r Hoe muziek soms het lagere in den mensch wakker maakt HENRIÈTTE VAN EIJK Teekening voor De Groene van Th. Orthmann 1.1 N Mama is in haar jougd oen so praan geweest. een .hoogt», Xo lioofdo natuurlijk nit-t voor haar bittod, maar an ders had w net 7.00 beroemd ?. kunnen worden iils.'/.t» zélf wildf. Toon ze l'apa leerde koniu-n lift ??/.!? allos loopi-n. Ze wierp zich op ;het huwelijk t w kostf van de Kunst, wat niet wi»g nam. dut «?r lu'iïnneringen blovt-ti bestaan, want ? tok in \Tin»g«»r dagen gingen'de nenschen naar Parijs t»n Berlijn voor stu die in. het algemeen. Mijn Mama ging met'do. hare. wat een groot t» handicap moet zijn geweest. Maar enfin, zt» ging. «?n zong links en rechtsonder beroemd»» meesters'in alle landen, «'n haar Mama reisde '.mep. en ZP ontmoetten samen de urtistiekstémannen. «»n di» allprartistiekstp man zat in Mtmelu-n piano te spelen-Pil word wn giiiotc» vrind van mijn Mama. die hem'later vt-i^at. wat <!«? Mama van mijn Mama in d«» hand werkte», omdat, ze uit geloofsover tuiging tegpii pon artistipk huwplijk was. . . 'Dit- man uit MOnclten was PPII Zwdetk en zoo nu t»n dan kwam «»r nog wol-es.een levenstoeken uit .Stockholm. PU eens hoeft io Papa ontmoet in d«haven van Hamburg, on' oen nndero keer is it» getrouwd met oen vrouw dio sliert, on hij speolde vpi-schrikkelijk goed piano in Zweden on Amerika, on hij schijnt tot op hoogon leeftijd een verhitte jeugdfantasio van Mama tt? hebbon loopon koesteren, wat Mama soms weemoedig aanduidde als 't tor .sprake kwam, on hij had opgewonden stukken in de krant, on yorlodon weök stuurde io oen brief: of io mocht ko men slapon in Moi mot hot oog op Mongolborg. dit» voortig word. . .Mama is altijd oon bootje hümourig als ze aan haar jeugd denkt, en toen de Zweed zoi dat io kwam. ging zo al meteen aan do broorn tot ie. or was. Hij arriveerde Donderdagmiddag mot do theo. Mama on ik werkt on ieder aan een ander uiteinde van een Smyrna tapijt dat nooit af komt. toen io binnen kwam. . Mama droeg iets gedokt8 mot hier on daar oen enkel<gitje omdat zo vijftig is, en hij had geruit flanel en een spierwit hoofd van do ouderdom, en hij zag or moer uit als oen lange. dunne, uitgedroogde magnaat dan als pon bogaafd iemand. Hij kwam mot uitgostokon aiinon door do deur.' Ik had mo vool van do ontmoeting voorgesteld omdat ik mijn conclusips was gaan maken, on trok nu» tijdelijk torug naast oen cnkostandaard om to kijken. Mijn Mama trad hom tegemoet met achterlating van hot tapijt, n hij slingerde oon arm om haar hals on kuste haar (op haar hoofd) zonder to kijken, on t oon'kook i»», on streek over z'n haar. on gaf mij n' verwarde hand. on viel in oon klaarstaande stool. En ik zag Mama migraine krijgen, en ze is tegenwoordig aschblond omdat do kapper zegt dat dat beter kleurt bij haar toint. dio oenigszins gebronsd is door haar lover, on zo zat statig recht op in haar corsot. on do Zweed be greep, dat?' o wat moest zoggen on zoi dut Mama niets veranderd was. wat natuurlijk idioot klonk als je naar mijn arme moeder in do gitjes keek. dio al dio dingen voor zoete kook "P at. Na verloop van tijd .echter word het gesprek normaal. Do Zweed had pas oon roemrijke' tournee gemaakt on hy zei dat ie er voorloopig genoeg van had. on hij wees naar de vleugel on vroeg of Mama nog zong. on Mama zei ontkennend dat het leven haar Kunst had ópgeëischt. en toen stond Papa toeterend Voor het hek. en kwam. on dronk op de gezondheid van Zwe den, en ze haalden de haven van Ham burg op. en Papa had pas een band gehoord in Londen, wat ie zei omdat ie begreep dat muziek 'm aantrok, on.de Zweed had oen gezicht of ie net wakker was geworden en sprak z'n .'Engelsen' niet oen onzeker accent, en Mama cocmetteerdo met haar leeftijd on met haar aschblond. .en hy~ plaagde haar met Münchon, en zij plaagde hem niet iets vaags, on hij was zestig en zy was -vijftig en het geheel te gek om los te loopen. maar dat was hun zaak. ? Dien avond zijn wc naar Mengelberg gegaan, waar io vóór gekomen was. * Ik droeg iets gewaagds van roze tullen rne't do ketting van Desnumd. on we zaten -twee rijen achter mU» anno ouders, die waren opgeknapt mot do enthousiaste Zweed, dio ..bravo l" hooft geroepen, wat ik over dreven vind, want als een orkest speelt is dat iets heel gewoons, en als het voortig jaar achter elk&ar heeft gespeeld, i» dat óók iets heel gewoons. enMengelberg weet zónder dat schreeu wen tóch wel dat 't goed is. Ik schaamde me eigenlijk óók een beetje voor het programma, dat hoolomaal Hollandsch was, wat nooit good kan zyn. Toon kwam do pauze mot onze hoolo cerelo in do koffiekamer, on oon hoop vreemde gaston, die naar do solisten wilden, wat niet mocht, wat ik klein geestig vind. En er waren veel bloo men on groen, on ik dacht: ..Een arm mensch heeft er gebrek aan", omdat ik altijd aan anderen denk als ik zooiets zie. on gelukkig was do verwarming uit omdat anders alles gesmolten zou zyn in de volte. Desmond droeg z'n oereteekenen op z'n rok: een Chineesche, oen Poruviaanscho, on eentje van het reddingswozen uit Amerika. Hij wees me een paar gezanten.En Fred Quall passeer de met oon vreemd. Fransen mensch in het wit. dat harp speelde, en luite nant Knakkerman steunde z'n oude Mama met- allo partitures in oen réticule. en Desmond was bang dat ik kou vatte door de roze tullen en zette me in een beschutte hoek zonder tocht. Vanuit die hoek zagen we het ge beuren, d.w.z. het eerste bedryf. Met zijn rug tegen oen spiegel stond de Zweed.' In zijn rechterhand had ie oen kop koffie, met zijn linker trachtte hij Mama's w mi te grijpen, dio oon beetje spoelde met zyn gevoelens on hem tikte mot oen opgerold pro gramma. Do Zweed- zot to z'n koffie tip do grond om alles vrij to hebben on begon sissend te gesticuleereni Jk'begreep dat hot huwelijksgeluk van mijn bedreigde ouders op het spel stond, on ik nam Dosmond's arm. en. trok hem moe in do richting van een pilaar. waarachter we brokstukken konden opvangen. Het bleek, dat allo reminon van do Zweed waren weggevallen door do Kunst van Mongelborg. wat natuurlijk pleit voor Mengolborg, maar niet voor de Zwoed, dio nu in z'n volle naaktheid voor mijn onthutste Mama was komen te staan, wier sopraan hij opeischto in naam van do gerechtigheid. Toen stokte hy. on hij zoi, dat ie dertig jaar lang aan Mama had gedacht, en hij had het over démelodie van hun jeugd, en over dat haar geluid oen zilveren klok je was geweest, waawnee ze. moest woekeren. ..Ik heb je stem nooit ver geten", zoi ie. en hij zei dat 't nóg kon. wat zoo gek was dat ik proostte in Desmond's mouw in weerwil van de omgeving on de ernst. " De pauze schuifelde voorbij, pra tend on lachend, onbewust van hel stille drama bij du spiegel. Mijn Mama deed een tikje vreemd voor iemand van haar leeftijd; wat wol door de warmte zal zijn gekomen: zo hield haar hoofd op zij. en ze lachto een beetje on ze moest oen zakdoek hebben voor haar oogen. die ze uit de borst, van de Zweed trok, en ze legde een hand op zijn arm, en hij struikelde over z'n koffie. Maar mijn Mama staat stevig op haar schoenen, en ze heeft heel kalm en lief met hem gesproken en hem uitgelegd dat ze getrouwd was en dat ze haar nian niet in de steek kon laten omdat ze hem nu eenmaal hüd. on dat hij flink moest zijn oh het dragen. En hij stak een hand op en wou wat zeggen, maar zU ging dóór. en toen wou ie wér wat zeggen, wat mijn ; lieve Mama hem niet liet zeggen, omdat haar hart toch al gebroken was. en ze zei innig: Poor boy", en hij schudde van nee. n toen was do pauze om, en hij heeft z'n schouders opgetrokken on vreeselijk gefronsd, en hij is de zaal ingewandeld, oh de volgende dag is ie groetend verhuisd ERFELIJKHEIDCN DE MENS IK wil nu iel» vertellen over orfelyklu'iil en niet-erfelijkheid.1) hoewel ik heel goed begrijp dat opper vlakkig weten vaak erger is dn n niet weten: A little science i» a dangcrous thing drink deep or taste nut the Pyerian spring! ? Op welke manier wordt de toe komstige maatschappij bedreigd? Er zijn afwijkingen die een individu als onmaatschappelijk bestempelen. Zulke onmaatschappelyken vormen de -sociaal minderwaardige families van on/e samenleving. Het is prof. H. Muckerniann gebleken, dat in die sociaal minderwaardige families het aantal kinderen het grootst is. wat klopt met een statistisch onderzoek van J. Mayer waaruit bleek, dat zwakzinnigen zich haast twee maal zo snel voortplanten als normale mensen. Het aantal sociaal minder waardigen neemt- nu al verhoudings gewijze toe. Het gevaar is dus nlo» denkbeeldig, dat door aanhoudend* toename, die zou zijn te verwachten. de inwendige struktuur van h« volk zo zou veranderen, dat luaantal onmaatschappelijk en het aan tal maatsch'appeljjken «al gaan ovei treffen. Doch dit geldt slechts al> boven genoemde afwijkingen erfelij. zijn. en de taak der erfelijkheids leer is nu o. a., na te gaan in hoeven dit zo is. ? Hierbij moet 'men rekening houd»-t met kiembeschadiging. d. i. do l» smetting van het embryo tijdens «: ? zwangerschap, heel iets anders di dan erfelijkheid. Dat kieinbesi'hiMl ging bestaat hebben we de laat? ? jaren leren inzien bij alcoholist en lues. zowel in het experinu" 'als in de kliniek. liv vele publicaties op medis< gebied heeft men aangetoond, v." hoeveel belang het is. erfelijke ? i nict-erfelijke gevallen scherp uit elkn- r te houden, vooral bij de behandel!) 4 van verschillende vormen van psych ? pathische constitutie zoals hnbeci ? telt, epilepsie.criminele aanleg, verd- ibij krankzinnigen, manisch depr» sieven. alcoholisten, nerveusen. «os ? cel abnorinalen, tuberculeusen ei . enz. Dit werd tot nog toe niet ?? belangrijk geacht, hoewel men zi 'i verwonderd afvroeg waarom vu k het resultaat der behandeling ?" gering was in verhouding tot ?(??? geweldige sommen geld die .hier -u verslonden wei-den. Doch de v-i schillende methodes van behandel i-<^ diéthans nog op heel andere prii''piële inzichten berusten'dan de «?; naar het Ritz. on Mama is er hoolon;-;»' door opgeleefd; «MI hot is ook ??» prettig idee te weten dat je o| i1' vijftigste nog de macht hebt iem -i«l weg te jagen, .,lk begrijp die man niot", zei !'.>!'«?. ..Het is heel jammei» dat hot zóó h- i'tVoor iedereen....". . . HU heeft een brief gestuurd om 'J" figuur te redden, waaruit bU' ?«'!' moest dat ie nooit bedoelingen !??''" gehad. Dat ie de sopraan moot '''*? niét Mama zélf. Hij schreef dat i' '?'?" nieuwe methode heeft om oude *t »?? men op ie frisschen (h tien gulden i11'1' uur), en dat ie een muziekschool - '»U stichten in een nieuwe \vijk. en «?' ttV leerlingen wisten.... Gravin Knal zei. dat dat min-"1? was, omdat ie, zich schaamde, n d«t ' zijn dierlijke instincten waren gew«??*!? ..Soms maakt muziek het hu».*»*1 in iemand wakker,'* zei^zo. .?in ' soms het lykheidslcor ons geeft, zullen moeten .ervangen worden, daar geen enkel land op den duur de kosten zal kunnen opbrengen die- de huidige methodes met zich mede brengen. Het is gebleken dat voor elk indi vidu de inwendige oorzaken van zijn Bedrag in belangrijke mate zijn vast gelegd door de erfelijke componenten Ier beide ouders. Doch er zy"n ook uitwendige oorzaken en die kan men door veranderingen in het milieu .vjjzigén. Het probleem van erfelijkiieid is dus terug te brengen tot de vraag: wat zyn de inwendige en wat Ie uitwendige oorzaken die op een ndividu gewerkt hebben of zullen verken, en in hoeverre zijn die twee .-an elkaar afhankelijk? Aan de inwenlige ooi-zaken valt niets meer toe e voegen, in zoverre zijn dat onvermderljjke grootheden. De uitwendige nvlocden kunnen alleen ieta van de jiwendige afremmen en in zoverre >.yn ook die beperkt, m. a. w. men :.un uitwendig alleen zodanige maategelen met succes toepassen, waarop Net individu door zyn erfelijke santentelling kan reageren. Ten slotte: zodra de uitwendige remmen ophouden kunnen do inwen dige oorzaken, weer hun hoofd op? t eken; het is dus fout te spi-eken an uitwendige oorzaken, veel beter u uitwendige remmen. Hiermede hebl-cn we al een heel andere kijk gekre; on op bepaalde verschijnselen waar voor anders moeilijk een verklaring i ? geven valt. C. v. Behr-Pinnow vertelt in een ?-üangs verschenen artikel van de l imilie Bernouilli uit Bazel, die acht i lathematici voortbracht. De ouders «rangen ze allo acht een andere .« udie op, maar ten «lotto kwamen v; toch allen by de wis- en natuur* l unde terecht. Dr. Adriani deelde iets soortgelijks nede van een Toradjakind, dat in ?/ jn eerste maand naar Flores over£ >bracht werd, en daar» zonder n 'l óradja bij zich, wél de woorden c1 «? taal van Flores leerde spreken, i .aar met sterk Toradjaas accent < i articulatiebasis." Voorts zou men hierin de verklat'-ng kunnen vinden voor het feit Vit iemand tijdens een gecontroleerde ? pvoeding niet steelt en later in de M'aatschappy wel. Daar zijn de uitvondige remmen vaak zo gering cl tt hij reageert met stelen. Daarom \t ook de vele moeite aangewend om tl'e mensen waarbij de afwijkingen o i erfelijke factoren berusten in a.idere banen te brengen, slechts K-aend zolang we ze onder onze «??ntróle hebben. De erfelyke eigenschappen zitten ii al onze lichaamscellen, die door V Idelingen uit de bevruchte eicel '/Un ontstaan. Volgens Prof. de Vries /i n ze daar aan stoffelijke deeltjes g* bonden, die hij pangenen noemt. B j een celdeling moeten die dus o-ei-; de beide dochtercellen gelyk ?verdeeld}' worden. Vóór de cel zich d.»-alt, deelt de kern zich en by dio kt rndeling zien we een verschijnsel tat wijst op een gelijke -verdeling v»: n een substantie, waarvan, we nu W'l zeker weten .dat ze-de pangenen l* vat. Hiermede wordt bedoeld het oj t reden van de z.g. kernlissen of cjii-omosómen (zo genoemd omdat ze zl'-li. sterk met de microscopische W'-urstoffen kleuren: chroma = kleur c» soma ?=*. lichaam). In de chromo somen zijn de pangenen op een sp-ciale wy"ze gerangschikt, wat op Zft-r vernuftige .w^jze is onderzocht l Hel eerste artikel over dit onderwerp heft gestaan in De Groene van 27 April door den Amerikaansen Nobelprijs winnaar Th. H. Morgan, die werkte met de bananenvlieg. Op mensen kunnen natuurlijk geen proeven genomen worden. Bestu dering van stambomen, onderzoek van neiige tweelingen (d. w. %. tweelingen die zich uit n bevruchte eicel hebben ontwikkeld) en proeven op planten en dieren hebben echter veel belangrijk materiaal opgeleverd. Maar wu beschikken nog lang niet over voldoende onderzoekingen. Dit komt enerzyds doordat velen er het belang nog niet genoeg van inzien en anderzijds doordat deze weten schap nog zo jong is. Daarmede is nog niet gezegd dat de erfelijkheid» leer slechts in het stadium der theorie verkeert: de practisuhc toepassingen hebben het tegendeel bewezen. Maar het aantal toepassingen kan veel groter zijn. en daarop moet ook.de ontwikkelde leken gewezen woj-den. Als zij eens meer kennis namen van de vorderingen der erfelijkheidsleer in de laatste jaren, zou al een belang rijke stap zijn gedaan in de richting van de hier bepleite rasverbetering. De wegen die daarbij te bewandelen zouden zyn zouden dan nader over wogen kunnen worden, want' het heeft weinig zin. daarover in het openbaar te spreken vóór de meerder heid overtuigd is van de nooilzuak van rasverbetering. Onze eerste zorg moet zijn. dat deze' kwestie onder ogen wordt -gezien, n door particu lieren, n door de staat. Dr. D. CJ. VAN DOORN TENTOONSTELLINGEN Amsterdam Kunsthandel A. Vecht, Kokin 5Ü. Wer ken van Conrad Kickert, Tot 12 Mei. Kunstzaal van Lier, Rokin 120. Schil derijen en teekeningen door S tien Eelsingh. Tot 9 Mei. Hot leven van Willeni Mengelberg in beeld. Serie teekeningen door Gen Augsbourg. Tot 10 Mei. ' Kunsthandel Santee Landweer. Keizersgracht. 403. Schilderijen en tceke. ningen van Max van Dam on Dolf Henkes. Tot 17 Mei. Sted. Museum. Werken van do leden van de Ver. Shit Lucas". Museum Fodor.Werken uit de Itonmntische school. Kunsthandel Kuinck en Scherjon, Hee. rengracht 409. Voorjaai-stentoonstclling van Xederlandschc on Fransche kunst. Kunsthandel Buffa, Kalvcrstruat 3U. Werken van C'oba Rit*ema. Tot 20 Mei. Kunstkelder,- Spui :<. Schilderyen on teekeningen van Jan litisman. T«»t '81. Mei. Rotterdam Rott. Kunstkring. Witte de Wit hstraat 35. Nieuw" werken van Koes van Dongen, Tot 12 Mei. Haarlem " Waagjjebouw, Spaarno 21). .Schilderijen dóór Th. Groencveld. Tot 13 Mei.. BOEKENN1EUWS ' tioekverkopping 13-20 Mei. Buryersdijk <£? Nïerntaha,. Nieuicutceg l, Leiden. . . Botanische bibliotheek van Prof. Dr. J. Valckonier Suringar; gedeelte van do bibliotheek van Prof. Dr. W. déSitter; doubletten ujt do klassieke bibliotheek van Prof. Dr. P. 'J. Enk;1 de bibliotheken van J. A. van Leeuwen téBloemendaal, Dr. Th. Ruys te Dedemsvaart, Mr. H. A. Sypken* on Ds. J. H. Oterdoom. Kykdagen Donderdag, Vrijdag en Zaterdag 0-11 Mei van 9-10 uur, en Donderdag- en Vrijdagavond van 19-21 uur. GOEDE MAATKLEDING WIJ GARANDEREN U GOED PASSENDE EN VOORAL GOED GEMAAKTE KLEDING COLBERT COSTUUMS ? 45.- 52- 67.- 75.- 85-99.r?BIJZONDERE ATTENTIE Onze Westendtex" Sportex" ....... WESTENDTEX" ALLÉN IN w ca i tn LH t A O/W"\ fNCCCIkJC EN SPORTEX" 300 DtbbINS PEEK&CLOPPENBURG DAM e«t onder klei,» at h URE, N.V. CIVIELE EN MILITAIRE KLEERMAKERIJ DEKKER & DIJKSTRA voorheen de erven H. van Dijk l Leveranciers van Indische Uitrustingen j UTRECHT, Nieuwe Gracht 6 TELEFOON DOOR HET GEHEELE LAND TE ONTBIEDEN l 3 4 16 sei w d* K k», i .'j ifdiZOl i' VACANTIE Abonné's van ..de Groene Amsterdammer", die het weekblad aan hun vacancieadres wenschen te ontvangen gelieve daarvan tijdig mededeeling te doen aan de administratie. Keizersgracht 355. Amsterdam mee opgave van het tijdelijke en blijvende adres en duur van het vacantieverbüjf. IUlT£NCPOBT-U*TT*UtfT7NG?H vee».TwWtó. {* 18O c/W./breecL QOO lonq, 1*25 Hoog en weéqt ?.ó K.G va» AAIKWA f V de-» di no. p« acl liji dei ?-en «i. en m ar 10 r. <? 3 PAG. 20 DE GROENE No.3022 PAG. 21 DE GROENE Ne. 3022 ..f { !i