\ CULTUURSTRIJD IN DUITSCHLAND Christelijk verzet tegen gelijkschakeling K A H Dl N A AL Faulhnber heeft eens ge sproken van den geestelijken staat van beleg", en daarmede heeft deze dappere strijder voor vrijheid van geloof en geweten in het Dorde Kijk op treffende wijze de werkelijke situatie van het geestelijke leven in Duitschland goteokcnd. Ondanks de maatregelen, die de laatste weken genomen v.ijn tegen honderden predikanten der Evangelische Kerk, is do hoofdaanval van het Nationaal-.Socialismo tegen de Roomsch Katho lieke Kerk gericht, liet parool van een kerk los van Home is tot een strijdkreet geworden,,die van hoogerhand stilzwijgend wordt geduld en door aanzienlijke Nationaal-Sócialistische partij-instan ties wordt ondersteund. De verbrokkeling van het Duitscho Protestantisme en de bereidheid van een gedeelte der Bciijdenisprcdikanten om ten aanzien van de totaliteitskwestie een compromis te aanvaarden, maakt het den Nat ionaal-Socialist lachen cuUuurstrijders betrekkelijk gemakkelijk, openlijk op brutale wijze tegen het aan de belijdenis trouw gebleven Protestantsche front op te treden. Anders is het gesteld met de Katholieke Kerk. ,.llol univcrscele standpunt van du Hoomsche Kerk is de doodsvijand der totaliteitsidee van het Nationaal-Socialismc," heeft Alfrcd Hosenberg gezegd.. Daarmede hoeft hij de diepste worielen van het kerkelijke vraagstuk blootgelegd. ? Wij, die tot voor zeer kort nog midden in het Dnitsche kerkelijke leven hebbun gestaan en nu, in balli. gsehap, do dagelijkscho gebeurt ei isseii volden, wij zien dat het op dit oogcnblik niet langer om op .zichzelf staande daden gaat van willekeur van ondergeschikte Nationaal-Socialistische part ij-instanties tegen de door den Leider plechtig gewaarborgde kerkehjke rechten. 'Het ijnnt om heel wat belangrijkere, nnmchjk om de 'vraag, of het door Alfrcd Rosenberg in zijn ...Mythus des XX. Jahrhundcrts" geprocla meerde dogma: De krachten van ht't Xoordische blowt rerlericntcoordigen hd ponitievc Christendom" ten grondslag zal worden gelegd aan de 'wereld beschouwing van de Duitscho Nationale Kerk, waarvoor-men thans ijvert. Met andere woorden; of het zal komen tot gelijkschakeling op gods dienstig gebied en daarmede tot de '/ettelijke ontbinding dei- bestaande kerken. Zooals Rosonberg heeft gezegd: De revolutie op politiek gebied is weliswaar geëindigd, inaar op het tem in van cultuur en wereldbeschouwing gaat de ivve lut ie verder." liet kerkelijke en cultureele vraagstr* in * Duitscbland beeft zich thans ontwikkeld t««t een icercldiiroblcem. Wie thans nog meent deze kwestie il* een interne Duitsehe ua ngdcgcnbeid te i unnen Rijksbisschop Dr. Muller afdoen, heeft geen begrip van «len vewchrikkolijken ernst van het ontwikkelingsproces, «lal Itoscnberg en de zijnon voorstaan, en dat zich thans reeds in grootc trekken begint af te teekenen. liet Nat ionaal-Socialistische Duitschland heeft niet alleen het vraagstuk der machtsverhoudingen opnieuw in Europa aan de orde gesteld, maar in nauw verband daarmede ook het godsdienst igcultureele probleem. Ken overwinning van het Nationaal-Socialismc over de kampioenen voor vrijheid op cultureel en godsdienstige gebied in Duitschland zou ingrijpende en pijnlijke gevolgen hebben voor de vrijheid op kerkelijk en cultureel gebied in de overige staten, en daardoor de zede lijke grondslagen der Europeescho volkeren in anti-christelijken zin moeten wijzigen. Daarom vormen de^woorden, die wij aantreffen in het boekje van aartsbisschop Grüber van Freiburg over ,.De Duitsche Nationale Kerk", een profetische waar schuwing voor geheel de bevolking van Europa: .,Quicta non movere! Het zou namelijk o«>k kunnen gebeuren, dat men tegen den grond, haal!. zonder in staat te zijn weder op te bouwen, of dat de afbraak verwoestingen aanricht, waaraan men in zijn hartstochtelijke kortzichtigheid van t«* voren niet heeft gedacht." De Nationaal-Socialistischu pers verdedig! hel optreden tegen do Christelijke Kerken niet hel argument, dat do laatste reactionnaire" veiv.etsresten onder den dekmantel van den kerk«'lijken strijd hun slag trachten te slaan. Inderdaad móet volmondig worden toegegeven, dat een gedeelte van de in het Derde Kijk bestaande oppositie. evenals de bestaande geweldige spanningen op maatschappelijk gebied, ook in de kerkelijke con flicten hun weerslag vinden. Evenzeer als de conservatief-monarchistische kringen. worden steeds grootere groepen van teleurgestelde boeren en vroeger Christelijk georganiseerde arbeiders ongetwijfeld zeer vaak actieve dragers van hel Christelijke verzet. In het 'Roergebied bijvoorbeeld verschijnt een illegaal blad, Die Christliche Abwehr" geheeten. " «lat wórdt uitgegeven door vroeger Katholiek gc«iif uirscerde arbeiders. Met grooten moed komt «Ut l la l op voor de belangen van do Katbolfrkc Kerk. Het verbindt daaraan U?\viu» den strijd om het icc'it van vereeniging der arboklors om andere ivel.tua op sociaal terrein, daarbij aanknoppond aan pauselijke uitlatingen.. Dergelijke gevallen zou men in groot on getalu kunnen si^nalecren. In Uberhessen komt een illegaal blad uit, ..De Christelijke Boer" genaamd, dat krachtigen weer klank vindt bij do bevolking en uitsluitend godsdienstig van inhoud is. De Cieslapo arresteerde on langs een bekend orthodox Evangelisch predikant -onder verdenking/dat hij de uitgov«-r van dit blad was. ' De kern ntn .*;?/ C'hrintelijke verzet tegen het ttlreren naar gclijksehiihi'ling i« diep-godsdienstig etin <mrd. ?" Dit verzet b-iV-.kent een godadienxtige ofllienkiny van een qnn> ng en diepte, zooiils de w«»rold er in eeuwen ni« t heeft gekend. Do Prutostantsclio en Katholiek" kerkgebouwen, maar ook du Joodsche synagog* n zijn tjokvol. En het is oen aan grijpend en onvergetelijk schouwspel, te zien, hoe zich voorde kerken honderden menschon ver/jinie. len. vaak bij het Verschijnen van do moedig»-.. vóór de vrijheid der leer strijdende go«-stelijkon. e' rliodfc neerknielen. W.it predikaties en vrotno bn«»k«-n in eeuwen niet khuirspeeWen, namelijk hot terugwinnen va n-groe pen «He van de. Kerken vorvivonul wai-on, dat wordt 'thans tot Werkelijkheid, ton tloolo als reactie op do propaganda voor het N ieuwo l Ioi«l«-ndom. De cultuurstrijd in Duitschland i» in zyn 'ciorzaken, zijn logica en zijn gevolgen slecht s dan t«begrijpen, wanneer men de w«»ix>hlbeschoiiwüu van het Nationalisme in het oog houdt. Hét is waar, nog strijden in den kring van het Nationaal Socialisme verschillende stroomingen op het gebied van wereldbeschouwing met elkaar ont do hoge-monte. Nog heeft de opperste leiding der N. S. D. A. P. het beslissende woord niet gesproken in «U' cultureele kwestie. Maar de ongebreidelde propa ganda dor tegenstanders van hot. Christendom en van de geestelijke vrijheid doet juist op dit gebied ernstig gevaar «Ireigen, on concentreert juist daar haar beste krachten, waar tlo weg naar do toekomst ligt, namelijk bij «lo jeugd. Eenigon tijd gr-lcden heeft|jAlfre«l Hosenbpi-g PAG.4 'DE GROENE No, wie te Berlijn voor een uitgelezen gezelschap van gcnoodigden uit de kringen der Nat ionaal-Socia listische leiders een lezing gehouden, die recht streeks ging over de gelijkschakeling op cultureel gebied. Onder bijval der aanwezigen poneerde Uosenberg de schepping van een Duitschu Natio nale Kerk als het cultureele hoofddoel der Nat io naal-Socialistische beweging. De opperste leiding moge dit streven nog als een particuliere beweging behandelen, daar staat tegenover, dat op de scholen bijvoorbeeld Rosenberg's boek Dor Mythus des XX. Jahrhunderts" reeds officieel wordt gebruikt als handleiding voor het onder richt op het gebied van wereldbeschouwing. zooals trouwens de geheele leerstof op de scholen van het tegenwoordige Duitschland van de/.« denkbeelden en leerstellingen doortrokken is. Er zijn hoogst ernstige lieden, die van oordeel zijn, dat al deze dingen slechts kinderziekten van het Duitsche Nationaal-Socialisme zijn. '/ij wijzen op het feit. dat de oude, behoudende. eonservatief-Christ olijke elementen in den Natiunaal-Socialistischen staat steeds grooteren invloed krijgen. Daar stellen zij dan al hun hoop op. Deze hoop is echter ijdel. De door de Nationaal Socialistische revolutie naar voren gekomen jonge Nat ionaal-Socialistische leidcrsgroep is met sleed* stijgend succes bezig, de in maatschappelijk opzicht doorslag gevende kringen van het Duitsclu volk tot haar leerstellingen te bekeercn. Met di' proces dreigt zich tegelijkertijd duidelijk zichtbaa1 de omvorming van de zedelijke grondslagen d« > samenleving te voltrekken. Het is geen toeval, dat de omgeving van df Leider al zijn daden bewust in een dichten sluit: van mystiek halfduister hult. De daden van dei Leider worden, als ..yebui'-'u uit de wr'.'.^.i ... bloed en ras", reeds als onfeilbaar beschouwd. De cultuurstrijd, die in Duitschland ontketen > wordt, raakt ons allen. Vrijheid op godsdienst), en ' cultureel gebied is het gemeeuschappelijibezit van geheel de beschaafde menschheid. «>? ons rust daarom de plicht diegenen bij te staat die in het Derde Hijk strijden aan het front, war de hoogste idealen der menschheid worden verddigd tegen een «luister Nieuw Heidendom» ROLAN" Ordening in beperking Naar aanleiding van den Open Bri,i van den heer J. A. van der Star p ? da Groene" van 23 Maat '/.ver t/rachtc ln-'rr >-itn «/«?»? .s'/r/r/». D K vraag, die u mij stolt is dezelfde, d ir v Plato tol In-den duizenden menseden gesti ! hebben, die zich bewust werden van <!?? olle:.dti onder de massa. Die vraag is altijd gestel :. want de perioden in de geschiedenis geduren''welke er gén ellende onder de massa was. zijn zet ??. zeer zeldzaam. Er i* -thans, meer , dan vroeg» t . reden om dio vraag dringend te stellen. nnuU". zooals u al opmerkt, thans de materieele middel» n waarschijnlijk wel aanwezig zijn 'of geprodueoei.l kunnen worden, «uu aan jod«*r althans de u ..... izakelijke levensbehoeften Ie v<'rschalTon. l* vraagt naar 7-en plan dal «Ie iitiudzakeliji .'?? nieuwe ordening /nu omvatten. Indien ik n i>» 'bijvoorbeeld antwoord«|o. dal zoo'n plan '/.« " kunnen zijn: ..alschalTing van alle lu-lemnieriiiu ? in het verkeer tUHschen de volken, nepaard H. ' bescherming tenen nsufpatie van de hulpbron!'- ?' «Ier natuur", dan z«m ik daarmede wel 'i-en»- i ' ?llieorie aanvaardbare ronnule gegeven heblr. n. maar u zoudt daar niel^ aan ln-libcn. l-Vii'- v« ' cullCIft» !'i' Vf.t.l^. li;ilin lijk ..ll»< klIUlK t< » .. ' ::? " vdofkonicii wtird'-nh" ivmilt tifdoetulu beantw»» "l in de voor (((? hand liu^ende iVirmiili? alle volk*-!;." leden van een inarht'igrii .' volkenbond". Maar ? -^ deze zon cun«:rele fnrniule blijkt thans niel v.twerkolijkt' ti> kunnen \vnrdi-n. mnilat de krael-i-n ' iin(breki>n om ze uil te voeren. Dat in noch bij «Ie .'v-nmjf van ..het plan naai >!?? welvaart", noch bij die van liet '..plan niiar ??!??" ; vwde" te wijten aan onu;il«il' aivli^l van pi'i-sonen nf van nróepen. Knook een ..v«»linaakte berielilgcving". waai u spreekt, kan die. middelen .niet verschaffen. kwestie is. dat de krachten, dje de samenlev inensclienwereltl, dus den loop der geschied- »»* bepalen, niet (of nog niet) door menschen litlheerscht kunnen worden. .Ta. 'dat de kennis (l»-'i" omtrent nog slechts in liel «MM-steslndiiun van b t;l1' ontwikkeling vei'keèrl e 'l'heeft en crisis "' Als er iots is. dal ons meiiselien ln-1 vertrouw » eft moeten ontnemen, duf sommigen vóor'oi'i!-* hadden in 'do menschelijkc macht '"' beheei'sching der geschiedenis, dan is het toch wel de loop der gebeurtenissen van l UI K geweest. Maar was dat vertrouwen geen eigendunk? En zou het geen eigendunk zijn, om thans, en dal. nog wel op korten termijn, een zóó veel-omvattend en dan nog ..minutieus uitgewerkt" plan te willen opstellen, als dat waarom u vraagt ? l', als medicus. weet, «lat weliswaar het verloop van een ziek!e in sommige gevallen door medisch ingrijpen gunstig kan worden beïnvloed, maar de genezing zelve, het helst el. geschiedt door de eigen krachten des levens. Xon moet ook de maatschappij zich herstellen duur de krachten die uit haar zelve voortvloeien; en de maal regelen, die thans van overheidswege Benomen worden, kunnen slechts verlichting brengen daar waar het meeste gevaar dreigt, en tracht en te bewaren wat anders verloren zou gaan. Maar ..een nieuwe maatschappij opbouwen" doen ze niet. en /e kunnen dat ook niet doen. Is ilit defaitisme? Ik ineen, dat In-t bescheiden heid is. die ons cl oor de historie word l geleerd. Ik voor mij heb het volle vertrouwen, dat in on/c Eiiropccttchc samenleving nog steeds de ?krachten aanwezig y.ijn. die haar herstel en weder«ipbloei zullen teweeg brengen. Tolde symptomen van de werking dier krachten behoort hel gevoel van onvrede met het bestaande, dat onder «Ie niensehen h«%crseht. on dat «len een naar ,.rev«»lutie" «len ander naai' ..ordening" doel verlangen. Ik voor mij kies. met u. de ordening. Maarden invloed, die het bewust ingrijpen der niciischen. Iaat slaan dat der overheid, bij hei brengen van «He ordening kan uitoefenen, schat ik minder li«u>g «lan degeiM1!! «lat doen. die van «Ie ordtwing een politieke leuze maken. Dat ik in mijn artikeltje irepleit heb voor con(T«'tiseering «>H beperking van net begrip ordening vloeit voort uit de ervaring «les oi'dciiemlen nndernenu'rs. die hem leert, «lat men. olit iets te bereiken, een beperkt doel in hel oog moet houden en de givnzen van zijn kunnen dien! te ondel-scheiden. Mei <!«? meeste hoogachting, l'w S. II..S1WPKI. DE EEREPOORT Teekening voor Oe Groene Amsterdammer von F. Hazeveld De weg naar Brussel is geplaveid met slechte belga's D E B E L GAG E DE VA L U EER D C A. Klaasse D K leerling is geworpen, zooals wij dat met dramatische intonatie piep-n uit Ie drukken. De belga is niet meer. 4*11 reeds :?< Weer ui! de assrlie «!«? nieuwe lielga verrez«'ll. liet is hier ongetwijfeld niet do plaats om in hot Algemeen voor en legen van moedwillig** mnnt? («?preciatie af te weg«»n. Daamvoi- kan men book«i.-eleii schrijven en hel er dan nog niet over ? ens raken. In dit verband kan men «He principo^ west ie dan ook rustig buiten besclioiiwing (alen. 11 hans wat b«-lr«'fl d<>.. liowoegrodenon lol «lezen i laatrj'g»'! «Ier Belgische i^goónn;;. Wol moor ?:-in opportunisme heel'! daarbij /.oker niet voor.-?/.eten. Hot is alleen jammer ilal uien daarvoor 'met rondweg uitkomt. AVaiineer men in devaliia!:?? «>on heilvol middel ziel «nn 'do exporlimliwlrio v "er op do been te helpen, dan kan uien niisscliion l-'/.waren aanvoeren waarvan men meent, dat / de voordeelen overlrelTell. HUUir in elk geval «l it eéne argument respecteereii. |)e Hcl^ischc «?? iï«?ering «laartMitogon hooft feitelijk «Ie m-valuatie h elemnal niet vuoi^'stohl als ««on na t«? streven ??«? nu'tlig di-H'l, VoeU-er h«»oft zij In-t d«»en v«ioi^?inen. dat zij graag den franc beschermt, maar ''?'t ZÜgoon kans zag dat te doen op liet oude goudl'"il. Lett«-rlijk hei'ft «!«?_ rog<>«>ring g«>zogd. dat nien u>-li(iopt had «Ie oude pariteit (<? handhaven. iiiaar dat uit do kooivioiitwikkolinij: vanden bolga 'nan do buitenlandscho beur/.en in «Ie paar dagen v/,n opwinding al was gebleken, dat «?en ilepreeialie 'li:i'l plaats gevoiuh-n,. «lie toon dus. niel nioer Ie "iitkennen was. Dat «Ie regeer ing dat - argtimont'. «??If geloofd lu'oft. is niet aan te nentoii. zoo'naïef i* >.e|fs een minister ni«.t. althans niet n «lie do-' '!;ii'nmalo bank omh-r zijn .hoodo hoeft goha<|. ?1l«*n k?in gerust zeggj'it .dat ónder do hoerschi'ndo "'iistandighetlc.n elko tnimt. hoe Htovlg ook gofun'I' "i-d. in het buitenland k«n?rsv«'rlios zal b««'kon. Castellamare di Stabia bij Napels HOYAL PAL ACE HOTEL QUISISANA Mtzicht op de Vesuvius en Xdpels, 15 gcncesk. bronnen. 'Vk, Zeebad, Tennisbanen, orkest. Pension 35 tot45 lire Leiding: CARLO PAGANO VAN CAPRI wanneer geruchten gaan over devaluatie en wan neer niet vrijelijk jj«»u«l wordt afg«'geven. Dal hoeft met «Ie ..intrinsieke waarde" van «Ie valuta niets, maar dan ook niets, te maken. Nu kan hot natuurlijk «loinagiiifio zijn. wanneer men voor «>on jionoinon niaalregoJ een aixler motief Opgeeft «lail (Ie Werkelijke beweegreden die h««efl voorp'/.eten. ||«-1 is alleen vrij moeilijk om die werkelijke motieven in «lil geval te onder kennen. Uvoi'. hol algemeen is In-t krachtip«t«* e|| ook meest st eekhouoVinIe argtlllienl voor «levalnatie hel t<? verwachten voordeel voor «lie bedrijven W««lk«' 'Workoll lielzij \UHM- (Ie wereld-markt hetzij togen wereldmarkt con'tlilios. Dit voortleel is niet in de e«-rste plaats p-Iepen in «h* glMMitere ar/elmop'lijkheileli welke vool1 «He be11 rij ven hij mimlilepreeialie (e verwachten is. want dat vo«inl<*el zal zoo g«iod als '/.oker jrr«iotondeels . door liaiiilt-lspolilieke maatregelen ehlers t onii't gedaan wórden. Maar'wel kan men aanlienion dal do nphrong.*l van .don verkoop slijmt en daarnioe'do rendabiliteit dier bedrijven. Natuur lijk zal voor «j«' volk*tniishiaiding als ^eli«*o| dat effect o|)fio||««VOIl Worden «loor een ovollivdin»' verlidoging van de kosten «Ier K''ï"ip<«rt eerde producten. Maar het kan .nationaal heel belang rijk zijn om don invoer «luurder ie maken i*n tege lijk do reiulabiliteit van den uitvoer te steunen. <>m «Me reden kan bet ook heel plausibel zijn wanneer im-n invtieiTechton heft -en «laartnoe (Ie e\pnf( Stlbsiilieert. hetgeen te onzent op agrariscli gobieil in zekere mate gobeurl. Devaluatie heeft Oen soortgelijk govtilg. Nu 'xehroof ik o«»nige weken golodon reeds, dat jllist Voor Helmie de exportnijvorhoid'tot nu toe. boter «lan in wolk goud- r land ook. erin geslaagd was haar plaats op «Ie wereldmarkt, zelfs in landen niet gedoprecieerde valuta, min «if moor te handhaven door den betrekkelijk lagen loonstandaanl. ten «leele ' nog o«-n overblijfsel uit do periode dor inflatie na den. oorlog, toon do munt vrij laag gestabilLset-r*! werd. Maar anderzijds werd die <-x port industrie in het geheel niet gesteund, on ondanks don relatief lagen kostprijs?voor «-en goud land zeer laag kwamen er steeds' moer moeilijkheden. En toch PAG. 5 DE GROENE No. 3018 is h«'t «!«? vraag of «lez«'' ovórw««gjn>j bij de wol zwaar heeft gowogon. Al zon anderxijtls «Ie moileileeling.dat men van Krankrijk bij het be/.oek d«T vorige regeennv iiii-t in de eei-ste plaats creiliet zou hebben gevraag*! maar conomisclien steun, toch misschien wijzen in «Ie richting; dat men voor «Ie exportnijverheul oplossingen xocht. In «lat geval /on «Ie consequentie van de devaluatie althans wat de gi»ndlandoii betreft wel eens kunnen iegonvallon. Xoo heeft Frankrijk 'zich al Ie we«-r g«»stold ti'gen do Belgische concurrentie. en votir enkele producten don-invoer niet alleen voor stijging b«-lioe«l doch belangrijk ingeperkt. Een ander argument kan zijn dat men in de kamers niet voldoend«> mo«|e\\vrkin»r kon krijgen voor .-do b«>zuiniKing en «h-flalie die oj» den «tuur inderdaad een absolute noodzaak was --- en ook vóór do a micro goudlandon is urn do pariteit te kunnen handhaven. Hoewel de devaluatie Koonszin* een acuut p'V««l>s bflioefdr t«- zijn van «!«? al«liisontslane politieke situatie, kan men de stelling hebben ing<»n«imen dat op den duur dozo consequentie niet kon uitblijven en dat men «lan maar beter dadelijk ertoe kon overgaan. De w<>orstan«l togen bey.niniging. g«'vot>g«l bij hot slri-ve»! om den ecoiioinischen toesta m l iv hulp te k«imeti «loor hoi «loon uit Voeren van overlieidswerki-n. waartoe men meer «-n nu-er «»verh«¥l«lo. waren Tact«»reii «Ho op don duur naiiwol'ijks «>v«rreen te breiig«*n waren met handhaving van de pariteit. Precies dezelfde verhoudingen kent men in Duitschland on dat daar nog jro«»n munt«lepre«?iatie is gevolgd, is alleen te danken aan den hnitenlandscheti schuldenlast dio de middelen verschaft vo«»r een schier algomeeno exportsubsidieerinjr. Wanneer nien het Duitsche prijs* niveau in ooirénscluniw lieemt. «lan komt men tot do slotsom dat «Ie tnark'tiok al gedeprecieertl is. maar dat men het alloen niet in den koers tot uiting laat komen, .dank zij doviezcncontrólc en Xusal/export vi-rfahron. * ' ? ? ' . . >" " ?' De situatie der banken EN tenslotte is er nog een factor dien ik in e««n vorige beschouwing eveneens reeds vermeldde, on die zeker niet van weinig bet eekenis is geweest, t. W. de situatie dor banken. De liquiditeit der INSTITUUT VOOR JONGENS DR. SCHMIDT Heerlijk, gezond gelegen in de Zwltitnehe btrgtn bij ST. QALLEN Examens In Nodarland «rkend. Handelsdiploma. Intensief onderwijs In moderne talen. Benige'particuliere school |n Zwitserland met STAATS-TAALCURSUSSCN In Franioh en Dultaoh. Jull*S«pt«mb«r Ideaal vaoantUvtrbUJI. Vraagt prospectus aan bij den dlriotéur dr. LUSSCR. fCROp' t ;. a 23 !is ci! 'III «at hi no. P» ocl Uji de-!' vet «ii r,', In en in ar ?e a 't ? ? b fr'