%. - r ? i sporen terug in ..Wilhelm Teil". liet mankeert deze film zoomin aan schoonheid. renywid en noblesse als aan.... traagheid! Xcldcii y.ag ik nog /«? Vn fraai gefotografeerde film. . zelden óók zulk een moei/aam eincinatograrisrh werk ! Wanneer de op name niet ?/.«»?« btillant was en de handelm-.:, ni.-t 700 waardij;, dan zou de/e traagheid1 tol ??«?n obsessie w«>rden. In d"U aanvang. hindert het Hiel: 'men U dnor IH^. sehooite beeld tolerant sresiemd «-n ua.irne geneigd in dt-v.e si'» «-i- van ??,. n stal i-_'e natuur ??n ????'! stoere. lang/ame berubevolkiiiu «!ii i-;t!«-i;;i ie :M n-|»leeren. l )?«?!» U-'l.Jti :J»:.-i«'... ? !?? i(i-l(.|i" > Mt.de) l «'M 'Ie aaiiila'rlif i'.ifli I-OJM el:! |ei-rt op d<: ? ?n Miei ?!? is : <;? .»??!. il!- \.ili ?..' i;(--ii n .?! .?:? V.I «I.-ni «???u d» m l!:iS-inV"« m« ??! teü'l. llej deel! i r deii »}e e:i!iii : al.iiltl ,\ ??!?!?»? l /Ij K i.o.-| Ui. 't i ??! i ia i- -t i 'ut l u i, k-u j>i ij-.i.x-xeii en ..|' de Mui.-??:? iinuj! van u< li".,ni heeft dat 'e)]e ??,» heftige !ie,-|o!u if-elhi'..' i!iuii!u ««j «tri.ifl. /oo'n révojie ' y.el!'* van bedarht/anii* X.vvitsei s ! in ????u i.einpi» als de/e l'üni ilttilt !?? Imndluuvi. is' absurd. .Hel maakt. wal een hartstochtelijke . uit harst in:: bad moeien worden. tot een voory.ichtige ..(iysbreght"-vertooning. ? Do tyrunnie vaiv den camera-man «trekt zich evenzeer ,nit tot de. ver tolking. I)e. personages y.ijn van een ideale. typeei'ing: '»VW in waarheid nobele 'l Vil van Hans Mare een interessarte (lusslcr vail ('«mrad V« »dt (die hier. goddank weer Puitsch spreekt !) ? «en waardige Melchtal van Kugen KKipfer ~ een indruk wekkende. Stauffachur van Theodor Loos. . . . Maar de camera-man stiet y.e uitsluitend als stof fage. -<~ als pittoreske objecten ert lüj duldt blijkbaar geen ingrijpen van de regie. Al deze menschen fichrijtlcn schrij?den waardig door do film, als gedul dige onderdeden van'een fraai beeld. Maar men mist bier noode de vaart en dé- fellieid der Amerikanen . liet psyebologisebe indringingHvertno» «en der Duitsi-bers. lletblijftfn-ftco liet wordt neigen* film ! *?**"'? Ik weet niet in boevt-n-e ..Wilhelm Teil" inderdaad «Ie ..eerste Xwitsersebe film" kan beeten. Mocht dev.e k\valificat'n-juis) v.ijn. dan is bet als ??ersleliüg (-«-u merkwaardige prestal-ie: /'u-h met dergelijk nnviee-werk aan ? i«- sj'iis Ie plaatsen van de In-staandi* eaineial;iihM<. is Vtellig uveii kleiiiiu'ht-id. l-!n wanneer men la nu/aiii.-i-liainl in den kring der Xxvil.sei-s« In- i-. ilu-'M'iiili-ii lei-rl. '/.ieli vau de ? ?v.-iln .-i-i-Idutï«U-r eaiiK-rakiinst i«v«-n \ i ij i- Mrliti-ti Jil> iu«l-'i l ijü-vuil deli !a»cl\i»>ud' liessier ? dan ligt een ?ifln-ttiif vh lï'lanywekkeiidr (nekonist V""i- il'-/-- p'liustir i|idn>l !?!«? open.. ?tült Wilhelm Teil" (Rio/to. Amsterdam)] Maar neen. verbazen ' Dat deden we ons niet: Want IIY kfiulcn lic rcili-n run zijn nnlrirl. l'Jén onzer althans. Die er alle» van wist. Van bet vreeselijk geheim Van den c-laiiiiettist ! (Km v?rift'lrn rcr# run tli n ilirhlrr. rtnl-? n 'tri in sijn Imndrl .knikken rn TENTOONSTELLINGEN IN MEMORIAM PIET PAALTJENS I835 - 14 Februari . 1 935 Wij zatell tt> kvlIVeleli. Daar klonk van de heuvelen. Keil Weemoedige triller Hel was J.ndwig Jliller: De l >egaaf < Ie k u iiHtena ar. Die aan zijn klarinet Dien triller ontlokte. Lulsterspel Het leven voor | Xooit Sprak. er. ei-ge' Xoo ver mij bekend.. Dieper weemoed Vit een blaasinstrument. Het \vas waarlijk Om zicb te verbazen, Xoo naar sj^ond die Man daar te blazen ! van inzicht geeft, vader, uw spruit blijk, als ie zegt: wanneer 'k voor je uitkijk, dan. raad ik je aan ' met moeder te gaan naar mama loves papa" in de uitkijk7 Amsterdam Kunsthandel Aalderink, .lac. van Lonnepknde ó'>. Scliil-iciijj-n en giafische werken van (iesiua, Jim-vó. 'Fn( . '2:1 l''elHuari. Kunsthandel Buffa, Kal verst raat JUK Srhildeliji l». , leekellillgell en Illho's d- M. i- Krils Klein. Tot li". Februari. Stedelijk Museum. Moderne toege paste. rel igicuse kunst. Tot 24 Febr. J\ibileum-téntoonstelling van wer ken van l 'iet van Wijrigaerdt. Voorjaarstentoonsielling .van .J)e Onafhankelijken". di- veieeniging van beeldende kunst cnaai-s. Niéuwe Kunstschool, leguliersdwari^ straat 73 (bij Carlton). Modern schil derwerk, graf iek. reclame en f« »t« «gwif ie. ' Tot 28 Februari. Kunstkelder, Spui 13. Werken van Chris Agleibeig. Tot i) Maart. Kunstzaal van Lier, Kokin 120. Schil derijen en teekeniiigen dóór Quiiyri van Tiel. Tot 7 Maart. Rotterdam . Kunstzalen Unger en van Mens, Eendrai'htaweg 27. 1/itho'g dimr Itonor Daunüer. Tot l Maart. . Rotterdamsche Kunstkring, Witte de Witbstiaat 35. .Schildeiijen van Jan Harm Wej-n«. Tut '25 Februari. Den Haag Kunsthandel Vincent, Bildersstrnni 09. Schiltlerijeri van Marie Vlielander Hein. Tot 28 Februari. ? Huize Statenlaan 71. Werken van M, Adamsu. Tot 3 Maart. HMT is de Mdio-reporlage ge weest, bet plaatsen van tle mit-rtifiuni midden in het leven van den dag, die het wonder volbracht. heeft. Jiij de/e radio-reportage was het geluidsheeld het voornaamste. /omloeiide leen Ie men in omroepkringon de problemen kennen van het. miero-genisclie. Dit laatste wan weder om van het allergrootst belang voor tle verdere ontwikkeling van den omroep. Men had terra m:va ontdekt. ..iero-genisch wil dit zeggen: bet ontstane geluidsbeeld verschaft den toehoorder y.ulke sterke orale indruk ken, dat bij de/.e via do hersencellen tot een oplisx-he voorstelling kan ver werken. Zoo ?tond men plotseling voor een nieuw technisch probleem: het schep pen van het geluidsbeold en de vervol making daarvan. Terwijl men al experimenteerertdo in de geluidslaboratovia bezig was dit probleem op te lossen, ontdekten toonmixcrs en geluidsüigenieurs iets* anders. In het kader van het geluidsbeèld speelde het woord een ondergeschikte rol. ? Het woord, dat tot dusverre ook bij don Lomrocp niet een soort monstrans was omgeven. Meer dan een verklarende of beschrijvende functie was het niet toegedacht. Men luistere maar eens opmerkzaam naar een goed-verzorgde radio-i-eportage, en veel, dut uien tot dusverre instinctief voelde, zal dan duidelijk worden. In het total» geluidsbeèld is de klank primair. Deze >ormt de ruggegraat van het geluidsbeèld en stelt ons in staat .angs oi-alen weg een optisch beeld van de werkelijkheid tu vormen. Secundair is het gesproken woord. De omroe|er vervult de rol van vertel ler", r. Iet-s meer. Indien men nu in omi-oepkringen iets verder k<m y.ien dun een zeker. orgaan lang is. dan was '/.ondel* eenigeii twijfel iijl deze ontdekking de omwen teling gevolgd, waarop wij allen sinds 700 lang rei'ds \vaebten. .Maar ook hier malen de molens, gelijk bij 'de film industrie, /«-er langzaam, liet uitbui ten van di-/e ontdekking van het waarlijk miero-genisehe /al evenals die van tiet toto-geui.sehe nog wel wat op -/.icli laten wachten.... Radio-tooneel: een tweeslachtig product MKN is echter in de'wereld van den omroep verzot op lieruitzendingen. Niet alleen op muzikaal. maar ook op ttioneelgebied. Maar hier is inen ??-zooals r<;«!ds boven ver klaard -r-in verband met het microgenische nog verder van tien rechteiweg, dan op muzikaal terrein. Om het woord in het theater ..ove: het voetlicht'" te brengen, maakt mei immers gebruik van tal van optisch' hulpmiddelen, zooals decor en belich ting .ter aanduid ing'va n de entourage: mimiek en woordvorming ter onder steuning van de actie der toonde!spelers. Al deze .elementen zijn evei.wel niet micro-gnni^ch. Xu vond men-het volgende hnlj??» bmggetje. liet tooncelstuk werd b.; werkt voor de microfoon. 31en ve-legde dus de her-üitzcnding naar «'?' htudió: vooj'-zag het sttik van geluideffecten met behoud echter van moii-»of dialoog. Zoo ontstond iets twr.slacht igs: een oude kunstvorm, < ., men aan een nieuwen dienstba'ir maakt'e, waardoor de omgekeerde w«" i-eltl ontstond. In liet primitieve pluidsbeeld was niet de klank, maar J"-t ?woord primair. Mietti;nün: voor een insider i.* h-t en reportage de microfoon alleszins begrijpelijk, dat sommige *.,* /..«in«.m.-ii uuuo uau neun , een omroepleidingen zich niet np glad ijs samenvoeging van verklarend chanson dm-vfiii t^> tincTrt».r.n i.'..»::.. i..t..j... « --- ?»««??? - - scheii doen. (ieen regLssem-H dio bijv. hun tooneelpractijk niet verge ten kunnen. Vóór het llitlur-regitno den Duitschen radio-omroep verwocstU%. bezat de Funkstunde te lierlijn in Alfred liraun een man, die zich liad weten los te maken van het ttxjnuelmatige. Enkele van zijn sublieme re portages, als ik mij niet vergif, Berlin zwischen acht und ncun", een ^, --f. 0..... ^j^ durven te begeven. Kr zijn luist erspelproblemcn, van tecluiischen aard weliswaar, dio nog niet geheel en al zgn opgelost. En de moeilijkheden kunnen slechts overwonnen worden, indien uien met verouderde tooneelvormen heeft gebroken, indien men weet: wat een luisterspcl eigenlijk in wezen is. Zeer eenvoudig uitgedrukt ie een luistei-spel slechts het volgende: een gefityleerdo radio-i-eportage. De beste luisterspelen, die men op buitenland .. « * en gehiidsbeelden, benaderden reeds zeer dicht het ideale luisterspol. In ons land was men ondertusschen nog lang niet zoo ver. De oorzaak was wel. dat men tot voor enkele jaren terug nog niet du technische outillage. bezat, om een luisterspel op to voe ren, om maar te zwijgen van de nieu we menschen", die daartoe eveneens noodzakelijk zijn. Kr is thans een omroep in ons land, die over een goede luisterspcl-studio beschikt en waar nieuwe menschen" - - ~r ..-..v»-. »w0vmikir vu. naai.- iiiuuwu luuiiscuen scho zenders weleero» gevolgd heeft, trachten de principes van het luister zooals maertnd ..De Krassin w»rlf. »1« ««?l t?u,>...?i T«4 s. ,1, '?.-?xx zooals indertijd De Kragsin redt do Ital ia", bevatten alle elementen er van. Kvena's bij do gewone reportage moet ook hier de microfoon in het bruisende leven van den dag geplaatst worden, echter met deze restrictie, dat om de juiste geluidsftyleeriug to ver krijgen, het luisterspel studio-werk moet zijn. Hierdoor komt dus vast te staan. dat het lUistcrspcl met tooneel niets uitstaande heeft. Do auteur mag niet verder gaan, dan het leven zelf langs de microfoon te voeren, want do mi crofoon is, evenals de camera bij do film, het centrale' punt. Dit «licro-genisch oerprineipo heeft ten g«v<lge, dat luisterspcjon niets theatraal» kunnen bevatten. Slechts heruitzending van de werkelijkheid komt in aanmerking om als onderwerp van een handeling in geluidsbcclden vastgelegd te worden. Kersto veroisehtu aan den luistei-spehlicht er gesteld moet dus zijn, dat hij in gehiidsbeelden leert denkeu. Dit is niet gemakkelijk, dit zij toegegeven, maar het is toch ook weer niet zoo moeilijk als men wel denkt-. Indien hij zich vertrouwd maakt met de micro-genischo problemen van liet geluidsbeèld, dan eerst zal hij in staat zijn hot loven gestyleerd en geabstra heerd aan do luisterende niillioenenmasga's voor -te houden. Het luisterspel vraagt nieuwe menschen Bij ieder luisterspel, dat men thans wel eens sporadisch hoort, voelt men, dat de schepper zich niet heeft kunnen losmaken van het toon clmaittge. Men ziet nog veel te weinig in, dat het gesproken woord slechts een on dergeschikte functie mag vervullen. Het dient slechts, om in organisch verbandmet de geluidsillustratie do stem ming in het beeld aan te duiden, de han deling voort te stuwen naar het gestelde doel, maar ook niet meer. Voorts is tempo alles. Er hebben weleen» Xcdcriandsche auteurs een poging onderno men om een luisterspel to scheppen. A'c herinneren ons Menseko" van !-fs Vissel. Helt was van een hemel? hèlengte". Een goed hiistcrspcl mag ?re zeker niet langer dan hoogstens ? n half uur tot drie kwartier duren, ?f»n tijd daarbij inbegrepen, die do liiroeper noodig heeft, om het aan to 'iidigen. Volstaan kan da'n worden :: i.-t een vijftiental geluid»beelden, tervijl een ,»Stichw'ort" tusschen do '??'? elden er voor zórg draagt, dat Je itienhang niet verloren gaat. . liet luister- . " jj.,-1 is ?vrucht Vi4ii' wekenlan- >n studio-ar'"?id. E venals bij ?;<> film staat en' ? 'II hot dus met ??'??n regisseur. ' arbeid' fclechts »?!? uwc men- . spel to benaderen. Dit is do K.H.O., waar Paul de Waerdt en Ilenri Erens thans experimenten ondernemen om naar de geheimen van het micro genische te spcuivn. Of zij zullen sla gen luingt bovendien er van af of zij do uuteuis kunnen vinden, die genoeg fantasie bezitten om de microfoon te voeren langs het ful-bewogen-leven van dezen tijd, dut haar kroondomeüi uitmaakt. Maar niettemin: in ons land ge schiedt zoo weinig om du radio uit do impasse te bevrijden, dat men iedero bescheiden poging reed* moet toe juichen ook al is het gestelde doel nog lang tuut bereikt. J. SU l KEUMAN BEELDHOUWKUNST Dr. R. Miedema: Mijn vader en zijn werk (De Tijdstroom, Lochem) DM Hemoiistinntsehe <loiutnee Dr. U. Miedeliia heeft een boek gewijd aan do nagt-daehteiiis van zijn vader, den Itotterdamsclien beeldhouwer S. Miedema. Men kan niet anders verwachten dun dat dit op zeer sympathieke en piëteitv««lle. wijze geschiedt. De schrijver (dezelfde van het mooie boek .over Kédon) weet oji (inderhoudeiide wijze zijn vader tert''voeten uit to beelden: en het is verblijdend, dat ook eens in Holland boeken vei-scliijnen over een bepaalxlen beeldhouwer. Ik vrees alleen dat een dergelijke kostbar*» uitgave, ge zien do geringe belangstelling in onze beeldhouwkunst, haar weg niet zal vinden bij een groot aantal belang stellenden, maar laten we liet hopen. Het boek is rijk aan illustraties en ruim'opgevat zooals we dit allén in het buitenland gewend zijn. De beeldhouwer Micdema -behoort 'in den tijd van 'tiO en draagt daar alle sporen van. Zijn werk is dan eens klassiek of lionaissance van karakter eri dan weer impressionistisch. Dit laatste in zijn moderne kant. Hij schaart zich^ dus nu eens bij de impn^ssionisten C'harle» v&n W ck/iVixeii-a de Mattos e.a. en dan weer bij Stracké. Colinet, lx.-enhoff, van Hov»s nf.-.Pamler. Zijn vroomheid sluit zieh aan bij die van zijn leermeester Sirnons. bekend om /Jj n bijhelsche groep^i die in het Kijksnnisi-um te zien zijn. Onwillekeurig zal men zeggen, dat dit werk wel wat ouderwetsch is. Men moet, zooals de schrijver op. merkt, dit werk ziuii in de lijst van zijn tijd; wij hebben te onthouden dat hij een iiieiisch is van do tweede helft van do negentiende eeuw", maar waivn dat ook de beeldhouwers niet als Mendes du Costa, en Zijl! .Niette min is het de moeite, waard het Wei-k van dezen Ix-eldhouwer nader te INzien. Ijkten We hopen dat het beeld ..De stervende man" voor het lioymaiismuseum zal wolden arngekocht, waar voor zijn vrienden thans moeite doen. llse Schneider-Lengyel; Die Welt der Maske (Plper en Co., München) ILWE SCUNKIDKJt - LKXtiYKL draagt aan haar man het hoek .op over verschillende, maskers uit Afrika, Amerika, Oceanië, Indië, Indo nesië, Japan, Oud-CJriekonland, Duitscho Alpenland en den tegenwooitligen tijd. Ken deiilu deel van dit boek, in groot formaat, is niet tekst gevuld; «en voorwoord in drie talen e'n ver der hoofdstukken ov<«r Vom .Sinn der. Maske, Kultgebrftuehe, 'Verbivituhg Material, Kunst, Maskenbetraehtung". Op defce. wijzo M hot masker van ver schillende kanten door haar belicht, hetgeen door dit gedacht e-beeld vol ledig gezien wordt ? ..Xur ein Volk. dessen Wultbild guschlosseii ist. sebufft grosse Kunst, wie aueh umgekehrt: ein kunstbegabtes- Volk durch die Kunst sein uivigeiistes Weltbild schafft". Wie zich dus "op ue. hoogte wil stellen van de ceremoniën en In-t gebruik van het masker of van den zin van het masker, de niaskerdansen. leest de Zeel- Verzorgde «.n overwogen tekst. die een goed i»l/.ieht gi-eft uVef het geheim/.innige daeinoiiiM-lie -??? laat, «lat het masker wil y.ijn enwie zich op de h-ioirje wil stellen van «{e plastiek, den /.in. den innerlijken drang, den gespannen vorm van hei masker, voor hem zijn 'de vele a f beeld ?? si-ls, waarom hel ten slolte (oeh _'.-'a;. Koe prachtig d« \el« cliché's ook zijn. hoe buitengewoon fasfineel'end de maskers zelf. het is duiy.eiid maal te betreuren, dat bijna alle maskers voor een gruot deel afgesneden in het kader zijn geplaatst. Men vraagt v.ich af wtiarom dit noodig was. Moest hier het schoone kunstzinnige masker wij ken voor de nioderiie fotografie, die n.l. kunst wil zijn l- Mout de fotograf ie niet, in dit geval zeker, slechts, onder geschikt, een hulpmiddel zijn? 'Men' heeft hier veel bedorven, zoodat dit bo«k zijn volle, woahle verliest. Ken masker in nu eenmaal een volledig ge laat, dat men niet ongestraft en wille keurig kan afsnijden. Het machinale heeft hier zijn Vernietigende kracht getoond. Dat de maskers uit den tegcnwoordigen tijd, in dit boek opgenomen. van Prof. Bruno (ioldschmitt. Tommy Parzinger "en Megito veel minder ex pressief van beelding, haast te fijn zijn dan bijv; die der negers, zal ieder kun nen ontdekken. Verrassend zijn.zeker de weinig gercpr«»ducecuje. maskers uit het Duitsche Alpenland. "*' Wij willen het masker volledig zien en niet in stukken gesneden, want bij het wedol' vooitlragcn van liet menschelijke trag(>diespel zullen de gelaats expressies, ook al dooi- den'noodweJl.:». VAN OB GERSTG ZWItSEföCME GELUID5 ? FILM ? WAAUAAN Ot UtMIEtt dlVOl.KiNO VM4 ZWlTIfRLANO XUNVOU.C MtOCMtn» MIN» OAP. Masker uit Nieuw Cuinea (illustratie uit Die Welt der Maske") digen afstand. ge,synthi-ti-eerd worden in het masker, wwirop het I.-Veii en d** dood zich volkomen af-j'el.-n «-n dus ? weerspiegelen, zooals «"-n u'r«K»t levend en ontfoemnd gezicht, dat '*ns me« zal vooreii in al de geheimziüiii^e zielsomdwalingen. ons opstuwi-nd naar een hoogt: uit. schat erende vreugdu of meesleUfelld de peillooze diepten in VU 11 waan/.in en xie THKO-VAN KKIJX LHAHBPA fETERINGSCHAMS 13^ TL.6861 Presenteert vanaf VRIJ DAG a.s.' Het eerste /laamsche Filmwerk DE WITTE 'naar het boek van Erns: C:a«s mee JEFKE BRUYNINGKX H AG DA JANSSENS U zult hartelijk lachen om de dolle guitenstreken van D E_ W l TT E ? Uitgebreid voorprogramma ? Toegang eiken leeftijd Vrij- en Reductiekaarten vóór deze film niet geldig «N VDtlC IN *lf>400 IH Od HOOFPROb Plao<>be5prekinq aandeCaUO ROP 'm era*! lultt )nyt Jleiii t hi U. JOI 'l' ??l li III. )'l. ?tl ij> ieer OM ? : -.n i-u in mi>' la r. i! -i PAG. a DE GROENE No. 3011 PAG. 9 DE GROENE No. 3011 ?r