* Dr. Houff /egt de /ootste hond oon net preporeeren van een /cnthyosaurus na dr/e maanden lange arbeid Het Sauriër-kerkhof van Holzmaden J. B. BERNINK iiüiiiminntiMiimmiMiiiiiiiiiimimiMHiHiiiimiiimiiiiiiHH s ? ..'s' l De directeur van het Nat. .Hist. f | Museum Natura Oocet te Denekomp | | verte/t van zijn bezoek aan den f l beroemden restaurateur en kenner van | | voorhistorische dieren, Dr. Hauff. l s r HIHMHHHIHmillHIIHHIIHMHIlHIIIIIIIIIIHIIMIIIHIIMHMIHIIM HET is ruim Vijf jaar geleden.' dat ik met Dr. liernhard Jinuff en zijn werk kennis* maakte. Na enige correspondentie had ik einde .September mijn rugxak 'gepakt en spoorde ik over Keulen gaande de Zwabische Alb tegemoet. Aan i-en kk-in. landelijk stat ionnetje,'Weilheim, stapte ik uit en ontdekt» toon al gauw een bejaarden, langen man, een fiets aan du hand: Dr. JlaOff. Hij nam mijn rugzak op de bagage drager en 20 knielden wij over de witte kalkig-stoffige weg door het heuvelachtige landschap naar 2Iokuiaden. Met de ons tegemoetkomende boe ren wisselden wij een vriendelijk goeden dag, terwijl mijn gids meer malen een praatje? met hen maakt u in 't Zwabisehe dialect. AVeldra kwa men wij bij de eerste huizen van het dorpje. Hier;" zegt Dr. llauff,, ,.is het gemeenschappelijk bakhuis van 't dorp; om beurto bakt daar elke ingezetene zijn broodje! En daar, aan dat huis aan de andere kant van do weg, is het bonedendeel der muren bedekt met leiplateii, di komen uit mijn groeve," Zo werd ik al vast voorbereid op hetgeen ik na de lunch zou aan schouwen. Ka onze wandeling door het dorpje lag nu, tegen de hoogte op, de enige villa van JLolzmadon: het huis van mijn gastheer. .Spoedig werd voor mijn lichamelijk wélzijn gezorgd. Zeker had ik al verlangend naar de blauwe bergen gekeken, die door de grote ramen zichtbaar waren. ;Dr. 3 auf'f' stelde mijn verlangen niet al t» lang op de proef .Weldra stapten do beide grijsgebaarde mannon, den ?landweg ver latend, over liet tarwestoppóljand recht op lage b.osje8 aan, die op duhelling van een geweldig langgerekt dal «tonden. Daar werd ik naar de leisteengroeve gebracht, die maar imkele meters lang en breed was en een oppervlakte ,had van een middel matig'Kehoollokaal. De zuidrand'vau PAG. 18 DE GROENE Ne. 3013 de put was loodrecht' afgeslagen. In de' zwarte rotswand stonden boven elkaar stokjes, waaraan een etiket was bevestigd met de letters A?U r?n. Wat had dit te betekenen? In deze groeve waren aardlagen bloot gelegd uit een tijd, dat nog geen zoogdieren, geen vogels de aardt? bevolkten: uit de onderste lagen van de Jura-tijd, de Lias. Ik vroeg Dr. llauff. hoe oud hij de/e formatie schatte. ..Was nichten .Sic. Herr Hernink:'" Ja. zei ik, 50 a «?» milliocn jaar. ..Sip. sind noch alter", zegt 11.. '..gewis*: achtzig Millioncn Jahre".. Jlet complex lagen, in de 'Jura-tijd afgezet, is 4; .SüO meter dik.'liet laagst liggen de Zwarte. Jura-lagen. daarop volgen bruine en cimli'lijk ? de witte. . Do benedenste lagen zijn klei. do ^bovenste kalk. De fijne dichte kalk steen, waarop de steendrukkers teke nen, is uit de Witte Jura van Solnhofeti. Daarin zijn do resten van de eerste vogels gevonden. De wappe rende papiertjes duiden de verschil lende lagen aan, want de 4 a 5 meter hoge wand, eenmaal als klei afgezet, iaat zich nog weer in verscheidene. onderafdelingen ontleden. Sommigo zijn zandiger, andere, vettiger, in velr» zit olie, waarom dezu lei ook Oclschiefer" wordt genoemd. llauff'« vador heeft nog petroleum gestookt uit deze lel en ik heb een stuk leifltei-n met Ammonietafdruk, dat ook in do oven is geweest en van zwart blcekgeel is geworden. Wij daalden in de groisye, af, wat ons met n paar sprongen -zonder veel moeite gelukte, en Dr. Tfauff .wees mij do laag. waarin de resten' vaivoiulu vissen, zeelelies en vishagedisséii Wei-den gevonden. Aan een ribbellng in de lei is te zien. of er b.v. een ruggegraat van oen Ichthyosaurus (Vishagedis) in zit; Dan is het oppassen. De 'vloer der groeve* Wordt voorzichtig opgebroken, do stukken "worden genummerd, in stro verpakt, want vooral do randen. waarde grij»; beeiistukken uitkijken. mogen niet beschadigd worden. Op een ladderwagen Wordt do' Vrarht naar du schuur gcb'racht. Duar ik-er op een Zaterdagmiddag wa*. wjuvn. ? do twee prcpattitcur* van Dr. Jfaiiff niet aan 't wt-rk. . W Holzmaden is wd een unicum op do Wetvld wat het aantal exem plaren en soorten aangaat. Wellicht was hier vroeger een kalme inham ?Ier zee. waarin de gestorven reptielen, enz. bij massa's gcdrovoii zijn en op den zeeklei bodem zijn bezonken. In do werkplaats heeft do doctor mij alles uitgelegd. Hoe hard do lei steen is, hoe voorzichtig brokje voor brokje moet worden wegge beiteld en Wcggcstokcii, hot» vaak met hut mici'oscoop gewerkt moet worden om tijdig te kunnen zien, wat wél en witt niet mag worden vt'rwijderd. Aan een lohthyosaurusju van ander halve meter wordt dan ook een paar nuuuulcn gewerkt. Toen ik er was, had Hauff slechts twee prcpamtours. maar op 't ogenblik wordt ook de zooli in het vak opgeleid. Wat Dr. Hauff uit het kerkhof der SaurU'rs in de laatsto vijftig jaren aan 't daglicht heeft getoverd. heeft leek en geleefde in Vervoering gebracht. Wat nooit vóór hem was gehikt, de huid van hagedissen in de steelt 1UI11 te toilell, IS door Dl'. Hint f t volbracht. Zijn verdienste voor do wetenschap heeft do universiteit (van Tübingeny) dan ook weten te waarderen, door hem tot doctor honoris causa te benoemen. Xadat de stukken upart uitge beiteld zijn. worden zo op een gave leistcciiplaat in onderling verband gelegd, daarop vastgekit, bijgewerkt en in een bruine eikenhouten lyst gevat. Zo zijn dan voor verzending gereed. In Natura Docet" zijn o.a. een Vishagcdis en een Zeelelie (,.dio schönsto, welche in einem hol land ischcn Museum zu sehen ist", schreef Dr. Hauff), een .CJlansschubbige Vis (Dapedius) en een Ammoniet te bezichtigen. Do producten uit Hauff's atelier prUkrn in do musea van Amerika en Australië. Door zijn Sauriërs is het onaanzienlijke Holz maden unter Teek w<'ivldbcroenul geworden. Kn niet alleen in de musea, ook in de salons der rijken hangen ze als utitiek goed (SU niiUiucii jaivn !). Zo prijken eveneens op de trappen van het nieuwe stadhuis te Frankfort. Dr. Hauff leidde mij naar zijn lood sen en schuim. Kr ligt daar een leisteen-voorraad voor meer dan twintig jaar, waaruit nog heel wat moois aan 't daglicht kon komen. Ik zag daar een schilde-rij staan, acht meter lang. met een reusachtig» VishagtHli» erop. Door midden gedeeld, ook de lijst, anders was het gevaarte niet te vervoeren. Dan gingfit wij imar zijn huis. waar de avondzon een zaal verlichtte. een klein museum, met zeldzame stukken, het een n«'g mooier dan het andere: en laden, waaruit Verkocht word, en waarin ik een greep mocht doen. daartoe in staat gesteld door enige vrienden van 't Museum. In do hftl tier villa stond een t'ounhstaartenwoud geschilderd en daarbij de wooiilen uit V'on Schcffcls paJticonlied: Ks vtuisrlit in den Schachtellutlioeii, Vcrdüchtig leiichtet tlas 31eer. Da sohwimmt mit Tiilneii Jni Kin Ichthyosaurus tluher. llm jammert tier ZoiUn Den n oin sehr bodenklUOu-r Ton AVar neulich eingerisst-n In der Liasf onnut ion. ..Der Plesiosaurus. 1) der Alt e, Kr jubelt in Saus umi' Braus, Der rteit»dactylus selber "log neulich betrunken nach Hans. Der Iguanodon, tier Liimmel. ' Wird fix-cher zu jeglicher Frist. Schon hat er am hellen Tage Die Ichthyosaura gekttsst." J l XicattnlutijediH. o.», hij i. U", gevonden. Eén van de 30%/eisteengroeven in Holzmaden (Wiirtemberg), waar/n de z.g. Oe/sch/efer". ^ Dr. Hauff n zoon zijn aan het werk in de groeve Zenuwachtige gejaagde menschen zijn voor hun beroep toch minder geschikt. Verstandig en ontwikkeld genoegt doch gebrek aan concentratievermogen, als gevolg van slapeloosheid. Zijn gedachten vliegen als vogels, hij is niet in staat tot eenig werk van beteekenis. ENERGIE-KURVE Ook thuis kan hij geen rust of ontspanning vinden. Daar denkt en klaagt hij over zijn bureau-zaken tot verdriet van vrouw en kind. Sedert wij op voorschrift van onzen dokter Koffie Hag drinken, is Frans een heel andere man geworden.'' Probeer jij datook eens. Ik weet zeker dat 't helpen zal!" 't Was de schuld van de coffeïne! Er heerscht nu een heel andere stemming op het kan toor en er-wordt heel wat. meer werk .verzet. De grafische voorstelling toont aan hoe de coiffeïne. na een korte tot opwinding verhoogde opwekking, zijn energie deed verslappen en hoc Koffie Hag hem thans een aanhoudende, gezonde opwekking verschaft. Zijn naam kwam dit jaar niet voor op den lijst voor salarisverhoogingen, en het was slechts bij toeval, dat de ware schuldige daarvan werd ontdekt: de coffeïne. Wetenschappelijk is aangetoond, dat 48 uur na het gebruik van koffie het organisme nog spo ren van coffeïne bevat. Al dien tijd werkt deze, het zenuwgestel ondermijnende stof nog na. Zenuwachtigheid, onrust en slapeloosheid, met als gevolg daarvan een vermoeid lichaam^en een afgetobde geest..., dat zijn de kwalen van onzen tijd, . Gun hart en zenuwen meer rust: schakel de prikkelende werking der coffeïne uit. Drink dus de gegarandeerd coffeïnevrijc Koffie Hag, dan zal. Uw slaap dieper en rustiger, dus gezonder zijn. U kunt de coffeïne gerust schrappen, want ze is in de koffie geheel overbodig. Koffie Hag geeft U het volle gehot van de koffie, omdat de coffeïne met smaak en aroma van de koffie niets te maken heeft. . Fijnproevers geven de voorkeur aan Koffie Hag, omdat in deze gezuiverde en veredelde koffie de aromatische oliën tot volle ontwik keling zijn gekomen. Ervaren komekenners zijn verrast, als zij met den heerlijken geur en den fijnen, pittigen smaak van Korae Hag kennis maken, en de geregelde gebruiker waardeert de gunstige werking op déspijs verteringsorganen. Koffie Hag is beter en gezonder... ook voor U! Koffie Hag-gebruikers zijn gezonde slapers. Een gezonde slaap geeft kalme zenuwen,, geeft frissche energie en levenslust. , In Uw eigen belang dient U meer te weten van de schadelijke werking der coffeïne en de op wekkende eigenschappen van Koffie Hag. Zend ons daarom onderstaanden bon voor kostelopze toezending van een uitvoerige brochure. BON Aan 'de N.V. KOFFIE HAG MIJ., . ? . t , , Postbus 889, Amsterdam. Gelieve mij gratis en franco de brochure ..Pro ot' contra cofTcïne" te zenden. . K 4 Naam '?»???? > Straat' ? ??'? '? ? ? '??..? .-. ???.-?? '. ': . ' ?'. ,? ' - . '? ' PLiats -; ??'?'. ' ?'-'??:- '???'?- ? ? ?? .-.-?? ?..'-?. :ROP j's «' 'Ht 'II- . Duyt kleit; at h R R. no P» nl en c-n ui ar .'li n r, *? a > PAG. 19 DE GROENE No. 301E