f j?'r-1:' f Ordening: een arbeidersbelang Prof Dr J. TINBERGEN ZOALS de vorige week reeds door Prof. Josoplws Jitta in zij" hoofdartikel terecht werd opgemerkt, moet men onder ..orde ning" veel meer verstaan, dan er gewoonlijk bij gedacht wordt in de discussies van de laatste tijd In elke onderneming wordt naar ordening in deze ruime zin gestreefd; deze ordening" is zelfs de uitdrukking van de kern der westerse productiewyze. In de engere zin der huidige discussies verstaat men onder ordening bepaalde, afwijkingen van het beginsel der vrije" concurrentie, en in deze betekenis moge het woord hier worden gebruikt onder nog nader te noemen voorwaarden. Ook daarbij houdo men dan in het oog dat soms de vrije concurrentie zelf tot haar eigen opheffing leidt, nl. daar waar het einde van een concurrentiestrijd het monopolie is. Waarmee ik maar wil zeggen dat de ..natuur* lijko" loop der dingen nog niet betekent een hand having van de vrije concurrentie. Xog niet elke afwijking van de vrije concurrentie verdient ondertussen m.i. de naam van ordening. Zo verdient die naam alleen wanneer ze aan be paalde voorwaarden voldoet. De voorwaarden die voortvloeien uit het doel dat elke economische politiek zich moet stellen: een maximale volks welvaart. Zonder in te gaan óp do moeilijkheden die een omschrijving van het begrip volkswelvaart meebrengt, poneer ik hier gemakshalve dat dat «loei moet zijn een betere benutting van de aan wezige productieve krachten en een "rechtvaardiger verdeling'van de resultaten der productie.'Al naarmate men nu zijn gezichtskring groter of kleiner kiest in de ruimte en in de tijd kan men tot betrekkelijk verschillende vormen van orden i i g komen. Ziet men naar oen bepaalde bedrijfstak en de claorbij betrokken producenten. ?lan kan men als ordening nastreven een toestand waarin doelmatiger gewerkt wordt en een hoger beloning wordt verkregen. Dat laatste, wanneer men nl. van mening is?men denke aan het land bouwbedrijf van heden dat die beloning onrecht vaardig laag is. Vaak wordt bij dergelijke partiële ordeningspogingen echter geen rekening gehouden met het feit dat men daarbij producenten uitstoot die in de tegenwoordige omstandigheden nergens anders terecht kunnen. Zou men zijn gezichtskring groter kiezen, dan zou zo'n poging soms blijken geen ordening te zijn. De ordening in het klein" is vaak op deze wijze incompleet". Wanneer ik hier nu betogen wil dat ordening een arbeiders belang is, dan heb ik daarby niet het oog op de ordening in het klein", doch in de eerste plaats op zo ruim mogelijk'geziene ordening. Wil men weten wat er als-?ordening in het groot" het eerst nodig is, dan dient men, althans in ruwe trekken, een vergelijking tussen de huidige toestand en een toestand van zo doelmatig mo gelijke aanwending van alle productieve krachten met een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van de productieresultaten te maken. Er kan dan nauwe lijks meningsverschil over zijn dat de meest in het oog springende ondoelmatigheid en tevens onrecht vaardigheid bestaat in de grote werkloosheid. Juist nu het inzicht overal doordringt dat Neder land als land in een ongunstiger positie is gekomen, die minder welvaart betekent, is het geboden dat ajlo krachten ingespannen worden om van die welvaart dan nog te maken wat er van te maken is: er zou juist extra hard gewerkt moeten wotden. De bekende paradoxale toestand die inder daad voor een deel paradoxaal is dat er aan veel gebrek is en dat er tegelijkertijd arbeid en kapitaal braak liggen op grote schaal, moet worden door broken. We hebben hier, althans ten dele, te maken met oen typisch geval waarin de vrije concurrentie niet tot de beste toestand leidt. Het geval dat,zich min of meer in elke depressie voor doet, en nu heel sterk, dat "et meer geproduceerd on meer afgezet zou 'worden, als maar een grootaantal ondernemingen tegelyk en in een bepaalde onderlinge verhouding mensen aan hel werk zouden zetten. De afzonderlijke onderneming kan dat niet doen, omdat . haar afzetmogelijkheden slechts aanwezig zijn als ook de andere het doen en dat verwacht men niet. En als in meer gevallen van SPOORWEG, CONTRA AUTOBUS Teekening voor,,De Groene Amsterdammer" van W. v. d. Elzen Het gat in den spoordijk wordt_gedicht! speculatieve aard: wat men verwacht kan reeds door die verwachting werkelijkheid worden. Wil ik nu bepleiten, dat alle ondernemingen zich aaneensluiten en het bedoelde besluit nemen? Ik meen dat hetzelfde eenvoudiger kan gebeuren door een andere daad van ordening": nl. door de werk zaamheden van b.v. het Werkfonds te versnellen en belangrijk uit te breiden. Die uitbreiding is zeker mogelijk wat betreft het uitvoeren van openbare werken. Het resultaat daarvan is dat er een ver groting van de geldcirculatie optreedt die ook de gewenste uitbreiding van do productie in andere bedrijfstakken kan veroorzaken. Daarover zijn reeds meermalen berekeningen gemaakt die doen zien dat de indirecte gevolgen zowel voor de productie en ook voor de schatkist gunstiger zijn dan men gewoonlijk heeft gedacht. Men zal tegenwerpen dat een harmonische uit breiding van de productie in zoverre niet mrtgelijk is dat een vergroting van de invoer van grond stoffen slechts mogelijk is wanneer ook de uitvoer kan worden vergroot. Hierop valt te antwoorden, dat ten dele de vergrote invoer van grondstoffen uit bepaalde landen zal kunnen worden gebezigd als argument in het bepleiten van meer im oer vergunningen in de landen waaruit die grondstoffen worden betrokken liefst gecentraliseerd. Voor Duitsland heeft ons land dit zelfs enigszins zelf in de hand, gezien de situatie met de clearing. Aan de andere kant is er, gozien de ongewoon hoge goudvoorraad van ons land, ruimte voor een iets verdere passivering van onze handelsbalans. Bestijding der structurele werkloosheid WANNEER op die wjjze een verhoogde bedrijvigheid zou zijn verkregen, zouden de moeilijkheden in een aantal afzonderlijke be drijfstakken reeds aanstonds ver/acht worden, en meer tot hun ware proporties worden terug gebracht. Toch zou er zeker in.een aantal vakken nog een belangrijke werkloosheid blijven bestaan. Ook deze' meer ..structurele" werkloosheid zou echter door ordening nog wel een reductie kunnen ondergaan. De geduchte die m.i. hier het belang rijkst is, is deze dat het beter is, dat iemand al werkende aan démaatschappij, een verlies oplevert dat blijft beneden de werklozensteun, dan dat hij. niet werkende, gesteund wordt. De cis die men voor de particuliere onderneming begrijpelijkerwijze fundament cel acht, nl. dat de arbeid der daarin werkenden een overschot oplevert aan de onder neming, behoeft niet gesteld te worden voor elke afzonderlijke publieke onderneming <»f dienst: sleehts voor Het geheel van alle ondernemingen en diensten. Door olie voorstanders van tolvrijiwegen en bruggen wordt'dit t.a.v. de bruggenbouw en wegenaanleg zeker beaamd. Is men het hiero,ver eens, dan- kon een: vrij belangrijke hoeveelheid werkgelegenheid worden geschapen dói«v de een -nf andere Vorm «van loontooslagen uit de stoungolden. Het systeem wordt re,eds hior en daar toegepast: het meest bekende voorbeeld is dat van de diama ut industrie. Men vergote daarbij niet <lat deze industrie wel. het allerongunstigste voorbeeld is van wat er door buitenlandse concurrentie kan worden veroorzaakt. In geen andere industrie is het loon verschil met de concurrenten ?.o groot. Npg niet zo lang geleden in déjaren kort na 1020 zou men als belangrijkste middel tegen de structurele werkloosheid hebben beschouwd het vergroten van de arbeidsproductiviteit. Kn men zou er op kunnen wijzen dat ook op dit .gebied de ordening perspectieven biedt. .Ik denk ann »1e ordening in allerlei bedrijven waar dm r veisnip pering een ondoelmatige arbeidsverdeling is pokomen. In de textielindustrie doordat de speciali satie er wordt belet, in do kleinhandel doordat een rationele bezorging wordt belet, in -hot vervoer wezen doordat een rationele verdeling over ver schillende vervoermiddelen -.wordt '? vertraagd. Met vergroting van de arbeidsproductivitoit is uien als .middel 'tegen de werkloosheid' in de- 'laatste t ijd ochtjor voorzichtiger gexvoi-den. vooral wanneer.hot niet gaat om bedrijven die voor de internatiónali? markt werken. De rationalisatie i» niet steeds een middel gebleken om de werkgelegenheid te ver groten ea liet schijnt 'dat men hier moot puin differentiëren: sommige vormen van rutinnaltsulic kunnen beter worden belemmerd, andere inderdaad bevorderd, worden. In beide gevallen kan lïien intussen met ordening nog heel wat bereiken. Dit behoort echter essentieel' tot de onderwerpen dit zich Voor algemene en enigszins globale uiteen zettingen niet lenen en slechts door detailstudie kunnen Worden, opgelost. , Hoe onvolledig bovenstaande iseliets ook is. ik meen daarmee de betekenis van de ordening»gedachte voor de arbeidersklasfee en opk voor grote verdere groepen enigszins in het licht te hebben gesteld. ' l f Oorlog en de menschheid ALDOUS HUXLEY KT is in onzon t ijd modo i '" ' """ ' j ' -- logische behoeften ^ 1... * i 5 T-ICW i,».I..-.l. -?-- ?-- ' = te bevrodigoii. ju (i(, w.lwtl. ,,1,^,, js ,.,. j?.t ^.f Vun eenheid niet doKi-oepsgonooton.dat in oorlostijd tot oen verheffend goVut.j xVordt. Dooi- a<N»liiiati#t im,pUganda en nationale be H geworden, to boweivn. f /7£N kruistocht tegen den oorlog kan | Uut alle zaken! niot al- | 'Lj «?»'« h« ^el bereiken, omdat de psy- | leen do wereldoorlog, maar ook f fhologische oorlogsoorzaken wortelen in het f tal van muien.» dingen, van do l onderbewustzijn van den mensen. | godsdienstige mystiek af tot l Aldous Huxley. een der meest ge(ezen Engel- f on mot de nuchtoro wiskun- f sche schrijvers, zegt hier belangrijke dingen f de too, tot economische oor- I oyer de psychologie van het nationalisme. f toogingeii kan men ook in viv Staken to herleiden Zijn. Ill OOIl 'H IIMMIMMMI.HHIIIM..IIMIMII IIIIMMIIIMHIIHIIMM iu ^.^ijd dit vorigo poriodo beweerde men op dezelfde wij/o. <lat hooi hot historische gebeuren bepaald werd tloor hot optreden van enkoio domineeronde figuren. Do drang tot vereenvoudigoii, hot streven do verschijnselen ondor n formule samen to vatten. is zuiver monscholijk. Zonder dit stroVon zou «?r wetenschap noch wijsbegeerte, noch oonigo uitwisseling van gedachten kunnen bestaan. Men mag ochtor niot overdrijven. In de haast om de historische gebeurtenissen to verklaren is men maar al to gauw geneigd, n speciale oorzaak boot to grijpen en dozo tot do algeuieonc te proclameeren. In dit verband wil ik uitsluitend dio oorzaken ' van don oorlog behandelen, die men in don regel do psychologische pleegt te noemen, zonder er exclusieve betcekenis aan to willen toekennen. Geografische ligging, klimaat, rasvorsnhülen on vooral verschillen in taal en cultuur spelen ovonzoor <;en rol.. Voorts moot men met don vorstandelijken aanlog, vooral ook mot do onderbewuste nei gingen dor staatslieden rekening houden. Kn tenslotto zijn or dan nog do economische oorlogsoorzakon: do noodon en wcnschen van individuen. klassen on volkeren. Strikt genomen zijn allo oorlogst lorzakon van psychologische!» aard. Want veldslagen woitlfii :nu eenmaal niot geleverd dooi- klimaten of stelsels» maar door monseholijko wo/ons. on mot do/e menseholijko we/ons begint ook do psychologie ?'oen rol t o »i»elen. Itoewol ieileivén' het or over oeps is. ilat»le ?uiHog. oen mmp is. loeren do statistieken, dat »p Uo honïlerd inonscheii. dio y.ieh vóór don oorlog van kant plachten'to maken, tijdons don oorlog -loehts /os en /esttg /olfniooitlrii voorkwamen. Ons bewustzijn houdt .-vol. dat do oorlog een ramp i»«- maav ons onderbewust/.ijn is h»t daar liet lllon oeJIS. Wat is liet. dat het levoti in oorlogstijd mmrekkelijk mankt:' Hier volgen enkele plausilh-le forondorstcllingon. DM inoiisch is een uitermate ?ticiual We/on eii hoeft belmofto zieh mot do modo??don van' zijn. groep to idontifirooivn. Do imrlog-' versterkt de banden, diédon oiikeling aan /ijn ..'roep bindon n zweept zijn solidariteitsgevoel tot 'lartstoi-htolijko hoogto op. Verder '/.ijn ilo meeste tverkzaamhodoii van het togoiiwoonlip- Ie ven saai ?n is <lo Uolangstolling ervoor afgestouipt, 'tonvijl io.oorlog over do- vorveloiidslo karweitjes d»-n ,'lans van het patriotismo werpt. Voixlor bivngt Ie oorlog ccivsK'kéiv-vereenvoudiging in het lóvt?n. n hot schijnt buiton twijfel, dat do monsrh .i'lukkigor is in oon eenvoudige, dan in oon gooom?licoordo wei-old. Kn tenslotte werkt do »»orlog pwindond on geeft zin, aan die. opwinding. Do ?lonsch houdt van opwinding on grijpt gretig naar Ikégolcgonhoid orii zijn instincten, uit to lovon. ooral dio, wolko hij door zijn opvoeding hooft ?oren onderdrukken. Do oorlog rechtvaardigt den aat, wettigt hot guWoldt.cn huiligt do porvorso ? vwiigtïo dor Vdniiotiyinf;. in naam van do vadoi1landsHvfdo worden al do anti-sociale tondonzoii. <lio inon zoo lang hoeft mot-ton ondonlrukken. Ion troon verheven. Do barbaar on do satlist loven nog sterk gevoel op oen hoog peil Juinden. Do dietators van ons modern» Kuropa /.ijn daarin wam mees ters, en verstaan de kunst hun volk in voort durende opwinding to houden. Afoar dat is het eeltige niet. Kvoiials'do oorlog biedt ook hot nationalisme gelegenheid tot hot uitloven van anti-socialo instincten, dio men anders moot onderdrukken. Do patriot kon zich zonder ge wetensbezwaar beroemen op zijn ti-ots en zijn haat. Trots op zijn eigen groep en haat togen cio anderen, in vredestijd treedt do trots hot incest, op den voorgrond, maar dn haat is daar hot onafscheidelijke complement, van. Men kan zich to buiton gaan aan hot besef van /.ijn grootheid zonder den angst, zich vervolgd to weten; en rnen kan van do vervolging genieten zonder de afschuw van . hot werkelijk slachtoffers maken. Do geneugten van den haat zijn ongetwijfeld niet sterker dan die van do liefde, maar naar. ik vrees voor do meesten wol sterker dan die van een abstracto 011 onpersoonlijke welwillendheid. Mei kan gemakkelijk haat gevoelen jegens een vivemdoling, dien men nooit hooft go/Jen, dan hom hot goede toe to \vonsi-hon. De aanhangers van don Volkenbond zijn daarom goringor in aantal dan degenen, dio elkoll VlvdiuMing vuil gaiisohol' harte voi-weiisohon. Do haat legoii don kapitalist bij sommige bevolkingsklassen on l op-n don .lood bij sommige volkeren is ??norm - t-n haat ««n trots frevon vo«.«l heftiger beviviüumg dim welwillend heid on redelijkheid. t trol.» n Ver. van do g«'V«i-lrjis van iumt «n tfiniH-ivn. /.xvci'pcji «Io ii-gi'<>i'iiigi>n d»'/o i-n indiioot op. Op si'lioo) l.-i-i't h.-t kjinl land ic«(l> vcrlii-rrlijkfii i-n op aiuli-ii* ji.'1-r/ii'ii. In do di< tatoriaal pM>-Ucoiitc Irinl.-n goldl ilit ook voor do v-.|\vas>.-ii.-n. In d» i!<-nio< rutisrli»- Inndi-ii i* hot do j»ors. n'jo d«-'/«- taak u\vrji.-oiiit. (>n/.o ii-idrrs v.-rklaii-ii. dat' x.ij voor den vit-df xijn. innnr dtii-n a!I.-s wat /.ij kiiiiiii-n om In-t volk to lioiidoii iu ooii t < >ost and. .waarin lid lu-Hd is om x.oo iioodi^r don oorlog t<< aanvaarden, ja. ?/??Ifs to vi-rkhih-Ji. H . , , Psychologie van het nationalisme WIJ zien ilu's dat do oorlog het levon waardovoller' maakt voor' tle non-combattanten, iettogciistaaiido uo niatorioolo oirrstandighudoii Jidragolijk blïjVon. Do orlug maakt hot loveh >? 'aarde vollor. Dit goldt tot op, zokore hoogt» ook ?or do b«»rlogsvoorb«jroidrng in vredestijd. Korst« ? tonvaaixlq voor -den oorlog is. dat do bovolking ?r aaivlo verdoold, is in goorganiseordo ; groopon. n dat elk individu zich bewust is van do miporiori'?? il. van zyn groep, alsmodo vail datgono wat dc-ze an andere grcM?i)én si-luridti Do mogelijkheid van ! -rlog ligt jh hot bestaan dor natios. Ifet nationalisme <s in staat gowehlige psyr-huPAG.4.0E GROENE No. 3012 T . Wat kunnen wij doen om oorlog te voorkomen? |OKWKI> mijn artikel do pKj'oholi'g Sdit-'Oorxaken van den oorlog tot onderwerp hoeft. kan ik niét eindigen /ondor iots jjo/egd to heblxai over mogelijke psychologische tegengiften. Het voornaamste probleem is dat van de verdeeldheid dor nioiischhoid. Do neiging om zie]i in ^rt!e]H'ii to vcreonigoii is niot/ alleen natuurlijk, maar ook Wcnscholijk Van ethisch standpunt, daar /ij den grondslag vormt van iedere moraal. De mt»oilijkhoid is, dat do haat bijkans oven krachtig Werkt als do liefde oii veel aantrekkelijker is dan eon redelijke woiwilléndhoid. JCoii van do aantrekkelijkheden van het tot oen bepaalde groep behooron is juist golégun in het minarhton Van andeiv groopoii. Voorts is or niets dat krachtiger bindt dan gemeen schappelijke antipathio togen eon dei-do. ,'Kr'xou. dan ook maar n middel zijn tot hel verwezen lijken van oen idealen werelds!aat. namelijk het lancèoron van tic mogelijkheid van oen strijd tiiiuwhcn .'? ii« aarde en Alars. Togi'n eon b/uitenaai-dsehon vijand zou do. gohoolo menschheid /ioh onmiddellijk voreohigen^ UngtJukkigonviJH kunnen wij in dat opzicht niet op do .Mai-sbowonors itVkonén. ? en hot i#j '««jer wol mogolijk dat'dientengovolgi» do , oenhuid van he.t nionsflidniii voor altijd eon illusie zal blijven. Hij gebit-k aan bot or'zoudon wij ons mot oen vereen i gd Kuropa tisAit^ion mooton stellen, óók al'zou dit sloohts nicgelijk zijn door eon geinccnschappoHjko \TOOH voor do A/iaten. Dit zou ???cJitef jii«-t inófielijk /.ijn. /oolang do n-go^oringon hun politiek van hot kweeken van ' trots on haat blijven voort/otten on hooi hun PAG. 5 DE GROENE No. 3012 FOP Aldous Huxlcy , ? ' - ? ' ? * pnipaganda-apparaat in werking .bivngt-n ti-gon do verbroedering dor volkoivn. Ovorigoiis zou dit «»p zit-hzoif n»-g niet voldfjondo zijn. Do unthropoli g«-n hebben er ivods herhaal delijk up gewezen.' dat hot iii«-t voldoende is t-t-n othisoh onp weiisehto instelling »?« immdig af to .schaffen, indioii <zij psyrln.ilt gisdio iM-hroftoir bovrodijrt o'n zonder «lat /mi ? /.ij niet kunnen blijven iR'stnan in«'ot er «Ie ei n of andere e«finpoiisa.tii- Voor woii!eirgrvi-ndi-n. JT.-1 nati< naÜMiit» is soliatlelijk. maar iNtVH-tiiül deip-lijk»- lx In -oftoli. i'JI /elfs de oit|-|i-_' be|i>eki-nt iill lifi II \'jUi \ViXclllijke vn-uvido voor \vl. n. /.i:i>a,li» uil h« t a'ï» nt« n tier . x«rlfm«toiilen Mijkt. Het ?_'; i.-ts .'Hui. ilio im in i!e s «? liiin «i «in- < m. }'? n ? h «!?? 'iii>tiin leii. ?> »!«'? in ? ? r!« ^r i-t ;- ? !«? n ? ? r« ^ on nal :»iut1>me. «?(? Iris »!|H!«-»'S af !.? !??!«'? n. l>e s|»>rt k;!ii in ilit ??p/ii-lil \«\ <!« ? n. « '"k j-.oii in.-n hl-el \va1 IM r«-ik«-)i ?!«???!? . l:« t !? v. jt iiiifn'i r e.rti n^ te lliaUell. llii'ii-ll l:»«-n ?!?? \.I-X. '!»!?_' "U i!o M«-leM Jl««l|»t. IS leV.« lis' rell '«';?!: i;f"«'t>t«' J >V. ll« .!. ?: w» J)e oor/aki n \un naii» .-j'i.-n.i . n '/-i!,1 U 'l ?-? li« v« n. A'oorts is Ju t ka vak t. l «'??!? r. v« ' ''?? ^ '"k \tn\ :. Xeiniwu- htiüf.- typ. n. ,n /ij. «'i.- hun instJii'teti iiit itooryr. iii'i.n.;' x.i.'n iu dit it gevjun-lijk «-n i.:or/r.;ik van li«-.-l \v«t el!« m!o. /i M -a l s uit tal van v« "i-lx rMi ii cit i!>- i:'- >< Jiii il lilijki. Keil godsuit^listige ell '/odelijke klir.-t? . lit Jijieli den noriog /al miinier uit rii hti n dan m. n nii^xJiiin donkin /«u. omdat do psyolmh itr>< li>- oorlcgitoor/akeii in i-ns oiulorJjo\vust/ijn wortel.n m hot, dus /aak is. dit to doorghiidi n ei» ei n uitlaatklep to vom;on Voor do gevaarlijke inst 'nett-iï. dio daar uerkoii. Tfet is dan ook mhschii-n niot toe vallig, «lat do psyi-hó-analytici. die ? \* ilit .'.gebied. het vorst gevorderd zijn. hot moest sceptisch staan togoiiiiver oon spoedige uitsohako)ii?g van don oorlog. In dit b!ad schu-ef Fivud d'iar leeds over on Dr. Edwaiil (Mover -verklaart' in /ijn onlangs veischonen w»'.rk: ..Oorlog, sadisnio ,.n pacifis me", dat nioii: nog minstens oen halve e. u\vm>odig /al hebben om het nieiuschelijk bewust/ijn t o door gronden oll do Iioodige gegevens to' Avrzaiticloh, ton einde niot succes do porlogsinstiiiot«-n te ont laden.' ? '?' '. .' .''''-..'. ', ? ???'?' ' '. 'Wat zal or in d ion t usschoiit ijd gèlH-uii'n? Ik yivos. dat wij al gelukkig /uilen mogen zijn, als ,w.ij or in slagen do inonsohhojil ervoor t o b«'lioodoji. dat zij hot hoofd verliest vóórdat do deskundigen hot eens zijn geworden o\vr «Io diagnose on het gonco'sniiddo] hebben gevonden. CAPRI BIJ NAPELS Hotel*: PApANO, VITTORIA i-u GERMANIA Stroomoiul water - Centrale vorivaitnitiff. . 'ensiun 30?- 40 lire.. Jïig. CAKflO' ? -in » i'. it l, n. ??i Ji lo JJI Ifl tjt io' .«?i on , ? ? ?Ji on ui 'ar r.