Boeken ^ . f -. ? - ---j ~ : - ? « - ? » ?> : ; t .- « .:.?..-. r * .; v ,. t i . i . «. ?... i NAZAAT DER BERKELMANS Albert Heiman Duitsche letterkunde Leopold vanden Congo j. M. IJssel de Schepper-Becker: De slinger van den tijd (Nygh en Van Ditmar, Rotterdam) WAT tic nijdasseii ook VJHI Itottffdtim wo gen beweren, er gaat klaarblijkelijk litoraire inspiratie uit van huur koopmansstand. Vele jaren geleden. («UMI Jules SrUüriuaim «IV JJerkelmnns" publiceerde, was voor een wijl»* aller aandacht gevestigd op de nijvere, bevolking van de Hoogstraat. Schürmann*s dichterlijke na tuur wist de poëzie op te sporen van een schijnbaar zoo ondichterlijk oord als de lange winkelstraat waarin een kleine burgerij bezig was zich tot groote rijkdom op te werken, en waar een schijnbaar amorfe massa doende was /.tel» te ontwikkelen tot een ras met vele uitgesproken kenmerken. Ik schat dat er sindsdien welhaast een twintigtal jaren zijn voorbijgegaan. Er is veel veranderd in Hotterdam. De -roman van de Berkclinans heeft reeds lang het grootste deel van zijn populariteit ingeboet, en het geslacht van deze bij stukje en beetje zich .verrijkende winkeliers is in de jaren van hoogconjunctuur snel gegroeid. De kleine koopluidcu werden groot-handelaars en trustvormers; het zaken-doen en goldvordienen werd door hen uen vorm van cultuur, en ook deze wies naar mate het bezit groeide en do vaardigheid urn het bezit te vermeerderen steeds grooter werd. Totdat in de laatste jaren hieraan weer een eindo kwam. Dit is 'recente Kotterdaimche g.'schicdeni.s. maar -eigenlijk heeft ze niets speeifu'k:ltotterdamsch meer. Het is een doodgewoon brokje West . Europeesehe cultuur-historie. dat evengoed ook voor Hamburg.of Amsterdam of Landen of Lissa bon zou kunnen gelden. Want gelijk de crisis uni verseel is. zoo is de dramatiek welke zij heeft doen ontstaan, genivelleerd. In ..De Uerkelmans" rook je nog de Hoogstraat; in ..De slinger van den tijd". die de jongste geschiedenis van de Jlotterdamscho koopinHns-stand tot onderworp heeft, valt niets meer te bemerken van het stukje Coolsingel dat bij niets begint en in de woestenij eindigt. Honder den straten i n'honderden'steden zijn van eendere banaliteit. Maar dit sfeorlooze. dat gewoonlijk in oen roman alles behalve een verdienste is. onderstroept tege lijkertijd hut universeele van du vertelling waar het om begonnen was: de gesehiedonis van de nieuwe zakenpech. van het togeli-de-stroum-opmoeteli-roeivn der oudere generatie, van de ontoe reikendheid der jongeren die in weelde eil zorgel«K>sheid zijn grootgebracht en met meer of minder defaitisme 'de gebeurtenissen tegemoet gaan die ze niet geheel kunnen doorzien en nog minder dan de ouderen' aan kunnen. Het is een klein, nog vrij tam' onderdeeltje, -van'hot groote drama der in' zichzelf-v.irfMoojiende inuiitsehappij: de ondergang ?vun een groi it-bourg-oi.sie die vóór het 1*1'. iiiw Thule der nriterieele h ?ivikh:i:irheden de -g,-ipende leegte van eig.«n onbovivdig.llieid mi Verdwazing .erkent, en door liet onverbiddelijke noodlot tenurgeworpen wordt tussrheil de ontelbare wrakken der moderne kleinhiirgerij. Hot is een thema dat het ..betere" (d.W.z.- niet liet bi'sie-)- hoi-kenle/.end publiek aan don lijve raakt, en daarom zal dii bo:-k zich in al zijn opper vlakkigheid wel in een zér groote. y.ij 'het ook kort stondige populariteit kunnen verheugen. Het zul er. trots het"ontbreken van stork-lóriile kleur. precies mee'g.iaii als niet ,.|)e' IJerkelmans". AVel zijn de literaire' verdienstenervan minder groot; in, plaats van dicliterlijkhoid worde.ii groote porties sentiment g.<scrvevrd; maar dut zul do populariteit ervan slechts tun'goede komen. . Doch oen groote verdienste moet men mevrouw IJsscl do .Schepper-Boeker onomwonden .tookonnon: zij kent de uiterlijke verschijningsvorm van de wereld dio zij b^chr'uffc door «n door; zij weet oe.ri exposó van hot zakenleven to g«ven dat de .illusie Wekt op nauwkeurige gegevens to zijn gegrond. Zij weet precies wat de noodc.n en vreug den van do gegoede burgerstand" zijn, on het beeld dat zij ervan ontwerpt blijkt mj ecnig critisch nadenken weinig vleiend en weinig hoopvol. Want de heroïok dio zij poogt uit te beelden vormt juist de moest vooze plek van deze lieden die hun moeizaam verworven bestaan alleen nóg kunhen redden door to trans igeóron en te capituleeren. Dat wat zij verheerlijkt, blijkt ten oenen male corrupt. ?' ? KONING, ZAKENMA!\ Nicc Van een broei Ie opvatting getuigt het feit. dat de schrijfster bij al haar bewondering voor het stoere geslacht der oudere zakenlieden uit de hoogeonjnnet uur-tijd, toch ook volkomen begrijpend en sympathiek staat tegenover de huidige gene ratie die minder vertrouwen in het geld-verdienen stelt, er een volkomen andere schatting op na houdt voor do waarden dos levens, en dio de van koopmans-standpunt dan altijd - volkomen juiste leuze er op na houdt: après nous Ie déluge". Dat er in do laatste hoofdstukken zoo kwistig mot happy ends" omgesprongen wordt, zullen we maar beschouwen als een vorm van literair cou sme, hetwelk zijn speciaal succes kan hebben in . crisistijden. De held van het verhaal zegt na al zijn wederwaardigheden aan het slot: We hebben het opper-opper-best". Zooiots hoort do welwillende lezer gaarne. Alleen degeno dio gaarne klassificcert, staat dan voor oen zonderling probleem; want hoeveel do schrijfster ook doet aan het conterfeiten dos dagolijkschon loven»", dit kan niot meer realisme genoemd worden, maar laat zich eerder nuo-romantiok of coué-romantiek doopen. Ik vrees dat do handelsstatistieken der laatste jaren uit Hotterdam of elders er hoegenaamd geen aanlei ding toe geven do zelfvoldane uitspraak van do groote handelsman Bram Prakke als typeerend" aan te nemen. Intoressantor dan de ongecompliceerde psycho logie van dozo convontioneel-onrustige lieden (alleen do bangolijko jongste dochter, die een oude rijko viveur trouwt, werd oen merkwaardig dogenoratie-product) is do geestosgostcltenis van hen, die uit con boek als dit kracht en schoonheid zullen putten. Do kleine, geslagen burgerij dio zich spie gelen mag aan do groote, on die zich in allo ellende daarbij nog behagclük voelt, indachtig de oudvadcrlandsche wijsheid, dat wie zich spiegelt aan oen ander, dit zacht ploegt te doen.... Ludwig Baiier: Leopold der Ungelieb te, König der Belgier und des Gelde. (Querido-Verlag, Amsterdam i AAN een roman uit Balzac's Comédi. Humaino". doet do biografie denken, di do Qostonruksche publicist Ludwig Bain-schroef over wijion Leopold J f van België, die . men eigenlijk. Lcopold van den Congo moes noemen. Men verwondert zich, dat onder de hondorde i biografieën, die do laatsto jaren geschreven werden geen werk hot leven van dezen koning kapitalist behandelde, die oen hardvochtig vorst. con brutaal kolonisator, oen talentvol zakenman en een avontuurlijk speculant was. Cecil Khode* hoeft hom den baarujken duivel, Cléo d» Mérode eon chatTnant man genoemd, en Fcrdinand Neuray tookcndo hora in n woord: Majesteit'. Ludwig Bauor beschrijft hom ons in al zijn hoi ? danighedon: als flanour en huisvader, als konin: on propaganda-chcf, als amant on architect, maar vooral als de wreede kolonisator van dei Congo. Twintig millioen negers woonden in dei Congo, toon Leopold II, nadat Engeland goot belangstelling voor de zaak toonde, dit lan«'; verwierf, maar by zijn dood was hun aanta tob 10 millioen geslonken. Toen hij ooi. afstammeling uit hot huis der Coburgcrs aan do regoorihg kwam, was dit Congo-gebied dat viermaal zoo groot is als Frankrijk, noi onbekend en onontdekt, Maar Lcopold zag dtockomst-mogelijkhedon van Afrika, heeft zo aan getoond on dit gebied geëxploiteerd als zolder een kolonisator. Nimmer heeft hij te kennet gegeven, dat hot hém inderdaad alleen om rubbei to doen was; hij verkondigde zelfs, dat hij er dot Gedichten Aardsch en hemelsch Jan Engelman: Tuin van Eros en andere gedichten. (Qjerido, Amsterdam) r ALS m >n gjloovon kan. dat omplon^soms m ?t in^isch^lijk'Mini uvloivl-'r ons sprekend a-inwj/.ig zj:i. z m iu»n niet a.'ir/-'len den dichU'r KMJT.dmin v.ni''il«z« t:vik der uitverkoren heid t« \vr.l ;nkt»n. W.»l z.>l:l:.m w,»- l.jti . gïlicliton.' z'»o zwiar van liofdo v.»:»r do aar.le verzutigl. geschreven imb?/nik een hom «Nelie stom en zulk een- verrukking voor w.it wij op iiarl-i slechts als ««n spiejïtlb.jeld van mishtigsr ?/, UijjIi.Md, gnraar worden. Flonkering en . wu'ints, b «Iw.'lrntnïr en lichtheid, g,»ur van blónmm on het omv -rktslijk schijncel oener b.-loofdo ''invtr nog 'niob vvrworvüii w.?rold. al de. *olr»rnihtvl'Mi. die onz » o«>g«n zie-u of dio wij «»n«5 in o:»gMib!ikk;tn V.tn o\vix iv«? verbeelden, zijn in de rhyMiinUehe binlin^ d «z.«r t vil gv^ro.M<l tot «>eti lied v.in verblinlond zuiv.uvs kleur en b.;toov*;r*rn'.l ?m.nslóaparrl.m klank. DJ diepte der g.Mlachtim ligt in ilwo varzjn niot uitg «st:Ud aan «Ie, opporvlakta VAI» dm- g jfórmuloorden vorm, maar organisch verwerkt in het tapijt dor glooiende glansen on vorscholcn in do wartols on takken van do plant vir lig nabuurl'jkrj g2«t%lb3 van hotgjdichfc. iS'iot timclien 'h'iin.'l on aarclo bovindb zich do dichtor, doch mit do aarde vorbondon on' mjb do natuur in hot diepst van zijn wjzan yorstrongold, luistort hij naar do bikoorlijko harmonieën en do troostohdo sbómTX in dor vorro doch vertrouwde wjrold van God en Engaloh. In dit dichterschap loof b nog do oudo m vsiacho kracht van don prim'ibievon giloovigj, wien w^arhoid w.is wat hU zag en imor dan wjrkalijk w.vt hij niob zion kon, maar. ? ' . . ., . ?. . . . Wij kunnon bij Ea?jlman wjer basoffen, hoo onbsballond do alyarhoorlijkondo roes moob zijn gjwjosb dor dronkonon van God, dor , dionysisch bozetenon; van hon die zich verwant weten aan do zalig.m, don wind gevoelen als de adam Gods ei hot gomurm?! dor zoo als zya dierbare, som schallende stom. Ik kon geon N.sdorlandsch dichtor van dezer , tijd, die zoo imaitaloos do vormen vindt voor ziji j ba^icling. dio zoo hot instrument van do taal woe» int stammen, dat er geen toon verkeerd word' gestold, on goon'dio' mot spoelschor vrougdo ziji roeping volgt, zondor makken, zonder 'morren. zonder strijd. Wanb strijd is dit dichterschap te? oonan male vroomd: zulke vorzon worden gr adonvl of g.^zongjn, nauwelijks geschreven, zul dichten komt voort uit oen totaal andere g.'steldhei der ziel en een g.uisch andere gezindheid van dr g.^ost dan hot go val is bij volo dichters van bedot. die, mooiz-iain on vochtend om do vlucht de w.jorden, zich pijnlijk bo^v<iron' mot' de, zorg oir in »t de giv»o'tsto triuwkeurigheid en Wiiarhetd-i- ? liefdo te getuigen van den nood van hun aardschci.' koiurnif. 'Mun moot wol in oon onontwarbaar iu' van misverstanden verstrikt zijn ais men do/ poëzie sierkunst" kan uoomcn, y.ooafs Tor Braai . doet. ' ? /-''-. .-?;'.'- ..?'?-?; Mon moot wol verstoken z'un van elk gevo» j vóór do kracht van hot ,,go vonden" lied on allooi t waarde hechten aan den verbitterden strijd 01 'donkbaro waarheid on ontluisterend bewustzij». als man de diepere waarde dezer gedichten durf miskennen on hun bozoton gloed misduiden als co. spol van zinledig» klanken, dio slechts in vei wijdérd .verband blijven mot wcrkorukheids-vooi ? stellingen. De vorworkelijktng van den roes 01 dëzo wijzo is de workehjkheid zelvo van do po zion daarom niet te vergelijken met den roes de» dronkaards, die. in hun voorstellingen bUjve! steken en ondergaan in de bedwelming, zonde* hiervoor de teekanen te vinden die aan dozen stam het karakter verloenen van intenser leven ei grond igor, machtiger verband met hot pergewei' i dor innen. ? D. A. 31. BINNENDIJFEN AVONTURIER Rost slavenhandel wilde onderdrukken en CentraalAfrika voor de beschaafde wereld openstellen. Leopold onderdrukte echter slechts'den slaven-handel dor anderen en opende Centraal-Afrika voor zichzelf. In Baucr'-s boek noemt vanzelfsprekend heb verhaal van don aankoop van don Congo (Lcopold was oorspronkelijk van plan er oon soort Oostindische Compagnie te stichten) on van den verkoop uib des konings piivébezit aan don Bel gischen staat, Oe grootste plaats in. De biograaf doet ons heb verhaal van Leopold's connecties mot Stanley, generaal Gordon on vele andere Afrika-reizigers, doch waarschijnlijk ziet de schrij ver Stanley to veol als een eerzaam idealist en legt hij bo weinig nadruk op do wanhopige onmacht, die diep in heb hart van Bula-Matari (zooals de negers hem noemden) school, toen hij langzamer hand ging begrijpen, wien. zijn ontdekking ten goede kwam. De gedachten van dozen koning der Belgen waren steeds op n ding geconcentreerd: do rubber uib don Congo. Toen zijn schoonzoon Rudolf von Habsburg als slachtoffer van heb Mayerliug-draraa stierf en hij aan de begrafenis deel moest nemen, otndab de etiquette dib eischte, waren, naarde anocdote wil, zijn eerste woorden, boen hij te Weenen uit den trein stapte: Vraag den directeur van do Bank van Oostenrijk bij mó to komen- sproken over deelname aan heb Cougo-syndicaat." Eerst daarna omhelsde hij zijn dochter. ? Ludwig Bauor hooft dégevaarlijke klippen, waarop hij had kunnen stranden, vermeden. De geschiedenis van Leopold II is immers tevens de geschiedenis van vele affaires in anderen zin. De schrijver is nergens te voel in psychologische détails of kamonicrs-geklots vervallen, hoewel . dib bij een behandeling van de avontuurlijke en spannende lotgevallen van Louisc van Toscana, de ongelukkige Maximiliaan en Charlotte van Oostenrijk, Clémcntino van België, Rudolf van Oostenrijk, baronesse Vaughan en vele, vele ?indcren bijna onvermijdelijk was. Bauor heeft steeds 'do groote lijn vastgehouden. Hij schildert ?»ns Lcopold als do groote, typische vertcgonwoorligor van hot opkomende kapitalisme, dat ijkdom als geluk .beschouwde on bijna als voorlitgang en pronk als schoonheid, en do menschen tllccn taxeerde naar hun geld. ,.Tn hem, den ??latsten koning on eersten gekroonden moester ?*un dozo periode, ontmoeten het, Verleden en 'iet Heden elkaar." 3raar Bauor toont ons in zijn voortreffelijk vork mijns inzbnn to weinig dat LeopoJ.d II niet lo oonige grooto typische .vertegenwoordiger van ut tijdperk was en dat ook voor de (,'ongomisère >aralc11cn in do geschiedenis gevonden worden. Dib ? zijn echter slechts enkele opmerkingen ver een der belangrijkste literaire biografieën ? ??r laatste, jaren, die in- n adem.'genoemdnoot .worden met werken als ..llviuy Vilt" van 11 oma s l Jacket. KarlTschuppik's ..Franz .lozeph" v» André-Maurois' K'vensbeschrijviug.vanByrou. r Ludwig Bauer's biografie van Leopold II, -chroveii in een voortreffelijker stijl, getuigt - ju een meesterlijk kunnen en groote beeldende .'"icht en'dient te worden geleznn door ieder, ."??belangstelt, in do geschiedenis van Europa ?ii Afrika aan hot einde dor 18dc eeuw. In kort bestek , . ? Jovan Ammers-Küller: Drie Essays. Top Naèff: Twee Tooneelspeelsters. M. H. Sz kelyLulofs: Vizioen. Alle van Wijhe-Smedlng: Hunkering (Ned. Keurboekerij, Amsterdam) ER \vas een tijd, dat op het bockcnplankjc van lke ? bakvisch een serie kleine schattige boekjes prijkte, gebonden in peau de sucde. Het waren veelal Engelschc meesterwerken: stukken van Shakespearc, love poems enz. Ik zou niet graag beweren, dat de bakvisschen ze werkelijk grondig lazen; misschien waren ze er ook iets te klein voor (de boekjes i), en ze dienden dan ook vooral ter decoratie (alweer: de boekjes I). De Nederlandsche keurboekerij heeft nu een dergelijke serie uitgegeven van Nederlandsche auteurs, en. zij is er uit stekend in geslaagd, harmonie te bereiken tusschen vorm en inhoud der deeltjes. De drie verhalen van TIJDGENOOTEN Teckening voor Oe Groene" van Ch. Roc/o/sz Mevr. Székely, de novelle van Alie van \Vijhe, en de essays van Jo van A m mors en Top Naeff zij hebben alle den gedrongen vorm. den intcrcssanten, niet al te diepgaandcn inhoud, die net tormaat der boekjes vereischt. Goede lectuur voor hen, die weinig tijd tot lezen hebben, en die toch geen genoegen nomen met minderwaardige schrijfsels. F. Bordewijk: Bint. Roman van een zender (De Gemeenschap, Utrecht) ? DORDEAVIJK geeft in zijn leoraarsroman ,,Bint" *^ ct-n soort fascisme van de literatuur. Niet alleen een ..stalen tucht" voor jonge menschen op de school' banken wil'iiij, ook voor het proza. Dit laatste brengt Bordewijk in ziin bock zelf in praktijk, Zijn zinnen zijn naakt en nikkel als stalen meubelen. Lees zoo'n aanhef, al dadelijk: ,,Dc Uree zijn denken wu$ hoekig en norsch. De lucht lag laag morsjg roetig. Xovcmberochtcnd. De wind danste lomp om de hoeken." Allemaal lineaire 1 zinnen'.'?Genadeloos als de inhoud van het bock. Ook het proza wordt aangchlaft tnvt den-blaf stem van den rvctcr Bint: Ik eisch van ieder tucht. Ik ben hoogst modern. De lijd is voorbij van gonux'deliikheid, van verbroedering. Dit geslacht- is to bandeloos. jawel, burg je,' X^derlahdsche lueratuur. als deze Bordewijk eenmaal de Gooblx-ls van onze 'letteren1 wordt. Maar misschien is legen dien tijd zijn hevig heid" al voorbij ca schrijft hij et-h goed buek. \\aurvoor dit,,Bint" reeds mogelijkheden bevat. Peter de Jonge : Een hommel uit den bijenkorf ' (Brusse, Rotterdam) DF. vaardige tcckenaar boeve tcekende alles van dit boek reeds ori don omslag.- d.w':z. de indruk, dien het nuuikt:. het lijkt interessant en is het toch hc^letnaal niet. De schrijver l'eter de Jonge laat het geval van zijn boek zich in Parijs afspelen, in een Hollandsch pension vol monschcn (wie schreef het uitste kende ..Ecn huis vol menschen", dat 'zich ook in Parijs afspeelt?), do pensionhoudster is de 'vrouw van den vriend en déman en de vrouw,en de vriend, nu men randt het al wel. De menschen zijn allemaal min of meer raar, de vriend is eigenlijk nog de beste. Kon on belangrijk bock, niet goed en niet slecht geschreven. ? C. van Dijk: Ten", Universeele bewustwording. : 319 paraphrasen op de Tao teh king" van Lao Tse (Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam) LAO TSE \vas ecu groote Chineeschc wijze, die ongeveer Ooó jaar voor Christus leefde; zijn Tiió teh king is een Bijbel der Chineeschc philosophie De heer van Dijk heeft 3rg paraphrasen op Lao Tse's wijsheid gedicht. Ziehier een resultaat (do eerste twee regels zijn van Lao Tse, do laatste twee van den heer van Dijk): Ware woorden zijn niet mooi. Mooie woorden zijn niet waar. 't Roofdier doodt verscheurt zijn prooi Zonder verder commentaar. ?> Wij geven op's heeren van Dij k's -?laten wij aan nemen: goed bedoeld gerij me l ook geen verder commentaar. , ? Simon Koster: Als ik Greta Garbo was (Wereldbibliotheek. Amsterdam) EIGENLIJK geef ik titel en miam van schrijver en uitgeverij niet goed op. het moet allenïaal zonder hoofdletters. In het verhaal zelf zijn de hoofdletters echter gehandhaafd; en dat is goed. want dat ^prhaal is ook maar heel gewoon. Ik wil hiermee niet zeggen. dat Simon Koster's roman die eigenlijk wat te sensationeel-misleidend de naam van de gruote filmactrice voor den titel gebruikt, want niet Greta Garbo heeft de geschiedenis letterlijk niets te maken geen aardig bock zou wezen, integendeel, het is eon heel vermakelijke en onderhoudende vertelling uit de wereld van de filmproductie en er wordt voor den leek zoo het een en ander, verteld..waaruit hem kan blijken. d «t in de filmwereld het ook al niet alles goud is wat er blinkt. Maar het is'ook niets nuvr dan dat. de schrij ver ueeft ons een \ lot geschreven verh.'al van een meisje, dat uvrk/aam is aan eon bureau voor iii den trein verloren \oonverpen. waarop eon mooieii daa ook evtl dure nertsmantel en oen koffertje mot papieren en pas van een filmspeolstor worden .jjedi-potieord. onderweg dortr deze .verloren: Hot ineis.jè:> natuurlijk fihndol. xixials nteij-jes van oit/eii t'ijil bctaunit «-n zij bestaat hot stoute voórnomeh.zich mot do/o attributvn v» kor die filmspoelster uit to geven t-n haar rol ..over te nemen, liet loopt'natuurlijk mis. maar mot hot meisje loopt, het g«u»d af. Oi»U iu .een' roman over de fifin mag lu'-t ..happy end" niet ontbreken.' . Karl Tschupplk: Maria Theresia . ? ? (Allert de Lange, Amsterdam) iX voortreffelijk boek i?< dat van Karl Ts'chuppik over keizerin Maria Theresia i een dor "weinige ..mannen" die op den Oosténrijkscheu troon hebbuii. gezeten. Hot is «oen ..vlo. romancéo". hc-t is nm:ir historie: maar historie, /oo voortreffelijk geschreven., dat 7ij'boeit alls t-eii roman. Prachtig is de p-iychologiscHe-uitboe|ding van de/e kei/erin, die, eenvoudig en rechtschapen, niet in st:iat is de immoreeje trucs van 'haar grooten tegenstander Freilèrik den Grooten van Pruisen te volgen en dozen'.'.avonturier"--beschouwt als de anti-Christ. Xaast haar groote deugden als rechtvaardig bestuurster en gcloovig mensch bezit zij typisch vrouwelijke zwakheden: zij is familieziok. ?.ij' laat haar onkrijgskundigen zwager Karel van Lotha ringen ? ondanks diens nederlagen in den Silezischen oorlog aan het hoofd dor troepen en moet eerst door den aandrang van haar bondgenooten gedwongen worden een anderen veldheer te benoemen, doch dan is liet reeds tel aat en Silcziëis yoor goed verhoren. Men leze dit bock, icdcven lezer zal het boeien. ?' '' ^^^^^^^^, * * *'-".,' Rectificatie De Uitg. Mij. Contact, Uecrcngracht 391:, Amster dam, maakt er ons op opmerkzaam, dat het boek van M. v. d. Moortcl: ,,Vrouwen treden uit de schaduw", besproken in ons nummer van 19 Jahuari door Albert Hclman, voor.Holland bij hen is uitgegeven en dat de auteur een man is. en gén vrouw, zooals Hclman in zijn critiek schreef. ROP i i-, ?'llht h ? l-:. ? i I: t» cl 'J> il ? i -r ?.n ?II ui ir t! ln r. l PAG, 10 DE GROENE Ne. 3009 PAG. GROENE No. 3009