lï. w RECHTSSTAAT OF MACHTSSTAAT Het beste deel van onze nationale traditie is belichaamd in het beginsel van den rechtsstaat, dat woord genomen in zijn tegenstelling met het begrip machtsstaat. Wij moeten den machtsstaat ver foeien en den rechtsstaat als n kostbaar kleinood bewaren. WIE niet n woord het staatsrechtelijke stelsel van het communisme, liet fasc isme en het nationaal-socialisme eenerzijds en het staatsrechtelijke stelsel van de par tyen der voormalige rochterzyde, de vrijzinnige partyen en het socialisme (voor zoover dat laatste inderdaad democratisch is en niet dictatoriaal) anderzijds, tegenover elkander wil karakteriseeren, die kan dat niet treffender uitdrukken, dan met de tegenstelling: machtsstaat tegenover rechtsstaat. Welke verschillen er ook tusschen het commu nisme, het fascisme en het nationaal-soeialismo onderling mogen bestaan en ik loochen dia verschillen allerminst zy staan alle drie op de basis van den machtsstaat: recht is alles wat en uitsluitend datgene, wat het hoogste staats orgaan als zoodanig gelieft af te kondigen. Welke ingrijpende verschillen, er ook mogen bestaan tusschen de christeiyke en de vrijzinnige partyen, zij allen erkennen, dat boven den staat praevaleert het recht en dat ook de staat en haar organen, zelfs het hoogste staatsorgaan, aan het recht gebonden z«n. Voor zoover het socialisme democratisch is, staat het ook op dat standpunt, * * v Het woord rechtsstaat wordt in den loop der tyden in de literatuur in zeer veel verschillende beteekenissen gebruikt. Ik gebruik het hier uit sluitend in de beteekenis, waarin het staat tegen over het begrip: machtsstaat. Wat de staatsvorm betreft, kan de rechtsstaat zoowel het karakter aannemen van een monaichalen staat als van een republiek. De werkelijke volksinvloed loopt vaak zeer uiteen. De rechts staat kan het karakter dragen van een constitutioneele monarchie, waarin de macht van den vorst haar grondslag vindt in de constitutie; van een parlementaire democratie, waarin, zoowel ten aanzien van de wetgeving als ten aanzien van het bestuur, het overwicht ligt by de volksvertegen woordiging; ten slotte in den vorm van een demo cratie, waarin de hoogste staatsmacht recht streeks berust bij de burgerij, door middel van referendum en volksinitiatief, of waarin zelfs hét hoogste staatsorgaan, de president, recht streeks of indirect door de burgerij wordt gekozen. Maar deze kenteekenen moet do rechtsstaat. naar de juiste kenschetsing van Anenia altUtl' vertoonen: openbaarheid van de publieke zaak, volksvertegenwoordiging en volksinvloed in 'een of anderen vorm, onafhankelijke rechtspraak, eerbiediging van de persooniyke vryheidsrechten en een aan rechtsnormen gebonden overheid. Ik zal de voornaamste kenmerken, die de rechts staat, waarin wij in Nederland leven, vertoont, naast elkaar omschrijven,, ten aanzien van de wetgevende macht, de uitvoerende macht, de rechtsprekende macht en het beginsel van de openbaarheid van de publieke zaak. Voorop staat, dat de wet de voornaamste bron van het recht is. Zoowel de rechter als de overheid zijn aan déwet gebonden. Een groot aantal onderwerpen moet door de wet geregeld worden: het burgerlijk recht, het straf recht, de rechtsvordering, het kiesrecht, de macht van Provinciale Staten en gemeenteraden, de belastingen,"de rijksbegrooting, de dienstplicht, de waterstaat en het onderwijs. Deze opsomming heeft geenszins de pretentie van volledigheid. De staat kan in het algemeen aan zyn burgers geen verplichting, iets te doen of te laten, opleggen, hy kan hun niets bevelen en niets verbieden, dan op grond van wetteiyke regels, door den Koning in gemeen overleg met de volksvertegenwoordiging vastgesteld (deze omschrijving is van Struycken). De burgery 'heeft indirect door middel van de vertegenwoordigende colleges een belangryk aanjjr-.if.is. ti-' v,. . ? H-, < . . ' i 1 r, 'J Df, X ',*>:.* F. .' i deel in hot tul stand komen ilcr wi-ttvn «-n veioitlenitigen. Straf bepalingen voorkomende in algeiueeue maatregelen van bestuur moeten steeds hun grondslag vinden in do wet. Aan straf bepalingen kan geen terugwerkende kracht worden verleend. Niemand kan van zijn vrijheid worden beroofd en geen particuliere woning mag tegen den wil va u den bewoner worden betreden, dan op grond van de wet en krachtens rechterlijk bevel. Het voorafgaande heeft betrekking op de bescherming die de burgery vindt in de wet. Van niet minder belang zijn de bepalingen, die betrek king hebben op de uitvoerende en de rechterlijke macht. De uitvoerende macht althans n van de beide organen van de uitvoerende macht, do i u in bt er. zonder wiens medewerking het ander». orgaan, de Koning, geen daden van regecringsbeleid mag verrichten is voor de heele gestie van haar beleid verantwoording schuldig aan de volksvertegenwoordiging. De rechterlijke macht is onafzetbaar en dus voor zoover dat mogelijk is onafhankeUjk van de regeering, die haar heeft benoemd. De rechter is echter aan de wet gebonden. Hij moet rechtspreken volgens de wet. Hij mag niet bij algcmecne verordening uitspraak doen. Hij mag in geen geval de innerlijke waarde of c6 billijkheid van de wet beoordeelcn. Hem i» ver boden te weigeren recht te spreken zich beroepende op het stilzwijgen, de duisterheid of du onvolledig heid van de wet. ? Alle vonnissen, moeten worden gemotiveerd. Zy moeten in het openbaar worden uitgesproken. Er is gelegenheid voor hooger beroep. Eenheid in de rechtspraak wordt gewaarborgd en de wet wordt tegen verkeerde interpretatie, dio do lagere rechter van haar mocht geven, beschermd door cassatie. De rechter is gebonden door nauwkeurige voorschriften voor wat betreft bewijs, schuld en do op te leggen straffen. Ten slotte en dit is misschien nog.do belangrijkste waarborg, die de burger vindt in onzen rechtsstaat iedereen kan de werking van de staatsmachine controleeren, doordat alle belang rijke handelingen in het openbaar plaats vinden en in het openbaar mogen worden beoordeeld. De wetten worden in hot openbaar in verschil-' lende instanties eerst schriftelijk en daarna monde ling behandeld. Iedereen heeft de gelegenheid zijn wenschen dienaangaande te uiten. Ik wees er reeds op, dat ook do vonnissen in het open baar worden uil gesproken. Door de drukpersvryiieid, de vrijheid van voi-eenigon en vergaderen en het recht van petitie, kan do burgerij haar wenschen doen kennen en haar critiek uiten, zoowel wat betroft.de wetgeving, als hot bestuur. ? ? * * ? . ? ' ? ? Het is een. oude waarheid, die ieder" steeds op nieuw schijnt te moeten ervaren, om zich van" haar bewust te biyven, dat men een kostbaar bezit eerst leert waardceren, wanneer men het verloren heeft. De groote waarde, die wij in Neder land bezitten in den rechtsstaat, spreekt misschii n nog het duidelijkst, wanneer wy dien rechtsstaat stellen tegenover den machtsstaat, die gelukkig nog niet in Nederland, maar die hier en daar in het buitenland- bestaat. In een machtsstaat komen, de wetten zonder cenige reëele medewerking van de burgerij en zonder ecnige openbare behandeling tot stand. Het voornaamste beginsel van den rechtsstaat, dat men in het Engelschéstaatsrecht noemt ;,thèrule of law" en dat reeds Oysbert Karel van Hogend orp omschreef met de woorden: alleen de wet heerscht over ons'-', heeft in den machtsstaat geen waarde; Wetten komen tot stand, veranderen of vervallen door n enkele pennestreek ? van n enkel staatsorgaan, bij voorkeur door n persoon, die aan niemand «enige verantwoording schuldig is. De voorschriften, die in een rechtsstaat van de grootste waarde zyn, dat uitvoerende en rechterlyke macht gebonden zyn aan de wet en dat de ? rechters onafzetbaar zyn, hebben in een machts staat, wanneer men ze daar al voor den vorm in stand mocht houden, niet de minste practische waarde, omdat de uitvoerende macht van een machtsstaat in een handomdraaien alle wetten kan veranderen en afschaffen of door nieuwe wetten vervangen en zich niet geneert, den rechter, die zich niet gedraagt naar de instructies van de over heid, te ontslaan. PAG. 2 DE GROENE No.3019 MACDONALD ging aan het hoofd van de 6ritj.fi te samen geroepen, nu alle onderhandelingen, met H mislukt zijn, overleg: wo Do wetgever in een machtsstaat of de uit voerende macht, want die twee machten va)K-n samen; zij controleoren elkaar niet en hou.lm elkander niet in evenwicht?schroomt niet nievwv strafbepalingen te maken en-daaraan terugwerken. de kracht te geven, zoodat ieder burger gevaar loopt vervolgd en gevonnisd te worden op gr«-in! van een strafbepaling en voor een strafbaar f/il, dat hij onmogeiyk kon kennen omdat het tiet bestond, toen hy de daad beging, die hem t"» laste wordt gelegd. Ook in een machtsstaat zyn er rechters, di<recht spreken dat is nu eenmaal hun beroep maar naast die rechters en onafhankelijk van 'Ji<? rechters en zonder zich aan de wet te storen, grijpt zoo nu en dan de overheid van den macht» staat rechtstreeks in en .executeert degenen, Ho zy schuldig acht, zonder onderzoek, zon Ier openbaarheid, zonder verdediging, zonder geiioIn Nederland geen 7 S het nog geoorloofd in Nederland, o/altl-iM in Amsterdam, dezen icensch uit te sprei n? Men zou er haast aan ticijfelen, maar i'> -"' het er toch maar op icagen. Eenige weken geleden heeft de afdwing Amsterdam van de Liberale Staatspartij, » Vrijheidsbond, in Amsterdam enkele reclames aangebracht, om den kiezers 'aar tf bevelen op de lijst van den Vrijheidobone' stemmen. Zooals dat bij een reclame past, W men n hoofdgedachte in beknopten en pakkctdt» vortn op den voorgrond gesteld en diéuitgetiruU .in de leuze: in Nederland geen concentratie kampen." Aanvankelijk heeft die reclame bij nu /aansloot gegeven. Eenige dagen geleden echter de hoofdcommissaris van politie op < van een klacht van den Duitschen gezant, ex fff móedelijk derhalve door tttsschenkomst vat: «?' ommeer Nederlandsche ministers, versacht <l"Mi' lijk tédoen uitkomen, dat de soldaten f>>> *? afbeelding, niet Duitsche soldaten zijn» $' Vrijheidsbond heeft aan dien icensch gtvo'9 gegeven. Kort daarop ktcatn echter het mVuir' verzoek (of misschien zelfs hét bevel), de réctuM' geheel te verwijderen. De Vrijheidsbond heeft aan dat verzoek S*' volg gegeven, maar het lid van de Tweede Kawer de heer Boon, heeft zich gehaast aan den MinW* van Binnenlandsche Zaken de schriftelijke traag naar Strejo, waar dt confercntc, door MUSSOUNI scn p/on tot daadwerkelijke beveiliging van den vrede ?0*000 moet worden. oord vonnis. En voor den vorm wordt dan iteraf die overheid gcdisculpoord door een wet, dezelfde overheid in een handonulraaion maakt. iVie eerbied heeft voor het bestu dooi van onze . tionalej} traditie moet don machtsstaat ver?ion en den rechtsstaat waardeeren als een kost?ar kleinood van do grootst u waarde. Binnenkort zullen do kiezors de Joden van do ovincialo Staten moeten aanwijzen, dio hot kios?'Ufev vormen voor onze Kei-st«' Kamer. Het .'t riiot op don tvog van oeir weekblad als Do i-oene,. om zijn lozers rand t o geven, op wion -/ij ??eten stommen. Muur in n opzicht moonon n ons niet van oon advies te mogen onthouden. urn in goên geval op een vo«»i-staml<.|. van tien ichtsstaat. moar in iodor g«>val op een voiirandor van don rechtsstaat. A. C. .losKI»||l'ft! .llTTA mcentra tiekampen ?loc» loekoutcn,. nf f,!j V(lur ,/lV?lt»?atrcad <'e ," 'HHlicwtnlelijkht'hl aani-ntmll. Uut etc.Duil*rhc aittoriteM'n zich «chtimcn voor ? '?ontruimt ic/<(?ni>i>n. en niet .n-cnst-hcn tint <«iro,, <lc tmntlucM i'^nlt gevent W, vult in /ben ? l'rysni. Manr u-al heeft ,tc . 4>WiT/« ??lonlettcH-brteageni a», ann tlien tcrnn-h ' nel. clement tvn het na^ *'jft regum. De giïnrtgatc voonMling, ,lie men "A//««rmn k<m maken, fa. ,l?i zij (llcnrn <tni »'nig optle tonnen van itic hnm^en te oefenen. ? e.nde hun inzichten te icijzigen. Dat f« V/c Hwecle lestmj van de Duitwhc autoriteiten. Hoe <lc toestand in dit opzicht in D,nt*eh!nnd <;: 'loct overigen* niet ter zake. Maar zou etni "'lerlander-tH Nederland niet den ,ecn*ch mogen Breken dat tcij lW Duitse, voorbeeld S * 'ten volgen? .ik. moet het zien, róórdal ik het geloof t dat ?22£ ***«*»««** Weering Jor dit «reden van den Amsterdamaehen hoof doom"«arts de verantwoordelijkheid op zich heeft ^n. Ik begrij» zelfs niet, £lke veront* dingen men zal kunnen aanvoeren, om "H misstap verklaarbaar Ie maken. A. C. J. J. WEEKTRDMPET Y4.N DEN WIJZEN OLIFANT IK heb een oogenblik de gedachte gekoesterd. dat men mij. doftigen olifant, wol had kunnen gebruiken by het pompetwo huweiyk, dat do lUiitsche Ministor (toornig heeft gevierd. Prinsen van don bloede hadden do plechtigheid niet bene don zich behoeven to iiehteii. Hu do menschenkennis «lic ik mm hot verzamelen ben in mijn olifantsbroin. sedert mijn kleine oogen regelmatig die eigenaardige wereld der tweevootors bekyken, '/.egt my. dat men er zieh niet over'verwonderen moet. dat oen volk in nood in een tijd van nood behagen heeft in al dio oo^onlust. Hel absurde behoort nu eonmanl tot do moiischelijke natuur! Overal waar men zijn blikken laat rondwaren in hot Derde U ijk, ontdekt men vlaggen en optochten ??n parade». .Men mak» niet uitgefeest J Ook in do buurt van .Münchon kon men z'un vlnggen kwijt, en zijn Kuproscntoordo geweren. Daar was de oude Ludendorf'f. dio zeventig jaar wei-d, het doorluch tig objeet van begroetingen on vereeringen. Deze merkwaardige figuur, voor wion de Leider allo vanen dood hijschon op alle torent jnnen. gebruikte zijn zovoiitigston vorjaai-dag om aan do wereld kond te doen. dat het Christendom de ooi-zaak is van nlle bederf en dat het streven naar beperking van bewapening in s! rijd kwam met de heilige nioimchpiiiveliton - - - om te worden vergast. d uu- bi'ttn-ijoii te worden Vernietigd on wop t«kwijnen in de loopgraven. De toevoeging achter de drie streepjes is van den olifant, wiens wysheid niet verder reikt clan dat hu de redding der volkei-oii.nog oltyd ziet in vrede en menschelijkheid. Men mag den Duitschcn Staat niet voor de barliaarsche woorden van Ludondorff aansprakelijk stellen, maar het feit dat een zoo in zijn vaderland gevierd man als Ludendorff ze straffeloos kan uit spreken, leidt tot de gevolgtrekking, dat de geest van atheïsme niet uitsluitend zetelt in "Rusland en Moxieo. En zoolang ons volkslied nog luidt: ..Mijn schild endo betrouwen, zijt Gij o God mün Heer", is hot do plicht van ieder Nederlander, die de pen 1 voort, zijn diopo droefenis en ontsteldhoid te openImivn over degelijke ontheiligiug van de eenige on oouwigo wnardon. die do weroldruit haar nood kunnen verlossen. Itohooven wij ons erover to verxvondoron. dat hel hart yan don Paus verontrust is over don loop die do zaak van den godsdienst neemt in het Derde HÜk. waar Katholieken on Protestanten dagelijks bloot staan aan vervolgingen on holommoriitgen. waarvan do feiten reeds zooals zo tot ons door dringen door do mazen van ee:i gemuilkorfde pers. om beven doo-i? ' l h-t verheugt ieder welden kende, dat do'N.S.B. in Nederland deze ontkerste ning niet wil navolgen, maar als het haar ernst is. dan dient zij niet (olhoiil posit io t o kiezen tegen w,i| in Duitsehland aan do Itelijdende elirislenen wordt anngcdmin. on niet langer id wat in hot huidig lhiitschluml geschiedt to vergoelijken! -- llej verbod, aan do Htudonteti dor H.K. l*iii\vi«iteit. om (e spreken voor do Nederlandse] 10 iia onntdsoo'mliston. wijst in do riehting do/or wonseholijklioirl. * * ':?''' ? '? ' ' *. ? ? ' Onchristelijk en .onredelijk is ook «lo algonieene loi»stand dor Kin-op.'o,selu' politiek. De heer. Tiald-'? win hooft ons aller govoeli-ns dezer dagen vertolkt, toen hij uitriep: ..Ik ben geen pessimist, maar zoo nu on dan hol» ik hol gevoel, dot ik mij in een krankzinnigongostioht oevind. De diplonuitieke roizon' door Kuropa gelijken oon iinulo d»or oen inrichting van geesteszieken !" Deze woorden. Hit. den mond van oen gezaghebbend Britseh staatsman, geven weinig bemoediging ten aanzien van do dri'o-Mogendhodon-f'onfoivnlio. dio thans lo Straut haar ontnonschelijk-niooilijko taak tmelit-to volbt-otigoii. en waar helaas! niet Uden. wiens hart is anngedann door vortnoeionis on bokomniornis. imiar do iotwat op wijion Wilson gelijkende MacDonahl voor Kngeland hot woord ziil doen. MaeDonnld on MussoUni. wier bccUcnisscn aan de beoeft^iiiais der vergelijkende golaatkimdc hiernaast ivowlen aangeboden, zijn in Slresji olkaaw tegenspeleiM. Zul liet hun lukken een nieuwo. algemccnc garantie t o vinden voor den vrede, wolko Kden niet bedreigd. maar zoqrbedrcigbaar acht ? Mogelijk bi-ongen do dagen die or liggen tusschon dit trompetgeschal en het afdrukken der counint waarin het is opgeteokend, de beslissing. Op hot oogenblik ziet het er n^ar uit, dat het ongeduld van Frankrijk en Rus land, dio op eigen houtje een verdrag sloten, de algeineetie vei'zouningsgezindheid ? van Engeland f AG. 3 DE GROENE No. 3019 in de war zal brengen. Ten aanzien van Duitschland, de onzichtbaar-aanwezige, is de situatie in tic laatste dagen wel ietwat veranderd. De verkie zingen in Dantzig, waar aan de nationaal-socialistischc partij do eindoverwinning onthouden bleef. vormen wel een vermaan om een klein toontje lager te zingen. Ook Zwitserland, welks parlement de doelbewuste politiek van de regeering tot handhaving van zijn souvereine rechten tegenover Duitsehland ondersteunde, leverde het bewijs, dat or nog andere gezindheden dan do nationaalsocialistische in do wereld bestaan. * * * Och, die grenslanden ! Ook in Nederland wat een politieke partij, de Vryheidsbond, het, zonder eenige bewijsbare agressieve bedoeling^ tegen een bevriende mogendheid, de bevolking in haar verkiozingspropaganda tegen het instituut der con centratiekampen te waarschuwen, en aldus positie t o kiezen, niet togen een staat, maar tegen den geeat. dio sommige andere volken bezielt, en dien wij hier niet wenschen. De Duitsche gezant greep in. on er ontstond de figuur van iets dat op inmenging look van een buitenlandschc mogendheid in Nederlandscho aangelegenheden, waarover de openbare meening in Nederland terecht verontwaardigd is. En zoo l>en ik vanz««Jf gekomen aan de Nederlandsche strofe van mijn bazuinsólo. De afgeloopen week gaf reden tot verontwaardiging, . helaas { ook tot diepe smart. Wederom eischte het,gevaar der lucht een reeks van dappere levens, waaronder hot leven van een onzer vermaardste. kundigsto vliegers. Hot epos der luchtvaart gaf een zyner somberste episodes te beleven, maar de nagedach tenis onzer koene holden zal ons nopen tot voort gaan in hardnekkige taaiheid om de telkens opnipuw rijzonde problemen van het nieuwe verkeers middel te overwinnen. De nobele wijze, waarop de Duitsche autoriteiten onzen gevallen vliegers do laatste oer hebben bewezen, is ongetwijfeld hier te lande 10*11 zoorsto op prijs gestold. .* * * De kritiek looft nog in ons Volk. on ondanks de gematigdhoid. waarin gezagsorganen en volksver tegenwoordigingen elkaar ontmoeten, blijft de geest van controle in dio versmade volksvertegen woordigingen vaardig. Niet zonder'verzet, waar aan do pers oon belangrijk dool had. is hot tariefontwerp, omtrent welks zu i ver-fiscale bedoelingen mon argwaan koestert, or in do Tweede Kamer, doorgegaan. Ook do Amsterdamscho raadsleden toonden hun kritische vaardigheid, door. naar mijn inzien terecht, te opponeoren togen de nieuw ont worpen wiïikolvorordoning. waarbij van bovenaf . ann zekoro groepen van hot bedrijfsleven belem meringen worden aangelegd, in don vorm van een vergunningsstelsel voor een bepaalt! deel van den winkelstand, mot uitsluiting van anderen, die door stichting van oon winkelbedrijf ook in hun onder houd willen voorzien. Ik ben hot eens mét hen, die zulks in strijd acht on mot hot algemeen belang. Maar dozo wettelijke on, reglementaire voorzie ningen zijn niet do oonigo punten, waarheen de kritiek zich te richten heeft. Mij moet een protest uit do .slurf togen do wijze, waarop do Haagscho lucht bosfhermingsoofoning was ingericht. Hot on?.'.voorziene, dat oon luchtaanval kenmerkt, was volkomen -buitengesloten, on ook in technisch op zicht hooft dozo oefening alles te wenschen, over gelaten. Waarlijk ! hier is een grondige verbetering noodzakelijk. Al t o zeer wijkt de ernst van het geval on de technische moeilijkheid voor ambtelijke. ijdelheid. , ? '. I lobben niet ijdele complimenten on vooze heldenvorooring ook schuld-aan .hoi'vliegongeval? "De i|uaoslio is geenszins zonder belang. ?En- i'voiinun is zonder belang do afbrokke ling dor Texolsoho duinen, dio als mon sommige deskundigen gcloovcn mag, indien niet spoedig voorzieningen worden getroffen.' gevaren zal op leveren voor don afsluitdijk. Ieder vertrouwt dafc deze zaak de aandacht del- betrokken autoriteiten hooft, maar hot is niet ondienstig or oven in het openbaar op te wijzm. Gelukkig is mijn laatste trompotatoot oen stoot van vreugde. A Hes wijst er op. dat de Nederlandscho- gulden, don aanval,1 dien dozo Woek te aan schouwen gaf, glansrijk doorstaat. Zelfs devaluïsten vinden in dit feit, gegeven de situatie, een pulijkc bevrediging. rrr T" "?»». .-** ! Iha 23 ie klei* 'lat hi; 'i' VRK, den er»-.' d« u ee.» e* n «i.c ki. i 't*. fd. SOI ee de» di no. pa DCl dpi >vr ? «r en ia ar $1 l> Ji r. ?e s