^. » f J ?i t . v Beeldende kunst Hi/do Krop: Hyeno Een beeldhouwer en twee schilders AL-BERT PLASSCHAERT Krop's kleine gedierten IK '/.on iii'-l i.'aarn«? hier schrijven. dal l:d volk {???{ ueschrcVenc minder \\aald--i H dan li. -l sie^hceldhotivvile of het geschilderde. Dal (och wan-, onjuist : de n ia ss. -i Windt mcifr bi \vt -j;, n do« v ..luistert" lijder naar «lat p'schrevciu.' dan naar hel -chiUlerij nf. naar het bcidd. Maar toch is er iets 'dn* uier ook «<?/. iu<l moet worden: «Ie voorbcicidinu Vo..|- lift schilderij. d«« Vni.llicli jdillir Vuor liet becl'.l. Itvl't de menigte m«'er. Zij y.iet duur. en «lat is hoi u«-vool «lal litiar vertrom\vlijkïu ld ecet't een »«?«?»?/>?? M»»/»» bey.i-j; y,«ioals velen van heir/ejf /ijn. y.ij '/.iet een vak uitoi'fftH'n. /.ij In-t «la u op Iroisehei- wijs. y.ooals velen van heny.clf uitoefenen, /.ij v«>elt y.ich meer verwant. lijilfH* lui onl*tinin Van het Mvrk. tuut den heeUlhomver. aan d«n schilder. ... ? De massa voelt y.ieh ongetwijfeld verwant aan Krop. i-u dat kan hem. t hcorct isch ten minste, niet onaangenaam '/ijn. wanneer /ij hem hcy.i«* /'Mi y.ien niet werken. '/.«? v.» MI 'M-III uelioiiwd vinden voor y.ijn Werk en y.ij /tui het ecu «en« ?«?«:. -n vinden dr stukken slccii van hel blok ..slceii te y.icn speuren in «!?? r<»nde". stukken sl«*cn. «iie in het blok liet beeld l|0g Verhel-ilen. dal de beeldhouwer Weel dat el'. il> schuilt en dat hij. gaaf. in hel HHil wil /.h-u ver schijnen. '/.,? weet van Krop |anu/.am>-rhan<l "ook.' dal' «te jii-ooie liedden, die hij maakt. haai* niet Vcrbin'iï.'ii /.uilen l »l ij ven. maar «t* hriijr. of openbaar «ehoiiW of openbaar plein V.llllell Versieren. «lec| Wohlcll dus Van dell i II Veilt a fis «Ier si. 'ld ell deel ook. ..'/.«'MI y.ij willen, van liilu'visiieel hey.il: deel van een bcy.it* dut door hepaald»-. 'psychologische. eigen schappen y.ich niet van haar afwendt, maar y.ich natu- liaai- .keert. Ik weel. dat de/e waardc.-riin: Klohaal ineeslal blijft, maar y.ij is er: Krop js de stadsbeeld houwer van A mstci dam: Ken ileel vnn Krop's werk blijft «Ie' .innssa. vreemd: «lal y.iju «Ut ..klein»- gedi«'rtcnv. du- in »M»II hc.gluas«l«' kast of op den s«'lioorstèi'ii van een huis logischerwij/c WOl-dcil opgeborgen. nuk Wel dool ?hun kleiner formaat. De ..al^eineene" bekendheid van Krop is dan ook dooi- het gro«»te en dikwijls 'doop hel toegepaste Werk hépHuld. ?Iliet doof Wat ik de kleine gedierten cïiy..- noem. Maai- v«»o.r mij is iedere- gi!cst«*lijk<t eigenschap van «n kunstenaar. (tic /irli openbaart. '/.ckei1 niet y.onder belang. Xulkc eig«mschup. w«d-gcKro«'id,<»f wél-vertauhl iu steen of baksel. verrijkt ton '.'sloito «»na uilen op «h-n «fuiif. ?I-In ik vind een minder-hekende vi^eiischap in ile kleine dingen van Ki-op. l':il is y.ijn zin '??»»/? //K ///-?,?. y.iju /in v<»n- een vroidijklieid in de hesi'lntuwin-4. die wij in Holland te /eldell V i uden ! Pe/e hunior, dien ik <UI:ir. «>eni^s/in.s onvei-waeht. vind. is de reilen vnoj- tlil artikel. . , F. Klein bij Buffa, Amsterdem WANNKKU je-- nn'l. i,><uii^e kennis van /.aken liet werk Ixr/iel van Klein hij J tuf fa Ie .Vnistofdani. dan /ijn tuve dingen dtnlelijk y.eker. l h« eerste is. dal- hij fm<; niet aan y.ijn pers-ionlijkheid tin1 is. Dat hij velerlei invloed verlount en dat de invloeden feitelijk onsamenhangend y.iju is het er«str. l-Ieii .paar si-hilder.ijeii. figuren. di«-lot hel minst slechte hehooiiui \vat.^«> hi««r Vindt, vertooiien uren samenhang ine.t. een aantal teekeiiiu^iMi. «lie hier (rveiu: -ns hunnen. |)(« instelling is totnnl vev Sehillen<l en dit verschil doet. U twijfelen, wat llelll Jb-t. nieesl , «'itf.Mi is. of liever maakt hel u y.eker. dal Uei-ii van heide, hem o-iit v'wn kunnen worden, l-'.r /ij 1 1 sf!iild«>r.^. die op reeds jouden en dikwijls op latereu !?? 'fuij I. a!lei'l«-i invloeden verwerken en. als de Itij 'U lc»!li'Z. UU hel. ondel Vondelie of ^e/ielle ??i^eii diir;.-n l «i-li /uilen nriken. \\*ij' hehhen «laarvan e:-n l'ijk VoiU'heeld ill T'Mifop.. | |ct tweeile. \vat y.eker is hij Klein, is dnt hij hu il enu:ewoon weinig. wat. y.iju kun-li* auu^i-it, is yesloi'feerd en -.redeellelijk d'UViloor ook fouten iniakt. «lie niet gemaakt Iliopell Worden. XValUl'-er «e een teekeliill'4 y.ïet waarop e.eii llo||andselievlau waait .die dik en ondonisrhijllend tiissrhell al In-t ovcfiije aandoet, «hui weet- m- omniddtdijk. «lat Klein daar een fout maakt, -ook uit oii^è.voeli^heiil. «lie fsaac Isi-aëls door y.uiver.- |.-ie|i poi'-l isi-he waarneniiiiir nooit kon nriken: «lie SliiyliM's in een luehli^e onrhidee te^'nll <««Ul y.eu iiil.^e/.ien Vel'lneetl, ell «lat ljermek«' van y.oo'n vlnv: in hirt. l'ntht een« een rijk hoofd moment. ma'ikt.e van <>im klein schilderij,.... Ik moet y.(!^^.>n: dit. alles tesamen «eeft mij v«5i't.rouwijti in il«>/.«tii s«:1iildcr. ? D Jo Boer bij d'Audrecsch, Den Haag K '. V4.iï'ix«' t.t;nt.i»orist.«dlihjjj van' .lo J|ó««r hij d%Au'l!X'l'««-li was mij ontdaan. >yat. na lov«unle' li, m:j w'Siaksrh hield oin liet y.idftle niet !;? y.iett {ï«'h««ur.»n. Ik' luid ili« t»M«k«'iiai'«'s CHAMPAGNE KRUG Aents: F. Onnes & Zn. Groningen l; ? I.U>K onttimcti hij ('Iw'rluy Toiirop, toen y.ij «laar y.ich uls leerling!' kwam installreren. in dien tijd. dal ik hij «t<; iU'«itiiu«ï«t.«si>«'!s «i«dc du a«'trir«' Ournnix ontmoett.»-. .Vis ik liilj ni«'t verbis is .!«? JUier «>«d\ HO»; een leer linge v.ui L»h.«:iu tfüWe-i'st.. vóói'tlat- y.ij Ie Parijs vorder jjrinj in ?!? haar work. De herinnerinu. die ik ' van «Ie s-.-hilderes en leekenares had hèwaard, \va-s «tin v ui e. -n forsirhe. vrouw en «l««y.i' was in allen ^??valh- juist. waniMM-r ik nu hij «VAudrelsrli «Ie PAG. 10 DE GROENE No. 30ia ..homma^«' a inoi-mèmn" van haar/.ie. Het is daar om? «lat We in het \\cl-k (ilitleteekenillp'U/.ekel^tlls «?én «Ier eerste y.aken. waarnaar Jo Hoer stiveft, y.ieli den uil en «Ie pi'^inu ruimte MI haar figuren. voltunell We«-r te nevi-ll. Kort-p?/.«>Kd /olldl «e mo<4en /«?u'U'-n: \'«>hnu«-n y.oekt vtduineii hier! !»?? teekenxvij/e herinnert mij aan een paar dingen uit vroeger tijd. IHrk Nijland heeft eens ecu portrets^eleekeiid van /ijn vrouw onder «lelt naam van ..'/.uarle Itloeiiu*" een uildrukkiii^. «lie ons de poë/.ic van een jon^r realist doet veiniorden(de van IM-'cme'. 'l'oi-h was «laar de voonlrarht anders. wal den vorm van de ..inktvlek'* aangaat, (i. Lenmieiis heeft op andeiv w ij/e. in /wart -en-wil ? poinlilléi'fii portret van Toorop ^Meekeiid. maat «laar was ook d«< verspreiding van het y.warl-eiiwit niet y.ooals hier. 'IWh «loen ln>i«le w«-rken een vefliand iTi-Voelen tussi'llelt «h* drie ^enoeindcil op dat moment. Dat Jo Hoer. hevreisil voor een vernieling harer persronlijkheid. ('harley Toorop vi-rliest is een hi wijs van juit-t in/irht. , Ik /on ten s|ott«> als indruk van dit werk kunn-n Reveil naast de leeds ^«'"1'einde i'ip-lischup: ei-lt opr.-rhle. wat eentonige eerlijkh» iil. «lie gaarne naar «Ie t«.>ekenin^en «loet «aan. waar «Ie toescliouw«>f iel s inteer drauiatisi-h erkent. Kunstzalen A. Vecht in een nieuwe omgeving DAT de Xedcrlandsche kunsthandel door «Ie «?coiiomisclH- crisis in een dcp|orahct««n toestand vcrk«*ert. isalyemccn bekend. Jv-s te verheugender is het. wanneer men bespeurt. dat de handelaren niel bij «Ie pakken blijven nc.-iv.ilt.-n. IV heropening van de Kunst/alen A. Vecht m de nieuwe /alen aan hel Itokin "><> biedt «-en wel kome uelegfiihcid. om over de uitwendigev«-rjoncin^skunr. «lie «ley.e y.aak heeft onderdaan. i--is imdcrs Ie y.ejj^en. Men vindt hier «?encr/.ijds de over/.ichtelijkheid van een mus>-unu-o||ectie. dank y.ij de rangschikking «Ier kunst vooiwei-pi-n in bij elkander b.-hooivnde groepen, alulery.ijds «Ie voor name feestelijke steinminu. die de woning van een urand?.? seigneur kenmerkt. Hel solide fundament der vecl/.ijdiiie ver/.amelinu is gelegd door «Ie traditie en de ervaring van een Jlollau«lsch«> ant iipiairsfamilie gedurende \ i«-i '^?-slltclltei.l. De tegel! Wi'iol-tlige |ei«h-r heeft '/.elf belangrijk weh-nschappelijk werk \vrricht voor d-kennis van vrtU'g-Xederlandscli «'U Duitsch aar«U-werk «m oud glaswerk. \"e«-ht Was voorts «Ie eerste, die l'er/ische en ln«lisclie miniatuieii en Kll.-sische ikonen heeft geè'Kposcerd eu schilderijen van KI d'ivco en Hit'-ronymus Hos,ch naar ons land liceft gebracht. Doch daarnaast is in y.ijn y.aak ook «?en ruimte ter beschikking gesteld voor de jonu Xederlandsche schilder- en beeldhouwkunst. Alles hijijengenomeiv.j'en^bijy.oiuh're collectie in een bijy.onderc Gedichten Aardgeest zonder aarde Theun de Vries: Aardgeest. (Rozenbeek en Venemans, Hilversum) D K «cdichtell UU' «lell bundel WestersrluXachleii. waarmee de dichter Thcun <!<? \'ri«*s in '.'üi den Domprijs voor poe/, i e Jieeft Verworven. Vel'tc^eHWoordiiien. hoeveel Jiey.wareii men ook te^i-n hen kan aanvoeren, /oo ?4lllistii; mogelijk het talent ell de gevoelswereld. die lieiu kenmerken. Ken p-ootc ^einakkclijkheid van schrijven, daarnaast een ^erin^e (ref/ckerlieid «U*!1 taal en «'en p-voeli^c toon leidden dit. in aanleg soeptd. dichterschap tot een poë/ie. die y.ich <l«ior innenu»nde sierlijkheiil en oppervlakkige «?harme onderscheidde. Xulk handig schrijven AVerkt op den landen duur irriteereinl: bepaalde -/ins\vcn«linnen van fraai allure worden dooiv.ien on missen hun doel. Xu. vier jaar later, publiceert 1>e Vri««s y.iju buildcl Vt'IV.ell Atirtljr«-«-st. Keil titel. «IU« bij de/en dieliU-r i'i-liU-r ni«'t dt« vcrwachlin^eii mat; wekken. die bij sommige amlorcii licrcchtvaartli^d y.oiidon y.ijn. Jtiit Knp-lmau's vur/en, y.ij mo^cn vaak/oo heinelsch van toon y.ijn en y.oo vet* van dn aardt: .?4ez«-n«cn als men maar wil. bc/il ten iu we/en meer aar«l«chhcid dan «ley.e. oslentatiel' als van aard.«eest iM'xeten aan^«'kon«liple. vei"/.«>ii van Thcun d<» Vru-s. Ih-t irciuak. waiirniee hij ««Ik poëtisch probleem heeft opgelost in het mccrciuh'd «l«-r hü>r vei/.aiiK'lde p-dichten, «loet hem hoc langer Jioc meer in de watirdcerin^ dalen van hen. wien Jlet lilet d«' pocy.ic ernst blijft. Kllkclc heft itfer aanloopeii in sommige stukken vergoeden bet u'esiiinali ft'd uemis allerminst. A t nu sfeer van dunnen nevel, cc n soort «ei si-van-aarde e\vn vluchtig als ucesl van salmiak. han-.il ijl en loom bt'vcn «Ie wonnlcii. Waarlijke «lactnoni*. aanls-h karakt«-r. oerp-voel. «Ie onmUkenbare krai-hl. die' «Ie a! Voedende moeder ieder schenkt «lie niet haar in aanraking komt. mi-s-n wij pijnlijk in «ley.e telkens \vcci- in idyllische romantiek verscliemeren«le voorstellingen van natuur en hei lal. Kn als de wf»or«leii van jiroo|»«r miti i-hitf willen uetuiuen. woi'tlcii y.ij te foi-sch voor den toon «lie hen voert, en ontstaat er een hinderlijke discrepantie lusscheii taal en verbeelding. De ver/.eii. die het li«<d het dichtst beiia«leri>n. y.ijn /«miler twijfel het incest p-slaa»<l. bijv. het laatst e jietUcht ..De vrocjïo lente hr'vert hop... " Aan de afilocling Aard^cst. die den titel aan den bundel In-eft gcHevcn,.'puin tw«««« groepen ver/.en vooraf. J)oodennmsker en In 1'nibram .Mortis; Wij gunnen tenaan/ien van de/en laatsteii titel <'harivarius gaarne hel trcnoemen hou te vernielden onder het hoofd ..On/e classici". J lij schenke dan tevens aandacht aan het slotwoord van \Vcj.'tersche Nachten: l'inis ('anti. Van «l«« J)oodenmnskers spreken dép-laten van Moxart. (iricucn Dehussy het duidelijkst de taal der pot;y.ie. ? j)c i-aukheül van >r«»y,art's m u/ie k en de edele atmosfeer, de van kleur gedrenkte en van heime lijke bcwi-ffins? vervulde mtt/ick van |)ebussy llebhcll «Ie meeste affiniteit 'lin.-t hel dichterschap van Thcun -de Vri«-s. wanneer liet /.idr/oo intensief op y.jjn eigenlijke wey.«-n com.-eiit r«-crt. ]). A. .M. niXXKXDIJIv In kort bestek ^l^BMHHM^^^^^^WMHHMMHMMMW ' ' ' ' ' ' * ' Andreas. Latzko, Lafayecte. De ruiter op den regenboog (Wereldbibliotheek . Amsterdam 1935) ,|N Mei ts tic herdenking van Iwifaycttü's tonstea 'sterfdag. An«lreas l^itzkó scltrcef over dezen merkr waardigun voorvechter der V"rijhei«i, die, in don Aiuerilüian»cl»en vrijheidsoorlog ntuevciiiht ca aunvankvlijk de Fransche revolutie aanvoerde hoewel spocdifj in oppositie tesjen "haar excessen en tütgeweken voor haar gcwvld een twcedceligcn roinan, die tevens eeh nauwkeurig levensverhaal is en Nico vnn Suchtclcii vertaalde het hoek uit liet Duitschc handschrift. zoodat dp Hnllandsuhe uitgave vóór de . Duit.schc verschijnt. Opgezet In kleurige tafereelen, fór.sch. en breed gepenseeld schildert Latzko's Lafayette" de historische tijdporkch on de.phasenvan opkomst, val en wederopstanding. Het bock is een juintrckkclijk Icvensbcckl geworden en het Iciraktcr van I^af.iycttc is mot veel pHychnlogisch inzicht en xonder partijdigr heid" gcteekend: ook de zwakheden worden niet Ver heeld. De ruiter op den regenboog? ..Lafayettc's brug' des-geloofs: de regenboog van het vcrbroudyringsfeest, \volvend over de eeuwen heen, met grooter draagkracht dan alle gewapend béton-constructies van het hedendaagsch geweld". . TIJDGENOOTEN voor De Groene von Ch. Roelofsz Een Hongaars boek en een Hollandse vergissing Hitdo Krop: Hertje Sandor Maral: Vreemdelingen (Ned. Keurboekerij, A'dam) IX" «Ie eerste plaats een «?pheMvrini;. Niet de uitgave van «lit uitstekende hoek was een \eiuissinu- De uilyv.-r heefl in dit i.-va l /.??!!- «-.-n /i«er tf.-lukkiire irre.-p ^.-«laan. Ma ra i is »-«'?»?? d«-i ini«*ivssanlsie. wellidi! di- inli-r«-ssanlsii- j««n-,, '.Hongaarse schrijver en y.ijn /ér hek»rcnd talent toont y.ich'in ..Ytveimlclinueu" uiterst maikaiit. J l iei- is dus all"s in orde. Wal niet in orde is. is d.wij/e waaro|i dit boek «leii le/.er wordt aangeboden. Namelijk de inleiding <*n de .aanltevelinu van J''er«'lie Koi-iiKMidi» .?'.'? .Hebben litteraire Werken eigenlijk een inl<-idiuu noiliii' Sinds Sa'iiile-l/teuve is men 'hel daarover niet eens en het probleem is ook tamelijk onltelaiuxrijk. want b.et publiek leest d«- inleiilin^ ?/,<? niel en /'? niel. Daar jraat hel ook niet om. De inleidingen y.ijn er slechts om de naam van «leii inleider, als het ware als uarantie voor «Ie lel leikundig- solvabiliteit MUI den schrijver, rnb-idér en iiuïcleidc nioivten dan in een bepaalde waard.-vcrlioudin^ tot, elkaar sUian. .Maar lyirineiidi als borx voor .Miira i is gtdicelenalonueproi'ortionneerd. . ? l: inoet mij niet Verk«'cr«l begrijpi-n.. De /.aak is lastig en het «aat om nttahci«s. Kiirmeiidi is stellig een, th.lent.vid «ulirijviM1.'rtin-lu-t siu^vs verdient. Xijn succes in Holland is echter schromelijk over dreven. De twee romans, die van hem inliet llo|l and s verschenen y.ijn.. y.ijn y.'n beste \\v-l-ken en vi-rtegenwoordip-n w«*l hem. maai* p-ciis/ins «U» . rijke Hongaarse litteratnuf. y.oals het Hollands^publiek «n. de Hollandse nitK«'ve-rs schijnen ie denken. .Miiraixèlf is een belangrijker schrijver dan hij. uu nr y.ijn no^ andere, «lic in, betekenis boven Kormondi sluan. Het maakt dus op den kenner der werk«?iijk«' verhondinu<-n een «?eni|;sy.ins ei^-naaiindruk, dat'..Vrt'ctndi.'linjr.vii" door K<innend i prijtt'gcujrii w«»nlt. . ? Dit moest gey.egd worden. JU'iis niet voor Miirai, fAG, II;OE GROENE No. JOH \<-o| li.Mii *pi.-.-kt /ijn b..,-k. met of /..tmii-r de in lèi«liim van K...rm>-n<ii. .-..liü-r \v. -,-ns ili- let tuf* 'krndiuêuaailnid. «ii.- m--»i \"..Hv|'ivr ito-j ver«ledigen' kan. «'m nu ? tiidelijk ??(? ,.\i ?? ?mdrii> ^??n" Ie komen: l M» l k..met /.ijn j<« r- ..Milijk.'iu'M.'tardi^ karakter i-?!?? roman van li--i.. <li-- ?>]< >\, ut<?>,- dvr biir^.-rlijke maai schappij /.w. iv.-n. d><> !i ni- f l- -luii. n kunnen «l.-lti.i! i'-i te ver»iw:jn«-ii. «-t in li-t nonnale le\vn. l.-i nu )?? uaan. l ?? n l (??Il.i n-!--n |.?/.« i /.<il|e|ide/.e fij i:lell We|M> hl «..'II W.-jhiu' V|-.-.-md V' ?? -Ïk'-llti-ll. HUiai' ill l'arijs. ui lifter ye/cml op Motst p;n i,:o-s ? en in hot tjua.rlier'. Liitin waai??/'}. !i .Ie i..nt.in \auMarai afs|-,-i.|l «i.-iel/ y.ij wi li»' al- «i«- IM.. l--l ieii van een feinciill uur. l'»an:- l«-v.-n y.ij in .-.n ~i'. .-ialc wcrchl Illél eeli slierial'e'aliiiosfi .?( .n d.' f'IlitollStaaildcr /al ??!? h<>»jt y.eker van /ijn of /ij |. \. i.>knnsti-naars óf v«>or hi-i'leven onuesrhikl /.ijn. Marai keilt dey.e. ?.vereld als w. iniir andeit-n. /.ijn li- ld. een jonge Hoic^arirse dokter in de filo.sofie. raakt door <«en toeval hieiin ver/eild. - .-n «deisis bcsmcttclijkcr dan de anarchie. Hij i:aat uehecl ??tider in dey.e «mverantwoordelijke wereld «-n traat voor de amlere v«>rlor<!ii (de brief, die hij aan het l»-gin Van y.ijn oponthoud ju |»ai-ijs naar huis schrijft. wt»t-dtnooit gepost». De ..vreemdeling", door /.ijn paspoort, lieefl yaii nu af ur<en pas nie.-r nodiu i hij heeft die trouwens intussen «Mik reeds verkocht). want hij is ..vreemdeling" geworden in een anderei>etekenis: ..vrecm«h:liiiK" voor «h- bm-tfi-rlijke maatsehappij. Dit thema w.as eenproef stuk voor.«l«?n sehrijv««r, want hel bood' talrijke moeilijkheden voor het : vervallen in ocdk<ipe «?lï«?cten.'y.oal.*i romantische biihémi^navonturen en niei-r van dat moois, maar Marai. «lic y.iju litteraire loopbaan als dichter b«»«on.. loonde y.ich een kunstenaar nok in de?eoonoiui«« van het proxa. Dat y.jjn fraaie stijl ook in de vert.'iliiu* behouden bleef, is Ie danken aan de voor» t reffolijke arbeifl van het e« hl paar Sy.«'kely-J.nl«»rsJ J. «ONA F-OP ? M T s. '" ilir: It II II'.. «?l Ji lo »a K l 'fj' if .Cl C'l ? (' Ml ('II III ni: ?*.' l.. n r.