i V t '? P/et Worms en Ria Wegman:. nei worms c»i mu »«ICJIUUM. ,./n de ruime, fichte, vroo/ijke otefiers vinden wij werkelijk de werkplaats-woning, diéwe ons altijd qls ideaal gesteld hebben." De atelierwoningen door haar bewoners IN HET ZOG VAN EEN VERHIT DEBAT Ellen Kahn jlllHnnillllMIMIIIHHIHIIIIIIIMIIIIIUIIHmillMIIIIMIIIIIIMmillHIIIIMIIMIIIHIIIIIIII»; l In een onzer groote dagbladen hebben een | | Amsterdamsen architect en een Delftsch professor | | heftig gedebatteerd over de atelierwoningen inde | | Zomerdljkstraat te Amsterdam. De een vond ze | ' | afgrijselijk, de ander prachtig. Maar de vraag | l die hier toch wel in de eerste plaats van belang ' i | is, luidt: Hoe denken de bewoners er over? Onze | l medewerkster is er op uit gegaan om dit te weten | te komen, en ziehier het xesultaat. | nllllMllliniirillllllllllllHllllllllllllliniMMinMMIIIIIMtHllltllMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMMI^ AMSTERDAM-Zuid, een stralende, voorzoinorsche dag, goudgeel staat de zon boven een zandvlakte waarboven duizenden korreltjes verstuiven in den sterken wind. Hier is de periferie licht en schijnbaar onbezorgd, de schaduwen van de groote stad liggen ver achter haar, een bocht van de Amstel omkranst haar als oen glanzend blauw lint.... In zulk lyrisch gemijmer voorthobbelend op een geduldige .fiets zou ik bijkans mijn eigenlijke missie in de Zomerdijkstraat vergeten hebben, ware het niet dat het machtige huizenblok van de atclierwoningen, plotseling oprijzend tegen het perspectief van lucht, zon en zand, mij met n slag tot de werke lijkheid en d,e ernst des levens terug bracht. Want hier schijnt een probleem te schuilen, en men mag de problemen nooit .uit de weg gaan, tenminste . niet in de journalistiek. Vandaar dat ik het niet liet bij de weldadige sensatie, opgewekt door het zien van dit gebouwencomplex na de troostelooze kerngezondhcid van de rivierenbuurt, maar houten ' trappen pp- en weer af klom (die trappen hadden heusch wel wat beter gekund !), belde en aanklopte, en achter de deuren die zich voor mij openden geheimen probeerde te ontsluieren. Met voort durend de simpele vraag op mijn lippen: En.... wat denken jullie er nou eigenlijk van?" Een vraag, . waaróp mij het vriendelijk-geduldige antwoord . steeds weer verbaasde. Want, nietwaar, als men bij u of mij dag in dag uit zou komen mformeeren hoe u of ik onze woning nou eigenlek vonden, of het niet prachtige woningenwaren, of het niet afzichtelijke woningen waren, wat wij dachten van de verwarming, om van het fonteintje maar te zwijgen, als architecten en professoren, vragenlijsten en reporters wekenlang door ons huis zouden clrculeeren, dan zouden wij tenslotte, woning-bewust" geworden en tofc wanhoop gebracht, verhuizen, om eindelijk eens van het gezeur af te wezen. Niet zoo de lank moedige bewoners van het in de laatste weken beroemd geworden complex,, dat door de verwoede discussies van een architect en een professor in n van onze groote dagbladen in het centrum van de belangstelling is komen te staan.' Mijn tocht naar de veelbesproken stede eindigde in een kleine bloemlezing,want.met alle uithoudings vermogen is het ondoenlijk, in 36 behuizingen on gezinnen een inval te doen, en onnoodig bovendien, daar men mij aan vijf willekeurig uitgezochte adressen principieel dezelfde repliek gaf. Het kwam neer op wat de schilder Jan van Herwynen, karig met het woord doch vriendelijk in zijn ant woord, mompelde in de warme stilte van den vroegen middag: Ik zit hier goed. Natuurlijk zijn er kleinigheden...." Het type van deze woningen vond men zonder uitzondering geslaagd, terwijl men er ook algemeen van overtuigd was. dat met het scheppen van dit complex vnn woningen, die een prachtig atelier met woonruimten vereenigen, aan een groote behoefte werd tegemoetgekomen, die men in Parijs b.v. in veel grootere mate bevredigd vindt dan juist *in Amsterdam, waar hot woningprobleem 'vcor'den kunstenaar door het bouwen van der gelijke complexen een groote verlichting kan ondergaan. Principieel was men dan ook in het algemeen zeer tevreden. Maar natuurlijk, nu door oen en ander de aandacht in sterke mate op de détails vnn deze woningen is gevestigd, kon ook de kritiek op deze détails niet uitblijven. Een punt van kritiek, dat door allen zonder uitzondering werd aangeroerd, is de groote gehoo-. righeid van deze huizen. De beeldhouwersateliers zijn geïsoleerd, maar in de schildersateliers is de gehoorigheid zoo sterk dat men, naar men mij verklapte, daar niet eens met goed fatsoen over r.i.'n buurman kan kwaadspreken. In het algemeen klaagde men over onvoldoende verzorgdheid van het materiaal. Jan van Horwijnon wil dit niet alleen aan te groote zuinigheid, maar ook nau overhaaste afwerking toegeschreven zien, terwijl de beeldhouwer Johan Polet veel toeschrijft aan de algemeehe '?kinderziekten van den nieuwbouw" on op zakelijke wijze spreekt over den gecpmplicecrden aard van al deze vraagstukken, die problemen zijn van financiering en ? bouwkosten, en behan deling van de schuldkwestie en toerekening bijna ? onmogelijk maken. Immers, dat er groote barsten komen In de muren, soit* Dat komt meer voor bij nieuwe huizen. Ook dat allerlei andere kleinere en grootere gebreken .mettertijd kenbaar worden behoeft niét te verbazen. Het is nu alleen maar de vraag, of de exploitanten er toe over zullen gaan, deze gebreken zoo spoedig mogelijk te herstellen, een zuiver kosten vraagstuk, evenals de kwestie van de huurprijzen, die volgens Polet niet te beoordcelen is zónder nauwkeurige kennis van bouw- en exploitatiekosten. Al zijn de huurprijzen niet te hoog voor wat het is", toch spreekt het vanzelf dat zij in dezen tijd, nu de economische situatie van den kunstenaar zeer precair is, zoo laag mogelijk gesteld moeten worden, wil het' voor 'het gros van hen, voor wie deze woningen PAG. 10 DE GROENE Ne. 1014 bestemd zijn, mogelijk blijven min hun verplich tingen te voldoen. De hoofdzaak vour mis is lu«t att-lior". zi-gt d»1 schilder Jan Wiegel*. En de ateliers zijn uit stekend." Mevrouw Wiegers, die even naar binnen gluurt, niet ns verbaasd iemand to vindon, dit* het weer over de woningen heeft, spreekt even een woordje nis huisvrouw: zU i» met do woning buiten gewoon tevreden, de practische indooling word! door haar geroomd. Mnar ook Jan Wiogors klaagt over do goedkoopo afwerking van vele détails: de doortochtendo ventilator wordt door hom zooiplastisch als .,galantoriorommol" botitold. Ook do tweede huisvrouw die ik spreek, mevrouw Komter, vrouw vnn don architect, zegt, dat de woning haar volle tevredenheid wegdraagt. dat zy zich hot wonen in een gehuurde woninjs. die dus niet geheel naar eigen ontwerp is gebouwd. niet aangenamer kan indenken. Een enkel détail. als hot ontbreken van een provisiekamer on ver warming in de doucheruimt o. danrgolnton. De beeldhouwer Leo Braat heeft op enkele pun ten nog een origineele visie op het geval. In hot algemoen is ook hij tevreden, hij acht het juist dat de nadruk ligt op het atelier, en vindt dczo woning, evenals allen, een uitkomst voor den Amsterdamschen kunstenaar. Maar hij kan zich niet losmaken, van den indruk, dat de architecten nog te veel hebben gedaan aan toonceltouw" do woningen hebben gezien nis tooneel voor don kunstenaar, m. n. w. hier on dnar hobbon toe gegeven aan een zekere architecturale romantiek. die overigens aan hun richting vreomd is. IV fraaie houten vloeren van de beeldhouwersnteliers kunnen b.v. slecht tegen water, dat in «leze ateliers in ruime mate gebruikt wordt. Bi..romantische" lucht kokers van do zijwanden hebben geen enkel doel, integendeel, er valt valsch licht naar binnen, en het geld dat voor deze aardigheid is besteed had beter voor een deugde lijker afwerking gebruikt kunnen worden. Vóór het huis. weer tegenover de reu&irht IK«' zandvlakte, trek ik even de balans van hot gehoor de: principieele voldaanheid, kritiek op onko|<> détails, vooral de onvoldoende verzorgde afwerking betreffend, en.... waarschijnlijk de urgente wensen: nu eens eindelijk mot rust gelaten ?!<? worden. Want men kan zich toch niet voortdurend verdiepen in zijn woning.... Matthleu Wiegman: Staf en rommel zijn wel de grootste vijanden van den schilder. Een rustig kader' heeft hij noqdig, Volgens m.j beantwoordt hieraan volkomen het moderne atelier." ' f LENINGRAD-, DNJEPR-,'l MOSKOU- en WOLGA-i REIZEN Dag kosten vanaf f7,20 IN'DE KRIM, AAN DE ZWARTE ZEE, IN DE KAUKASUS 30 dagen vanaf f 110,40 FEESTSPELEN IN LENINGRAD l?10 Juni - 10 dagen . vanaf f72, BOOTTOCHTEN NAAR LENINGRAD-MOSKOU 1 Juni, 6 Juli, 10 Aug. 13 dagen, v.a. Hamburg en terugreis tot Berlijn, alles inbegrepen vanaf f 118,80 WITTE ZEE-KANAAL BOOTTOCHTEN DOOR KARELI Juli en Augustus 8 dagen - vanaf f 78, INDUSTRIE-STUDIEREIS Leningrad Moskou Dnjepr Oekraïne 29 Juni, per boot vanaf Homburg ? 20 dagen, alles inbegrepen, met terugreis naar Berlijn Neklos - f246,STUDIEREIS VOOR ARTSEN Leningrad?Moskou Oekraine 10 Augustus per boot vanaf Hamburg 20 dagen, alles inbegr. met terugreis tot Berlijn Neklos - . f235,20 Aanm. en prospect! bij: l N T O U R l S T ROTTÊRDAW.COOlSINGEUIIb n alle groote relsbureaux KIPS & Co. - SCHIEDAM PLAATIJZEREN RESERVOIRS BUISLEIDINGEN: SCHEEPS-TANKS AUTOGENE LASSGHING Bezoekers aan Amsterdam Victoria Hotel ? Da m ra k t/0 C. Station - noodigt U uit. Wij verzorgen U In ons hotel tegen matige prijzen. U zult tevreden zijn t Kamera met Holl. ontbijt Lunch Diner f 1.50 en f2.?f2.?, f3.?en f4. _^^_ '? - DéDlroctU vanaf f 3.60 WEEGEWIJS RAPENBURG 44 - AMSTERDAM MARMER MARMERSLIJP NATUURSTEEN Telef. 42662 G. J. DE KONING & Zn. Opgericht 173? Amsterdam C. Telefoon 32457 Keizersgracht 447 Loodgieters Zinkwerkers Gas- en Waterfitters Onderhoud en Reparatie BRENG EEN BEZOEK AAN ONS GEHEEL MODERN INGERICHT MAGAZIJN HAARLEMMERSTR. No. 34 hoek VISSCHERSTRAAT UURWERKEN - GOUD - ZILVER - GERO-ARTIKELEN N.V. G E BR. B RE E N NIEUWENDIJK 172-177 HAARLEMMERSTR. 64-34 BIJ AANKOOP VAN UW VERLOVINGSRINGEN, KUNT U GRATIS UW VERLOVINGSFOTO LATEN MAKEN BIJ DE FIRMA LADD Internationale Parijsche Monster Jaarbeurs 18 MEI 3 JUNI 1935. 8000 EXPOSANTEN UIT 32 LANDEN; Meer dan TWEE MILLIOEN bezoekers. Legitimatiekaar te n, tevens doorloopend bewijs van toegang tot de Jaarbeurs, zijn a ?0.50 verkrijgbaar bij: den AttachéCommercial van Frankrijk te 's-Gravenhage en SecretariaatAmsterdam, de Consulaten van Frankrijk en bij het Agentschap voor Nederland van de Parijtche Jaarbeurs Lischstraat 44a ? ROTTERDAM ? Telefoon 44205. Belangrijke reducties op de Fransche, Belgische en Nederlandsche Spoorwegen en op de Luchtvaarttarieven. '4 ,. MET DE STOOMVAAKT MIJ. NEDERLAND" AMSTERDAM NAAR ONBEKENDE BESTEMMING EN DE NOORSCHE FJORDEN * Vraagt nadere inlichtingen Silvilcrin Thans 3 x sterker door Neo-Silvikrin 3 Zet een flesch op Uw waschtaiol 1935 ? HOLLAND.AFRIKA LIJNEN ? HOLLAND OOST'AZtE LIJN ? HOLLAND-AUSTRALlf LIJN ? HOLLAND BRITSCH.INDii UJN 'Bordeaux, Genua, Maraalile Pert.Sald,Kartarlaehe Eilanden Zuid. en Weat-Afrlka Noordiëe relajaa (vanal f 6O> Inlichtingen: Hat Schaepvaarthuis, Amsterdam; Atlantic Hul», Weatpleln, Rotterdam an de Ralaburaaux .................... PAG: u DE GROENE NO. m* »KROP b. in e^ die Jiete aym R.' hieraan ) klein* tfat hu URE. Mei w 1 d< n ee.it e< a nfdi zoi tt-t' ec der di no; Ujk uet :eu en in ar >: Ie n p. .IJJ