= -? r Beeldende kunst Hildo Krop: Hyeno Een beeldhouwer en twee schilders ALBERT PLASSCHAERT Krop's kleine gedierten, IK /."ii niet gaarne hier schrijven, dat hel volk l>i>t :;«-sclircvciio miiHlcr waardeert dan bel go[beeldhouwde of hot geschilderde. Pat toch \vaiv niijiiist: ili> iniissn woidt moor lx wr gt n «lom- ..luis tert" meer naar dat gesehroveno dun naai- het ?M;hil«lerijrof naar hot'boo.hl. Maai- toch is er iets ?«lat nier ook gcz.'gd moot worden: de voorbereiding Voor het schilderij, de voorden idillg-Vuor lift doold. treft de liiciijgto meer. /.ij y.iet daar. «-n dat is het goV«»ol dat IliiAl' VcrtroUWolijklu i«l geeft een m.rA'nuni bozig y.ooals volei» vau hon/èlf zijn. '/.ij '/.iet een vak uit lierenen, /.ij liet. dan t»l> t rotschot* wijs. y.ooals Velen vail henzelf uitoefenen, /ij voelt zich meer Verwant, lijden* lid oHlnln<iit van het werk. aan den beeldhouwer. JIUIl <le|| Schilder.... Do massa voelt zich ongetwijfeld verwant aan Krop. en dat kan hem. «l.io«irotis.eli ten minste, niet onaangenaam /.ijn. wanneer zij hom bozig y.ou y.iei niet werken.'/o y.ou hem geb.uiw»! vinden voor y.ijn , Werk en y.ij y.ou liet. een genoegen vinden de stukken steen van het blok ,.steen te y.ieiïspeuren in de ronde", stukken steen..'die in hel blok het beeld nog ver l leiden, dat de heeldlioiiwer weet dat er in schuilt en dat hij. pui f. in het licht wil y.ien ver schijnen, /o weet vjiu Krop langzamerhand ook. dat «Ie groote heelden, die hij maakt, haar niet verborgen zullen blijven, maar of brug. «d" openbaar gebouw of opellhanr plein /.illleli versieren, deel worden dus van «ton inventaris der stad en deel ook. i/.oo y.ij willen, van hun visu«*el hey.il: deel van een hey.it. .dal door bepaald»', psyeholojïisehe eigenschappert y.ich n,ii*t van haar afwendt, maar y.ieh naar liaiir keert. Ik weet. dat deze waardooring globaal meestal blijft», maar /.ij is er: Krop is de stadsbeeldhomVer van AnisteidamJ , Kón dool van Kl*opt's werk blijft (Ie massa. vrtiorwl; dat y.ijndo ..kleine gedierten", die in een. bt-glansde kast of op den schoorsteen vaneen hui»' logischerwijze worden opgeborgen, ook wel,door hun kleiner formaat. Du ..algoniórhe-" bekendheid .van Krop is «Urn ook door het grooto en dikwijls 'door het Uiogopasto. werk bepaald, niet door wat 1 ik de kleine gedierten en/., noem. .Maar voor mij is iedere feestelijke eigenschap van eon kunstenaar. die zich openbaart, y.cker niet zonder'bela'ng* SSulko eigenschap, wel-gogrooid of wel-vortaald in steen of baksel, verrijkt ton slottc ons allen op «Urn duur. wKn ik vind n minder-bekende eigenschap in d»? * ' ?*?-.' ' i ..hommage a inoi-mênii;" van haar zie. liet isdaarom? dut we in het werk {indeteekeiiingrn/.eker)aU ?'?én dei- eerste zaken, waarnaar Jt» Hoer streeft, y.ien tien wil en de poging ruimte m haar filmen. vo|um«*il Weel' te geVell. Kort-g«'Zeg«l y.olldt g«» mogen y.cggcn: Volumen y.uekt volumen hier! He teekenwij/e herinnert mij aan een paar dingen uit vroeger lijd. Dirk Nijland heeft eens een portret. gcteekciid van y.ijn vrouw onder den naam van ../wart o Itloeine" een uitdrukking, die ons de poëy.ie van een j«uig realist doet vermoeden (de .,??" van Ultieme). Toch was ilnitr de voordracht anders. wat den vorm van de ..inktvlek" aangaat. C. hemmens heeft op andere wijze, in y.wart-on-wil ? pointilléeen portret vau Toorop geleekend, maar daar was ook de verspreiding van het zwart-enwit niet zotwls'hior. Toch doen beide werken een ve.rband gevoelen tussohun de drie .genoemden op dat- moment. Dat .To Hoer, bevrotsd voor een vernieling harer persoonlijkheid, f'harlcy 'IViorop verliest is een btAvijs van juitt inzicht. Ik y.ou ten slot t e als indruk van dit werk kunnen geven naast de reeds genoemde, eigenschap: een oprechte, wat eentonige eerlijkheid, die gaarne naar de tcckoningon doet gaan. waar do t o.schouwer iets meer dramatisch erkent. CHAMPAGNE KRUG Agents: F. Onnes & Zn. Groningen ii kleine dihgcii van Krop. Dal is y.ijn zin rmn' y.ijn /.in vooreen vroolijklieid in ile beschouwing. die wij in llolland te y.elden vinden! Dey.e humor, dieiiikdaar. eeni^sy.iiiK onv«>rwacht. vind. is «Ie reden voor dit artikel. ' F. Klein bij Buffa, Amsterdem WANXtëtëll g.s mut e<iiiige keiinis-van /.uken het werk buy.iet van Klein bij i Suf fa te Amsterdam, dan /.ijn t\vee dingen dadiilijk y.ekm*. De (M'i'ste is. dat hij nog niet.aany,ijn persoonlijkJii-id toe is. Dat hij velerlei invloed vertoont en dat tle invloeden feitelijk onsamenhangend y.ijn is hut ergste. Ken paar schilderijen, figuren, die tol, het minst slcchlebehoofeii walt ge hier vindt, vertooneii geen samenhang mut een aantal tcekeningcn. die , hier eveiu!-ris hangen. l)i> inst«;Uing is lotaal vei'schilhmd en dit verschil doet u twijfelen, wat hem liet. meest eigen is. of licvc.i' maakt het u y.ekcr. dat geen van heide hem ooit cig<;n kunnen worden. Kr /,ij 11 schilders, die op reuds jongen en dikwijls op latcrcn l.'-füij.l. allerlei invloeilen verwerken en. als de. bij.Mi h'Miig, ui(r hel. ondervoUdeiie of gey.ielie eigen diu^.üi t-icli /.uilen maken. U'i j hebben daar van een rijk Voorbeeld in Toorop, J jet tweede. Wat y.cker is bij Klein, is dat hij buitengewoon weinig. wat y.ijn kuirUt a:uigl:it. is gestoffeei'd en gedeel telijk daardoor ook fouten maakt, d'u- niet gemaakt mogen worden. Wanneer ge een tee,kening y.iet wnai'oj) een llollaiidsche vlag waait, die dik en olidom schijnend tiiMScheii al het ovorige'aaiuloet. dan 1 weet ge omniddrlijk. dat Ivlein «Jaar een fout maakt, ook uit onge.voeligheid. die [saai* Israëls door y.uivere, t-»ch poi'l.isclu' waarneming nooil kon maken; diéSluyt.crs iii een luchtige orchidee, tegen ren '/.«MS uitgc/,ien Vta'inei'd, n «lat l'erniek'e vqn y.oo'n ving in lust licht, een» oen rijk hoofd* moment nmaktn van een klein schilderij.... Ik- tnoeti, Knggtm: dit alk;» tesamen geeft mij weinig vertr»M\Von in de/.on schilder. ; Jo Boer bij d'Audretsch, ,Den Haag D V! vorig.v tontoonsUïUing vaji Jo Hoer bij d.'Airlrutsi:h was mij ontgaan. <\*at, t Ut hivomle besprekingen, mij waaksch hield om hety.ellftle niet uoj» oons t:« %iim jti^bpur.in. Ik had de teekcmarps ?ontmoet bij Oharloy Tixirop, toen y.ij daar y.ich als leerlinge kwam installueron. in> dieii tijd. dat ik bij i <le leertnotïstoros «»«>k do actrice Durumx 'untntoptUs Als ik mij niet vergis is .11» Jioer «»«)k nog e«M(i leorIiiv4« v^n ht>b.;an ge.wo«««t. vóórdat zij. te Tavijs i vftrdet' ging iu;t haar werk. Du herinncr/ng. die ik van de. s«hil«l«r«!8 oniln««konares Ijad bmvaaiil, was «U«« v.tn" oen fors«;ho vrouw ??n do/o was in allen juist, wann««ev ik nn' hij d'Audivlach de PAG. 10 OE GROENE No. 30U Kunstzalen A. Vecht in een nieuwe omgeving DAT du Xcdorlaiulsehe kunsthandel door «Ie oconomi.suho crisis in een dcplorabelen toost and vorki»oi't. is algemeen bekend., Des te verheugender is hot, waruu'cr men bospenrt.dat de handelaren niet bij de pakken blijven neeiv.itteii. J)»3 hoftipening van de Kunst/alen A. Vecht, in de nieuwe '/alen. aan hut Hokin fïlt biedt een wel kome gelegenheid om over de uitwendige verjongingskuur.,die dcy.o y.aak hooft ondergaan, iets anders te y.eggeti. Men' vindt hier eeiiery.ijds il.? ?vep/.ichtclijkhcid van een miisi-umcolleelie. dank y.ij de rangschikking der knnstvooiwerpen in bij elkander hchoorcnih* groepen, nnder/.ijds de voor name feestelijke stemming, die de woning van een grand soignom* kenmerkt. J let s«di«h' fundament der veelzijdige very.aineling is gelegd door de traditie en tle ervaring van «?en llollatulsche antiipiuir.sfamilie gedurende vier geslachten^ i>u toKoitw«'»oitligu loidor. heeft y.elf belangrijk wol«!iisehappclijk werk verricht voi»r d«»kennis van vroeg»XcderlaiHlsch on Duitsch aarde werk on" oud glaswerk. Vecht was voorts «Ie eei-ste. die l'ur/.istrhe eti Indische miniaturen en Jtui-.sische iktinen heeft geëxposeerd en schilderijen van KI (iroco on Ilicrouymus'Hoach naar ons land heeft gebracht. Doch daarnaast is in y.ijn y.auk ook oen ruimte ter beschikking gesteld .voor de j«mpe Xederlaiulsche schilder- en beeldhouwkunst. Alles bijtjengetioinen een bij/.ondero collectie in oen bijy.ondero omgeving. /?'. »ïr* * ?» «* t ^ ? r s *: Gedichten Aardgeest zonder aarde Theun de Vries: Aardgeest. (Rozenbeek en Venemans, Hilversum) D K g«Hlichten uit don bundel Wost<-rscho Nachten, waarmee du «lichter Theun do Vries in IIKIO den Domprijs v«j«»r poc/,ie heeft vei'Wca-voii, verteg«mwoordij;en. hoeveel bey. ware n men ook togen bon kan aanvoeren, y.oo gunstig mogelijk hot talent on de gevoelswereld. «lic hom kenmerken. Ken groot c gemakkelijkheid van schrijven, daarnaast een geringe trefzekerheid der taal en een gevoelige toon leidden dit, in aanleg soepel, dichterschap tot een poëy.ie. die 7.ich door innemende sierlijkheid en oppervlakkige charme onderscheidde. Xulk handig schrijven werkt op den langen duur irriteerend: bepaalde zinswendingen van fraai allure worden doorzien en missen hun dool. Xu, vier jaar later, publiceert De Vries zijn bundel verzen Aardgeest. 'Ken titel, die bij do/on dichter echter niet de verwachtingen mag wekken. die bij sommige anderen gerechtvaardigd zouden zijn. Jan Kngolman's ver/en, zij mogen vaak zoo hemc'lsch van toon zijn en zoo ver van de aarde gezongen als men maar wil. bezitten in wezen meer aardechhoid dan deze, ostentatief als van aard* geest bezeten aangekondigde, verzen van Theun de Vries. ll«»t gemak, waarmee hij elk poëtisch probleem hoeft opgelost in het meerendeol dor hier verzamelde gedichten, doet hem hoe langer hoc meer in de waardeering dalen van hen, wien liet niet de poëzie ernst blijft. Knkele heftiger aanloopcn in sommige stukken vergoeden h«<t .gesignaleerd gemis allerminst. Atmesfoer va'n «luimen nevel, oen s.oort gei st-van-aarde even vluchtig als geest van salmiak, hangt ijlen loom boven tle wo;ir«lcn. Waarlijke tlncmonif, aardsch karakter, ooi-gevoel, de onmiskenbare kracht, die «Ie alvoe«leiulo moeder ieder schenkt dit* met haar in aanraking komt. nd-Sfii wij pijnlijk in «leze telkens weer in idyllische romantiek verschemerende voorstellingen van natuur en het lal. Kn als de woorden van groolcr ontroering willen getuigen, worden /.ij te forsch voor den toon die heh voert, on ontstaat er een hinderlijke discrepantie tusschen taal on verbeelding. De verzeil, die hot lied het dichtst benaderen, zijn zonder twijfel het meest geslaagd,.bijv, hot laatste gedicht ..Do vi'Ocgc lente hr'vert nog...," Aan de afdeeling' Aardgeest, die den titel aan den bundel heeft gegeven, gaan twee groepen verzen vooraf. Doodenniasker en In Umbram Mortis. Wij gunnen ten aanzien van dezen laalsten titel ('harivarius gaarne hot genoegen hem te vermelden onder het hoofd ..Un/c classici". Hij schonke dan tevens aandacht aan het slotwoord ? van Westerseho Xachten: Finis Canti. Vrtri do Doodonmaskors spreken, de gelaten van Mozart, lirieg en DebusMy hot duidelijkst tle taal d«»r poe'zio. ])t^ rankheiil van Atuzart's muziek on do otlole ntmosfeei'. de van klom; gedrenkte en van heime lijk)! beweging vervulde muziek van Debussy hebben do meeste affiniteit met het dichterschap van Theun «Ie Vries, wanneer het z'u?h zoo intensief mogelijk op zijn eigenlijke we/.en concentreert. D. A. M. HIXXKXDI.riC In kort bestek Andreas Latzko, Lafayecte. De ruiter op den regenboog (Wereldbibliotheek Amsterdam I935) IX Met is de herdenking van Lafaycttc's i oosten ' sterfdag. Andreas Latzko schreef over dezen mcrkwaardigen voorvechter der Vrijheid, die in den Anicrikaanschcn vrijheidsoorlog rneevocht en aanvankelijk tic Franschc revolutie aanvoerde?hoewel spoedig in 'oppositie tegen haar excessen en uitgeweken voor haar geweld een twcedecligen roman, die tevens een nauwkeurig levensverhaal is en Nico van Suchtclcn vertaalde het boek-uit het Duitsche handschrift. zpoclat de Hollandsche uitgave vóór de Duitsche verschijnt. Opgezet in kleurige tafereclen,. forsch en ?breed gepenseeld i schildert Latzko's ..Lafayette" de historische tijdperken en de p ha se nvan opkomst, val en wederopstanding, liet bock is een aantrekkelijk levensbcckl geworden en het karakter van Lafayette is met A'cel psychologisch inzicht en zonder partijdig heid gcteckcnd: ook de zwakheden warden niet yerheeld. De ruiter op'den regenboog? ..Lafayette's brug des gelooft: de regenboog van het verbroeder i ngsfccst. welvend over de eeuwen \)ccn. niet grpoter draagkracht dan alle gfewapend béton-constructies van het hedcrtdaagsch geweld". . ? TIJDGENOOTEN Teekening voor Oe Groene von Ch. Roelofsz Een Hongaars 'boek en een Hollandse vergissing Hildo Krop: Hertje * ' ' Sandor Marai: Vreemdelingen ? ' (Ned. Keurboekerij, A'dam) IX de eerste plaats een opheMoHng. Xiet de uitgave van dit uitstekende boek was een ver gissing. Do uitgever he'eft in «Ut geval zelfs een /eer gelukkige greep gedaan. .Marai is oen «Ier interessantste, wellicht déinteressantste jonuo Hongaarse schrijver en zijn zeer bekorend talent toont yjeh in ,.Vreemdelingen" uiterst mal kant. J lier is tliiK alles in orde. Wal niet in orde is: is do wijze waarop dit boek den lezer wordt aangeboden. Xa mol ij k du inleiding en tle aanbeveling van Férenc 'Kunnendi. Hebben litteraire werken eigenlijk een inleiding nodig? Sinds Sainte-Houve is men het daarover niet eens en, het probleem is ook tamelijk onbe langrijk. Want hot publiek loost de inleiding zó niet on zó niet.. Daar'gaat het, ook niet om. De inleidingen zijn er slechts om do naam van deri inleider, als het ware als garantie voor tle lottcrktindigo solvabiliteit van den schrijver. Inleider en ingcloido rnouton dan in een bepaalde waarde. verhouding tot elkaar staan. Maar Körmondi als , borg voor Marai is geheel «mal ongeproportionnccrd. U moot mij niet'verkoord begrijpen. Do zaak is lastig en het gaat om nuances. Kürmendi is stellig aan talentvol schrijver,, dio het succes vordiont. Xijn succes in Hollantl is echter schromelijk over dreven. De tweo romans, die van-hom4in;hot H«illands' verschonen zijn. zijn /.'n beste werken en vertegenwoordigen wel hem, maar geenszins do. rijke Hongaarse litteratuur, zoals liet Hollandse publiek en du Hollandse uitgevers schijnen- te denken. Marai zélf is een belangrijker schrijver dan hij, on er zijn nog andere, die in betekenis boven Körmondi staan. Hot maakt dus op tien kenner dor werkelijkts 'verhoudingen, een cenigszins .eigenaar dige indruk, dat Vreemdelingen" dobr Körmondi ' goprotegeerd wordt. ; . .' Dit moest gezegd worden. Heus niet voor Marai, PAG. li;OE GROENE No. 30I2 voor hem spreekt zijn boek. niet of zonder do in leiding van .Kormeiidi. echter wegens «Ie leltorkundige waar heh l, die nien voorlopig n<>g ver dedigen kan. ' Om nu eindelijk op?..Vreemdelingen" Ie komen: Dit boek. niet zijn persotmlijk. eigenaardig karakter is «Ie roman van hen. «lieop de greüsdfi- iMir^'-rlijke ntaalschappij zworxvn. doeh niet. b»slnil<-n kunnen «lefinitief to vorttwijnon, «»f in hel.normale leven t«'rugtc gaan. Den Hollandsen Ie/er zullen de/,e figi:ren wellieht een weinig vreemil voorkomen, maar in l'.'irijs. of beter ge/egd op Motitparn.'iss.' en in hot (jimrlicr l^iliti waar zich de roinaii van Marai afspeelt ti'oi-ei» zij welig als de bacl'-i-ion van «-en ivinculluur. Daar leven y.ij in een spn-iale wereld niet 1*011 speciale atmosfeer .oli do biiileiistaandol' zal er nooit zokor vari zijn of '/.ij leveiiskunsleiuuirti "of voor het leven Ongeschikt zijn. M.-irai-kont dozu werehl als weinig anderen. Xijn h«-lil. een jonge ?Hongaarse doktor in do filosofie. r;inkt door oen toex'al hieiill Ver/.eild. .on niets is besruettelijkor dun déaTiareliie. Hij gaat geheel onder in de/.c onyorantwoyrdelijko wor««l<l on gaat' voor «Ie ainlere verloren (<ln brief. «Ho hij aan hot begin van zijn oponthoud in Parijs naar huis schrijft, wordt,nooit/ gepost). Do vreemdeling", dooi- zijn paspoort, hooft van nu af geen pas meer nodig (hij hooft die trouwens intussen ook reeds verkocht), want hij is Vreemdeling" geworden in een andere betekenis: vreemdeling" vóór do burgerlijke, maatschappij. Dit thema was oen proefstuk voor doji schrijver, want hot bood talrijke mogelijkheden voor hot vervallen in goedkope effecten,, zoals romantische bohumi'jnavonturen en moor van «lat moois, martr Marai, die zijn litterair»» loopbaan als dichter begon. toonde zicty een kunstenaar ook in do economie van hot proza. Dat zijn fraaie stijl ook in do ver tal i iu behouden bleef, is te-danken aan do. voor treffelijke arbeid van hot tjchlpaar Sz«?koly-J.ulofs. '? ' ..'..- ? : ' ?' ,1 - . ' ? ?' ? i ?.. ? 'l. KONA' KOP 2: i- * ? 'w '!' * lt hi < II fee.» "fd.201; s;.,. «?l ;li ' ujl il" ? «?r Ml ? ?II in nii.' la r. !? s i