Historisch Archief 1877-1940
i V
t '?
P/et Worms en Ria Wegman:.
nei worms c»i mu »«ICJIUUM.
,./n de ruime, fichte, vroo/ijke otefiers vinden wij werkelijk de werkplaats-woning, diéwe ons altijd qls ideaal gesteld hebben."
De atelierwoningen door haar bewoners
IN HET ZOG VAN EEN VERHIT DEBAT
Ellen Kahn
jlllHnnillllMIMIIIHHIHIIIIIIIMIIIIIUIIHmillMIIIIMIIIIIIMmillHIIIIMIIMIIIHIIIIIIII»;
l In een onzer groote dagbladen hebben een |
| Amsterdamsen architect en een Delftsch professor |
| heftig gedebatteerd over de atelierwoningen inde |
| Zomerdljkstraat te Amsterdam. De een vond ze | '
| afgrijselijk, de ander prachtig. Maar de vraag |
l die hier toch wel in de eerste plaats van belang ' i
| is, luidt: Hoe denken de bewoners er over? Onze |
l medewerkster is er op uit gegaan om dit te weten
| te komen, en ziehier het xesultaat. |
nllllMllliniirillllllllllllHllllllllllllliniMMinMMIIIIIMtHllltllMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMMI^
AMSTERDAM-Zuid, een stralende,
voorzoinorsche dag, goudgeel staat de zon
boven een zandvlakte waarboven duizenden
korreltjes verstuiven in den sterken wind. Hier is
de periferie licht en schijnbaar onbezorgd, de
schaduwen van de groote stad liggen ver achter
haar, een bocht van de Amstel omkranst haar als
oen glanzend blauw lint.... In zulk lyrisch
gemijmer voorthobbelend op een geduldige .fiets
zou ik bijkans mijn eigenlijke missie in de
Zomerdijkstraat vergeten hebben, ware het niet dat het
machtige huizenblok van de atclierwoningen,
plotseling oprijzend tegen het perspectief van
lucht, zon en zand, mij met n slag tot de werke
lijkheid en d,e ernst des levens terug bracht. Want
hier schijnt een probleem te schuilen, en men mag
de problemen nooit .uit de weg gaan, tenminste .
niet in de journalistiek. Vandaar dat ik het niet
liet bij de weldadige sensatie, opgewekt door het
zien van dit gebouwencomplex na de troostelooze
kerngezondhcid van de rivierenbuurt, maar houten '
trappen pp- en weer af klom (die trappen hadden
heusch wel wat beter gekund !), belde en aanklopte,
en achter de deuren die zich voor mij openden
geheimen probeerde te ontsluieren. Met voort
durend de simpele vraag op mijn lippen: En....
wat denken jullie er nou eigenlijk van?" Een vraag,
. waaróp mij het vriendelijk-geduldige antwoord
. steeds weer verbaasde.
Want, nietwaar, als men bij u of mij dag in dag
uit zou komen mformeeren hoe u of ik onze woning
nou eigenlek vonden, of het niet prachtige
woningenwaren, of het niet afzichtelijke woningen waren,
wat wij dachten van de verwarming, om van het
fonteintje maar te zwijgen, als architecten en
professoren, vragenlijsten en reporters wekenlang
door ons huis zouden clrculeeren, dan zouden wij
tenslotte, woning-bewust" geworden en tofc
wanhoop gebracht, verhuizen, om eindelijk eens
van het gezeur af te wezen. Niet zoo de lank
moedige bewoners van het in de laatste weken
beroemd geworden complex,, dat door de verwoede
discussies van een architect en een professor in
n van onze groote dagbladen in het centrum van
de belangstelling is komen te staan.'
Mijn tocht naar de veelbesproken stede eindigde
in een kleine bloemlezing,want.met alle uithoudings
vermogen is het ondoenlijk, in 36 behuizingen on
gezinnen een inval te doen, en onnoodig bovendien,
daar men mij aan vijf willekeurig uitgezochte
adressen principieel dezelfde repliek gaf. Het
kwam neer op wat de schilder Jan van Herwynen,
karig met het woord doch vriendelijk in zijn ant
woord, mompelde in de warme stilte van den
vroegen middag: Ik zit hier goed. Natuurlijk
zijn er kleinigheden...."
Het type van deze woningen vond men zonder
uitzondering geslaagd, terwijl men er ook algemeen
van overtuigd was. dat met het scheppen van dit
complex vnn woningen, die een prachtig atelier
met woonruimten vereenigen, aan een groote
behoefte werd tegemoetgekomen, die men in
Parijs b.v. in veel grootere mate bevredigd vindt
dan juist *in Amsterdam, waar hot woningprobleem
'vcor'den kunstenaar door het bouwen van der
gelijke complexen een groote verlichting kan
ondergaan. Principieel was men dan ook in het
algemeen zeer tevreden. Maar natuurlijk, nu door
oen en ander de aandacht in sterke mate op de
détails vnn deze woningen is gevestigd, kon ook
de kritiek op deze détails niet uitblijven.
Een punt van kritiek, dat door allen zonder
uitzondering werd aangeroerd, is de groote gehoo-.
righeid van deze huizen. De beeldhouwersateliers
zijn geïsoleerd, maar in de schildersateliers is de
gehoorigheid zoo sterk dat men, naar men mij
verklapte, daar niet eens met goed fatsoen over
r.i.'n buurman kan kwaadspreken. In het algemeen
klaagde men over onvoldoende verzorgdheid van
het materiaal. Jan van Horwijnon wil dit niet
alleen aan te groote zuinigheid, maar ook nau
overhaaste afwerking toegeschreven zien, terwijl
de beeldhouwer Johan Polet veel toeschrijft aan
de algemeehe '?kinderziekten van den nieuwbouw"
on op zakelijke wijze spreekt over den
gecpmplicecrden aard van al deze vraagstukken, die problemen
zijn van financiering en ? bouwkosten, en behan
deling van de schuldkwestie en toerekening bijna
? onmogelijk maken. Immers, dat er groote barsten
komen In de muren, soit* Dat komt meer voor bij
nieuwe huizen. Ook dat allerlei andere kleinere en
grootere gebreken .mettertijd kenbaar worden
behoeft niét te verbazen. Het is nu alleen maar de
vraag, of de exploitanten er toe over zullen gaan,
deze gebreken zoo spoedig mogelijk te herstellen,
een zuiver kosten vraagstuk, evenals de kwestie
van de huurprijzen, die volgens Polet niet te
beoordcelen is zónder nauwkeurige kennis van
bouw- en exploitatiekosten. Al zijn de huurprijzen
niet te hoog voor wat het is", toch spreekt het
vanzelf dat zij in dezen tijd, nu de economische
situatie van den kunstenaar zeer precair is, zoo
laag mogelijk gesteld moeten worden, wil het'
voor 'het gros van hen, voor wie deze woningen
PAG. 10 DE GROENE Ne. 1014
bestemd zijn, mogelijk blijven min hun verplich
tingen te voldoen.
De hoofdzaak vour mis is lu«t att-lior". zi-gt d»1
schilder Jan Wiegel*. En de ateliers zijn uit
stekend." Mevrouw Wiegers, die even naar binnen
gluurt, niet ns verbaasd iemand to vindon, dit*
het weer over de woningen heeft, spreekt even een
woordje nis huisvrouw: zU i» met do woning buiten
gewoon tevreden, de practische indooling word!
door haar geroomd. Mnar ook Jan Wiogors klaagt
over do goedkoopo afwerking van vele détails:
de doortochtendo ventilator wordt door hom
zooiplastisch als .,galantoriorommol" botitold. Ook
do tweede huisvrouw die ik spreek, mevrouw
Komter, vrouw vnn don architect, zegt, dat
de woning haar volle tevredenheid wegdraagt.
dat zy zich hot wonen in een gehuurde woninjs.
die dus niet geheel naar eigen ontwerp is gebouwd.
niet aangenamer kan indenken. Een enkel détail.
als hot ontbreken van een provisiekamer on ver
warming in de doucheruimt o. danrgolnton.
De beeldhouwer Leo Braat heeft op enkele pun
ten nog een origineele visie op het geval. In hot
algemoen is ook hij tevreden, hij acht het juist
dat de nadruk ligt op het atelier, en vindt dczo
woning, evenals allen, een uitkomst voor den
Amsterdamschen kunstenaar. Maar hij kan zich
niet losmaken, van den indruk, dat de architecten
nog te veel hebben gedaan aan toonceltouw"
do woningen hebben gezien nis tooneel voor don
kunstenaar, m. n. w. hier on dnar hobbon toe
gegeven aan een zekere architecturale romantiek.
die overigens aan hun richting vreomd is. IV
fraaie houten vloeren van de
beeldhouwersnteliers kunnen b.v. slecht tegen water, dat in
«leze ateliers in ruime mate gebruikt wordt.
Bi..romantische" lucht kokers van do zijwanden
hebben geen enkel doel, integendeel, er valt valsch
licht naar binnen, en het geld dat voor deze
aardigheid is besteed had beter voor een deugde
lijker afwerking gebruikt kunnen worden.
Vóór het huis. weer tegenover de reu&irht IK«'
zandvlakte, trek ik even de balans van hot gehoor
de: principieele voldaanheid, kritiek op onko|<>
détails, vooral de onvoldoende verzorgde afwerking
betreffend, en.... waarschijnlijk de urgente
wensen: nu eens eindelijk mot rust gelaten ?!<?
worden. Want men kan zich toch niet voortdurend
verdiepen in zijn woning....
Matthleu Wiegman:
Staf en rommel zijn wel de grootste vijanden van den
schilder. Een rustig kader' heeft hij noqdig, Volgens m.j
beantwoordt hieraan volkomen het moderne atelier." '
f
LENINGRAD-, DNJEPR-,'l
MOSKOU- en WOLGA-i
REIZEN
Dag kosten vanaf f7,20
IN'DE KRIM, AAN DE
ZWARTE ZEE, IN DE
KAUKASUS
30 dagen
vanaf f 110,40
FEESTSPELEN IN
LENINGRAD
l?10 Juni - 10 dagen .
vanaf f72,
BOOTTOCHTEN NAAR
LENINGRAD-MOSKOU
1 Juni, 6 Juli, 10 Aug.
13 dagen, v.a. Hamburg
en terugreis tot Berlijn,
alles inbegrepen
vanaf f 118,80
WITTE ZEE-KANAAL
BOOTTOCHTEN DOOR
KARELI
Juli en Augustus
8 dagen - vanaf f 78,
INDUSTRIE-STUDIEREIS
Leningrad Moskou
Dnjepr Oekraïne
29 Juni, per boot vanaf
Homburg ? 20 dagen,
alles inbegrepen, met
terugreis naar Berlijn
Neklos -
f246,STUDIEREIS VOOR
ARTSEN
Leningrad?Moskou
Oekraine
10 Augustus per boot
vanaf Hamburg 20
dagen, alles inbegr.
met terugreis tot Berlijn
Neklos - . f235,20
Aanm. en prospect! bij:
l N T O U R l S T
ROTTÊRDAW.COOlSINGEUIIb
n alle groote relsbureaux
KIPS & Co. - SCHIEDAM
PLAATIJZEREN RESERVOIRS
BUISLEIDINGEN: SCHEEPS-TANKS
AUTOGENE LASSGHING
Bezoekers aan Amsterdam
Victoria Hotel ? Da m ra k t/0 C. Station - noodigt U uit.
Wij verzorgen U In ons hotel tegen matige prijzen.
U zult tevreden zijn t
Kamera met Holl. ontbijt Lunch Diner
f 1.50 en f2.?f2.?, f3.?en f4.
_^^_ '? - DéDlroctU
vanaf f 3.60
WEEGEWIJS
RAPENBURG 44 - AMSTERDAM
MARMER
MARMERSLIJP
NATUURSTEEN
Telef. 42662
G. J. DE KONING & Zn.
Opgericht 173?
Amsterdam C. Telefoon 32457 Keizersgracht 447
Loodgieters Zinkwerkers Gas- en Waterfitters
Onderhoud en Reparatie
BRENG EEN BEZOEK
AAN ONS GEHEEL MODERN INGERICHT MAGAZIJN
HAARLEMMERSTR. No. 34 hoek VISSCHERSTRAAT
UURWERKEN - GOUD - ZILVER - GERO-ARTIKELEN
N.V. G E BR. B RE E N
NIEUWENDIJK 172-177 HAARLEMMERSTR. 64-34
BIJ AANKOOP VAN UW VERLOVINGSRINGEN, KUNT U GRATIS
UW VERLOVINGSFOTO LATEN MAKEN BIJ DE FIRMA LADD
Internationale Parijsche Monster Jaarbeurs
18 MEI 3 JUNI 1935.
8000 EXPOSANTEN UIT 32 LANDEN;
Meer dan TWEE MILLIOEN bezoekers.
Legitimatiekaar te n, tevens doorloopend bewijs van toegang tot de Jaarbeurs, zijn a ?0.50
verkrijgbaar bij: den AttachéCommercial van Frankrijk te 's-Gravenhage en
SecretariaatAmsterdam, de Consulaten van Frankrijk en bij
het Agentschap voor Nederland van de Parijtche Jaarbeurs
Lischstraat 44a ? ROTTERDAM ? Telefoon 44205.
Belangrijke reducties op de Fransche, Belgische en
Nederlandsche Spoorwegen en op de Luchtvaarttarieven.
'4 ,.
MET DE
STOOMVAAKT MIJ.
NEDERLAND"
AMSTERDAM
NAAR
ONBEKENDE
BESTEMMING
EN DE
NOORSCHE
FJORDEN
*
Vraagt nadere inlichtingen
Silvilcrin
Thans 3 x sterker
door Neo-Silvikrin 3
Zet een flesch op Uw waschtaiol
1935
? HOLLAND.AFRIKA LIJNEN
? HOLLAND OOST'AZtE LIJN
? HOLLAND-AUSTRALlf LIJN
? HOLLAND BRITSCH.INDii UJN
'Bordeaux, Genua, Maraalile
Pert.Sald,Kartarlaehe Eilanden
Zuid. en Weat-Afrlka
Noordiëe relajaa (vanal f 6O>
Inlichtingen: Hat Schaepvaarthuis,
Amsterdam; Atlantic Hul»,
Weatpleln, Rotterdam an de Ralaburaaux
....................
PAG: u DE GROENE NO. m*
»KROP
b. in e^
die Jiete
aym R.'
hieraan )
klein*
tfat hu
URE.
Mei w
1 d< n
ee.it e< a
nfdi
zoi
tt-t'
ec
der
di
no;
Ujk
uet
:eu
en
in
ar
>:
Ie
n
p.
.IJJ