Oostersche goochelaars en acrobaten BIJ Port Saïd begint dt> Oost on ....hel mysterie. Of uien het leest in de zwoele boeken van wijlen Querido of in dio van Sappor; het is ui grille griczelighcid. Kn du theosofen, anthroposofen en zelfs sommige filosofen verzekeren \\ met de hand op het hart: de Oost itt mys terieus. Hij heeft het monopolie van geheim zinnigheid, hoewel tic mysteriën stam? men uit het oude Hellas, eens de navel der wereld" en zeker niet de Oost. Zelfs' nu nog maar alleen de Levant, of nog niet eens. Rn de Levant is weer iets heel anders dan de Oost. De Levant is nog niet myste rieus, die is alleen maai* vies. In Port Saïd dan begint de Oost, daar is het beide, mysterieus en vies. Vroeger werd het de mesthoop van Europa genoemd, dat was voor de zoogenaamde assaineering, maar dat bedoelde men eigenlijk niet. Men be doelde het zoo. dat alle vuil der zeeën en allerlei wrakhout uit diverse werel den daar aanspoelden en tezamen kwamen*. In Port Saïd was het. dat ik voor het eerst met lid mysterie kennis maakte, liet was een tweevoudig mys terie, uit het planten- en uit het dierenrijk. Daar, voor het Casino", hoe kon de glazen kast ook anders heet en. zat de mystei iemaker in het straatvuil. Kn in een bloempot met even vlos straat vuil plantte hij een gore. droge manggapit. Kn uit dat vuil groeide, zoomaar zichtbaar voor mijn bogen, oen kleine boom. Kn zoo voor zijn eigen oogen uit een dorre pit in een pot met vuil een boompje te zien groei en, al,is het maar een klein boompje, dat j» mysterieus. Kn dan eet» manggaboom! Under the manggotree" i-n andere suggestieve Kngolsehe titels kloppen nan het oor. Onverklaarbaarder dan het konijn f n. al do vlaggen Uit on de spiegeleieren gebakken in een lioogon hoed l» het niet t niet -vreemder dan de. ver dwijnende kanarie of de'doorgezaagde. juffrouw, wier bovonholft vriendelijk blijft glimlachen tijdens de vreeselijkc operat. io. maar het is nu eenmaal mys terieus. Kn. omdat hot mysterieus is. hol» iU,don fakir, dit» door de kracht van zijn geest dezo plant uit die pit dood ontstaan; mouten zweren.. toen hij voor veel geld. bestemd tot weder». 1 opbouw van een vervallen tempel, mij zijn geheim verraadde, dat ik niet vertier zou vertéllen, fine het moot wordun verklaard, tenzij iemand )nij veel geld geeft voor het bouwen van een vervallen tempel. Kn ihtt zal nie mand doen ! t Het andere mysterie is ooh mys terie uit hot dii-renrijk. Met dut mysterie wordt een dor mulste en moeilijkste wcreldproblomou opgelost: wie was er eer. de kip of het ei? Aehnmd slaat het ei plat op den grond en zie: het is een sjilpcnd kui ken, dat rondstapt. Aehnmd trekt het kuiken uit elkaar en slaat het plat op den grond en zie: het is een ei! Men weet eigenlijk en met verademiilg. dat het raadsel geen raadsel meer is: het ei is de kip en de kip is het ei! Kn men staart mijmerend in du geheime verten aan den overkant van de haven van Port Saïd. waar eindelooze woes tijn ligt met zijn eindelooze mysteriën en dan hoort men het vereide kuiken sjilpon in den wijden mouw van Achmad. die, ruim beloond voor zijn wonderdaden, haastig heengaat, om in den avondschemer over te gaan tot 'het avondgebed. Dan is er eigenlijk nog een derde mysterie in Port Saïd.'dat is, hoe er n wezen blijft leven, beplakt met zooveel vliegen, als elk wezen in Port Saïd daarmee is beplakt. ook een genot te zien naar hel dagelijkxcho werk van de mooie handen van een van die goochelaartjes. Want V.ij bohooreii tot de zeer kleine luydon, /.ij. die in den Oost de mysteriën ma ken. Niets van do wijdseho zalen en den pomp en praal van Professor X. of La l'rineesse Oriëntale /.: het be drijven van de kunst der illusie of begoocheling geschiedt met allereen voudigste rcquisiiotcn. in het openbaar. ..allemaal mogen kijken", het decor is ile lucht en de grond en een onrus tige muziek, die uit de ronzobonzcnde instrumenten opklinkt, schept do noodige sfeer. Het is allemaal eigenlijk een beetje zielige, sjofele ariuuoede en hard werken. ? l >at is het eenige en eeuwigdurende mysterie van den Oost. zijn onbeschrij felijke, zijn gelu imzinnige armoede. In onzen Oost, waar het in verhou ding rijk leven is voor het volk, doet men minder aan begoocheling, heeft men het minder noodig en trouwens. Mohammedanen zijn uu eenmaal Mo hammedanen, maar toch heb ik een , zeer vroom Minangkabauor gekend, Wetenschappelijk varia Afkoeling door Dr. P. VAN TOKX ik korten tijd geleden in de/e rubriek het absolute nulpunt ter sprake bn»eht, kon ik het niet verder brengen dun eigenlijk alleen maar' vaag aan t geven wat men onder dezen term verstond en hoe men zich daarvan een voorstelling kon maken. De ' middelen, die men in de laatste jaren te Leiden gebruikt om dit nanvangspunt van alle temperatuur te be reiken, heb ik onbesproken moctcw laten. Het blijkt 'geweuseht te zijn nog een keer hierover te schrijven. "Het bereiken van lage tempera turen is eigenlijk in den grond een quacstic van onlspnnniny in den ruimsten zin van het woord, zooals ik hoop duidelijk te kunnen maken. Het eerste feit, dat ik vermeld, ligt Indlë: het hart aller mysteriën MAAR laten we de Koode. Zee achter ons en haasten wU ons heen naar CeJ'lon. naar Colombo en en naar het hart aller mysteriën. VoorIndië. \Vy zien den fakir op de spij kerplank, wij zien hem loopen door het vxmr, wij zien hem vuurspuwen en wij zien den slangeubezweorder, wiens grootste geheim niet ligt in de slangen die volgens de naturalisten doof zijn als een pot, maar in zijn lokkende, verleidende en hartv ei scheurende f luitmnziek. Kr zijn nog talloos voel meer van die geheimzinnigheden van den Oost, waarop de Oost patent heo.ft, zooals het klimmen van liet jongetje van den fakir in het touw. dat zoo maar in de lucht wordt gegooid en aan den hemel blijft hangen: het do >rstckon van oen jonge vrouw in een biezen mand mot messen on zwaarden, oen' mysterie. nauw t verwant nan het in tweeën zagen van do1 juffrouw in de kist. Pan is er het mysterie nog van hot balletje on de handen, waarvan een foto bij dit artikel staat, wolk mysterie ? tot hot genre dor vingervlughodcn on ?knaritmus behoort. Kul re parorithcsos. ik heb"én- Kng.'lsehon kolonel gekend. die hot met eardtricks" zeer ver had gebracht. Maar hot ia tevens het kruis van zijn loven geworden. J lij was «uu goed bridgor. maar kon mo.-ilijk part ners vinden, want hij, was. en zijn tegenstanders vonden hem, Ie myste rieus. Maar d<» handen en hot balletje, dat is mooi! Kvonals hot oen natuurlijk. onschuldig, maar huiveringwekkend genot is te kijken naar jonge, mystoriouso Ooslorschn vrouwen, zoo is het H;. Hit mysterie van hst bafietje n de handVi ' ? ' ? .- '.: " ._££. dio tot zijn profijt goochelde met ruigen en horlogflkoltingen on horlo ges, maar dat was oen exceptioneel geval en bovendien k-loino kunst. Nauw Verwant mot het mysteriemaken is in don'Oost-do acrobatiek. en do toorbu. dio do ménsclinn doon. zijn prachtig erf adcinhcklcminond. Het is» gewoonlijk dezelfde gk»ep, die beide vakken bedrijf t. Du Singaloesehe evenwicht «kunstenaar, idie op , oen langn bamboe, klimt, met vier aarden potten op hot hoofd, waarvan do bo" vonsto met water is gevuld, waarna do bamboe wordt' opgetild door ando-ren en hij hoog in de lucht, op zijn navol steunend, zien in evenwicht houdt, is een kunstenaar dot' eerste grootte, en hot is aan dn uitdrukking van-dégezichten van zijn publiek te 'zien. hoe hot geniet van zijn kunst. Kn tl ie zelfde acrobatiek wordt be dreven op nog veol langere bamboes do;»r UiitnUs in de Karolandtm, De Chiiiorfseho acrobaat staat op zijn hoofd op do punt van een zwaard, dat met twee andere y.\varmlon op een soort rek is aangebracht, waarna hij ???'?' ' " ' ' ''.-v-' Hef is aan de uitdrukking van de gezichten van het publiek te zien, hoe het geniet zich, terwijl hot rok door zijn ten wordt opgelicht.: mot do handt ? steunend op do andere zwaarden, di. op zij uitsteken, op zijn hoofd i;» evenwicht houdt. Daar is hot lanscliermon dor rhincosrho spolers of: hot balnrieoeron van dun Japanii"-" niet vliegensvlug draaiende, Ijordjr*. op een dunne, zwiepende, langu stok. die hij op zijn kin «ot, terwijl hij allot ? hand breokbaro zaken in do lucht al-» op een tapis roulant" in voortduren de. beweging houdt, door de niet l» Volgen vlugheid van zyn handen. Het is tl? voel om op to noemen, jnaar hot ts alles eerste, klas art istcnwcrk. wat do Oost op dit gebied vertoont. llvt is tevens «on .dor weinige grooto aflei dingen van volken, die in hun eentoni ge armoede weinig anders hebbon, dan ..leger de main" en tour ulo forcev. Brood en spuien.' niet \vanr, dat houdt: he£ volk tevreden en als er geen broo-1 is, zijn er altijd goddank nog de spelen on déoostersche mensch is oen ge lukkig kind. dat hij veel van zijn leo<l kan vergeten door den mysteriemakt-r en den acrobaat. Mr. W. SCHQTKI. ontspanning POTENTATEN Teekening'van Th. Ortmann voor De Groene Amsterdammer l t PAG. M DE GROENE Nq. 3016 OLST liinnoii hol bereik van icdeis waar neming; men heeft or geen labora torium voor noodig. Pomp slechts uw fietsband oven op en voel eens of de pomp ook iets bijzonders ver toont! Doet ge dit, dnn valt te conslntooren, vooral als er snel en krachtig gepompt i», dot de pompbuis van oudoren zeer merkbaar trarm is ge worden. Bij het samenpersen der lucht is dus warmte vrijgekomen! Daaruit volgt logisch ook het omge keerde: als men samengeperste lucht weer laat ontspannen wordt zij kouder. Men kan dus afkoeling krijgen door een samengeperst gas (dat de samenpersingswormte weer. afgegeven heeft Jian zijn omgeving) zich te laten ont spannen. * * ' * Hot tweede feit ligt ook nog binnen. ons lecken-bercik. Om een ketel xvator aan de kook te maken moet men er een vlam onder zetten (en helaas 't gas duur betalen). Dat wil zeggen: men moet dus warmte toe1roeren om een vloeistof tot ver dampen te brengen. Wanneer een vloeistof tot damp wordt, mag men gerust zeggen dat zij zich ontspant. /ij onttrekt zich namelijk aan den dwang die haar vloeistof deed blijven, en, uit dezen ? dwang ontspannen, wordt zij damp. Als men nu een middel heeft om een vloeistof te dwingen to gaan koken zonder dat men er een vlam onder zet, dus zonder dat men warmte toevoert! 'dan zal de kokende vloeistof de bcnoodigde warmte aan zich zelf en zijn omgeving onttrekken, difücfkoclinu geven. Alweer dus af koeling door ontspanning l Kon een voudig middel om te bereiken dat een vloeistof zonujbr vlam koken gaat, is het verminderen van den druk boven de vloeistof. Door do lucht boven water weg te pompen mot een luehtpomp, kan men «olfs water van O* C. nnu do kook krijgen! Deze ontspanningswog is dnn ook in talrijke gevallen do wog geweest waarlangs men in ? hot Cryogoon Liboratoriutn van Kamcrlingh Onnes ging om Inge en stee.d.s lager temperaturen te bereiken. Men porrt-e oen gas samen tot hot vloeibaar was, liot.de warmte afgeven, die dot ir hot sainenpoi-son vrijgekomen was, ' en liut datirna do vloeistof weer door plotse linge drukvermindering koken on zich dus uitzetten, l>anrdoor trad afkoeling op. Daar echter hot vlooibuur makon van oen gnx alleen gelukt bo'nudon een: bepaalde teiupomtuur (do ..crilisclifi" temperatuur), die voor ieder gas een eigen waartin hooft", z!iljmen niot allo gnsson oven gomiikkclijk kunnen gebruiken. Door eclitor een gas mot vrij hoogo «critisehe loiiiperatuur samen to persen tot vlttoirttof, rlo war int o te laten wog' t rekken en dan' dey.e vloeistof, door driikvermindoring ló doen koken, .kan men oen tweede i gas met lagorc/üischo tomperatüut' hiermee af koelen tot zoover, dat ook weer door druk dit. gas vloeibaar gemaakt wordt. Kn zoo ,.ad ihfinitum", tl.w.z. ttit alle ganson vloeibaar gemaakt zijn, 'zelfs het gas niet do laagste critisuho temperatuur, het helium.' Door dit -tnel to laten verdampen kwam Katnor?lingh Ónnestot O.H graad Keivin; Prof. Kóo-sora bracht het hiermee zolfs tol 0,71 graad K. \*an hier af aan ccliter moest oon .inder hnlpniidtlol gezocht worden . ooi-af koeling, want er Waren geen i-'assen moor n,iet lagor er. temp. dan Helium. Prof. do' IJaas paste nu iets tt»e, dat ik mot oon omweg moot uit loggen. .Wanneer men een boog spant brengen wij haar in eon toestand, waarin zij arbeid kan verrichten' (n.l. de pijl voortdrijven). Dat ar beidsvermogen, dat door' tle spanning ont.slnan H, hoot ..arboidsvermogen vuil plaats", l .nat men do poes los, dan verliest do boog dit a.v.p. maar de pijl. ilie erdoor in beweging komt, krijgt- arhoidsvorinngen' van .beweging. Kn zoonl.H ik vroeger schroef: warmte is Ook oen vorm van a.v.b. (n.l, tier steeds bewegende 'moleculen)* l)jinr allüvormen van' arbeidsvermogen in elkaar kunnen overgaan, kan men ook n.v.p. in warmte vorantleren ort men kan zich allicht voorstellen dat . spannen on ontspannen, van «on'"boog warmto-voischijnselon kAn te vooi-schijn 'roepen^ dat een ge spannen boog warmer, oon ontspan nende boog» koeler ''worden kan. Ontspanning kan dus \yo:<r afkoeling geven. Waimoermen mot behulp van oen iiingnoot een ander lichaam magnottec.li nmakt, dnn boteokont dit dat do moleculen van dit lichaam onder tien invloed dor magneet kracht op . oen bepaalde ' wijze, nnri-fil woj-d'^ru op oon manier dio zo niot uit y.icli7.:-lf zoudon tltioii,, ovoninin als oon boog' 'zich van/elf zou spa'nnon ! ( De moleculen van do gotnagnotisuerdo stof komen dus' in con goAAX TA.\r-: rr' ruiker-sij een -pmere Vun 'l bloem1 calïjn ah wij (Je ilrocre erven si j n Op l'u'c ijrucre. thvongon positie, zij worden n-ls 't wuro ge.spannen". Kvongoed al* bij hot snmoiipois'ii van do lucht in do fietspomp wordt door den verrichten arln'itl do goninynotiseeide slof nviVut. Nu laat men tleze warmte weer geleidelijk afstaan aan de oingo\;ing. Als men dan plotseling de dwingontlo mngnectkracht wogneemt, gaan do opgelucht p moleculen van het ge,inagnct iscorde lichaatn weer hun vrije positie, hernomen; zij ontspannen" zich'tlus bij'dit Zoogonaanule tlomngnotisooron.; (ievolg:: do s|oif wordt nu kuutler on inhakt zijn tnngeving koudor, evengoed als tle ontspannende lucht hot deed. J/orve-I kouder de slof -wordt-, hangt af van do soort stof, maar ook van do sterkte, dor gebruikte marnoot kracht. Kon stof, dio veel succes beloofde op grond vtm thoorotischo overwegingen, was hot zout ccriumfliiorido. Men brncht ilit op' oen zoo l»ajc mogelijke toinpern-' tuur. ,d«or hot in vloeibaar helïuin to Im-np-n dat ? ruidnr zeer sterk voi-uiagtlon druk'tot koken word gi?-. bracht. Do nnnvnnjisltuiperatuur bij hel experiment was «Innrdour .1.3 gr. K.'Terwijl hot zout zich in .dezen 'toestifnd bevoiul, bracht nion het oiuler den 5nv.U»ed vrtn een zeer krachtige magneet. liet werd daar door magnetisch en tegelijk warmer. Maar doste warmte liet nuMi.n.fccven. wat zeer langzaam ging. daar met 'l oog op' hot verdere proof-verloop a'les zoo goed mogelijk van do om geving geïsoleerd was. Xn vier uur was do warmte weg, die door het nuijiiiotisooron ontstn.tu was, Plotse ling uvrtl dtior hot opheffen dor heïnvliHUlondo n'ingiieetkraciit het zout ?? gedemagnetiseerd. Oevolg: plotsclingo afkoeling van het zout tot 0.27 gr. K. l^angs do/on weg verder wer-. kond is mon onlunps. /oonls men ge le/en heeft, gekomen _tot 0.003 gr.K. Onmogelijk is 't niet dat- dooi de keuze va u een ander zout., -door oen sterkere magneet en door do. nu nog lagere aauvnngstempóraturon, het nulpunt .vrtni Kolvin nog vorder benadoid kan worden, hot punt wam de warmte, begint on waar, boneden geen warmte ..meer'.is. het punt waar do moleculen stil staan, on .alleen nog bewegingen binnvn in do umie-1 culen (dus van atomonen eloctronon) mogelijk zijn. nuiarwaar in ieder geval g«-on \Varinto nmor door ooi) stof afgestaan kan worden aan zijn om geving. tri» fa klei», at h URE, PAG. IS DE GROENE No. 3016 i . ; ' : 1 . t'. , ? . i . ! 1 '1f 1 ?' ' 'i ' ". t ii 1 1 . i ? r ?'t *, V' i ? ' » < .. .-l , ? '; . l . 1 ? ;. f l ij 1 ' i 1 ' ' '? . 1 '. '' '' i' ^B^ji '^^Kk Ei? E"i L, ?fd. i0'1 ee " dc-t di no, P» ocl lijt tiet vet ? Afe| -en ui Zn n an ar »/ Ie Ji r. ?e a 't ? t ? - ,»' * f ' t t i v' ,;' 1 ' J: f ii i; i 4 , .?j , *- , 1.'. t ' . il ,, r v 1 t '' t, ' ? . :i 'i f J.)