Historisch Archief 1877-1940
EEN EIGENAARDIGE
TESTMACHINE
Het radiotoestel in de broedstoof
HEINZ ENGEL
Dtarly 'en
Morthe Me Hot in ftenéC/air's
fifm Le dernier ntiffiardaire"
bekrompen m»bt«l vu \vi-eed ?
rumaniifU'h en miehler ---- het is
mcnpclielijk ! Maar wat- i»r i'fht eu
Htork in Kipltng \vn». vituli wen hu-v
terug: in «li-n kolonel Stimc mot v. ij u
fanatisme rn y.ijii pracht ijit- simpel
heid in «U-ii onden majoor lli^pns.
vol wijpgiwrip* berusting --? in dr
jonge off Mfti>n Mae-( ivtior en KI «rsyt h
on hun wanne. oii-sriititiu>nt <?«?!?? ka
meraadschap. Tenslotte is daar ilr
jeugdige Stom- --? opstandig »-n des
peraat, <!<? jenyd van mi/en tijd!
In do onverbiddelijk*- rouliiu- van
den dienst trekken <!<?/.<? existenties
lnng« ons In-m - aangeduid in km-U*.
pakkende seóm-s. waarin In-t c>s«
ntieoh'van UarnMcrs»'!! situatie uu-t
«lioude prnvgtiiintf kracht der film \vi-rd
opgeroepen. Kn gfgi'.veii in dr
uitKte-kondc. vi-rtolkingfn van «???!» Sir
(iuy .Standing. i>i>n Anbivy Smit h. «-i-n
Kichnrd ('rtuniwll mmir vorral in
die voluit Irvnidr typen van ren (Jjiry
(Vioper ra «-rii ?Kraneliot Tmir.
llcl- Slitl'lill ril hrl davert in d i ?/.»?
film. van beweging i>n van
brwogriihe'ul. I let spant rn lid kraakt rf m
is v«d van dirn av
kindrflijkrii grr,sl waardoor
de film br\vrrs dat y.ij »mdrr liaar vr|r
y.ondrn, vunrat di«» nn-rst bnnjdr ni
? wost licrfil isi'i-rdi- tclilc: jolig )«? '/.ijli.
N«»g kan 4lr film jong y.ijn --nóg
kan y.ij lak hebben aan dr
hrtiittrlingeii van ??»?!» Jrg,«r wrlmci-nnidr
vooj»«U»n - 'n ««g Icrt't in haai' «U-, «ijdr.
ongebonden kracht *«n durf. Wir van
dr film houdt om di" r'mms.'happm. .
hij ga ..HrMü.il l.tmcrrs" y.irii <*n
enirtr ervan. . . .
g h. -t hou (ijd is!
Gevleugelde
beeldspraak
D K m «nsrh is ?. *
lankmoedig als ren i>pg«v/.rttv
hr.itl«>ri<hond. 4«n ons geslacht
schijnt». mot dm dun lankmoediger
tij wcwlcii.'' Wij vc; tlrag4'ii alles..
J3n toch vorbaaM ik mij steels
wrn. over do Ujd/aamlirid. dir wij ten ti»on
«preidnn bij dr pivHtjilirH van
..*t-isalweer-do-K.L.M." Want ilió ohuVr-'
neming moge tui offidrcl Ktuiinklijkr
, Luchtvaart» MaulHchappij hrotrn. dr
dagbladen, staan haar rumit t»»1, nok
maar n vIu-Kttiiu in liawv. b»«zit?
te hebben. Wat naar Jlerlijri i»f
«>{,«l« \V«t*t vm'tivkt hert
machtige vogel, of innke vogel, of
stalen vogel, of desnoods alleen maar
U'U'MMivogel, nis ile beeUispwkondc
fantasie van den reporter fciirh trgen
het einde vau het Verslag niet
mentot «U» a Her b» «ogst e Ht4>rairi> hoogten
kan verheffen. Ku nooit willen'die
dr motoren van die machtige vogels
mi rrns /akrlijk-tc-rhntsch allren maar
dranicn: y.ij ronken, ilavrreii of
y.inurn hun stah'ti lie«l.
Natuurlijk is 4»rn y.on rrii t«'
doodgrwoon «lint;. <>m aanwry.ig tr mogen
y.ijn. wamirrr een stalen vogel, 'y.ijn
machtige vlerken wijd uitgespreid.
een metalen lied Maat tr y.ingrn.
.Maar in den vorm rriier dagvorstin.
die niet haar mild schijnsel bel
kleurige tafereel opvi-uidijkl. bestaat
rit leiïeir haar presentie «een bey.xvaar
meel-, al blijft het jammer dat ei'
dan niets tr sclnijvrii valt van de
vlammrnt"iigen. dir altijd
^s den r«»mp lekken, wanneer
de niicht een ondoitidriiuïhai'i* duis
ternis ««ver In-V vli4rgV4'Ul spreidt.
? Wat dunkt u. Ie/cv, y.nllrii wij de
K.I..M.i»mdoi>pen in K.S. V', t Konink
lijke Stalen Vollere) eli lederen k4'er
dal een vogel de volieii' verlaat
"lts lijdxnam Imiui-n onder dey.cti
!*toi'lvloed van eliehe's. <i|' y.ullrn AVIJ
Me (ielleStel («lieerliied'lelijk Vjll'leeleli
??ii in hoop up beterschap niomprlrii:
i.Vei-lns mis van den vlieytnnn. lieer!
rrf ..os natuur rn waarheid %\err".
»f y.ullrn wij ainok
loiiken-Ik gcluiif. dat ik rrn brvrr«ligriidc
iiplossing brb uevniideii: wij voeren
het codrwoord ..vlisla" in .\""r de
oiitbory.rmin^:
is openen y.ieh de ilelileit'
van den groóteii vliegtcinpi'l en «Ie
kup van den stalen vogel 'wordt
y.irhthiiar. dan /et een tractor y.jeh
nlseeii imnien.se schihlpad in beweging
en fidt de machine naar l.nitcn.
toegi'juieht «b ii u- de
liundenMniy.endkoppige luelliulr. Het is eetl inacltttgo
T O l'! N hel nieuwe radiotoestel
op tafel stond lieel'l mijn klein
dochtertje verrukt geroepen:
.,lk wou. dal ik y.oo'n toestel was. dan
xou ik ook y.oo mooi kunnen y.ingen !"
Ik moest lachen, en antwoordde:
..hait */.ou je wel minder leuk vinden,
wanneer je van te voren ook y.oo
hoon («n weer gesehud v.u\t \vurdcu en
itmdgedraaid en geplmigd met allerlei
spanningen ! Heb je er wel een idee
van, wat- ons arme toestel allemaal
heeft moeten doorstaan, aan hoeveel
proeven het- ondel-worpen werd voor
liet bij ons eindelijk een beetje tot
rust kon komen?" Daarna heb ik
haar hot een en ander verteld over
het ontstaan en den lijdensweg van
een rjidiolouatel en vooral het lugubere
verhaal van «Ie broedstool'. waarin
het arme rndiotocstol. nog op het
laatste moment werd geschoven, om
tenslotte uit dit vagevuur beproefd
en gelouterd naar den vcrkoopcr te
gaan en als dank voor y.ijn verlossing
hel' meltschdom vreugde te brengen.
Kn omdat ook de volwassenen weinig
nadenken over het ontstaan van een
van hun dierbaarste hiiisgenooten
en .misschien y.elfs liet verhaal van de
liroedslool' voor een vei*/.inscl houden.
y.ij er hier wal nadcrs over verteld.
..Trots slaan dan-r, een ^limlnch
«iJMleii vastbrradni lomid. de mannen.
?lie straks lanks donkere, divigmdc
hemelen deli rrll'/rllVogrl X.l.llell VooH ?
jiigiMi over oceanen en continenten.
lei-wijl i n-i Ih n t/r afgronden onder heii
gapen. ? .
...Maar reeds y.cHeii de iimtoren hun
g'u>tstalen bariton in en «loen de
pro'pol.hiit» in 4>4«n giereiulén Ktorniwincl.
als bUnkeiule y.eisen «loor de lucht
? maaien. Ken aanloop. 4lan verheft
y.ieh ile aluminium adelaar vccds op
y.ijn liri'i'di» \lerkcn in ? het yAVwi-k' ou'
in spoedig duur den hom«m aan «uvxc
blikken onttrokken, tei-wijl hij
einde\tntvv' verten t4<geni4iet y.weoft."
. K»»n tiental van doKu endewooïtU-n
«?n it>«h'n> vlii>K8tart.' kan op do
niec-stptttlu'tisehe wijxe verslagen worden
?/.onder verspilling van papier,
drnkinkt en stomnvon. SiVAKX
Aan een goed modern radiolocslcl
worden n.l. nog heel andere eischeii
gesteld dan alleen het goede
,.liinctioneêren". l>al hel selectief'en y.niver
van klank is rn een goede ontvangst
geeft van alle mogelijke stations.
spreekt voor den constructeur
van?/.elf. Maar ?bovendien moei het den
bev.iUer de y.ekcrhrid garalideeivn.
'dat hel voitr hem geen levensgevaar
o]i|rvert. wamt Jiot toestel is imnu'i-s
aan h«'t sterkstrootnnet van het huis
aangesloten en met den electrisehen ,
sliiiorn valt niet te spotten, liet toe
stel moet dus volkomen bedrijfsy.eker
werken. .
Kn y.elfs wanneer aan de/en eisch
is voldaan, is een goed constructeur
nog niet tevreden. Kr moet Dok
rekening gehouden worden met de
verandering, die in enkele onderdeden.
tengevolge van klimaat wisselingen.
kunnen optreden, en daarom moei
liet radiotoestel aan liet slot /van
y.ijn ondergane eont róleproeven in
de hitte van de broedstoof.
Wanneer wij de werkwijy.e van y.idk
een broedstouf of, y.ooals vaklieden
het noemen, van .een ..troponkast"
nader willen loeren kennen, dan
moeten we 's morgens preeios om
negen uur in de })ii>efafdeelihg van
de Philipsfabrieken in Kihdhnvon y.ijn.
Daar «taat in een. hoek van de ron-v
trfilekatner oen inassievo.,ijy.eren kast.
dio op liet ? oei«le ge/,icht; aan een
brnndkuHt. doet denken. Aan een
van do zijwanden y.ijn talrijke
schakelbordon oh «topiHintaclen aangebraeht.
? en in de dubbele d<-nr y.ijn dikke
glasplaten aangehmclit, y.oodat' men
gemakkelijk naar binnon kan kijken.
,.l)it \va« oui-spmnkelijk een lak»
oven", legt ony,o gids uit» ,?dio we
bobben omgebouwd tot tropenkast,
om ? onxo topsUdlen en
.constructioonrlerdoolen Ie testen, of y.ij bestand
zijn tcgon trt»pischo invloeden; met
behulp van olectmcbon stroom en
watordamp verwekken we do/elfde
temperaturen en dcn/clfdcn
vochtigheidstoestand. y.ooals die 'lederen dag
in de tropen voorkomen: eiken morgen
om negen uur wordt de kast geopend.
opdat er nieuwe toestellen in gedaan
kunnen worden, en dan gaat y.e weer
24 uur dicht, stevig gegrendeld. We
doen dit openmaken '/ooi- vlug. opdat
niet al te lange, storingen in den
atmosferischen toestand binnenin kun*
non optreden."
* *
»
Dat weten we dus. Men wekt in
de/e hroodstoof een kunst matigen
tropondag op. Bijy.ondor interessant
is daarbij, dat men pircies de/elfde
warmte- en vochtigheidsschomme
lingen doet ontslaan als men in de
tropen aantivft. Van binten gemakke
lijk afleesbare thermometers en
hygromotcrs dienen ter voortdurende
controle. Opdat geen droge warmte
het verloop in dr war brengt, wordt
in een bak. die y.jch in den bodem
van de kast bevindt, water lanir/.nani
verwarmd en verdampt.
Heel interessant is de
temperatuuren vochtighcidsourvc. die
nauwkcii,rig de tropisehe toestanden in het ver
loop van 21 uur weerspiegelt, Hier
onder volgt eelt kleine tabel niet de
gemiddelde cijfers:
fur
v;ia
den
d;ig
Te!H
Ver;.tmir
: ir,
lo
II
12
i:t
M
ir>
UV
. 17
IH
1!>
20
21
"22
\\:ch- Itfilii-iiinii v.tn
i..,h« id «len oven
JHJ"?OV4-K wordt
injjesi-hnkeld
t', 21» S2"..
1 . *
't
! 2S
:t
:;
7i5"..
"l"
7li"?.het \Vllt «'!? AVMl'ill
veiAVJirnid
'M SI ?,.
' ' :r
' ? i
n
l
12
Sl|"
?III",, ?
»'.*",.,
: 12 JU"., i
1
»
?
*
i ?
l
{S
M
tii
VM"., alles wurdt
uilU4>sehnkold
05",,
»*»"..
lid",. ' ' ' ?'
2.'t
21
1
?>
:{
1
.a
H
7
K
l ' '21» ' '
: . 21, ' ' ?
22
21
' 'ai.".
: 21»
211 i
i '
IJ»
?; is--, :
? i 1"
.Tuist A «»or «Ie naaste toekomst wordt
do proef in «h- trópenkast vnn
bijy.ohdore bet eekenis, tlaar l'hilips op het
punt staat, eeii toestel te
vorvaardtgon. dat door y.ijn kortogolfgodeoHo
b'gy.onder geschikt is voor tropische
landen. Dus dan moet het dus in de
ooi-sto plaats l»estand y.ijn tegen do
warmt4'- en voelitigheidsproef! liet
is go<-d. van doy.o dingen iets af te
weten, want de luisteraar kan v.ich
ongclwijfold slechts geruster voelen,
wanneer hij verneemt, dat goou
enkele invloed van buiten af schade1
lijk; kan werken,op y.ijn toestel.
DE TIJD.NP DE tT
om aan de vernieu
wing van Uw wo
ning te . denken.
Wij geven U een
viertal voorbeelden
van de vele artike
len, waarmede onze
tapijten- en gordij
nen-afdeling U voor
deze vernieuwing
van dienst kan zijn:
Een keurcoUectte BEDRUKTE VOILES
in de nieuwste dessins, 90 cM. br., per Meter
GR AN DIO S A" keurige gordijnstof met
weefeffect, in diverse modek euren, 120 cM. breed <? 45
per Meter..... ................. .v ..... . .......... ..... l
LINNEN RQYAL" zuiver linnen stof. in 7
paste' kleuren, gegarandeerd kleur echt, 120 cM. <?
breed, per Meter. ...... .. ...... ....... ...... .. ....... :. l
Het grot modeartikel is thans CHINTZ
Wij hebben hierin een buitengewoon assorti
ment in verschillende uitvoeringen en prijzen,
±80 centimeter breed, per Meter vanaf......
BEZOEKT ONZE MEUBEL-EXPOSlTIE OP DE 3e ETAGE
Onze cata'ogus voor moderne
Woninginrichting zenden wij U op aanvrage .ranco <oe
AMSTERDAM
IDEAL^^CLASSIC
HEEFT ALLE TROEVEN*
,Het ideale systeem met radiatoren en
ketel van n fabriek! Overal doorge
voerd j de maximale prestatie met ver
bazingwekkende zuinigheid, hygiëne er<
gemak. Ideal Neo Classic! De eenigc
radiatoren met uitgebalanceerdelucht
circulatie ruimte"! De toepassing van
een nieuw principe. In.hooge mate be
langrijken interessant! Vraag de nieuwe
brochure Waarom Ideal Neo Classic P'
Gratis. Franco. Schrijf nog heden of
zend de bon.
: Bezoekt onze1
Jaarbeurs-Stand
,,nu heb ik voor jou een surprise:
'k ga naar d'uitkijk", zei tante louise,
men geeft daar, m'n vent,
van ,,het testament
van dokter mabuse" 'n reprise,"
KUNSTZAAL VAN LIER
ROKIN 126 =====
AMSTERDAM
DOORLOOP END TENTOONGESTELD
KUNSTWERKEN VAN
JONGE HOLLANOSCHE
EN BUITENL. MEESTERS
TOEGEPASTE KUNST
Een nieuw aanplakbiljet
? ' ' voor. Drankbestrijding
AART .van Uubhvnlmruh ht%«-ft in
** opdracht van ilc Ulauu'e
.Wt-ck('ommissio vun ^ruot biljet op steen
gctoükcml (Uc wijze \vuarop dit Ké.vcliiu(lile
is boven allen lof verheven !) wauroi»
liij een beschonken man \veérf5«eTt,
van ? ter fjilu xcz'icn, voorövergexonken
/ittend op een houten bank en steunend
op 'een' rond ij/eren tafeltje terwijl «Ie
rechterhand krampachtig het blad om-,
kneld lumdt en de. linker een hierjilas
? iinvat.'' (Daarachter staat ce« geli-Vlixd
bier/leschjo. (ianscli deae voorstelling
is een stille aanklacht en x\\ treft door
soberheid van. voordracht. De il r u k is
«vnkleuriy: swart op wit papier, maar
tusschen het, blanke wit ais hV»o«ste licht
rn het fhiweeliv'e zwart als diepste
wit is een opmerkelijk fijn scala van
te«'rverloopende'grijzen gesteld. ?
()ü<ler'tien directfn in'lrnk. van het
leven van JJostojews'ki heeft Van Dohhcn*
biirgh zijn beklaaensu-ïKirdiK*.1
drinkersfi^nur uitgebeeld, opnieuw wuet hij.den
beschouwer te boeien en te ontroeren
door du zuivere ;»o« enten die hij in zijn
werk in het geding brengt en tot een
uitermate be/.ielde voordracht deud uit
groeien in de yefschijninj» van een
menschclijk wrak als toonbeeld van dooi
drankmisbruik veroorzaakte ellende en
verval. - ,
Hier kan inilerdaad van een
l.e/icldteekenen sprake /.ijn. liet schijnt daarbij
.wel alsof, juist door bijzonderen.aanleg,
van I)obbenbtirKh de aangewezen kunste
naar ten onzent blijk i. voor het maken
?\'n.n.' dergelijke propatfanda-HIjetfen van
socialen aard zooals hij dextó reeds eertier
nift K"ed ycv«rlx getcckeml heeft v«»or
kinderbescherming, reclasseerinji en^.
? Mij -wijkt daarbij, karaktervast als
hi} is, jiten haarbret'd af van
2ijnrlali^stiïfhe up\ at tillen, "wat des te merk
waardiger is in .e.en tijd, waarin het
iiKHlernu aanplakbiljet j-rootendcels
beheer>i:ht Wurdt door str<-n»-tltcoratieve
be^iiuelen. Dat laatst};» not inde hem
minder /vva.ir ue^en ilan het raken van
het .?'.Ki'ool-mi'llM.'helijke ' m het. door
hem i>eko/etl beeld v,-ilt duidelijk aan de
In-letterinu af te lexeii.
..Geef de post vrij baan !"?
Uitgave Ned. Posterijen
EKN ktïuriji. lan^wei-piv: bt>ekji«.
\va«rvan aan J'ti-l Ximrl het
i»nt\v«M'i> WM-il tiii'Verlfiuiwil. is* onilcr
den titel ..(ïoef «lt> pust ?! c. M. vrij
biuin !" in /eej- JLffoiitcii jjetale
v»«rspn-id ter bévonU-riti^ vat»
eeiiunifoiiue plaat si nvc van pust/r):<>l»*iipdt>
«?nvt'lnppe.s. iiniiief.sdit komt
ccnstiellerc ])i>st brliandcliii^ ten pn>de
otndut. uien bij Juiste plaatsing
ktin nuike-ii vjut fi-aiikiM
Jlft';bm>kj<>. uh^i«Vd(M'«l in x.wai-t,
blauw, iiind «-n /wjiit CM blainv
uj> \vit pnpici*. p-cfb ullrrlei
fldell Van juiste indertiliK
eiiy.. eii lie,t. is als 7.01 uln u ijr. eigen
lijk «iok een suuH. hiitidlfidiiu;
YOUI'- l»«t publiek, lift bevnl. t»i»k
?«?(?n (wat iindnidi-lijki»)
fodMiiontiipafilruk .viin t'iMiiyr
vrrkci'rs-ylii'filiii^«?ti ter nniiii'eei-inj; "in vnn d«-
luchtpost iiiuif Indiëp'briiik ie.' Hinken.
VAN T
Vrijdag 1 uur
Première van de
GROOTSTE HELDEN.
AVONTUREN
FILMder laatste IQ jaar
DE BENGAALSE
LANCIERS
(Paramöunt-Pictüre) met
GARY C 00P ER
FRANCHOT TON
RICHARD CROMWELL
en SIR GÜY STANDING
? ' ??'
EEN FILM VAN KRACHT/
SCHOONHEID EN HUMOR
? ? ?
Uitgebreid bijprogramma
Films en Variét
Toegang boven 14 jaar
»KROP
n'é's
Ina 23
die
Dllj!
klei,,
?dat l,
URE.
'i
t»..
.l.i
di
P»
?.u
en
111
ar
».'
l-.
n
r.
«?
s
i
PAG. B DE GROENE No. 3015
PAG. 9 DE GROENE No. 3015