; J -" t T : r - * ; .. ? r : ? ? ? ? * f » "» . 4 l >.* Burgers en gas 1917: oonvcl4rop'een*<fcor;gcs stormrijp" gemaakte stelling. Naar een schilderij ven den frontschilder H. B. Weiland in het Oorlogsmuseum te Weenen GASAANVAL Jérome Debrieu .MIHIIIMIIIIIIHIIIHIIIIIMHMHIIMIIMIMIHIIHIIIIIMIItlimilHIIIMIMIIIIIItllllMIIIIIIMIll TN dit artikel het zesde dat De Groene Wijd1 f i «f oon het vraagstuk der luchtbeschermlng | schildert een vooraanstaand journalist, die de ver- f | schrikkingen van den gasoorlog uit eigen ervaring f | kent, in getemperde kleuren hoe een toekomstige I i oor/of zal worden gevoerd als men toelaat dat f i hij ooit gevoerd zal worden. J OP den 22sten. April 1913 nam men in de Fiansche loopgraven tusschen Bixsclioote en Lartgomarck een eigenaardige lucht waar. De manschappen w^rd?n eloor een hevige hoestprikkeling overvallen, dio van seconde tot seconde sterker werd, zoodat zij ten slotte het gevoel kregen te zullen stikken. In paniek sprongen enkelen uit de loopgraveh, maar dit hielp hen niet: ook zij werden bovange»n de>or de geheimzinnige stof, die de lucht bevatte. Do een na den ander viel bewusteloos, gestikt-, vergiftigd. De raadsel i-'htigo stof was. zooals men later vernam, chloorgas geweekt, dat men v^an do Duitschc versterkinge-n uit iu do richting van do Fransche had geblazen. Vy f tienduizend man wer den door htJt gif btiiton gevecht gesteld, vijfduizend vonden'den dood. Het modernste wapen, het wapen dor chemische wetonsehap, had zijn intrede gedaan in do krijgsgescbiedenis. In het verder verloop van don Wereldoorlog verloor hot niuiiwu chemische wapen, niettegen staande het ineermuloii -woitl vorboterel. eert deel van zijn psychologisch effect. Maar tot het einde bloof hot chomisuho wapen moorddadig en onmenscholijk loorJab h^t 4ó aanfjnvallenon verraste en . hun g-e-n tij'd liet verdcdi ;ingsmaatregolen. tetroffen. 55oo goschiuddo het aan hot Italiaansch- ? Oostenrijkneh Isónzofront, dat op den 21on October 1017 de Oostenrijkers meer dan 000 gasapparatcn in de dóór hen be.ze.tto b(!rgen hadden gebracht Om hun offensief-voor to breiden. Tegen twoo uur 's nachts word een goweldign, gïfgaswplk in de richting vui'd'n dalen tt»n z doh van Plezzo goblazun. Tejea do Oostortr'jkseho stormt roepen m do ochtendschemering tot den aanval overgingen, ? stuitten zij tot hun groote-verwondering niet op tegenstond. Do gohoolo Italiaonscho bezetting, ongeveer 0000 m'nn was door het gas gedood. Men had geen tijd goVortelen de gasmaskers op to zettijn.... ." ? .??.,." CHAMPAGNE KRUG Renommépar sa qualit . Gifgas-manoeuvre DOCH zooals vrijwel alle ondervinding,tydens Jcrt oorlog opgedaan, is ook de ervaring, die rnen tusschen 1014 en 1018 met het gifgas opdeed, niet voldoende om hieruit verstrekkende conclusies te kunnen trekken. In de eerste plaats is zij abso luut on'toeroikend op het gebied, waarop haar toepassing in den toekomstigen oorlog in den meest weerzinwekkenden vorm dreigt: van een chemischon oorlog tegen de dichtbevolkte steden, tegen de burgers achter hét front was tot nu toe nog geen sprake. Alleen een soort gifgas-manoeuvre, als men dat zoo noemen mag, beeft eens in een groote stad plaatsgevonden, in vollen vredestjid. Dat gebeurde in Hamburg, op den 20sten Mei 1028. Op een zolder van de chemische fabriek Stoltzenberg & Co. aan den rand van Hamburg-Altona gelegen, was op onverkaarbare wijze een ijzeren vat, dat eenige liters phnggccngas bevatte, gaan lekken. Langzaam stroomde het gas door de spleten naar buiten..... Het was Zondag, in de omgeving van de fabriek van Stoltzenborg bevonden zich slechts weinig menschen op straat. En do wind wederom een gelukkig toeval?dreof do Wolk phosgoongas van de drukke binnenstad af in do richting van het land. Zoo werden van slechts enkele wandelaars do longen door conigo atomen van het gas aangetast. Twaalf er van stierven vrywél ter plaatse; sommi gen overleden een paar dagen later aan de gevolgen van do vergiftiging; tegen de 200 mannen, vrouwen on kin leren worden voor eenige maanden op het ziekbed geworpen. En n ding is wel Koker: als op dien dag do wind-in omgekeerde richting had gewaaid, dan waren er honderden dobdon geweest In plaats van anderhalf dozijn en duizenden of ' tienduizenden vergiftigden in plaats van twee honderd. Wonderen der chemische techniek MEN heef t, sedert het einde van den Wereld oorlog zoover bokond is ongeveer duizend nisuwo chemische verbindingen vervaardigd, d i'e aio gifgas in toekomstige oorlogen gebruikt kunnen worden, zoowol aan heb front als in de steden. Golukkig.is het vermoeden, in tegenstelling met . allerlei alarmeerende berichten, nibb ongegrond, dat geen daarvan in werking de reeds in den Wereldoorlog toegepaste gassen . overtreft. Zelfs hot Amcrikoansche Inwisiet", de dauw .''drs doods", heeft ten onrechte een slechtere reputatie dan zijn.oude.ro familieleden. Maar het is in het ge heel niet noodig, dat de chemische wetenschap haar vroegere, prestaties op dit .gebied overtreft: de bekende en gedeeltelijk reeds in do practijk effectief bevonden gassen zijn ruim voldoende voor het bereiken van heb doel, waartoe zij gemaakt Hoe zal de menschheid zich van deze wónderproducten der chemie bedienen? Het verschrikke lijkste wat men zich voor kan stellen: heb beeld van een groote stad, waarop men een dichten mantel van gifgas neer laat dalen, alle leven ver nietigend, zooals dat destijds, in October 1017, in de kloven van Plezzo geschiedde dit vreeselyke toekomstbeeld zal, naar men op goede gronden mag hopen, geen werkelijkheid worden. Niette genstaande den vooruitgang der techniek schrijft de barmhartigheid der natuur den menschelyken verniütigingsdrang zekere grenzen voor. Het volledig" uitgassen van een groote stad dat, zooals do cutnstrophe in Hamburg ons bewees, uitsluitend plaats kan vinden als de atmosferische omstandig heden gunstig" zyn zou alleen kunnen ge schieden, olsecnige duizenden vliegtuigen tegelijker tijd e>lk twee tot drie ton bommen in de bebouwde kom konden werpen. M.en zal zich gelukkigerwijze er too moeten bepalen, een minder systematische! methode toe te passen. Men beschouwt de vernietiging van menschenlevens, het verspreiden van angst en schrik onder do burgerbevolking niet als het doel van de lucht aanvallen in den tockomstigen oorlog. De vyand in de lucht zal daarnaast, en misschien zelfs in de eerste plaats, trachten belangrijke militaire steun punten te vernietigen: stations, munitiefabrieken, wapenmagazijnen, kazernes, rcgceringsgebouwen. De luchtaanval van de toekomst beperkt zich dientengevolge niet tot do verspreiding van gifgas. Misschien zullen zelfs do chemische wapenen slechts een ondergeschikte, in zekeren zin aanvul lende rol spelen naast de andere aanvalsniiddolen. l>o vliegende batterijen wat zijn moderne vliegtuigen anders? zullen probceren de van strategisch standpunt belangrijkste gebouwen to treffen: met zware brisantgranaten, die een hoog, massief stuk mctselwerk met n slag in een onher kenbare ruïne veranderen, met kleine thermietbommen, die r.ict meer dan een kilogram wegen. bij het neerkomen op den grond of op de daken een temperatuur van 3000 graden Celsius ont wikkelen en zoodoende als ware brandfakkels de getroffen voorwerpen in vlammen doen opgaan. Overal heerschb, nadat dit eerste deel van den aanval veilbracht is, verwarring en schrik; overal hoort men hulpgeroep weerklinken,, en alarmeercnde mededeelingen doe de ronde. Als men eindelijk, tot bezinning gekomen, het reddingswerk b <gint te organiseeren en de thermietfakkels, die niet mer water gebluscht kunnen worden, door middel van zand tracht te dooven elan, vlak vóór de vliegtuigen den terugtocht aanvaarelen, werpen zij het laatste deel van hun lading uib, dat ze tot nu toe zorgvuldig bewaard ??« hebben, een paar ton gifgas, phosgcen, mosterdgas. $1 lewisiet, of wat dies meer zij. Iedereen, die op;.-4 dab oogenblik zonder de bescherming van .een S gasmasker of liever zonder voor gas ondoordring- % bare kleed ing op straat blyft om de gewonden teverzorgen of brandhaarden te blusschen, wordt met een zekeren dood bedreigd; alleen de vlucht in de speciaal daarvoor ingerichte kelders blyft over. En in plaats van. branden te blusschen, ruïnes tegen. instorten te stutten, zijn de reddingsmanschappen zooals brandweer, politie en militairen, gedwongen zich te richten; tegen het dringerdste gevaar: het gas. In de eerste plaats moet dit .vei wjjderd worden. En intusscheh is.er niemard, die hit woik dor vernietiging stuit, dat met de zwaro explo. deerende .bommen en de lichte thcnniotbommen is ingeleid.... ' , De les van den Wereldoorlog IN de geschriften der optimisten" van elon toekomstigon oorlog, militaire deskundigen ei. chemici, die voor overschatting en overdrijving van hot govaar bij gasaanvallen waarschuwen. vindt men in do eerste'plaats dergelijke toekomst beelden. Door menigeen wordt het resultaat der chemische wapenen nog veel somberder beoordeeld en beschreven. Maar op militair gebied is het doen-, van voorspellingen wellicht nog ondankbaarder dan op wolk gebied ook. . ? Wat wij met zekerheid weten' is slechts dit: dat door do ontwikkel ing der aviat iek de technische voorwaarden vervuld zijn om een gasoorlog boven de hoofdsteden, dei* Europeesche landen te voeren. Wij weten verder, dat geen internationale over eenkomst den aanvaller in den toekomstigen oorlog' er van zal terughouden, alle verschrikkelijke mogelijkheden, die het gas als wapen biedt, bob in de perfectie uit te buiten, zoolang hij daar voordeel in ziet. En wij hebben tenslotte;van den Wereld oorlog geleerd, dab het grootste gevaar van den chemischen oorlog is gelegen in de overrompeling: wie zich niet laat» overrompelen, kan zich min of meer beveiligen. Hij zal tenminste niet volkomen weerloos zijn. ' . Persbureaux en politiek D K pers en meer speciaal elo dngblaelpors heeft vele voonve-hteii. Huur grootste vooritri-iit is wellje-ht. dut /.ijinuungelegenheden, haarzolvo als zoodanig betreffende, nooit lust hooft van oiigewonschto niouwsgifrigluMd on ontijdige inmenging van... I du JH-I-S. ? Xoo alleen i.< het to verklaren, dut tot neig teie <-on belangrijke gebourte-nis als hot reeds in begin December genomen besluit van do veree-niging ..Do Noderlundse-ho Dagbladpers" tot stichting van ei>n nieuwsbureau, dat einder het bewind vun ven aantal dagbladdirecteuren, do plaat» van du bestaande onafhankelijke, particuliere, niouwsburcaux schijnt te morton gaan innemen, practise-h geheel aan do publieke belangstelling is ontgaan en kon worden onthouden. In oen. boriehtjw van enkele regels is «onder «enig commentaar van dit besluit kennis gegeven, en nadien heeft men dienAongaande in de dagbladen direct noch indirect iets iittders vernomen, behoudens dan dat «'enige dagen later op 15 December 1034, hier in daar een verslag werd opgenomen van een rodove-oring, ? Uio do Hoer Ir. B. Wigersma den vorigen dag hield voor oen N.S.B.-vergadering to Haarlem, e»n waarin hij bij herhaling en nadrukkelijk mededoelde, dat hot besluit tot stichting van een eigen persbureau door do couranten-directeuren zijn oorzaak zou vinden in do omstandigheid, dat men door vijanden van het fascisme zoo totaal verkeerd /.ou worden ingelicht over binnen- on buitenlandsch toestanden en dat men in don vervolge het publiek meer onbevooroordeelde dingen" over hot fascisme v.ou willen voorzetten. Hoewel deze zonderlinge fascistische paraphrase ' van een besluit der dagblad-directeuren wonderlijk genoeg nergens werd gedementeerd, kan men voorshands niet zonder meer aannemen, dat do tfeheele Vereehiging ;,De Nederlandscho Dagblad|)ers" zoodanig positief geïnfecteerd zou zyn met nazi-sympathieën, dat zij zich bij het nemen harer besluiten, zou laten leiden door motieven .hls haar door den Heer Wigersma zyn toegedicht. ICn toch, men behoeft nog niet eens te denken aan de onthullingen van de Petit Parisien over Ie methoden dor Nazi-propaganda in het buiten land, aan de wonderlijke tendentie, die men sedert ??enigen tijd in de nieuwsdiensten van eenigo groote buitenlandscho persagentschappen ont waart, of aan het Saarscho Westland-incident, om 'lüor een uitlating als do onderhavige tot voor zichtigheid to worden vermaand. . Dé' groote oorlog heeft ons de berichtgeving toen kennen, als middel tot vorming of onder?iiijning van politieke overtuigingen een aanA-akkering van zekore hartstochten. Wijervoeren ieder t dien steeds sterker, dat wio do bron der populaire feitenkennis" controleert, een machtig 'lolitiek- wapen in handen heeft, wanneer hij het' i H hans als zoodanig gebruiken kan. Particuliere nieuwsbureaux, als do hier télando ??staande, kunnen dat zeer zeker niet» althans ?? iet in een land als Nesdorland. Hun afnemerskring - uit zoodanig heterogene elementen samengesteld4 it zij al zeer spoedig met een deel daarvan in 'iiflict zouden raken,'wanneer zij in uin nieuws- , itenston ook maar oenigennato zouden gaan . '.litisoercn in d«j een of 'ander» richting. Zij zijn ?k-rhalve uit eigenbelang en lijfsbehoud_ reeds > M loodzaakb volmaakt neutraal te blijven." Dat zulks evenzeer' het geval zou zijn mot eon iiK-tituut als de dagbladdirecteuren.-in. h«t leven ?"?hijnen te willen roepen, is in hooge mat»! twijfel??"?Jitig. In theorie y.ou men wollieht geneigd zijn ??;m to nemen, dat in een zoodanige onderneming, een zoo heterogeen gezelschap als de NedorDagbladpers op coöperatieven grondslag *.Mnonwerkt, de verschillende strovingen elkander in «,venwicht kunhen houden. - : Practisch is dit geheel anders. 'In Werkelijkheid h«bben in dergelijke aangelegenheden steeds enkelu dor .samenwerkende ondel-nemingen oon prppondpranton invloed op den feitelijken gang van zaken, on wanneer daarbij, gelijk in het onderhavig geval, de financieringskwestie een belangrijke rol speelt, zijn hof uiteraard de financieel krachtigste ele menten, in casu de zg. groote bladen" of do'meortlorhoid hunner, aan wie die invloed toevalt waar van al heel gemakkelijk en ongemerkt een zeker politiek gebruik kan worden gemaakt. Overweegt men daarbij, dat de grooto pers'' in Nederland hoofdzakelijk in handen is van groepen, wier door middel daarvan uitgeoefende invloed toch ivesls in geonerlei verhouding staat tut het gewicht on u(*n «unvung vun do bovolkingHdeolrn, ilio zij wezenlijk \vrtcgeiiwuoruigoii. e-n dat zij bovendien oe< noinisih VIN*! sterker i!un de oxvrigo ]H<rtsnrgane-n afhankelijk zijl van milit-ux. die. naar; nimir ui te vuuk'g«-b!oki-n is. niet K<-hn<men hun eeonmnij-the nuu-lit in dienst vun hun politieke strooniingen te stellen, dan is het welduidolijk.dat men niet aan dwangvooi-stollirgrn bohcoft to lijden, .'iiii van de plannen dor Nodorlnndscho dagblad-direct oiuvn ten aunvie-n van de organisatie dor nationale berichtgeving I-MI i ge go vuren to duchten. Bovendien heeft do onderhavige zaak nog een kranten-politiek" aspect dat govaren van gelijken aard, zij het indirect, doet duchten. Daartoe aangedreven door een ongebreidelde onderlinge concurrentie hebben do groote bladen zich hier te lando in de laatste decenniën overge geven aan een aan het onzinnige grenzende per fectie-zucht. Steeds omvangrijker werd do hoe veelheid papier, die zij htm abunnés dagelijks thuis sturen, en do koeten van de copij, : waar mede het gevuld moet worden, stegen naar rato en meer. Wanneer van dtzon strijd der titanen de kleinere en provinciale pers niet het slnt-htoffer is geworden en haar plaats ónder de zon vry aardig hooft weten te handhaven, zoodat de bovenbedoelde ont wikkeling der groote pers niet tot daarvan allicht verwachte evenredige expansie in de provincie" heeft geleid, is zulks mede hot gevolg van de om standigheid, dat door de snelle ontwikkeling der moderne techniek en de verbetering der com municatie-middelen de bestaande porsbiitvmix in staat zijn geweest, aan de kleineiv en provinciale j H-rs tegen uiterst billijke tarieven een .steeds "invungrijker en uetueeler niouws-iiiuloriaul to Ver schaffen. Wut is nu bogrij|>elijker dun dut do groot o bladen een en ander niet leede enigen hebben iuinp>/.ien en zullen truehteii het aldus door hun klein.-i-» eoncum-ntel» Verkregen Voordeel te be)>el-ken, hetgeen in een coöperatief systeem als thans aun het nieuw te stiehten l>ei>uuivuu ten gfondslug woitlt gelegd al heel een vond i g zal kunnen gebeuren? Verwonderlijk is .slechts, dut een belangrijk doel der kleinere pers a.nn het zoet gefluit dor gitióton gehoor schijnt te willen go ven, /.onder do govaren t o beseffen, die aan bet avontuur wuarin men zich gaat storten voor huur zijn verbonden. Hot schijnt, dat men in do kringen der journa listen voor deze kwesties meer gevoel heeft dan in die der dagbladdirecteuren. In «Ie vakbladen der journalisten bespeurt men althans een zeker» onrust in] verband met de onderhavige aangelegen heid. Zoo'werd daaraan in het laatste nummer van het maandblad der Nedorlandst-ho K. K. Journa list en Vereen iging een beschouwing gewijd, waarin men tot de navolgende conclusie kwam: ..het zou, uit een publiciteitsoogpunt on ook met hot oog op hot grooto cultun-ele belang van do kleinere gewos elijke pers, on dan denken wij na tuurlijk op de allereerste plaats aan do vele Katho lieke gewestelijke; bladen, niet gowensrht zijn. dat door hot nieuwe persbureau, do grootere bladen en de concerns een soort monopoliepositie kregen. bij welks gratie de gewestelijke pers voortaan mocht leven." Inderdaad, er is voor allen, die belang hebben of stellen bij en in een gezonde ontwikkeling van het Nederlandsche dagbladwezen, reden te over om aan de onderhavige zaak de nood i ge aandacht te schenken. ^ Dr PH. DROEVE llllliritltllHIHIIIIMIIIIIIIUIIIIIIIMIMHIIItMIHHIMMIHtlHIlimHtllllillM DE GEVOLGEN VAN EEN GOUDREGEN ??'... Teekenfng voor De Groene van W. v. d, Elzen ROP 2i ? :Ht cleii,. :i lii II:. Ml L ?> |ee.' fd. soit i. ? UI. ii" er eii 'ii' ?.'n ? ?n ui ar «.' l» n r. i* 8 t Een vliegtuig! Op een akker bij het dorpje Oisement'zijn een aantal gouden .baren uit een vliegtuig neergevallen. (Persbericht) Een vliegtuig!' i»» PAG. 4 01 GROENE No. 3009 PAG. s DE;GROENE NO. 3009