l ooneel ? ?* VAiraMte in Maiamisellc JosetK, mijn vrouw" - Mlhombro. Amttnlom) *..*&» Bioscopy * HOLLAND OP ZIJN BREEDST L J. Jordaan \A/||| Tuschinski en Theo Güsten: De oude stad" (Studio '32, Rotterdam) 1,8' een speelfilm moeilijker te maken dan een documentaire"? Ziedaar een vraag, die ons, Hollanders, meer dan eens ? moet bezighouden. Wy zijn in de gelegenheid .geweest , binnen betrekkelijk korten tyd twee maal een opleving onzer nationale f flirt te aanschouwen on het moet iedereen wel zijn, opgevallen mot wolk een verschillend succes. Tn 1027 wierp Ivens het hek van den dam met De brug" een debuut dat een onbetwist chef «d'oeuvre blook. Op zijn hielen volgde aanstonds «en onafgebroken reeks producten van landgenooten, waarvan nagenoeg geen enkel onder do middelmaat bleef. innen het domein der toen nog zwijgende film wisten deze kort* documentaires zich zelfs oen inter nationale reputatie te veroveren en wie weet wat er nog van Nederland te wachten geweest: ware als d geluidsfilm die monster-guillotine» voor zooveel illusies?aan het spel geen voortijdig einde had gemaakt. Tn 1034 beleven wij opnieuw oen réveil der vaderlandschc filmproduc tie... ; en het spectakel is wel zeer verschillend ! Het geldt ditmaal niet qlechts een artistieke bevlieging, doch tevens de creatie van een nieuwe nijverheid en oen sympatiek gestemd publiek is reeds, bij voor baat bereid de jonge industrie aan zijn boezem to, koesteren. De critlek .zet zich schrap om te loven wat maar oenigszins te loven valt.... helaas!.... het wordt , haar niet gemakkelijk gemaakt. Want met alle toegeeflijkheid vanwege het zware begin en met alle waardeering voor het verdienstelijke dat , hier en daar te constateeren valt, kan men zich bezwaarlijk ontveinzen dat h,ier' van een succes?zelfs van, een zeer bescheiden succes ! ~ niot gespro ken mag worden. Wat or met den raoreclen en f daadwerkolijken steun ' van oen heel volk voor den dag komt, blijkt,niet veel meer te zijn dan matig fabriekswerk, waarvan het min of meer ontstellend gebrek aan niveau zelfs tot den broeden kring der uitgannders doordringt. Het is oen Kaart-spol zonder troeven een sansatout. dat gevaar, loopt met con smadelijk down" te eindigen. Weigetold twoo worken van formaat hooft de hard ploeterende NederInndscho geluidsfilm-industrie voor don dag kunnen brengen: het ernstige Dood water" van Hutten-Koster on het uitstekende, doch jammerlijk' onderschatte Op hoop van zegen" van Alex Bonno. En onwillekeurig i rokt hot de aandacht, dat deze boido films, zoo zij 'al geen zuivere documentaires mochten henten,' toch door hun sociale tondcnz on sterk nationaal karakter oen grootor ver wantschap toonon met de Ivtmsperiode dan mot diu dor Mallo" on andero bedenkelijke gevallen. ' Het is oon vorschynsel dat dunkt mij het overpeinzen waard is. Ligt ons do documentaire zooveel 'beter, of ontkomt ook de NederInndscho film niot aan'de algomecno wet, dat een filmkunst behoort £e wortelen in den eigen aard van het volk? Hot komt mij voor, dat het oon zoowc) als het ander een kern van waarheid bevat. Wij zijn v/»,n oudsher nu oonmaal geen volk van brillante fantasten en vooral de zin voor het romaneske ligt ónze nuchtere. wat langzame natuur verre. Maar het constructieve instinct van don Nederlander en zijn liefde voor de omringende realiteit zijn daartegen over solide ras-eigenschappen, waar door de documentaire zich kon uit-, leven. Er stak iets van de bezetenheid onzer schilderschool in do documen taire-filmers der zwijgende periode: dezelfde eenvoud dezelfde liefde-: volle aandacht voor de .werkelijkheid hetzelfde karakteristiek nationale sentiment. Niemand zal beweren dat de ge luide-speelfilm geen andere en zwaar-' dere problemen stelt dan de docu mentaire uit ,het zwijgende tijdvak. Maar hot waren niet in' de eerste plaats die problemen, waarop onze jonge industrie tot nu toe strandde het was, dunkt mij. veeleer do verkeerde richting welke men insloeg. Toegegeven dat de documentaire der I venu-school te stroef en te baroch was om ooit hi«l groote publiek to kunnen winnen dan mogen wij daarbij niet vergeten, dat reeds een maal een brug werd geslagen van de documentaire film naar den bios coopbezoeker. De onvolprezen short van Teunissen-Spier, Pierement". wees nadrukkelijk den koers aan dien de Xoderlandsche geluidsfilm-indus trie had te volgen. Het oude Amster dam met zijn droomende pakhuizen aan peinzende grachten, zij» rijkdom aan vormen en tinten, zijn prachtige sfeer van vergane grootheid en zijn wonderiyk-kernachtige typen.... het leefde' er alles in als in de beate documentaire. Maar het boeide en bekoorde tevens door oen onver: gelijkelijk licht toucher door het blijde rhythme van r.\jn humor on geest. Dit was Amsterdam zooals wy, hot kennen on , liofht'bbon.... duizendmaal echter on wanner dan de oporettc-Jordaan der Boubors en Van Mauriken. Will Tuschinski on Thoo G Oston zijn mot Do oude stad" weer'in het spoor der nationale documentaire teruggekeerd. Het word con aand achtige en bezonken studio van hot oude Amsterdam der ghetto-wijk ernstig van tcndenz, fraai van vorm. Eon hooglied op don hechten boud, die hot oude volk der Joden met het oude Amsterdam verbindt.... oon betoog en oen gedicht tegelijkertijd. Op hot rhythme van oen statige decla matie schuiven de stille beelden voorbij, waarin twee oude culturen ? en twee rassen samensmolten. Door het gouden clair-obscuur van H mbrandt's Amsterdam schr'ddt het mo derne joodsche bruidje aangrijpend symbool van oen grooto traditie. waarvan heol dit werk vervuld is on die hot tot oen.bewogen belijdenis maakt. Hier wondt do film zich we*er van do uit het buitenland geïmporteerde klucht af?hier versmaadt zfó de goedkoopo sentimentaliteit van het volksdrama" hier hervindt zij zichzelf in de oorspronkelijke schoon heid van rhythmisch geordend levon. Dit is op zichzelf oon gebeurtenis. die d« intense belangstelling van ieder filmliefhebber verdient. Want wij mogen or nog, wol eens aan herinnerd worden, dat do film wan neer zij wil oon eigen taal kan vooren. Do speelfilm zoekt nog steeds naar haar vorm - ongetwijfeld oen boeiendo en belangwokkendn ,.8turm-undDrang"poriodo.... maar met al do wankelheid on onzekerheid van hot experiment. Een werk al» Do oudo stad" geeft weer oen» vasten grond onder do voeten en schonkt door zijn ..memento vivere" moed en kracht voor de teekomst. Hartstocht Er z\jn aanmerkingen te maken.... wie zou het andere verwachten? De film vertoont noch de oorspronke lijkheid noch de geslotenheid van Pierement", waardoor zij onmis kenbaar werd beïnvloed. Zij lijdt aan een zekere tweeslachtigheid, die de ietwat vulgaire 'jool van het straatlied en de extase van den jood? schen ritus in een zonderling conflict brengt. Waarbij nog komt, dat de geluidsweergave dio hier door Louis de Vries' declamatie der verzen van Siegfried van Praag uiterst belangrijk is verre van vlekkeloos mag heeten. Maar De oude stad" heeft de. herinnering wakker 'geroepen aan een traditie, die eens de Nederlandsche film, belangrijk maakte en zij heeft daar wél aan gedaan. Wij hebben lang genoeg een filmproductie gadegeslagen, die ons op pijnlijke wijze Holland op zijn smalst voor oogen bracht.... het werd tijd, dat wij in breeder banen terug keerden ! Ne. 3013 De Elektra" als Tooneel-daad HET behoort tot de gebruikelijke snobistische pauze-conversatie om op een avond als deze uit te roepen: wat prachtig hè, zoo'n Sophokles, dat lé*ft, dat heeft toch nog maar niets van z'n glans voor ons verloren." Neen, Sophokles niet» maar misschien wij wel. Ware het anders. wij zouden de klassieke tragedie niet zoo angstvallig opgeborgen hebben. zoodat alleen een philologencongrec of een andere philanthroplsch-culturcele steun-actie aanleiding kan zijn om het nog eens aan te durven". Evengoed als de Grieksche muziek,i« ook de Grieksche tragedie in eer anderen sleutel geschreven, en d« waarheid is nu eenmaal, dat wij dien sleutel kwijt zijn. De figuur van hel antieke Koor is voor ons een boe!. met zeven zegels, het gebruik van masker en kothurn past op geen natuurlijke wijze in het schema van wat wij tooneol zijn gaan noemen. Maar belangrijker is nog, dat hr.i wezen van het Grieksche drama, ziji. ethiek, zijn noodlot, zyn zoen-oftV: alleen uit de verte, alleen als metafoor tot ons spreekt. Het kan daarin met» physlsch groot zijn, indien wij ' aesthetische gave bezitten, de dlnge» op een verren afstand harmonisch t* zien.... dit betcekent echter geen» zins dat ze ons na liggen. Gij moet niet vergeten wat er bij d, Elektra" van ons gevraagd wordt. de toeschouwer heeft te billijken, <!? spelers er'toe aan te sporen en !?? ? met de innerlijke voldoening van c- » geoorloofde rechtspleging te zien ????? beuren, dat zoon en dochter In kool. n bloede en bij open doek hun moei i» r vermoorden, waarbij de successiesslachting van haar minnaar Aigistli>-< nog maar een bijkomstige abattoii dienstverrichting is. Voor «Mi gewonen toeschouwer vraagt dat deugdelijke klassieke verrekijker, «?« ?» stljl"-vertooning, waardoor men v???? ? af en bij wijze van symbool de v-t? schrikkingen ondergaat als ontzagli.;t<< gemoeds-toestanden, als eeuwige ps-.1 chische conflicten in een sclu:k barendeu droom, maar nooit < nimmer als werkelijkheid.... wat' ? vermoedelijk voor den Grieksrii»-' toeschouwer, wiens cultuur ju h» stoelde op een primitief barbarend «n i wel degelijk was. Xoo, ten naaste bij. ook WUM <l interpretatie van Royaards de«ti>l In de breede .samenwerking <' kunsten die toen nog mogelijk hlschiep Boutons zijn subtiele, Ion vertaling' die van Herwerden's ? voudige en statige rhetorica (dio niettemin in zulk een tragedie. : name bij het verhaal der wnj: rennen, toch, soms liever was) ven' Diepenbrock's muziek was, w«( ervan mag zeggen, zonder twyfvl slag reëeler en soms zou sterk *, zonder misdaad n t k. **»w^j »?*.*»?- ._ __ .. _ _ . '** dat bjjv. Klytaimhestra niets ;ii"!«'W te doen heeft dan haar doodskrot--n bij de schrille fluiten op dezelfde <<?"«»? hoogte uit te stooten. Maar niett vin was dit alles toch nog benad< s'»<!?. paraphrase ' van het klns*. *<?? Defresne daarentegen, realist !«« excellence, heeft het veel meer g-? .'"n als de moord,h een drama van b!»«lras en gezin» melodramatisch ondank do streng klassieke vormgeving viin van Dalaum's decor: vier hemolhooge zuilen en een' podium, een * orienteertafel, waarop alle handeling plaatsgreep, met daaromheen twrce omloopen voor het Mykeensche vrou wenkoor, dat als een zich openende en sluitende zee-anemoon rondom dp , figuur van de dienstmaagd in l»e huis had opgesteld. Het scheen Ji Defresne's regie alsof men nauwelijks kon wachten op de daad. Zwaar ??"" gezet, opgezweept en van den ' ginne af tot de ,daad bereid schenen zijn figuren ten tooneele. D voorbedachte raad" wua voor hem deel van do uitvoering van de moord zelve en zoo kreeg zijn voorstelling een door den tekst gehinderde jacht naar een grooten climax, waarin zij dan ook haar eindelijk bevrijdend hoogtepunt vond. Toch heeft Defresne misschien ge lijk. Want het eenige alternatief ware een zwaar-aesthetische vertooning met tragische maskers en gedragen tirades, waarop dan een zacht tikje op het hoofd hi plaats van de bebloed rond gedragen bijlen moesten volgen. En Charlotte Kohier kon op deze wyze althans een onheilzaligo Elektra spelen als een levend geworden furie der gerechtigheid, extatisch maar soms onnavolgbaar zuiver van gebaar, machteloozer daarentegen, zichzelf in haar voorbereiding overhaastend van dictie. Van de twee, ons in hun realiteit vreemd geworden elementen, waarop de Sophokleïsche tragedie ge?>ouwd is: de cultuurvorm en het Mrbaarache instinct, koos Defresne !.--t laatste als Leitmotiv. En misschien i- onze plaatsvervangende, moderne i iltuur immers ook wel van dien aard, «l-t wij van tweeën het losgebroken i» stinct toch nog hot beste begrijpen, ii,--t name in den allerlaatste» tijd. levensvatbaarheid zal deze voor stelling van de Amsterdamsche To'o!!? elvereeniging krachtens haar aard v-l niet bezitten, maar in besloten k ing was zy een prëuve do maitre", v\ uu-bij zoo niet in klassieken dan i ? -h wel in groóten stijl gespeeld werd. l' plastiek van Charlotte Kohier, »?? T i vaal gelaat, waarop de haat zijn ?Miitwischbaar stempel had gedrukt, n «schen de sluike zwarte hnarsi cngen, gehuld in een asch-purperen kl cd als een glorende vlam, deed w tuieren, al was zij geen koningsil' -liter en al mislukte daardoor v. ii;al de groote scène .met Klytaimii' <tm, door Mien Duytuaer veel te k' vend, veel te voor do handliggend in nstrueus gespeeld. \laar ideaal, in zijn breede zegging, in /,ijn meeleven op den achtergrond, )»? irtelings mild en ontzet om wat p -ohiedde, was Louis van Gasteren in /.ijn oude rol van den Opvoeder".1 U Orestes. zelf is in dit deel 'der ..^restie" geen mooie rol" en Pylades is nier zelfs niet veel meer, dan een IK ilsknecht, maar Prits van Dijk ver st dde veel door een voortreffelük «?? -loduleerdèstem. ! te mise h Scène was, ook bij deze "("?atting der regie, boven alle lof v«-heven. . ' ' 'e oplossing nood-oplossing vu het koor moge dan opzichzelf wel ?-'??« -i stoornis noch ook eigenlijke wit «t gebracht hebben, déopstelling ?i-v ."n, de rots van goedheid die telkens weer opvangt", volTop Naeff, was indrukwekkend "ii vooral ook in den climax naar het ?;inil.' toe voelde ttien de zwaarte dier Moli loom openende en' sluitende ^./.en deuren als een symbool der Witheid en afschuwelijkheid van *al binnen het veil paleis met Agamei moon.'s geteisterd gezin voorviel. Onze Koksbrigade zorgpt goed voor U! Een voorbeeld uit de meer dan 200 scholels die wij bereiden: Gekookte vlifllet, salade, aardappe len of warme roastbeef met doperw ten, aardappelen... 50' Varkenscotelet, compote, gebakken aard. of kalfsragout met rijst, ge bakken aard 65 3 Splegaleieren, ham, salade, geb. aard. of btefstuk met bloemkool en gebakken aard 80 VOOR MOEDERDAG IN DE LICHTHAL SPECIAAL GEBAK VOOR MOEDER 50C 75C ik zocht het in velden en wegen, ik zocht het in straten en stegen, tot eens op een dag in£?de uitkijk11 ik 't zag: daar kwam 'k mijn ,,montmartre" weer tegen. KENT U HET HALFMAANDELIJKSCHE TIJDSCHRIFT HET LANDHUIS"? ZOO NIET vraagt U dan eens een gratis proefnummer. Het is een tijdschrift voor het gezin. No.B bevat 0.a.: Rijdende weckend-huisjes - Gezondheid en schoonheid - Onze tuinen - Landhuisjes en interieurs van Ing. F. Hausbrand B.N.A. Laren - Uw tuin en de mijne - De kamertuin ? Echte lief hebbers-planten: Bromelia's ? Zonne-1 wijzers en rijmpjes - Boodschappentasch - Helianthus annuus-chr/santhemtflorus fl. pi. - Botanische en andere omzwervingen van Globetrotter met de plantenbus (VI) - In de allermooiste tijd van het > jaar - Mode - Rehabilitatie der garneering Harry Baur Voor de keuken en de hulshouding ? Feuilleton - Voor rustigeoogenblikken-OnsKinderhoekje - Leestafel noma voor gevoelige huid. .Uenkorf AAN INZENDERS VAN MANUSCRIPTEN wordt verzocht bij hun bijdragen een gefran keerd briefomslag met adres van den afzender in te sluiten. Op het ? adres van stukken, voor de redactie bestemd, vermelde men gén namen van personen. Cigarros Cadena In do voornaamste Sigarenwinkels £ F. SINEMUS 20 Leidschestraat 22 AMSTERDAM C. GEKL. OVERHEMDEN NAAH MAAT ? VANAF... ..''Fl. 6. PRIMA COUPE EN. AFWERKING .iiiiMierdam ISOCHTROIVI -i^ snel f i lm -r-^ o stelt IJ nooit teleu Dame* -f 6.75 -Heten ie Duyn, kldiH flat hij i j URE. PAG. 9 DE GROENE Ne. 3023 l den let u d* u ee/i k;, afdi zoi 11' e«* di-i di no. pn acl fiji tiet vet «n KI 2n' en m ar j.' L». ji r. <* ! a '?» ? ? b i p i