ij. de verper-.ionlijki»« van ..«Ie i..i\f vilitlen". teil profil valt a.ill een literairit;.' « h.'trnieiir on «liolis <? hiianiU'ltio<.-p;ir.i-iieereiidt- familie-lotion nu-t aanhan«; Ware /\'\ even trouw yeblOveii aan haar ingeboren ..llttllaildsche" yt-voeleiis van deeentie en nlelicati?>e aN aan tien uilllon ilf.iny tot ye\eii van haar yooie Kfltl w.ire /ij niet «ezuiihl voonlen aiiü^t.om /w.i irun hti« en .,ni< t-nn-dern" u- /ijn. ja. dan wa> tlit leven en i'iok dit boek heel anderv verltxipoii. l'"n \\vllicht belangrijker en navranter «owordon. Jamnu-r ??< k «lal de taal y.no '\\yiiiiv.' iiaiiwkeiii"'. rii.i'Acn flofht verzorgd i» Wl blij l't Elisabeth Relcsma: Rebellie der reinen (Servlre, Den Haag) \i VX deze schrijfster kondc ik-slochts ' verzen; orAvaron er bij die ik go"-lij;, oenvoudi«. on inooi vond; niet ?-laiiKstolling begon ik dus aan dit Icjc met den aardigcn.titel, waaronder .rklcinc romans" zijri samengevat^ blijkens den boekomslag twee zeer Wlllv Corsari: Terugkeer ut; -r" le vraagstukken Iwhandclen. ..Mag Thera (Leopold, Den Haag)'-1;11 vad" /Ü" k*n('. «*<? ongencoslijk ' 'r l' K ' is, het leven benemen? Mag iw. r.Yf ik in het werk van Wil'y Corsari steeds weer het meest l»wonder i s de royaliteit waarmee /.c iccUr nicnscii en ieder karakter recht la it wedcrvaron. Bij h«iar geen «oètlkoo H onderscheidingen in engelen. en duivc'svan zijn eigen kleinen beperkten gezien * kring uit heeft ieder individu cvcnt-y? gelijk en naarmate hij wijzer woi»lt erkent, hij dan des te eerder het gel |t> van den ander. Zooals in het werkeli.u* leven dus. Daarbij schrijft ze boeien!. weet ze wonderlijk goed te typeereft «-n kent ze van binnen n van buiten «lf landen, en toestanden die .ze bcschri ft 't Is eerlijk en gevoelig werk. voor «-en klein beetje sentimentaliteit is z .nlukkig-niet Iwnjïen ze-heeft altijd i-'t> te /eggen, dat de: mooi te w.iard'is.' \l> haar boeken eens iets meer gescrn-' rd waren, als er minder in werd gepni «txniKlcn 70'dan inisschien ? niet t-ns ;"t /tv' ' .lij ?n < ?I.-l l i* CT een t-r abortus plegen-ui t mededoogon de moeder en het kind?" ?onvaar geen kleinigheden! k h?^ing vraagt hién zich in venvon>g af hoe iemand, die blijk geeft hebbton op de realiteit. c waarheden ? van het zplve, zich tot de behandcJing van - t'ij uitstekrcëele stof voelt aangetrqk1 ^'cchtsmctdcnuitcrsten.convoud.den 1 trmhartigsten ernst en den sobersten fhciddzin zoiidcn 'zulke problemen "jen wprdcn benaderd. En daaraan keert'lii.e.r nog wel wat. AV. v; K. mmm ENGADIN SCHLOSS-HOTEL Eerste Rangn Hotol. 200 bodden A. van der Hoorn-Surie: Ik zoek werk (Leidsche Uitg. Mij) D K/l'! n' -t primitiex e h-vensdril't n erye\\ur|'eii .'.uiMiti ht teyen de wort ld«?'nsï«i heelt niet litteratuur uu-t \eel te makt n /t-ll- alsleiuleiu.yt-<iinilt kan tilt hoek /meen ,tan>praak maken op i wijder In hiiiy-iellniu tlan t!u- van hot ../.ieii.o \frhaalijt "Marian en l'anl van i loc/e miK-ton l'wiimiuon. maar hebben no» oen ...Mama", die mot bcl;«nfjrijke bvdrasen hot verarmde ^o/in wil steunen. Maiian heeft /ith .echter'ip hot hoofil jjo/o-t', tlat Paul' nioot worden t>ptrov<ieil v.m eoii vonvontl /iM*iitjo tot oen ma n d ie met o i yen handen hot brood verdient, l lot probleem is dus moor «obasoofd op gcmtn'ds-ovcrwogingen t la n op cconomischon nood. Daardoor komen alle' beschreven con flicten in oon valsoh licht to staan. Mjiriau wordt assistente bij .een schoonhoidsfhirurKo, doch daar zij dit griezelig bedrijfhoeft uitgezocht in don tijt? dat zij oen kim) vorxvat ht. valt zij van puren griezel van een trap en bezorgt iedereen, haar eigen gezin vooral» den grootsten last. Dezelfde ? i50. die zij pp deze zonder linge wijze per maand verdient, ,.mag". Mama nu t la n 'maar geven. l£rg nijpend is do nood dus niet. l 'au' ? haar echtgenoot .zoekt tevergeefs ecu baantje, tot eindelijk Argentini oen nieuwe toekomst "voor hem opent. De kinderen kunnen niet mee en Marian raast: .Jij kunt geen werk krijgen, maar vreemden wol. Duizenden vreemdelingen werken .en vestigen zich hier. Maar wij' worden eruit gedreven. Ik haat dit land, l»cel dit corrupte vriendjossystecm, heel dit g rot) te gekkenhuis, waarin slappelin gen on leugenaars welig tieren. -\Vaar niemand zijn meen ing durft gc.vcn. nie.matitl zichzeff durft zijn'.", Knzoovóort. De sdirijfstor heeft dit onvolledig tijds beeld niet tip hooger niveau kunnen bren? gen dan zelfbeklag on gc. . '? bornoorde.. driften, Noch het leger workloozcn. noch .tle litteratuur '^ met <Ier«olijke schrifturen gebaat. Pension wan Fr, 17. K. v. I.. een nichtje dat steeds werd gemeden was niet met haar leven tevreden. ze wende zich aan naar de uitkijk" te gaan; nu wordt ze door minnaars omstreden. OUD-BUSSEM BEREIDT VOEDSELS VOOR LIJDERS AAN MAAG- EN INGEWANDSTOORNISSEN '?^"^?^45? c/^^fir.^ ' En of ze smullen! Droste Verpleegister Cacao en kinderen zijn aroote goede .vrienden. Moeder weet dat wel! De kin deren vinden Droste Cacao lekker enMoeder- heeft ondervonden, hoe gezond en sterk ze ervan worden 5/iaart plaatjes voor htt album Java 7. ALTIJD WELKOM: ia i klei,. T* l_ !at l, in > pa ?d 'y' '.ir1 ,.ef t e Ui 3». en in ar ».' Ie n i1» o s c bPAG. 8 DE GROENE Ne. 30C7 PAG. 9 DE GROENE No. 3007