Historisch Archief 1877-1940
Hoe eigenaardig sommige
ontnuchteringen kunnen zijn
HENRIËTTE VAN EIJK
11 schijnt
plotsel i ng een
beWoging gaande to
zijn .togen
ratl«-n. Hat is alles
goed on wel, mnnr oen rat i» óók
oen beest. Natuurlijk moeten ze
dood, maar ik -.eisen, oen volkomen
iluod, gén half werkende vergiften of
schadelijke vallen.
In onze stad heeft zich met het
oojfc op de gezondheid eoli
rattenvereenigiug gevormd, die tot doel
heeft er een eind aan t* maken. Maar
ik gu niet samen mei hun wijze van
werken, lang niet. '/e zijn niet
object ief. Ze zien alk* uit een voorzichtige
hoek, waar zijzelf en do ratten liet
slacht of ter va h worden. Het voor
gaande dient a U inleiding van het slot.
((Jonker van Itatburgh, een jong en
begaafd iemand, die als eonige handi
cap een geschrokken, uiterlijk heeft
met weinig kin, woont sedert zijn
eigen geboorte in een oud huis met
familieportretten en overal hoekjes en
gaatjes?, waardoor hij gepredestineerd
is voor ongedierte (ik bedoel, rat ten),
en daar hij uit den aard der zaak ook
min of meer in ratten Is geïnteresseerd '
uk naamgenoot, vroeg hij circulaires
aan. de vereeniging over de rat
tenweek on zag, dat 't allemaal fout was.
En hij ging in z'n atelier, dat een
ingerichte werkplaats is om proeven
te doen met instrumenten on
elcetrische radertjes, wat ie altijd doet
als ie. niets te doen hoeft voor z'n
plcizier en ont nieuwe uitvindingen
te bedenken voor de nenschheid,
waarin ie doorgaans slaagt. Jonker
van Ratburgh vond daar in twee uur
tijd een ratten-machine uit, die ge
baseerd was op het menschlicvénd
systeem dei' guillotine, met tech
nische vervolmakingen en
accomodatie voor drie en vyf. Toen de
uiachinu klaar was liet ie 'm grijs
schilderen voor de mimicri, waardoor
de ratten hem over hot hoofd zouden
zien en er in loopen, waarna de valbijl'
automatisch ging werken door aan
sluiting op heb clcctrisch licht. Hij is
toen als goed vaderlander met de
machine naar de vereeniging gegaan,
maar de vereeniging vond 'm te
gróót, wat op afgunst berustte, en ze
zworen daar met vergif, on jonker
?van Rat burg verdedigde een
rechtTeekening Th. Ortmann
doorzeescho valbyl, on praatte als
Brugman, maar de voroeniging
praatte terug on praatte alle prin
cipes uit de machine, en stuurde hem
naar huis niet een jampotje vol
arscnicumoui op brood te strooien on lever
worst gedurende de komende week.
Hij kwam dien avond trotsch als
een pauw niet de jampot bij Mama,
die heelemaal verzegeld was voor
eventueel gevaar van onbevoegden.
t Zo geven zooieis niet aan ieder
n,"zei Van Katburgh stralend.' ..Je
kunt er oen heele stad mee
uitmoorden.... Ho zijn gek wat betreft
de weigering van de machine, maar
ze hebben wél ménschonkonnis. /e
zagen dadelijk wie ik was."
Hij borduurde verder op do ratten,
en dat do machine prettiger voor ze
zou zijn geweest, maar dat ie de.
arscnicum goed dik op hot brood zou
doen mot; suiker voor de lekkere
smaak. ..Het is misschien tóch beter,"
zei ie gedurende een macaroni-schotel.
,,oni ons niét op ' het standpunt
van di* ratten te verplaatsen. Er zijn
er te veel. /e bijten babios on brengen
pest.";
Hou op", zei. Mama. die alles
ineens liet staan, maar de goeie
jongen was eenvoudig niet te stelpen
en vertelde van zijn zolder, en zijn
provisiokast, waar er een was, die
aldoor kwam, en dat heel Nederland
pal moest staan in don strijd togen
ongedierte, en dat io z'n bost zou
doen, tot ie iets seherps in zijn keel
kreeg, waarvan Mama gebruik maakte
om alles over te laten zwaaien op
rattengozichten ca op Marchant, die
haar stokpaard was geworden, en nu
een bewijs voor het bestaan van
Einstein leverde, .waarna wc op
stonden. ?
Gedurende de volgetide dag liep
Van Batbwgh,door juju huis rond in
een witte jas mot een wolk carbol voor
eventueele infectie, cri hij had twee
schoonmaaksters gehuurd om kieren
te zoeken on gaten, die zó allemaal
dicht stopten mot boterhammen, die
belegd waren met suiker on arseen.
Hijzelf had een vijzel uit de kou ken
laten komen on mengde nu ;én doel
vergif on drie doelen suiker, Wat ie
in gelijke porties afmeettc op een
brievemveger niet behulp van een
limonadeglas. Toen het brood op was
namen ze beschuit, en daarna was er
nergens meer een holte over in hot
hoole huis.
Betty on ik gingen 's middags even
kijken. De gasthuislucht stond al op
do stoep, on een van de
schoonmaaksters kreeg water en aspirine voor
haar hoofd, dat barstte van de lysol.
Nou," zei ik, je mag wel goed
luchten voor van avond", want het
was de dag van de avond, dat we
kwamen bridgen bij hem, en hij zei,
dat 't zóó weg was, en dat dat juist
't aardige was dat je er niets van
merkte, óók omdat de ratten stierven
aan de binnenkant van het behang,
waardoor je het niet zag..
..Hij is kinderlijk enthousiast", zei
Betty later moederlijk, en wc gingen
gewoon, wandelend naar huis, on
ondcrtviBschen stierven do ratten van
de rattonweek links en rechts bij
legioenen, wat een heerlijk gevoel gaf
van veiligheid met het oog op de
bnbies on de pest van het
Nederlandsche Volk, maar ethisch ge
sproken ben ik er tegen (tegen vergif),
omdat (zooals gezegd) ook een rat
oen beest is on do machine afdoender
was geweest, wat blijkt uit de rest.
Dien avond zaten we met 3 maal
4 by Van Ratburgh. De sfeer was wel
oenigszins gezuiverd, maar toch kreeg
je nog do illusie van oen operatie
kamer, wat van invloed was op het
spel, dat zakte.
Om tien uur zei de lieve oude
Gravin in het grijs, dat er iets was
met haar hersens (van boven), en we
besprenkelden haar onmiddellijk, en
Van Ratburgh holde om water en
een klaarstaande aspirinepocder in
een glas, en een waaier van een doode
tante, waarna Gravin Knal zóó naar
werd, dat ze naar huis moest worden
goreden onder geleide.
Toen zo weg was koek Van Rat burgh
in een kast -naar f lesschon om de
leegte te vullen, on gat' een doffe
..vloek om vervolgens naar het eerste
tafeltje1 te wankelen met oen jampot
en een glas.
In de jampot zat do bewuste
arsoniciim. of liever het restant. In het»
glas was aspirine.
Hemel J" krijschte Van Ratburgh.
../e heeft het verkeerde glas
opgeU ronken !" en hij vertelde in vliegend
tempo, dat Gravin Knol.het
limonadeglas had gekregen, dat ie voor het
wegen bad gebruikt, en waar een
bodompje in was gebleven dat dezelfde
kleur had als het endere glas, dat ie
al vast» had neergezet met poeder
voor geval de tweede schoonmaakster
die middag óók een lysolhoofd had
gekregen'.
Een ondeelbaar oo'gonblik bleef het
stil, toen stormde do bridgeiavond
naar do garderobe. Hoeden. Jassen.
Brommende motors op straat. Een
ploeg reed vooruit naar het ziekenhuis
om het voor te bereiden op een ver
giftige maag, die in aantocht was.
Wij vlogen naar haar huis, en Van
Ratburgh, met een doodsbleek masker,
lichtte do oude gravin van haar bed,
oh Desniond en hij schoven haar in
de auto, en ik droeg haar schoenen,
en we raasden weg, en we zeiden
allemaal, dat ze moest probeeren tb
braken, wat do ongelukkige oude
dame, weigerde. En toen we arri
veerden stond het heele. ziekenhuis
al klaar, en ze pompten haar uit, en
wc wachtten in de hall op het einde,
? n twee uur later had ze nog geen
Vergiftigingsverschijnselen, wat bijna
te mooi was om waar to zijn. En al
die tijd was jonker van Ratburgh
abnormaal en maakte van angst
enorme cheques voor
kinderuitzcnding, en drankbcstrijding, en tuber
culose, tot we hoorden, dat zo zou
blijven loven, waarna hij alles-ver
scheurde. ?
Gravin Knal was . gered, on
jonker van Ratburgh's ratten óók,
omdat 't vergift geen vergift was
geweest maar poedersuiker voor du
zekorto, wat later uit kwam na
ingcwonnen informaties bij do
rattenvereeniging.
Ach," zeien ze daar, uw geste
was zoo sympathiek .... En daar
om .... Maar we kunnen dat vergift
toch niet aan iederén geven."
Waarmee ik n* aar zeggen wil hoe
een machine beter is, en hoc eigen
aardig sommige ontnuchteringen kun
nen zijn.
Mei in den tuin
l-riERWIJL nu de Hyacinthen
/ en Narcissen zijn uitgebloeid,
ko? men de Tulpen in alle moge
lijke vormen en kleuren onzen tuin
opsieren, zoodat van Mei met recht
gesproken kan worden als van de.
maand dor bloeiende tulpen. Daar
bij komen dan de bloeiheesters en
de eerste vaste planten. U zult echter
tevens zien, dat deze drie groepen:
bloembollen, heesters en vaste planton
ook in Mei onze meeste zorg behoeven.
Van wat er met bloembollen moot
gebeuren als ze eenmaal zijn uitge
bloeid weet de leek nog weinig, maar
wel overheerscht de gedachte, dat
zooveel mogelijk moet wordon be
waard voor het volgende jaar. Maar
dan liefst niet ten koste van het mooie
gezicht. Over het algemeen kunnen
.bloembollen langer dan n jaartje
mee. Kleine bolgewassen als Crocus,
Scilla, Blauwe Druif jes, Sneeuwklok
jes kunnen daarbij jaren in den grond
blijven staan. Alleen is er toe noodig,
dat het lof gespaard blijft en dat het
kan afsterven op de natuurlijke ma
nier. Bij het grasknippcn, het onder
houd der.border etc. dus steeds hot
lof van die bolgewasjes sparen, al is
het gezicht dan eenigen tijd niet zoo
mooi. Narcissen kunnen ook blijven
staan, doch geven soms het tweede of
derde jaar weinig bloomen meer. Dan
stonden zo te droog on op te armen
grond. De bollen zijn zeer klein ge
worden en u moet nu die bollen reeds
uit uw tuin halen. Tulpen en Hyacin
then moeten ieder jaar gerooid wor
den, want zo vragen een rustperiode
om hun nieuwe bloemen te vormen
voor het volgende jaar» Die twee moot
u dus steeds laten afsterven. Als u dat
onmogelijk of te leelijk is haalt u zo
nu direct uit den grond, maar U kunt
dan de bollen weggooien. Over het
snoeien van heesters sprak ik reeds
oerder: gedurende* en vlak na den
bloei (die incest in Mei valt) kunnen
t« grootc of te leelijk gevormde hees
ters gefatsoeneerd worden.
Van vaste planten kunnen we de
zwakke scheuten wegbreken, We moe
ten ook aan het opbihden denken.
Vooral flink lange rotting-stokjes zet
ten we nu reeds in vier of vijftal rond
de hoog groeiende planten en binden
dan geleidelijk op met raffia.
Voorts zorgen we in Mei, dat de
bloementuin niet leeg kan raken als
het jaar vordert. In perken planten
vve nu Begonia's, in de border of el
ders de Dahlia's on verder- kunnen
nog volop eenjarige bloemzaden wor
den gezaaid.
Met ziekten bestrijden gaan we ook
in Mei nog door. In den handel zijn
vele deugdelijke middelen tegen vlie
gen, kevers en zwamziekten, zooals'
die veel op de rozen voorkomen.
Tenslotte zaaien we nog volop in
den moestuin: bponcu, postelein, wit
lof, (voor het verkrijgen der wortels,
die later worden ingekuild)
winterwortelen, augurken' en komkommers.
Het spreekt vanzelf, dat het weer
de diverse werkzaamheden ten zeerste
beïnvloedt. IT kunt echter steeds mij n
raadgevingen in volgorde opvolgen;
zonder daarbij precies op de kalender
te letten. G: P. BRONKHOftST
ZWITSERLAND uw Vacantieland voor dezen Zomer
- -^
LUGANO
-*?
gelegen
DEMON CIJFER
Meer vrijheid op school!
EU zijn wezens, die zieh mot
grote voorliefde aan allerlei
dagdromen overgeven. Sinds
Freu'd noemen we dagdromen, wat we
vroeger met de naam fantasieën be
titelden. Als ge eens 'n ogenblik niets
"in handen hebt do krant is uil,
radio geeft niets bizondors, er is Keen
aardig boek bij do hand s( ort u
dan eens in do volgende rêverie.'or
zal altijd iemand profijt van hebben.
Als ge een vrouw zijt. denk u dan eens
in, dat uw echtgenoot (wat heel
dikwijls gebeurt, ook zonder itromei-ij)
leeft in een min of meer van u afhan
kelijke verhouding. En als go oen man
pleegt te zijn, donk dan uw vrouw' in
een soortgelijke positie ten opzichte
van uzelf: object dun, zooals Kimkol
zou zeggen. En denk u dan vorder in,
dat dit van u afhankelijk wezen zo
goed mogelijk object moet zijn, opdat
ge dat verbeeldt go u althans ? CT
zooveel mogelijk genoegen aan zult
beloven.
.Dat object moet dan. mot'h mooi
.?woord, opgevoed wordon voor z'n
'belangrijke taak, misschien wel .ge
drild.
honk dan verder in «lat ge om dit
doel te be.reiken een systeem uitvindt
om hom (of haar) te stimuleren tot
groter krachtsinspanning, dat ge oen
? soort van motor bedenkt om z'n
behaalde resultaten t u toetsen. Xo'ri
waardemeter is b.v. liet cijfer.
,.Zu" heeft de kamer gedaan, ll'm,"
zegt 't subject 't lijkt weer niks, hier
nog stof, daar 'n stool scheef, de krant
niet op z'n plan l s. m'n pantoffels niet
bij do kuelici, 'n l, 'n dikke 4..
Morgenbeter, hoor. of je krijgt een l on ik.
houd je de helft van 't huishoudgeld
in."
Ze" heeft gekookt, wat óók voor
komt. ,. 'l (iaat." zegt de meester,
,. maar de lapjes zijn niet helemaal je
«Int on do spruitjes konden wol
watgaarder. M'n maag kan niet tegen
halfgare groente. /.ca pluy. Maar de
pudding is goed. Ken in-lit. En 't object .'
oeiwt belrokken, fleurt weer op: cru
KM oj» die manier wordt 't object d<>
dag door beeritwourd: bed opmaken 7,
afwassen t», schoenen poetsen y, oen
liefkozing . ", de was voiwen -M/a»
aardappels schillen 5, zich aankleden
U. kousen stoppen 2, enz. enz.
En de hoer der schopping heelt oen
soortgelijk lijstje bij z'n Eva: 't geval
met de jongste bediende 4, voeten
vegen 2, zich scheren 7, z'n linnen
schoon houden 5, algemene netheid O,
gold verdienen J, naar 'n andere vrouw
gekeken: gedrag l* tafeldekken (l,
?/itten bij 't eten: 5, enz. enz. ' ?
Xou 't leven niet ontzaggolijk aan
waarde winnen als wo zo met elkaar
omgingen? Wat zouden we allemaal
model worden. Wo zouden nooit
hunkeren, alleen maar ons bost doon,
wo zoudon hooit samenspannen, nooit
protesteren onder 't juk hoen te
komen, nooit oen hekel aan 't 'werk
krijgen (want straks wacht te immers
dn beloning: het cijfer!)
En omdat wo dit systeem zo uitne
mend vinden, omdat 't «hs zo prachtig
voorkomt voor ons zelf on onze vol
wassen naasten, die or allemaal zo
wol bij zoudon varen en zo verrukke
lijk zouden werken, met. alle ent ra in
ener enthousiaste, spontane ziel
daarom hebben we het voor onze kin
deren op diezelfde wijze ingericht.
tenminste een uur of vijf per dag.
Met dit resultaat, dat de kinderen
vooral die in on boven
de.puberteit.met de grootst denkbare vreugde naar
school gaan» waarover ze altijd even
geestdriftig spreken, vol lof over hun
leraren, die allen oven eerlijk doen.
nooit iemand voortrokken, nooit bedot
behoeven te worden, waar 't eijler
voor de beurt altijd even eerlijk ver
diend is. waar je nooit door
voor/eggerij oen benauwde collega uit de klau
wen van 'n drie of "n-vier poogt («?
redden of je zou" door spieken, waar
d«rapporten altijd met verlangen worden
tegemoet .gezien, waar nooit de-én
ter meerdere vernedering niet dtk ander
wordt vergeleken,'waar je nooit ja
loers wordt op de mooiere cijfers van
'n ander die or zo gemakkelijk aan-.
komt, 'terwijl je zelf voor veel inindeiv
? resultaten als 'n neger moet zwoegen'.
Inderdaad, hot cijfersjstoom is. een
genade voor de school, oen zogen voor
do loeraar die geen orde kan houden
ori 't zo. mét, z'n cijfer, soms nog; 'n
bétje kan, een zogen voor do uroiftel
ler', die Jn niet...In vorstoron gemoeds
rust z'n lesje* overhoort of repeteert.
oen heerlijke uitvinding voor allo
droogstoppels> die niet weten wat or in
oen jongo ziel omgaat en alles in cijfers
afmeten, die goon contact hebben mot
dn jongeren die aan bun zorg»-n zijn
toevertrouwd, en d in niet in fit nat zijn
hun liefde voor hot work bij to bren
gen, hun te leren .werken om dor wille
van het werk.
Want dat is het criterium": liet werk
om het werk.
In het lage landje bij de zee bosofl
iufii dat nop lang niet-?niet in
opvoculorski'ingon en niet daarbuiten.
Men hoeft-zieh zo aan het cijfer vast
gezogen, dat men zich geen si-hooi
kan denken zonder dat. waar men niet
kan geloven, dat ook. en /»/»>/ het
kind kan werken, ja wil werken om
de. vreugde van het 'w»»rk. mits het
maar aan datgene" mag werken waar
voor het aanleg en belangstelling heeft.
Wij volwassenen werken immers
ook dan pas goed en voor 100 pt't. als
dit hét geval is! Kn .0117.0 'kinderen
gunnen we dat niet: geen eigen keuze
der leervakken, geen bosmoeiing. die
<do vervlakking tegenhoudt, geen eigen
teinpi», dat rust ig 'verwerken nu .gelijk
maakt, niet de heerlijke werksfeer.
waarin het goed is te verkeren.
maar integendeel onderlinge verge
lijkingen dag aan dag. uur aan uur. die
bij de vrijere .geesten de
tegenzin,opwekken tegeir het .werk. die het in
nerlijk .verzet oproepen, dal zieh uit
in onverschilligheid, norsheid, wrang
heid, felle, kritiek, minderwaardigheids
gevoelens!, onvermogen, op alle gebied
--behalve misschien op het voetbal
veld, ' t ?'??.';? ': "'.''????
Marchant hoeft ons van "'n >tiikje
verouderde spelling verlost. Maai- «|it
is kinderspel vergeleken'bij de praelit-.
daad die hij zou verricht hebben, die de
school vorlosjo van de demon het
eijfer. die-in staat was du individua
lisatie op onze inrichtingen van onder
wijs in to voeren, waardoor hot kind
oven mónswaanlig loerde arbeiden als
wij zélf wensen to' arbeiden,
waardoor-het kind zich kan ontplooien in
vrijheid om te wordon oen oorspronke
lijke persoonlijkheid, die zijn ware
geluk vindt in het werk. J. H. BOLT
PAG.IBDE GROENE No.3035
PAG. 19 DE GROENE No. 3Q2S'
fc. is een
die |,eus
aym &
oiuler
Duynj.
klc-ife
?dat hi>
*
i
1 f RE.
t
iei w
ee.i
t e< a
n i ei. ??
?l loer ;
nfdt
ZO l
a-t'
ee;
dor
di
no.'
pa.
lijk
tiet
rer
.'-en
Jii
2n
en
in
ar'
9.'
Ie
Ji
r,
?o
a
't