Mor/ene Dietrich in The devif . It o womon" (Tujchmski. Amsterdam) FÉTISJISME L J. Jordaan Muziek in: Josef von Sternberg; The dévlMs a woman (Tuschlnskl. Amsterdam) DE legende wil dat Frau Sieber, alias Mariene Dietrich, in het dagelijksch leven ondanks haar monocle en heerenpantalon een voortreffelijke huisvrouw en moeder is. Wie zich. door zulk een onthulling in zijn huiverende ver eering voor deze devilwoman" i beleedigd voelt, toont een meer dan gewone naïveteit. De geest blaast werwaarts hij wil en niets behoeft de, vrouw, die binnen den kring der schijnwerpers haar . fataliteit ziet opbloeien als een vreemde, giftige bloem "?* te verhinderen uitstekend te koken en .haar dochtertje te leeren met twee woorden te spreken. Het betreft hier waarschijnlijk niet zoozeer een tegenstelling jn schijn en wezen, als wel een splitsing der persoonlijkheid, waaraan wij allen min of meer laboreeren met 4it verschil dat het ons gewoonlijk niet gegeven is ons tweede ik" coram . publico uit te leven. Het is misschien een der ? * ' ' ' , ? i" ."" ."". ; ??? ? "? ?' ? ""'! r ? "?'? ? ? .".-.. Castellamare dl Stabia bij Napels ROYAL PALACE HOTEL Q UISIS A N A Uitzicht op de Vesuvius en Napels, 15 geneesk. bronnen. Park, Zeebad, Tennisbanen, orkest. Pension 35 tot 45 lire Leiding: CARLO PAGANO VAN CAPRI ?i « belangwekkendste eigenschappen van de film, dat zij deze gespletenheid der menscheUJke natuur aan enkele proefsujetten zoo ontstellend duidelijk heeft gedemonstreerd. Het geval-Garbo en het geval-Dietrich zij n", voorbeelden van psychische vivisectie, als wij vóór het bestaan der film niet kenden. En nog steeds is het wachten op den nieuwen Freud, die dit merkwaardige gebied vnn Schaduwland zal ?verkennen. . Waarmee ik maar zeggen wil, dat het fameuse contrast tusschen de film- en de privé-persoonujk-' held, vermoedelijk veel minder sensationeel zal wezen dan de verbaasde wereld meent. Dat wij hier te doen hebben met een soort rèin-cultuur van overigens zeer algemeene onderbewuste ver schijnselen lijkt meer dan waarschijnlijk. Hoe interessant de objecten op zich zelf mogen zijn een zekere passiviteit valt hunnerzijds in het proces niet-te ontkennen. Belangwekkender ? want actiever en levender is de figuur, die tijdelijk over deze gevoelige instrumenten beschikt. En zoo blijkt hoe langer zoo meer, het gevalSternberg boeiender dan het geval-Dietrich. Iedereen Weet hu wel hoe dit wonderlijke paar lot elkander kwam en ook de meest argelooze ziel bespeurt maar al te duidelijk uit de film-mani festatie, met welke oógeh de; regisseur zijn sujet beschouwt. Reeds eenmaal npemde'ik Sternberg ? PAG. 8 DE GROENE No.3914 een verliefd kunstenaar" meer en meer blijkt het, dat wij van een bezetene moeten spreken! Het lag van den aanvang af in deze natuur, om een vrouw in het centrum van zijn creatieve drilt te plaatsen.... haar te vormen, te koesteren, te idealiseeren en haar in het spel der lichtbundels tot een nieuw, brandend leven te brengen. Ontdaan van den Hollywoodschen achterklap ook alweer een zeer gewoon verschijnsel. In onze romantische jeugd spraken wij dan vergevingsgezind van den kunstenaar en zijne muze" tegenwoordig zoeken wij achterdochtig naar pervcrsiteit en complexen. Maar zoo oud als du wereld is en zou oud als zij worden zal, behooren vleeschelijke drift en artistieke passie tot een duistere samenvloeiing der gevoelens, waarvan niemand de scheidingslijn . precies weet te onderkennen. . Toen Sternberg zijn muze" lanceerde in Die blaue Engel" stak hij zijn persoonlijke visie op Mariene Dietrich geenszins onder stoelen ol' banken. Hier was kennelijk een verliefde aan het woord, die zijn extase in licht en vorm uitzpng.... uls kunstenaars van ouds pleegden te doen. Het geval steeg niet tot de ijle hoogten van een Beatrice of Mona Lisa.... de hemel beware! Maar noch Daute, noch Leouardo hadden met een Hollywoodsch concern en een bioscooppubliek te maken en in aanzienlijk bescheidener formaat mogen wij dan toch van een gelijksoortige inspiratuspreken. Het kenmerkende voor deze eerst» experimenten met Dietrich en voor vele later* was, dat de verrukking over zijn object der kunstenaar stimuleerde.... dat zij zijn schepping als geheel ten goede kwam. Zij was als een sterkt lichtbron, die het heelc werk overatrauldo Marokko", Dishonorcd", Blom! Venu»".... h. al deze film» stond Mariene Dietrich als de centralfiguur,, waaromheen zich een kleine wereld ii welgekozen ordening groepeerde. De lumnonitusschen het geïdealiseerde object en de entouragwaarin het zijn achijn-levcn. voerde, bleef bewaard De blik 'van den kunstenaar Sternberg scheen uo. unvertroebeld genoeg, om hem te doen beseftedat de grootste hulde aan Dietrich gebracht bestoud in het. scheppen van een milieu har» waardig. Hierin nu is langzaam eii geleidelijk eeu ke« gekomen. De artistieke verliefdheid schijnt nu tien dag meer in bezetenheid te ontaarden. Tl i scarlet ernpress" word als een zwoele, duist w «Irooin een koortsige fantasmagorie, vol \vlbi ? visioenen waarin het erotische motief met obs. deeremle hardnekkigheid domineerde. Het scho» » of «Sternberg mét zijn zelfbeheerseliing ook « ? macht had .verloren .over de compositie. Uit \v: niet meer de blijde verrukking van den voi-Hol'» ? dit leek veeleer ile kwellende inononitinio v.- » een bezetene. ; t Sternberg; een klasse op zichzelf THE devil is a woman", Slurnbi'rg's laat> ?? Dlctrich-fUrn toont, helans. dezelfde geest» gesteldheid. Deze historie van een Carnu- ?? redivivus, die in de onschuldige wreedheid ii t geboren hetuere, als een vlam verteert wat m t haar in aanraking komt, draagt het kenmerk v u de mentaliteit, waaraan z'«j ontsproot. Door l* t heele werk spookt Marlene's masker als een fat. «? 1 dwangvoorstelling, waarvoor alles heeft te wijk* i. De mannen, die zij onder haar bekoring brei .1 en naar den ondergang voert, zijn vluchtige f: itomen, die men vergeefs zoekt vast te houd- 'u. Zij leven slechts in hun directe reacties pp l -l contact met deze fatale Concha. Zelfs de hoo ? ltegenspeler, Pasquale door den voortreffelijk -n Lionel Atwill vertolkt '?zien wij alleen als ? ?« klankbodem voor de Marlene-figuur. Wat d< tv vernederde aristocraat aan strijd en 'zelf kwel! s 'ij? heeft door te maken, wordt men slechts terlö« \H gewaar uit de mcdedeelingen aan den vriend, w' -n hij zijn avonturen met Concha als waarschuw .r.' vertelt. En het is dit gebrek aan tegenwicht dit manco aan kracht en tegen-kracht, dat ?/fh tenslotte in de teekening. der hoofdfiguur wre« '\t. Do belangrijkheid, en geloofwaardigheid van ie» i -n* dramatische persoonlijkheid hangt tenslotte af ?? 'uu de aanvaardbaarheid der omgeving. Zelfs de m-^t suggestieve verschijning (en wie zou willen < nt* kennen dat Dietrich daartoe behoort?) w« nlt eerst een karakter door de vormende wrijving '«^ evenwaardige levende tegenspelers. .Het is, geloof ik,'meer dit bezwaar dat o'«-'T* heerscht, dan de inderdaad niet bijster geluk lei?1' compositie van het scenario.... ook al staat tlit op naam van Dos Passos. Men kan zich een p-?val voorstellen even rhapsodtsch en onevenwi» litfc als deze verzameling kortb sketches, dat nochtiiat* zou kunnen boeien door een in alle hoeken yn ? ^ film levende bezetting. Blonde Vernis" .*", Shanghai Express" werden misschien CHAMPAGNE KRUG Agent»: F. Onnes & Zn. Groningen ?iiccst kitochige aconario's gedragen, die de film:«>schiedenis kont maar men vergat dit tegen?ver de prachtige teekening van alle figuren. Onder l o onbetwistbare meeste rhand van Sternberg ulde zich hot holle verhaal met een sterke spanning n een furieusc geladenheid omdat zijn belang telling tenslotte naar alle personages uitging en tij het audiatur et altera pars" geen moment uit n't oog verloor. IntuRschen en ondanks alles!.... welk een , unstennar is deze Sternberg! Welk een uitzondering ?lijft zijn werk nog altijd welk een klasse op 'ich zelf! Want waar komen wij ooit zoo los van u- realiteit als in de extatische droomen van dezen u-ester? Waar vinden wij zulk een raffinement, i il k een suggestivitelt, zulk een beheersen ing van -t materiaal? Het werd ditmaal een uit het lid ?trokken historie de wanhopige worsteling met n idóo-fixo.... goed! Maar zoo onmiddellijk is ?g altijd het contact tusschen de emotie van den aker en de materie die hij aanraakt, dat wij zijn issie voelen beven in ieder beeld. Welk een roes zoo'rt carnaval welk een wild levende Inferno ?o'n sigarettenfabriek. Hoe schept hij uit wat ppengekakel, een wankele trap en een wormekige deur. een zware, giftige atmosfeer. Hoe voopt hij de brandende muziek van Granados op u-t de frcnesic van het begeleidende beeld i Het is ontzaglijk jammer, dat deze zeldzame iuiiur aldus wordt ondermijnd door een bezeten.'.i-ui. die hem het evenwicht en de zelfbeheersching loods meer doet verliezen! Wij leven In een tijd .in brave films het is hier meer gezegd van lm» mot een litteraire11 deftigheid en een droog tsoen. Wat wij in deze knappe, goedbedoelde, ?t te producten missen.... men ervaart het eerst i n neer een geboren filmkunstenaar als von Stern? I-R tot ons terugkeert. liet is een schouwspel, dat niet zonder tragiek grandezza mag heeten dit óndergaan van ? i groot talent in den strijd met een dwang? ifstelling.... met den fetisj, dien het zichzelf ? liep. Maar nog altijd geeft men gaarne een ?: /.ijn heldere, nuchtere en normale" films voor ? i zoo'n carnavalscène, waar het Medusa-hoofd * i Mariene triomfeert in het rosse tumult van i torenden ondergang..... ALBERT VERWEY zeventig jaar TAS Albert Vencey, nu hij zeventig jaar ge' worden is, valt te zeggen, dat hij op een icelbeslecd léven en een zeer geslaagde carrière kan terugzien. icas de incest maatschappelijke der Tachtigers. ?i heef l. later gejracht de anderen eenïgszins ?iiil-prescntabel te maken. Alen is er zelfs nog bezig in den vorm van eeredoctoraten en dergelijke nijheden. Maar Vencey had deze welmeenetide 'nyen niet noodig. Nadat zijn eerste romantisch'c. haren waren uitgevallen, heeft hij zeldzaam r begrepen waar zijn essentieele zelf lag en wat taak was in het leven. Hij streefde niet meer de, allerindividueelste uitdrukking van de individueelste emotie", als Kloos en Van *nel, als eigenlijk ook Van Eedeh en Van Looy, erkende, zijn verbondenheid met de Hollandsche ilièen het vaderlandsche verleden. Hij gevoelde verwantschap met het vorig geslacht van Potgieter fuet, en wenschte voortaan te treden op den weg, </?'.., si j, maar dien eigenlijk gansch Oud-Holland, In» >cn gebaand. Den weg van het.meer verstandelijke '<!»? uevoelige, meer algemeene dan bijzondere, meer "'? icerige dan individueel sensitieve, waarvan, hij * -l niet meer is afgeweken. ' . . ''.in poëzie werd koel cerebraal, phüosophisch "i rscheidend en fijnzinnig, nooit meer emotioneel <" impressionistisch en met geheel zijn hart gaf hij t' aan de studie en duiding dier oude Hollanders "' de' 16e, 17e en 19e eeuw, wier gemoed en geest hij :< als nazaat, zoo duidelijk in zich voelde. En "' om was het ook niet vreemd en enkel de openlijke ' nning van Verwey's aard en streven, dat men ?''??< professor maakte aan Hollands eerste hooge" '-ol, hij den eenige der Tachtigers,'die talent met '""litie vereènigde. Het was tegelijk een hulde aan ''? 'iroote Tachtiger litteratuur en een soort annexatie, '"" - opeisching der Beweging voor het ^nationaal ?''tand. En dat. is het fan ook wat men in Albert 'ficey bij zijn zeventigsten geboortedag huldigt: " Vaderlandschen Letterkundige van groote gaven, '? zijn talent onbekrompen in dienst stelde van het ' .Icmeen, wijl hij niet enkel individueel, maar ook' vaal voelde. ' > F. C. i ' ?a ,/?. -'. r» Wagnervereeniging: Die Walküre CONSTANT VAN WESSEM Stadsschouwburg, Amsterdam DE DuiUchers, Ideo"-kunstenaar8 par forcc majeuro wat het gevoel te kort komt moet het verstand aanvullen hebben feitelijk Wagner het meest schade gedaan, of liever gezegd: zij hebben hem gesteund in een voorstel ling, die aan de Wagneriaansche kunst een diep zinnigheid en een taak" in de wereld gaven, die men alleen als Duitsch nationalist kon deelen, doch waarvan de opdringerigheid door de andere volken, U recht, als antipathieke grootspraak werd gevoeld. Wagner werkte als Germaan" aan do oppermacht van een Germaansche kunst, met Germaansche onderwerpen, ontleend aan de mythologie van het volk. Zoo werd dan ook de voltooiing van Der Ring des Nibelungen", waartoe Dio Walküre" behoort, de vervulling van een jeugddroom. Het complete werk werd te. Bayreuth in het Festspielhaus, alias Wagnertempel, opgevoerd voor con parterre van den Duitschen Keizer en zyn ko ningen, een symbolische triomf voor Wagner, die niet weinig zijn ijdelheid zal gestreeld hebben en die bij zijn medewerkers groeide tot een hoogmoed, omgezet in een dienst" der Festspiele, die op onbevooroordeelden eerder een afstootende uit werking had en gedurende de opvoeringen oen geest deed ontstaan, waarvan Strawinsky een qualificatie geeft als luguber". Ik zei het reeds, Wagner's kunst werd vervalscltt in het gebruik". Wagner's muzikale stamboom LH zoo internationaal, hu is zoo m uiv geparentet rl aan de Italianen en Berlioz, dat alloen de onderwerpen van zijn muziekdrama's Duitsch zijn te noemen. Was hij niet Wagner geweest, d.w.z. een artiest met onbewuste muzikale instincten, die sterker waren dan alle theorie, zijn onderworpen hadden zijn kunst nooit gered. Maar in-zijn muzikale middelen was hij geen schoolmeesterachtige purist, voor zijn muzikale effecten vreesde hij geen banaliteit", hij greep alles aan wat hem voor zijn uitdrukking geschikt leek en juist aan deze onbekommerdheid danken wij vele onsterfelijke bladzijden in zijn partituren. Van de trilogie is Die Walküre" onge twijfeld het meest levend gebleven qua muziek. Het scénisch apparaat kan men by de beoordeeling terzijde laten, het is vaak ontzaggelijk in een pueHelen drang een illusie te laten zien". Het Feuerzauber pleegt men met stoom van de centrale ver warming te vertoonen, de WalkUren zweefden op paarden aan koorden over het tooneel, en wie dat niet nuchter aanzag, kon er door in extase komen. Onze tijden zijn zoo niet meer, hoc soberder hoc beter, en het hoeft toch niet zonder suggestie te blijven. De Wagnervereeniging vertrouwde voor haar opvoering van Die Walküre" de regie toe aan Hèinrich Strohm, die reeds in Wozzek" sterke effecten had weten te bereiken. En de muzikale leiduig had Erich Kleiber, eveneens een man, vol komen berekend voor zijn taak als dirigent van Wagner's muziek. Men kon deze voorstelling dus met gerechtvaardigd vertrouwen tegemoet zien. De hoofdrollen met hun suggestieve namen wer den door eerste krachten van het Bayreuther ensemble vertolkt (men herinnert zich Maria Muller, die de Sieglinde zong, nog van haar prach tige weergave van de Elisabethparty uit Tanuhauser"), terwijl voor de kleinere rollen de Hollan ders niet vergeten waren. Alles bij elkaar dus een opvoering, die op het bekende voorname artistieke peil stond, waardoor de opvoeringen van .de Wagnervereeniging steeds hebben uitgemunt. HITLER IN DE KLEM Teeken/ng voor De Groene Amsterdammer door F. Hozeve/d Laval en Litwinof hebben door het Fransch-Russisch verdrag het Derde Rijk als in een noténkraker vastgeklemd ? ? KROP die lym «lat hi; URE. don iei u r d< u , ee,: t e< a l!oe: afdi zoi at' eo der di no; paoch. lijk tiet rer ??eu u i 3» en "i ar ».' te in i. a, !» t r t f AG. 9 DE GROENE No. 3024 v