Feuilleton EDISON Emil Ludwig (Stol) TOEN Edison zich eenmaal in het hoofd had gezet, een surrogaat vuur rubber U* vindon waarvoor de Veroenigde Staten zelf de grondstoffen zouden kunnen leveren, werkte hij dag en nacht om dit denkbeeld te verwezenlijken. Toen wij een» met hem een rijtoertje maakten. liet hij tweemaal stilhouden, stapte uit omdat een plant hem vreemd voorkwam, sneed haar af en nam haar mee. Zoo liet hij in de peheele wereld rtibberhoudende planten opzoeken, analyseerde alle. van den olcander tot de heggerank, distil leerde en woog, alles zonder eenigc gcheimdoenerij. Voor veertig jaar had hU' immers de hcelc wereld door naar een plantcnvezel laten zoeken, die niet doorbrandde, als men er een electrischen stroom door zond, en ten slotte had hij de bamboe ge vonden, die 48 uur lang gloeide zonder te ver branden. Waarom zou hij nu niet op dezelfde wijze een surrogaat voor rubber vinden? Daar in /ijn hoofd praktijk en theorie onmiddellijk samen gingen, rekende hij ook reeds als een ondernemer het aantal morgens land uit. dat men moest be bouwen, en het aantal arbeiders, die men door gebruikmaking van machines kon besparen, ten einde te kunnen blijven eoncurreeron. Dit all*» gebeurde als toevallig, zoo bij gelegenlioui, uijua zonder systeem en geheel en al zonder mechanisatie. De man. die als geen tweede de' mechanisatie der wereld om zoo te zeggen op zijn geweten heeft, maakte er zelf geen gebruik van. Ja. hij vluchtte voor süjn eigen uitvindingen, want hoewel hij de micrp-telephoon uitgevonden heeft. wilde hij deze in zijn eigen huis niet hebben, en toen ik hem een mededeeling wilde doen, moest ik een bode sturen, zioals in den goeden ouden tijd. toen noch Bell. noeh Edi*on voor het wereldverkeer arbeidden. ? ? EDISON zou ook groot geweest yjjn. als hu als Hollander geboren was. dus u h onderdaan van n klein land. Als Amerikaan vereenigt hij ech ter de eigenschappen der beste vertegenwoordigers van dit, volk in zijn persoonlijkheid: den strijdlust van de jeugd, de vasthoudendheid van den man en de ironie van den grijsaard. Het origineele van «?en groot man bestaan .heel vaak hierin, dat hij de typische kwaliteiten van de drie levensphasen tegelijkertijd bozit en zelfs hun volgorde verwisselt. Ook Lincoln bezat deze'drie groot P Amerikaansche eigenschappen, 'om zoo te zeggen op hut verkeerde oogenblik. want hij was in zijn jeugd geduldig en ironisch en werd eerst later een strijder. Van alle groot e Amerikanen schijnt Edison mij het best met Lincoln te vergelijken, en wel vooral wat hot karakter betreft. Want wat zou er van hen beiden overblijven, als 'niét hun karakters zooveel sympathie wekten bij hun tijdgenooten t-n bij het nageslacht? Een Lincoln, die volkomen normaal geweest was in opvoeding, beroep, liefde. loopbaan en levensavond was nooit zoo populair 'geworden bij het volk en bij het nageslacht. Men Zou-van hem gezegd hebben, dat hij' tijdens den ?oorlog president was geweest, .ten slot t e over wonnen had. en dat hij eindelijk na zijn president schap een hoog staatsambt had vervuld of zijn welverdiende rust na een werkzaam leven was gaan genieten. Een Edison, die de gloeilamp, de inicrophoon. de gramophooii en anden- belangrijke zaken had uitgevonden, doch zijn loopbaan be gonnen was als student aan de Technische. Hoogeschool. daarna assistent wa's geworden bij een chemicus om ten slotte tot leider van -een groot instituut te, worden benoemd, had geen indruk gemaakt op. de phanta.sie van de massa. De ware grootte van een belangrijk staatstrau of uitvinder of kunstenaar hangt meer van zijn karakter af dan van zijn talent, dat onder mededingers van formaat tut eenmaal steeds aanwezig is. Daarom heeft ook nooit oan enkele daad of een op zichzelf staande uitvinding, een enkel boek of schilderij van' zijn schepper een legendarische figuur gemankt, ? al baarde het in zijn tijd ook nog zooveel opzien. Doch Lincoln's levensloop is van zijn jeugd, tot aan zijn heldhaftig einde ,de weg van een vetCastellamare dl Stabla bij Napels ROYAL PALACE HOTEL QUISISANA Uitzicht op de Vesuvius en Napels, i5geneesk. bronnen, Park, Zeebad, Tennisbanen, orkest. Pension 35 tot45lirc Leiding: CARLO PAGANO VAN CAPRI bazingwekkend, zelfs grillig man geweest, die zelden iets voor zichzelf wilde, meestal voor een ideaal leefde en na hevigen innerlijken strijd tot een oorlog besloot, die hem ten. slotte als over- ? winnaar deed ondergaan. Ook Edison's grootheid ligt in .zün karakter, zijn manier van leven en van arbeiden: niet het aantal van zijn uitvindingen stempelt hem tot een figuur van den eersten rang. Op echt Amerikaansche wijze vangt hij aan: een selfmade boy. die reeds als jongen niet met een systeem of met een idee begint, maar met du toevallige omstandigheden, waarin hij leeft; die zich dan niet-met n slag, maar van stap tot stap zonder leiding de kennis die hij noodig heeft. eigen maakt, die nooit moeite doet voor betrek kingen, eervolle onderscheidingen of een acade mische carrière, die elke regelmatige studie versmaadt, doch steeds voortgaat van het eene experiment naar het andere. Dit streven, dat zijn oorsprong en zijn kracht in zichzelf vindt, is zijn eerste typisch Amerikaansche eigenschap. Zijn tweede is de strijdlust, die hem bezielt, zoodra hij op een vijand stoot: ,een verbitterd maar eerlijk strijder, die nooit tot het alleruiterste gaat en als hij gedwongen is iemand knock-out téslaan onmiddellijk zijn hand uitsteekt om vrede te sluiten. De derde eigenschap is, dat'hij steeds een good loser was: een van de grootste kwali teiten van den Amerikaan, die men ook bij Engelscheu aantreft. Noch zucht tot weerwraak, noch. een klacht tegen het hem ongunstig gezinde noodlot was het gevolg van,zijn talrijke misluk kingen; alleen de wensch, om het den volgenden keer beter te doen. Dit was hem slechts mogelijk dooi* zijn groot geduld, dat bij de beste Amerikanen tot ongeloofeIjjke taaiheid overgaat. Dit geduld was echter alleen bij een van nature optimistisch temperament mogelijk, dat zich zelf steeds voorhoudt: we'H iunke the best of it. Alleen Edison's humor was in staat hem de moeilijkheden te doen ovenvinnen: deze is als het ware een eerste voorwaarde voor zijn succes geweest, want een verzuurd ntensch, die zich achteruit gezet voelt, kan niet productief blijven als een clie hoopt, vertrouwt en gelooft. .... ? ? INDIEN ik mij, af vraag, wat de diepste redenen l zijn. waarom deze man een halve eeuw lang op do mensehen den indruk vait een toovenaar heeft gemaakt. ofsc,hoon hij alles wat hij volbracht aan het heldere daglicht bracht, dan kan ik die redenen alleen vinden in het formaat, waarin zijn, leven en werken zich afspeelden. Hebben niet in dezelfde periode andere uitvinders belangrijke ontdekkin gen gedaan? En heeft 1«U niet als elk geniaal inensch vele kleinere talenten overschaduwd,-die met haat jegens hem in het hart ten grave zijn gedaald ? Edison alleen is van hen allen een soort legen darische figuur geworden, omdat zijn plmntntüi' haar volmaakt rationéelc resultaten in zoodanige» vorm tot uiting- bracht, dat zij indruk maakten op de phantasie van de massa. Heeds toen hij veertig was kwam hij den mehschen als een soort magiër voor: geweldige machines had hij met onbekende krachten uitgerust, zoodal zelfs hun constructeurs, er bang voor waren: Jarenlang had hij in alle dcelen der wereld naar een enkelen draad laten zoeken, een draad, die de drager van het licht zou moeten worden; daarna had hij de groot st u stad der wereld als een ntol -ondergraven om den denion der kracht in zijn hol te bannen, duizenden muren e'n wanden had hij doorboord. van de. hooge burchten van hyet. verkeer, van de wetenschap en van het geld af tot in het kleinste vertrek. Tot op de hoogste etage had hij die kracht overal laten vertakken en plotseling straalde daar de zon van den toovenaar. Een tweede Frumetheus had den nacht overwonnen, en als heden ten dage de vreemdeling op een wintérmiddag het nieuwe .werelddeel nadert, straalt en gloeit, schittert en glanst uit de ramen der reusachtige wolken krabbers het wonderbare licht. Toen de gloeilampen voor het eerst straalden, stond de geheelo wereld perplex, de aandeden in de gasmaatschap pijen vielen en een liemelversehijnsel,. dat zich in deze dngen in het Westen vertoonde, hield .me.h. voor een grap van den toovenaar. > Toen de gloeilamp..voor het eerst brandde, die -kleine kunstmatige zon, zet de na vijf dagen arbeid ' ' ? . ' " ' PAG. 22 DE GROENE No 3019 EETKAMER EIKEN-ANTIEK BUFFET, TAFEL, 4 STOELEN EN 2 ARMSTOELEN H. 159.DER ZOHEN volkomen uitgeputte uitvinder dertig man by de lamp neer om te waken, ten einde te kunnen nagaan hoe lang ze zal branden: daarop slaapt hij in en als hij ontwaakt, brandt zij nog steeds. 15 uur lang. Als hy korten tijd daarna de elite van New Yoi-k. drie duizend menschen. op Nieuwjaarsdag 1880 in Menlo-Park uitnoodigt en zij in extra-treinen a-uikomen, laat hij ze eerst door den donkeren tuin strompelen en plotseling stra'en zevenhonderd lampen en verspreiden een licht, dat tevoren nog geen mensch had gezien. In de volgende jaren wil hij de reusachtige dynamo's, die met hun 175 paardekracht alles overtroffen wat tot nu toe was geconstrueerd, naar de tentoonstelling in Parijs sturen, maar het is te Iaat, het laatste schip vaart morgen af en vandaag moet de machine nog proefdraaien. Nu zet hij (50 man klaar, die de machine na het proefdraaien volgens een nauwkeurig plan moeten demonteeren en opladen en als de reusachtige wagens door New York naar de haven denderen, rijdt er een 'met n gro'ote bel voorop, ruim baan makend als voor een triomphator. . ... ' Dan weer, als hij kobalterts zoekt, laat hij duizend hem volkomen vreemde menschen. di«in ertshoudende streken wonen, een brief sturen om monsters te zoeken en te zenden, en hij stuurt. opdat ook de eenvoudige man uit het Westen hem zal begrijpen, twee monsters mee: het eene. het echte kobaltoxyde. dat een perzikmode kleur heeft en het andere, onecht, dat meer ijzerroestrood is. Van alle kanten stroomen pakjes met monsters binnen en daarbij wierend domme brieven, die alle het hevige verlangen uitdrukken om den wonder baren man. die iedereen wil helpen, op hun beurt te helpen. Dit alles heeft een bijna mythologische bekoring. die altijd slechts weinig groote mannen omgeeft. en zij zou nooit Edison's deel geworden zijn. als het publiek niet achter deze "werken van tooverkunst een eenvoudig karakter, eert vriendelijk. mcnschlievend hart had vermoed, dat zich n voelde met het volk en den magischen scheidsmu.ni' tusschen het genie en de massa wist te doorbreken. /.oo heb ik, eens op een middag in een stadje in Florida op eert gemeeiischnppelijken autotocht ge/Jen, hoe het volk zijn wagen letterlijk bij ''dui zenden omringde en hoe hijzelf met oneindig' ge duld voor do menschén y.ijn naam in zijn knrnkleristiek steil t*n duidelijk handschrift op kleine'pa piertjes schreef. ' lollig daarna.doch nóg tijden»/.ij n leven, voer ik eens met vrienden in de golf van Kapallo op een motorboot je de kust langs. Met was een warme Julinacht, de zee was stil en wij bepaalden onzen koers ijaar de lichten van den oever, die daar de steden en dorpen, do groote hotels en andere, ons bekende punten 'aanduidden. Plotseling, gingen op een bepaald oogenblik allo lichten uit: waar schijnlijk was er kortsluiting in de centrale. Wij waren niet zoo heel ver van de kust verwijderd. maar konden ons toch niet oriënteereii, want nie mand had vóór dat kleine tochtje een kompas meegenomen en niemand had vook op de sterren gelet. Een paar minuten heerschte er verwarring, wij discussieerden over de richting die wij moesten inslaan, wij stopten en voeren op goed geluk verder. Even plotseling als het licht was uitgegaan, baadde de kust weer in hellen schijn. Op dat mo-, ment, zegende ik den man, aan wien de menschen voor de tweede maal het geschenk Van het licht te danken hebben. ' ' i Kees vindt het niet erg«« * Kijk zijn glundere gezicht maar eens! Hij heeft er geen bezwaar tegen 's morgens en 's avonds zijn tanden te poetsen .... als het maar met Colgate is! Want kinderen houden van Colgate: 't smaakt lekker en je mond wordt er heerlijk frisch van. Het is uiterst noodzakelijk de kindertandjes zorgvuldig te on derhouden : als Uw kinderen opgroeien met blanke, krachtige tanden, ondervindt hun gezond heid hiervan de voordeelen. . Iedere moeder heeft tot plicht er voor te zorgen dat ook in haar huis 's morgens en 's avonds re gelmatig Colgate's Tandpasta wordt gebruikt. Bezoekers aan Amsterdam Victoria Hotel - Dam ra k t/0 C. Station - noodlgt U uit. Wij verzorgen U !n ons hotel tegen matige prijzen, U zult tevreden zijn! Kamers met Holl, ontbijt Lunch Diner vanaf f3,50 f 1.50 en f 2.?f2.?, f 3,-^ en f41 . " ' ; ? O» Directie Wed. H. RAHDEB & ZOON WMIVHANDKLARRIV Amsterdam - Arnhem - 's-Gravenhage Honevennelen . Hoofdkantoor: BINNENKANT 25, AMSTERDAM TELEFOON 40389 PrlJ«oonvanten worden op aanvrage gaarne toeeezonden VOO B BXPOBT SPECIALE COIVDITIËN VER WEEGEN & KOK AMSTERDAM Knlverslr. 86-90 DEIV IfAAG Xoordoindo 64* GROOTSTE KEU/i: IIV Lederwaren en Reisartikelen ZICHTZEXDIXGENFRANCO WELBETER i MET DUURDER MET DE STOOMVAART MIJ. NEDERLAND" AMSTERDAM NAAR ONBEKEXDE BESTEMMING EN DE NOORSCHE FJORDEN ' , ?*''?? ? t Vraagt nadere inlic tingtn INSTITUUT VOOR HANDELS EN BEDRIJFSVOORLICHTING Amsterdam-C, Amstelitraat 14-18 Telefoon 32000 (6 lijnen) Toestel 39 ? - -.,.?-. i Geen Contributie Geen lidmaatschapsgeld Leden zijn de abonné's op het Weekblad Handelsbelangen". Het instituut stelt er prijs op, dat de leden hunne belangen ter kennis brengen en vragen stellen.. Alle mededeelingen van de leden van het Instituut,.betreffende hunne bijzondere zaken-belangén, worden als strikt vertrouwelijk beschouwd. Aan abonné's op het Weekblad Handelsbelangen" wordt op verzoek KOSTELOOS een diploma uitgereikt. Vraagt een diploma, aan. Er blijkt uit, welke talrijke rechten U verkrijgt, waardoor U zich belangr'.ke kosten zult kunnen besparen. Het lidmaatschap brengt geenerlei aansprakelijkheid onderling of tegenover derden mee. Adverteeren op de juiste plaats en in de juiste courant garandeert 100 % succes. Vraag ns de tarieven voor; het adverteeren op deze pagina aan de administ. ^;-c. BINNEN ENKELE WEKEN BEGINT HET NIEUWE Haagsche Detective .'-Feuilleton van Ivans Hltrlingt ifknlpptn tn vtrundtir In optn tnvtloppt. i«fr»nkt«rd nut l'/,ct. BONI Ondcrgeteelcende wenscht zich voor V./1N het jaar 1935 te 'abonneeren op DE GROENE AMSTERDAMMER" Wit zich nu abonnttrt bttult voor d* ovtrblljvtndt 8 maand* n t 6.76 tnontvanft.de nof In ApHI vtrschljritndt nummtr» gratis . , Naam .Adres' ..... ^?L.. ?-.:....!.' ...... L Aan de GROENE AMSTERDAMMER Ktlxtrnncht 355 -l A'danvC. P o ttt i i r o 72880 Gtm.\ giro G 1000 ' < Ttl tfoo n 37944 t i IKROP ia 23 URK, don ei \\ d* u ec?.: ei i k; .» Off.'. \l o\ ?r e» dt-i di ao. pa 3Cl Uji der eer' «u n inen i.11» ar . >/ kji p. ?e a PAG. 23 DE GROENE No. 3019 , i,*